NIEUWE
No. 1338.
Zondag 6 Januari 1889.
14de Jaargang.
Eene kwaal des tiids.
BUITENLAND.
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
De Kroon van Theodolinda.
(Slot volgt.)
HAARlIMSfM MAAT.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlemf
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummers0,03
Dit blad versehijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
B U B E A TTSt. Janstraat Haarlem.
AGTTB MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTlSN
Uitgevers, KUPPERS LAUREY.
Door de materialisten onzer dagen wordt
het zinnelijk genot als het hoogste goed
des meuschen beschouwd. Ware dit inder
daad het geval, dan zou de mensch zich
te meer moeten volmaken naarmate hij het
zinnelijk genot weet te doen stijgen. Nu is
het echter eene waarheid, die door niemand
zal betwist worden, dat een onafgebroken
en veelvuldig zinnelijk genot bet denken
verstompt, de krachten van het lichaam
sloopt, de ziel voor grootsehe daden onbe
kwaam maakt en den mensch tot allerlei bui
tensporigheden en ondeugden aanzet. Iu-
plaats van den mensch gelukzaligheid te
brengen, werkt het zinnelijk genot juist
het tegendeel uit; de god der materialis
ten is derhalve slechts een vergankeljjk
beeld.
Het evangelie van het materialisme is
ook onuitvoerbaar. Het is niet voor de
gansche menschheid, maar slechts voor en
kele individuen. Want hoe weinigen is
het gegeven hier op deze aarde, de vreug
de des levens te genieten! Een zware last
ligt op de kindereu Adams van het tijd
stip hunner geboorte af tot aan den dag
van hunne begrafenis? Hoe velen beleven
nimmer een vroolijkeu dag! Welke offers
moeten er vaak gebracht worden voor en
kele blijde uren! Waarom is er dan zoo wei-
Dig vermaak en vreugde op aarde te vin
den, wanneer het zinnelijk genot, 's meu
schen hoogste goed moet gerekend worden?
Waarom zooveel tranen en smart, zooveel
rampen en lijden, indien het vermaak de
hoogste taak van den mensch moet geacht
worden? Waarom vervolgt ons de zorg als
een afgrijselijk spook, om ons de vroolijke
oogenblikkeu te vergiftigeu? Onverdeelde
vreugde valt geen sterveling ten deel. Waai
is het land, dat niet met tranen is ge
drenkt? Waar zullen dus de meuschen
hunne zaligheid hier op aarde vinden, als
de kelk huns levens met zooveel bitterheid
is gevuld? Zij mogen het vermaak najagen,
het zal voor hen vluchten, als hun eigen
schaduw, die zij niet kunnen vatten. In-
plaats van zaligheid brengt het overmatig
zinnelijk genot den mensch slechts verderf
naar ziel en lichaam. Het genot is vaak
het begin van de smart.
Welke verwoestingen heeft het oube-
teugelde genot niet reeds veroorzaaktHoe
vele offers heeft de god der materialisten
reeds geëischt! Hoevelen vielen in den
bloeitijd van huu leven als slachtoffers van
het zinnelijk genot! Wie er zich eenmaal
aan heeft overgegeven, wordt er steeds
met duivelsc'n geweld toe getrokken. Nim
mer verzadigd, neemt de begeerte toe en
zij verlangt steeds meer en meer genietin
gen te harer bevrediging, tot alle zinnen
afgestompt en alle krachten verspild zijn.
De immer stijgende progressies, alsmede
de vernietigende uitwerkingen bij de ge-
FEU1LLETON.
Vervolg.
3)
De weduwe begaf zich naar de groep, die
gevormd werd door het kleine meisje en den
hond. Zij waren ontwaakt; beiden speelden zor
geloos alsof deze schoone velden het bosclirijke
land uitmaakten, dat hen zag geboren worden.
Bertrade hail de hand in den geopenden muil
van den hond gestoken om eene bloem te be
machtigen, terwijl de tanden van het dier het
niet waagden de lieve vingers van het kind te
beschadigen. Hjj keek haar aan, terwijl hij een
teeken van ongeduld of liefkozing van het kind
afwachtte. Toen zij eindelijk het betwiste voor
werp bemachtigd had, stond zij dringend op en
zette den kleinen voet op den kop van liet trouwe
dier.
//Ondeugende Leo," zeide zjj, „het is het laatste
geschenk van Lotharis, en wilt gij dat nu ver
nielen, gjj houdt niet meer van hem." Het dier
scheen haar te begrijpen; hij keek haar zoo
doevig, eqo smeekend aan, dat zij, toen zij zijn
not/.ucht kunnen wij het best waarnemen
bij hen die opium gebruiken of morphine-
inspuitingen aanwenden. Zij, die er zich
aan overgeven, zullen er door sterven.
