N IE U WE
No. 1343.
Vrijdag 18 Januari 1889
14de Jaargang.
iMiian's constitutie.
BUITENL A N 1).
Mijn eerste cliënt.
BAARIMSCM lölIIHÏ.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlemt
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzïnderljjke Nummers
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BÜRSAU: St. Janstraat Haarlem.
0,85
1,10
1,80
0,03
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉH
Van 16 regels.30 Cents.
Slke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KUPPEKS 1, AU KEY.
De Koniug van Servië heeft, geljjk men
weet, aan zijn volk eeue nieuwe grondwet
gegeven, welke door de Skupschtina met
bijna 500 tegen 73 stemmen is aangeno
men. Milan zal dus iu het vervolg als con
stitutioneel Vorst regeeren, Servië is alzoo
in het bezit vau eene zoogenaamde liberale
grondwet en de toekomst zal nu leeren of
dit land voor zulk eeue proefneming ge
schikt is. De Serviërs zelveu schijnen in
't algemeen nog al ingenomen te zijn met
dit vrijbeidsgeschenk, 't welk de Koning
zoo gauvch overwacht heeft aangeboden.
Te Belgrado heerschte er op den Iaatsten
dag van de zitting der Skupschtina eene
groote opgewondenheid; 't was alsof er een
volksfeest plaats had, de stad werd versierd
en des avonds geïllumineerd, de Koniug
vaardigde eene amuestie uit voor politieke
en eenige andere wanbedrijven en begaf
zich met den Kroonprins naar het Parle
ment, waar hij met eene schitterende troon
rede in het houden van eeue redevoe
ring is Z. M. een bolleboos de Skupsch
tina sloot, het Servische volk ziju dank
aanbood en allerlei vleiergen bazelde.
En dat was ook noodig, want het zou
met zjjn koningschap weldra uit zijn ge
weest. Hat echtscheidingsdfama had het
land in rep en roer gebracht en den Ko
ning natuurlijk veel vjjanden bezorgd, want
deze echticheidiug is eene gewelddadige en
onwettige oplossing van den strijd met Ko
ningin Natalie en dit begrip was in Ser
vië zoo algemeen, dat de gansche Geeste
lijkheid van de eichtscheidiug niets wilde
weten en slechts de oude, door Milan zei-
ven tot dit doel benoemde Patriarch Theo-
dosius, de echtscheiding waagde uit te
spreken.
Toen de Koning voor de steeds toene-
meude opgewondenheid bevreesd begon te
worden, gebruikte hij een wanhopig mid
del om haar tot bedaren te brengen: hij
wild6 namelijk de bestaande opgewonden
heid door eene andere uit deu weg ruimen
en bood het volk eene nieuwe constitutie
met alle mogelijke vrijheden aan. Do ti
rannieke, grillige Milan werd plotseling een
hoogst toegeeflijk Vorst, 't was hartroe
rend te zien, hoe bezorgd hij zich toonde
voor de toekomst van zijn volk en daarbij
was hij zoo onbaatzuchtig mogelijk! Hjj
hield voor den Koning om zoo te zeggen
slechts de voor het huiseljjk gebruik noo-
dige macht, terwjjl hij aan een uit alle
partijen samengesteld comité de beraadsla
ging der nieuwe grondwet overliet.
En zie, de toeleg gelukte! Wel is waar
hadden de radicalen nog het een en auder
te critiseeren en aan de nieuwe grondwet
nog iets toe te voegen, maar Milan was
slim genoeg, toe te geven; hij had immers
zijn doel bereikt, want van de echtschei
ding sprak niemand meer! De eenige zwa
righeid bleef nog maar de aanneming der
nieuwe grondwet door de Skupschtina. Dit
FE U ILL E T ON.
Vervolg en Slot.)
Ik ben tot uw dienst, mijnheer Pieman.
U heeft zeker een afschrift der zaak op dat pa
pier.
Dat nu juist niet, sprak mijn cliënt, de
papierbundel in zjjn hoed zettende, maar ik wil
u de zaak vertellen. Ik kom voor juffrouw Julie
Smits, die deerljjk in de zaak is betrokken. Zij
is een aangenomen kind van den ouden, schat
rijken vleeschhouwer Heumer, en toen zij den
alaohter Smits huwen wilde, die voor zijne zaak
geld moest hebben, weuschte deze natuurlijk
geld als huwelijksgift. Maar de oude Heumer
zei: //Kinderen, geld geef ik niet. Ik kleed me
niet uit, voor ik naar bed ga. Als ik sterf krijgt
ge alles.// Op dat woord afgaande en in de hoop,
dat de oude niet lang meer leven zou, huwde Smits
het meisje, breidde zijne zaak uit, maar had
geen geluk.
