N I E IJ W E
No, 1344.
Zonlag 20 Januari 1SS9
14fle Jaargang.
Uit Afrika.
BUIT EN L A N I).
Drie depêches.
1RIII
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,8»
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voorliet Buitenland 1,80
Afzóuderljjke Nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
ifcütf 'i
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag- avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K P P E E S k L AU KEY.
Onlangs verscheen te Berlijn een merk
waardig boek onder den titel van Unter
deutscher Flagge quer durch Afrika von
West nach OstVon 1880 1883, ausge-
führt von Paul Pogge und Hermann Wiss-
mann. In dit werk wordt o. a. geconsta
teerd, dat het verkeer met zekere beschaafde
Europeanen aan de kustplaatsen, de in
boorlingen slecht maakt, dewijl dit ver
keer slechts roof en uitmergeling ten doel
heeft. In de binnenlanden, waar die soort
lieden nog niet zijn doorgedrongen, vonden
de schrijvers den toestand naar verhou
ding beter; terwijl iu die streken, waar
de Arabier zijne rooftochten houdt, de
toestand ontzettend vreeseljjk moet ge-
heeteu worden. Waar de Arabier zjjue
schreden richt, ontmoet men overal puin-
hoopen en verwoesting; viees eu afschuw
vervullen de inboorlingen voor dien rooier
en moordenaar. De schrijvers zien er dus
alle heil in, den Arabier uit Afrika te ver
jagen, zjjue heerschappij te fnuiken en
den arbeid der Missionarissen aau te moe
digen eu te beschermen. Hoe ontvankelijk
en dankbaar de negers zjjn voor de een
voudigste daad van gerechtigheid, hebben
de schrijvers meermalen ondervonden, als
zjj aan de inboorlingen da goederen terug
gaven, welke door hunne eigen bedienden
waren gestoleu en dezen voor hunne mis
daad straften.
Wisssraaun sckrjjft o. a. het volgende:
De toestand in Centraal-Afrika is on
eindig beter dan aan de kusten van het
zwarte werelddeel. Zoogenaamde beschavers
knoopen aau de kusten vele relatiën aau;
door blinkende glazen paarlen eu bonte
stoffen weten zjj de hebzucht der wilden
op te wekken. Als dan de inboorling den
laataten olifantstand verschachert heeft en
hem niets meer van waarde voor den han
del aan de kust overschiet, om kruit eu
geweer, bonte stoffen en paarlen in te
ruilen, dan begint hij handel iu slaven te
drjjven. Wil hjj zijne eigene familie niet ver-
haudelen, dau moet hjj op roof uitgaan
en voor den slavenro >f moet er een oorlog
worden begonnen, die de zwakkeren in t
ongeluk stort. De inboorling, die dan van
zjja leven eu bezittingen ternauwernood
een dag zeker is, geeft zich de moeite
niet meer zjjue velden te bebouwen, want
morgen moet lijj wellicht reeds vluchten
en dan heeft Hjj te vergeefs gearbeid.
Hongersnood is dan steeds het eerste ge
volg, dan komen de epidemieën, onder
welke de pokken het ontzetteudst zgn.
Streken, welke vroeger piradjjzeu mochten
genoemd worden, zjjn op deze wjjze totaal
verwoest. Waar vroeger gelukkige meusckeu
woonden, ziet meu thans eene wildernis.
Half verkoolde palen eu door de zon ver
bleekte schedels toonen aan wat er is ge
beurd. Vreeseljjk was de doodsche stilte,
FEUILLETON.
De Heer rentenier Paper was pas naar huis
teruggekeerd 't was circa kwart over elf in den
nacht en 't vroor geweldig. I)e rentenier wilde
het zich veroorloven zoo laat thuis te komen,
'i Was voor vijftien jaren, dat hij in eene pas
nieuw aangelegd# straat een kolonialen winkel
opzette en aanstonds vele klanten, bestaande
meerrndeels uit de aldnar arbeidende werklieden,
bekwam, zoodat hij zeer veel verkocht en ook
contant betaald werd. Geen wonder dus, dat lijj
in korten tijd genoegzaam bij kas was, enkele
perceelen gronds voor toekomstige bouwplaatsen
tegen matigen prijs aan te koopen. Na verloop
van twee tot drie jaren verkocht hij deze weder
aan anderen voor een driedubbelen prijs en liet
zich uit de winst een prachtig huis bouwen en
dus kon hij thans op den leeftijd van even 40
jaren als rentenier rustig en genoegelijk leven
toen ik iu het jaar 1886 onder de schaduw
dezelfde palmen wandelde, ouder welke
ik vroeger zoo meuigeu groet ontving van
duizenden, die ik op mjjn weg ontmoette
eu een gevoel van toorn eu verachting maakte
zich meester van mijn gemoed als ik dacht
aau de barbaren, aan de woestelingen, die
zulke vreeselijke veranderingen hadden in't
aanzjja geroepen, de ellendige Arabieren.