Zoowel de opium als de morphine doen
alle smarten voor korten tijd verdwijnen
en brengen den mensch in verrukking;
maar hoe spoedig is dit genot voorbij, hoe
snel wordt de mensch weder in zijn onbe-
haaglijkeu toestand gebracht en hoe ras
ondervindt hij de rampzalige gevolgen van
het genot. Dan bedwelmeu zij zich op
nieuw en door sterkere doses, tot eindelijk
geene hoeveelheid meer krachtig genoeg
is om hen in verrukking te brengen. Na
korten tijd verlost de dood hen uit hun
lijden. Al heeft ook elk zinnelijk genot
niet zulk een snel en doodelijk verloop,
elke zondige genieting uit zich toch min
of meer op dezelfde wijze.
De geoorloofde vermaken zijn op zich
zeiven niet zondig, maar wel het misbruik
van 't genot. Slechts het genot tegen doel
en bestemming, richt verwoestingen aan
en dit genot strijdt tegen de natuur.
Zelfs Epicurus, de vader der bon-vivants,
beveelt eene »gezond genot« aan, als hij
zegt: Beperk uwe behoeften eu begeerten
tot zolk eene mate, in welke gij ze kunt
bevredigen. Bereken genot en smart, die
in het menscheljjk leven zoo nauw met
elkander verhonden zijn, op die wijze, dat
gij u in uw gansche leven meer genot
dan smart verschaft.* En om daartoe te
komen beveelt hij dan aan: tevredenheid,
bescheidenheid, eenvoudige levenswijze, ont
houding van kostbare, wellustige vermaken
opdat de gezondheid behouden worde en
de aantrekkelijkheid van het vermaak
steeds frisch blijve. »Dat zjjn de beste
middelen,* zegt Epicurus, om het grootste
genot te smaken.* Epicurus constateert
dus, dat de vermaken verderfelijk kunnen
zijn. Doch wanneer en hoe zijn zjj
dat? Waar is de grens, die niet mag over
schreden worden? Wat geeft ons de zede
lijke kracht aan den geweldigen aandrang,
aan de zucht naar genot paal en perk te
stelleu. Hoort men niet steeds verkondi
gen »De vermaken schaden niet,* tot het
ten slotte te laat is? Alleen het juiste
begrip hunner bestemming leert ons ook
het juiste gebruik der vermaken. Slechts
de Schepper der natuur, die aan al het
geschapene eene bestemming heeft ge
geven, heeft ook gezag en kracht om
onzen wil in het gebruik der diugen te
bepalen. Het vermaaak, het genot is zelf
niet het doel, maar slechts een middel
tot het doel. Het is als eene specerij, die
ons de spijs smakelijk en begeerlijk maakt.
De genietingen des levens ziju ons ge
geven om OD8 tot het werk, tot het vol
brengen van onze taak aan te moedigen.
Bij alle dingen, die voor het leven nood
zakelijk zijn, heeft de Schepper de genie
tingen als eene specerij gegeven, om
berouw en onderwerping zag, ziek bukte en
hem verscheidene malen streelde om hem te
troosten.
//Sta op, Bertrade// zeide Eudoxie terwijl zjj
hare dochter hij de hand nam om haar naar de
"Vorstin te geleiden. //Kom mijn kind en beloof
aan deze vrome Koningin te gehoorzamen als
aan uw vader en uwe moeder.//
„Bertrade, beloof mij ook te beminnen,// voegde
Theodolinda er bij, het kind naar zich toetrek
kende.
//Van ganscher harte, edele Koningin: ik en
Leo, wjj beloven u te gehoorzamen en te beminnen."
De Koningin kuste het voorhoofd van het kind
en streelde met de hand den kop van het trouwe
dier, dat met langzame schreden was genaderd.
Theodolinda gaf nu aan iemand van haar
gevolg last het. paard van Eudoxie op te zoeken
en deed vervolgens Bertrade in haar eigen draag
koets plaats nemen. Leo zuchtte, hij vreesde
vergeten te zullen worden, doch een teeken zijner
jeugdige gebiedster om de draagkoets te volgen
stelde hem gerust. Eudoxie nam op een wenk
der Koningin plaats ter rechterzijde bij het gevolg
en de stoet zette zich in beweging.