ging niet zonder vele moeilijkheden, want
door de jougste verkiezingen hadden de
radicalen eeue belangrijke meerderheid in
de Skupschtina verkregen. En om nu deze
500 boeren en kooplieden onder een hoed
te brengen, was geen gemakkelijke taak,
vermits de radicalen voor dcu Koning
wegeus zijne aan Rusland vijaudige po
litiek, niet gunstig gozind zijn. Alle mo-
geljjke middelen werden in 't werk gesteld
om de radicalen te wiunen; 't scheen echter
niet te zullen- gelukkeu en de zaak werd
zoo bedenkelijk, dat men zich voor eene
verwerping van het ontwerp ernstig be-
vroesd begou te maken. Milan wist echter
zoo veel kunstgrepen aan te wenden, dat,
ten slotte, ook de meerderheid der radi
calen de nieuwe constitutie aannam.
Daardoor ia Servië voorloopig tot rust
en kalmte gekomen en Europa kan er zich
over verheugen, 't Is nu maar de viaag,
hoe lang die rust zal duren, want dat de
Koning aan de radicalen iu 't geheim be
loften heeft gedaan, is zoo goed als zeker.
Eene ministeriëele crisis moest volgen, ver
mits in het Servische Kabinet de radicale
partjj niet was vertegenwoordigd en Servië
als constitutioneele mogendheid eene Re
geering moet bezitten, die met de meerder
heid der volksvertegenwoordiging homogeen
is. Het Kabinet Christies nam dus zijn
ontslag en vermits de Skupschtina gesloten
is, zal Milan met de samenstelling van een
nieuw Ministerie niet veel haast maken,
omdat hij met de radicalen toch niet veel
op heeft.
Wat nu overigens de inhoud der nieuwe
grondwet aangaat, kan de constitutie iu
liberalen zin vooruitgang worden geheeten.
De oude grondwet was in het jaar 1868
door den Minister-President Ristitsch, de
voogd des Koning», aan het volk opge
drongen en beperkte de rechten des Konings
en van het volk ten bate van de macht
van het Ministerie. Volgeus de oude grond
wet mochten de rechters, geueesheeren en
advocaten niet aan de stembus deel nemen;
zij gaf aan de Regeeriug het recht een
vierde gedeelte der volksvertegenwoordigers
te benoemen, zoodat zij zoowel den Koning
als het volk in hare macht had. De nieuwe
constitutie schenkt het algemeene stemrecht.
Ieder Serviër, die den leeftijd van 21 jareu
heeft bereikt en 15 franks directe belasting
betaalt, is kiesgerechtigd en alle volksver
tegenwoordigers worden door het volk ge
kozen. De Skupschtina beeft het recht,
handelsverdragen te sluiten, de rechters
zijn voortaan onafzetbaar en eeue recht
»liberale« bepaling, die in Servië nog ont
zettende gevolgen kan na zich sleepen
de doodstraf voor politieke misdaden is af
geschaft.
Hoe die halfbeschaafde Oosterlingen met
hunne vrjjhedeu om zullen springen en
bovenal, of Koniug Milan veel pleizier van
zjjn werk zal hebben, dat moet alles in de
praktjjk nog bewezen worden.
Ik wist nu wat er komen moest, Smits was
in de hoop op de erfenis gehuwd, doch de oude
Heumer had eene verandering gemaakt. Hier
kon ik voor Pieman mijne juridische kennis
luchien. Ik sloeg het voor mij liggende corpus
juris open, liet. door Klomp het Erfrecht, het
Obligatierecht, het Burgerlijk Wtth.ek en J.
Herings Gezamenlijke Werken bijbrengen en hield
voor Pieman eene voordracht, waarbij ik mij
op autoriteiten heriep. Pieman onderbrak mij
echter:
U had d« zaak niet duidelijker kunnen
uitleggen, al behoordet ge tot de familie, doch
in éene zaak vergist ge u.
Ik heb uwe opgaven goed gevolgd, antwoordde
ik ietwat bits. A. huwt C op vertrouwen van B 's
belofte, C bij zijn dood universeel erfgenaam
te maken. B sterft en heeft een ander bij tes
tament tot erfgenaam gemaakt. Is dat zoo?