De plaatsen, die men doortrok, waren de
eentonigste streken ten noorden van Milaan, of-
ze ons smakelijk te maken. Niemand echter
zal de specerijen alleen gebruiken of er
groote hoeveelheden van eten, omdat zij
dan walgelijk zouden zijn. De fjjnste en
kostbaarste specerijen verliezen hare be
koorlijkheid eu werken nadee'ig, wanneer
de mensch verzadigd is. De aangename
smaak, die aan het vleesch is verbonden,
spoort den hougerigen mensch aan, tot
het nuttigen van dit levensmiddel. Ileeft
hij er voldoende kracht uitgeput, dan ver
dwijnt de smakelijkheid ervan en het vleesch
doet den mensch walgen. Het genot houdt
op omdat het doel is bereikt. Waren da le
vensmiddelen niet zoo smakelijk, hoe velen
zouden vergeten de noodige spijzen te ge-
bruikeu. Velen zouden tegen de moeite
opzien, voor hunne voeding zich de noo
dige spijzen te verschaffen. Daarom heeft
de wijze Schepper het genot als een lok
middel aan de spijzen verbonden, om den
mensch tol het gebruik der levensmiddelen
uit te no)digen, ja te dwingen. Zieken
vinden geen smaak in de spijzen, omdat
deze voor hun toestand niet dienstig zijn.
Omtrent het plan eener door Duitsch-
land gesubsidieerde stoomvaartlijn naar
Nederlandsch-Iudië, de Duitsche bezittin
gen in de Zuidzee en nieuw-Guinea ver
neemt men, dat een plan der Duitsche
Nieuw-Guinea-Maatschappij, hetwelk door
de Regeering voorloopig koel is opgeuomen,
maar dat iu verband met andere gewich
tige belangen, welke hierbij zeer in aan
merking komen, eeue vrij stellige kaus
heeft, ten slotte toch in zeer ernstige over
weging zal genomen worden. Teneinde niet
uitsluitend en direct met een dergelijk
voorstel voor den dag te komen en er den
Rijksdag voor te plaatsen, is het mogelijk
dat galijktjjdig werk gemaakt wordt van
eene gesubsidiëerde lijn naar Oost-Afrika.
Wat de stoomvaartlijn naar Nederlandsch-
Indië betreft, is voorloopig het plan de
booten der van Hamburg naar China va
rende Kingsinlyn op Ned.-Indië te diri-
goeren, van waaruit dan eenmaal 's maands
eene boot, ais zjjliju, de Duitsche bezit-
gen in de Zuidzee zou rondvaren. Van be
langhebbende zijde wordt beweerd, dat de
reizen naar Nederlandsch-Indië wegens den
belangrijken handel met die gewesten ter
stond rendeeren zouden, zoodat de rijks
subsidie slechts zeer gering zou behoeven
te zijn. De mail zou te Singapore aan de
booten van den iVorddeutschen Lloyd worden
overgedaan, zoodat eene snellere postver
binding daardoor zou verzekerd ziju.
In dezen geest hopen de belanghebben
den in alle opzichten de beteekeuis en het
nut eeuer rijkssubsidie iu het licht te kun
nen stellen.
De omstandigheid dat Keizer Wilhelm
schoon de velden met bloemen waren versierd
en ruischende beekjes hel land doorsneden.
Het land bood toen nog slechts weinig histo
rische herinneringen aan, ofschoon het reeds vele
verschillende overheerschingen had gekend. De
Galliër Bellovèse had er de voornaamste sleden,
Milaan, Venetië en Corno gesticht. Attilla had
deze streken verwoest en de christelijke marte
laren hadden den grond gedrenkt met hun bloed.
Maar ver van in deze gebeurtenissen het spoor te
kunnen vinden, verkeerde Eudoxie in de vol
maakte onwetendheid der Gallische vrouwen van
haren tijd. En zonder te denken aan de uitmun
tende bekwaamheden of aan de dwalingen harer
voorzaten, dacht Theodolinda slechts aan de
vervulling van haren vurigen wensch, terwijl
het aanvallige meisje door ontroering en eerbied
sprakeloos bleef. Naarmate de zon zich verhief,
raadpleegde Theodolinda den horizon en haar
wachten groeide aan tot ongerustheid. De lucht
was volkomen helder, de hemel schitterend blauw
en niets toonde aan, dat de droom der vorstin
heden zou verwezenlijkt worden.