Juist. l)e oude Heumer at op een Zondag
hij Smits, vond iet» verdachts in zijn bloemkool,
geloofde, dat men iets met hem voor had, liep
naar huis, liet een notaris halen en vermaakte
zjjn geheel vermogen, zoo wat 100.000 gulden
aan de stadsreinigingsvereeniging. Door de op-
De troonrede, waarmede eergisteren de
zitting van den Praisischeu Landdag is
geopend, geeft geene aanleiding tot breed
voerige beschouwingen. Yoor het buitenland
verdient iu de eerste plaats de aandacht
de korte inleiding, waarin de Keizer nog
maals, op grond dér indrukken van zijn
bezoek aau verschillende Hoven, zjjn ver
trouwen op behoud des vredes aan den dag
legde. Voorts is het ook voor het buiteu-
land niet van belang outbloot, dat er een
ontwerp tot uitbreiding van het Pruisische
spoorwegnet eu rollend materiëel werd
aangekondigd.
Deze uitbreiding wordt aangeprezen we
geus de toenemende ontwikkeliug van het
verkeer. Intusschen moet men wel iu het
oog houden, dat de Pruisische spoorwegen
indertjjd niet enkel wegeus finauciëele of
economische redenen door den Staat zjjn
overgenomen. Eene der krachtigste beweeg
redenen, misschien zelfs de voornaamste,
was vau militairen aard. Door het volledig
bestuur over de spoorlijnen in handen te
nemen, werd het voor den Stait mogeljjk
gemaakt, de meest omvattende eu geheime
samenwerking tusscheu den Generaleu
Staf en de hoogste spoorweg-autoriteiten
voor het geval eeuer mobilisatie van troe
pen te verzekeren. Het oorspronkelijke plan
om voor het Rjjk alle Duitsche spoorwegen
over te nemen is afgestuit op particula
ristische bedenkingen van verschillende
Bondsstaten en de destijds heerscheude op
positie iu den Rijksdag. Maar in de Bonds
staten zeiven, voornamelijk echter iu Prui
sen, werd het denkbeeld vau Staats- in
plaats van Rijks-spoorwegen dourgedreveu,
met het gevolg dat verreweg de meeste en
inzonderherheid alle groote strategische
spoorweglijuen onder Staatsbeheer ziju ge
komen.
Geljjk bekend is, wordt het in Moltke's
krijgsbeleid vooral bewonderd, op welk eene
geniale wijze hij van de spoorwegen als
oorlogsmiddel heeft weten partij te trekken.
Hij is de man, aan wieu de Generale Staf
de instelling eener bizoudera afdeeliug voor
de studie eu controle betreffende de spoor
wegen heeft te danken. Toen een paar
jareu geleden de zaak-Schuaebele bijna een
dreigend aanzien kreeg, werd het eensklaps
bekend, hoe ook iu Zuid-Duitschlaud de
spoorwegbesturen met alle toebereidselen
ten dienste van het krijgswezen tot in do
fijnste puntjes gereed waren. De verhoogde
sterkte vau het Duitsche leger op voet van
oorlog krachtens de nieuwe legerwet ver-
eischt nu ook eene uitbreiding der middelen
van vervoer op de spoorljjnen, eu uit de
thans gehouden troonrede blijkt, dat het
Pruisisch bestuur dit ten volle inziet en
aau de slagvaardigheid in vervoert niets
wil laten ontbreken.
Al wordt daarover niet veel gesproken,
zoo kan toch iedereen begrjjpen, wat onder
deze omstandigheden eene uitbreiding van
winding kreeg hij eeue beroerte, stierf denzelfden
nac t, en Smi-s is bankroet gegaan.
Hebt ge bewijzen van Heumers belofte?
Neen, Mijnheer Scherp, dien wij er naar
vroegen, verklaarde alles voor on» verloren <n
de verceniging wil geen penning teruggeven.
Dat staat slecht en wjj zullen een harden
strijd hebben. Heb echter mo d. Geef mij eene
volmacht, hier is een formulier en geef
me op voorschot vijftig gulden.
Ach neen, wij beginnen geen proces; wjj
hebben geen geld weg te gooieu. Smits is gis
teren met alles wat hij pakken kon naar Ame
rika gegaan eu heeft zjjne vrouw met zes kinderen
laten zitten.
Ik kreeg een ander inzicht in de zaak, deed
het corpus juris en de andere boeken dicht en
sprak: Ik dacht ik meen, ik meen aan
ik tan wezenlijk uiet gelooven in welk opzicht
ge mijne hulp noodig hebt, mijnheer Pieman.
Nu, ziet u, Kruissen zei, u waart zoo'n
goed man, en daarom beu ik zoo vrij u eeue
kleinigheid te verzoeken. God zal 't u duizend
maal beloonen.
Voor geen geld van de wereld wilde ik Pie-
het rollend materiëel «eggen wil. Voor de
beteekenis der spoorwegen in de moderne
krijgskunde, zooveel als voor den roem der
spoorweg-commissie bij den Generaleu Staf
te Berljju, is het overigens een belang
rijk getuigenis, dat het Italiaar.scbe leger
bestuur eeuigen tijd geleden het oordeel
dier commissie over het strategische spoor
wegnet vau Italië heeft gevraagd.
Aangezien de Rijkskanselier uitdrukkelijk
den wensch had te kenneu gegeveu, dat
eergisteren in deu vollen Rjjksdag de be
grooting van Buitenlandsche Zaken zou
wordeu behandeld, werd eene groote poli
tieke zittingverwacht. Ook was overal
heen het gerucht verspreid, dat hjj deze
gelegenheid zoowel vau deu kant der libe
rale oppositie als van dien des Rjjkskau-
seliers het voorgevallene met Geffcken en
Sir R. Morier openlijk ter sprake zoude
gebracht wordeu. Dien ten gevolg» heerschte
er eene ongehoorde spanning, doch tot ont
goocheling der dicht opeengedrongen toe
hoorders gebeurde er niets van dat alles.
De geheele beraadslaging greep plaats zon
der eenig voorval vau politieken nard, en
zij wekte wel nu en dau deu lachlust doch
niet eene bizondere mate van belangstel
ling op. De zitting liep ten slotte uit in
bijtende woordenwisseling tusschen Bam
berger, Richter en deu Rijkskanselier, welke
dikwijls de grootste vrooljjkheia onder de
overige leden teweegbrachteu. Vou Bismarck
nam acht malen het woord; hjj zag er bi
zonder krachtig uit eu bleef vier uur iu de
zaal. Elke redevoeriug van de tegenpartjj
beantwoordde hij telkens onmiddellijk.
De Fransche Senaat heeft de voor
dracht aangenomen, waarbij de wettelijke
bepalingen op de faillissementen aan eeue
herziening worden onderworpen. Deze wet
is belangrijk, omdat men door haar in
staat wordt gesteld tot eene gerechtelijke
liquidatie der Panama-Kanaalmaatschappij
over te gaan, raet vermijding eener fail
lietverklaring.
Volgeus de Figaro heeft de Raad van
bestuur der Pauama-Kanaalmaatschappjj
eeue overeenkomst gesloten met eene Pa-
rijsche bankinstelling, omtrent de uitgifte
van 60 millioeu fr. nieuwe aandeeleu.
Lord Charles Beresford, bet parle
mentslid dat steeds de belangen der Britsche
vloot bepleit in 's lands vergaderzaal, in
tijdschriften en op de platformheeft ook
weder eeue redevoering te Goran gehou
den, in welke hij wees op 't belang om
iu tijd van oorlog voor de Britsche eilan
den steeds eene route op te houden, waar
langs men de noodige levensmiddelen zou
kuniieu inhalen.
Binnenkort zal de Spaausche Mi
nister aan Hare Majesteit een besluit ter
ouderteekeniug overleggen, waarbij eene
lftndbouw-strafkolonie op de Philippgnsche
eilanden wordt gesticht. Zooals de naam
aanduidt zal deze kolonie gevangenen van
beiderlei seksen bevatten, die genomen
zullen worden uit de gevangenen, die in
m«n doen vermoeden, hoezeor ik mjj vergist had
en in hem mijn eersten cliënt had rneenen te
begroeten. Ik bad mij zeer voor de zaak geïn
teresseerd en kon dus Pieman uiet met ledige
banden wegzenden. Met een vriendelijk lackj'e,
inwendig Kruissen verwenschenrt, gaf ik mijne
vreugie te kennen in zulk eene droevige om
standigheid te kunnen helpen en gaf twee rijks
daalders.
Mjjnheer Pieman kende geene woorden genoeg
om mij te bedanken, verliet buigend het vertrek
en gaf mij zijne adreskaart, als ik soms een
wollen normaalkleeding noodig had.
Nog niet besloten, wat ik Klop er van zeggen
zou, trad ik de aangrenzende kamer binnen en
vond mijn vriend sch terlachend op de sofa lig
gen. Die lomperd Klomp had vergeten de deur
dicht te doen en zoo had Klop alles gehoord.
Ik wilde hem laten zweren, dat de zaak een
diep geheim moest blijven, ma r hij tou het
geval aan alle kennissen vertellen, zei hjj, en
daarom zet ik de geschiedenis van „mijn eersten
cliënt/» maar hier in de courant.