Eensklaps kwam er een wolk voor de zon, de
hemel werd donker, het geratel van den donder
deed zich in de verte hooren en eene enkele
lichtstraal schoot uit eeue witte stip, die op eene
bij de Nieuwjaars-receptie, van de Duitsche
Generaals zoowel als van de vreemde Ge
zanten, de politiek geheel onaangeroerd
heeft gelaten, wordt algemeen als een
zeer vredelievend teeken van den Europee-
schen toestand beschouwd.
De tijdingen omtrent de overstroo-
miugen in het zuiden van Frankryk be
ginnen gunstiger te luiden. De regens heb
ben op vele plaatsen opgehouden eu de
rivieren zijn op verschillende punteu terug
gekeerd in hare bedding. Er is veel schade
aangericht.
Gladstone heeft, naar luid van een
telegram, aan een journalist te Napels,
verklaard, dat hij Z. H. den Paus om eene
audiëntie zal vragen.
De Koniug van Servië heeft, bij liet
sluiten der Skupschtinaherinnerd dat hij
zijne Regeeriug wijdt aan de vervulling
der plichten, door het tractaat van Berljjn
opgelegd; de nieuwe vrijheden, bij de grond
wet erkend, iu het licht gesteld, en de
verklaring afgelegd, dat hjj iu het vervolg
als constitutioneel vorst zou regeeren. De
Koning teekende daarop de constitutie en
hief de zitting op.
Uit Weenen wordt gemeld, dat ten
gevolge van anti-Oosteurijksche betoogin
gen Christie militaire patrouilles deor de
straten van Belgrado heeft doen gaan en
de verschillende kruispunten door militairen
heeft doen bezetten. In deu Nieuwjaars
nacht zouden er niet minder dan 300 per
sonen ziju gearresteerd.
»Havas« meldt uit St. Petersburg,
dat een accoord tusschen Ruslaud eu het
Vaticaau zeer dicht op handen is en dat
een Russische Gezant naar Rome zal wor
den gezonden, maar geen Nuntius naar
het Hof van den Czaar. De »Swet« con-
stateert de opportuniteit van het herstel
der goede betrekkingen tusschen de beide
mogendheden en veronderstelt, dat deze
maatregel met welgevallen door alle wel
denkende Polen zal ontvangen worden.
Prof. Leidersdorf, die te Döbling eeue
inrichting heeft voor lijders aan zwaar
moedigheid, aan tijdelijke krenking van
het verstand of aan stoornis in het zenuw
stelsel, en aau wien indertijd de verpleging
der Hertogin van Cumberland is opge
dragen geweest, is naar St. Petersburg
geroepen. Sedert het spoorwegongeluk van
Borki schjjnt het zenuwgestel der Keizerin
zóo ernstig geschokt, dat de Czaar het
noodzakelijk geacht heeft, prof. Leiders
dorf in consult te roepen.
De Portugeesche Regeering heeft
uitvoering gegeven aau haar plan om het
oprichteu van wijnbouwmaatschappjjen te
begunstigen en vindt veel adhaesie in het
noorden des lands. De Regeering geett bo
vendien 75.000 pesetas als jaarlijksch sub
sidie. Een der voornaamste doeleinden van
deze instelling is nieuwe markten te ope
nen voor de Portugeesche wijnen in het
onberekenbare hoogte scheen te zijn. Dit punt,
in het eerst bjjna onmerkbaar, werd grooter,
kwam lager en nam duidelijk waarneembaar de
heerlijke gedaante aan van eene schitterend blanke
duif. De gedaante draaide iu snelle vlucht rondom
de Koningin en haar gevolg, dat onwillekeurig
bleef staan. Zonder onderscheid van rang bogen
de reizenden achtereenvolgens de knieën en het
hoofd. Het was stil op het veld, geen gezang der vo
gels bezielde de natuur toen eene duidelijke stom
het woord rriodo uitsprak; de Koningin antwoordde
etiarn en stond op. Alles was nu verdwenen: de
wolk voor de zon, de duif in de lucht en niets
herinnerde meer aan de hemelsche verschijning.
Theodolinda beval hier stil te houden. Zij
zelve zocht takken en bloemen bijeen, maakte
daarvan een kruis en plantte het daar in den
grond om deze gezegende plaats te heiligen.
Onderwijl stamelde zij eeue acte van dank
baarheid. Niemand durfde door een enkel woord
den indruk verzwakken, dien het goddelijk visioen
op hunne harten had gemaakt.
De avond was reeds laug gedaald toen men
te Milaan aankwam. Bertrade deed alzoo, inge
slapen in de armen harer moeder, haren intocht
in het paleis der Lombardische Koningen.
Wordt vervolgd.)