Sinds vele eeuwen bekend, heeft dit
werelddeel zich steeds tegen den invloed
van het buitenland geweerd; het is onder
den druk der tirannie, van het bjjgeloof
en van het recht des sterkeren ten achter
gebleven. Slechts hebzuchtige indringers,
die ten koste van het leven, vau de vrij
heid eu vau den arbeid der inwoners spoe
dig rijk wilden worden, door plundering
en uitmergeling dè kuststreken ontvolkten
en de inboorlingen bedierven, hebben de
arme zwarte bewoners geleerd in de vreem
delingen een gevaar voor zichzelveu te zien.
Meu staat verwonderd over de onverschil
ligheid, de drankzucht, lafhartigheid eu
luiheid der inboorlingen aau de kasten en
men veroordeelt op onrechtvaardige wjjze
een ras, dat, als geen ander, eeuwenlang
verdrukt, uitgezogen eu bedorven werd. De
eeuige lichtstraal, die iu deze duisternis
zich toonde, was het bekend worden van
het nog niet bezochte binnenland, waar de
door Europeanen en Arabieren in Afrika
ingevoerde slavernjj nog niet doorgedrongen
was, waar de schadeljjke invloed van de
kusten nog niet werd gevoeld. Daar hebben
wjj nog gelukkige menscheu ontmoet met
zin voor gerechtigheid eu tevredenheid,
muar lioe klein was reeds dit gedeelte van
het land. De pest van Afrika, de Arabieren,
naderen ook thaus meer eu meer die vreed
zame streken.
Iu het Westen is in de laatste jaren
reeds veel geschied om rationeeler en nseu-
schelijker te arbeiden, er bljjft echter nog
veel meer te doeu over. Uit het Oosten
dreigt de verderfeljjke invloed van den
Arabier meer en meer eu hjj wordt steeds
machtiger van dag tot dag ten koste van
de ongelukkige, diep beklagenswaardige
inboorlingen.
Hoe lang zal Europa dezen smaad met
leede oogen aanschouwen, zich laten ba-
spotten door eenige ellendige individuen?
Verbod der slavernjj, vrjjbeid eu andere
humane en philantbropische uitdrukkingen
bestaan voor dit gedeelte van het land
Blechts op het papier.
(Slot volgt.)
Bj] de behandeling der Duitsche rjjks-
spoorwegbegrooting heeft Dr. Petri eer
gisteren in den Rjjksdag bezwaren ontwik
keld, welkehetgevolg zjjn van de gedwongen
paspoorten in Elzas-Lotharingen, en den
Rjjksdag verzocht, op eene intrekking vau
en dit deed hij ook. Hij leefde geheel voor „zich
zeiven.»
Heden-avond dus keerde hij vermoeid uithef
Koffiehuis terug en wilde zich juist ter ruste he
geven, toen de hel werd overgehaald. Een paar
minuten later zat de Heer Paper met een telegram
in de hand van den volgenden inhoud: „Uw
neef II d' odziek, zal mogelijk den volgenden
dag niet meer beleven, wenseht u hem nog te
zien; kom met den eersten trein Dr. G.» De
plaats, waarheen do Heer Paper werd geroepen,
lag op ruim 12 mijlen afstand.
De Heer Paper ontving het telegram alles bei
halve vriendelij». //Ellendige uitvinding, die tele
graphic!" riep hij. Zij stoort nog een rechtschapen
burger, die den Staat jaarlijks vijftig gulden aan
belasting betaalt, zjjne welverdiende nachtrust!
Onzin, al die nieuwe uitvindingen, altemaal onzin,
Wjj zouden thans ook zolder die inrichting,
welke den menschen het gelu uit den zak lokt,
wel verder komen. En na zulk een verzoek,»
vervolgde hjj na het telegram gelezen te hebben,
»in dit gure jaargetij ie des morgens om drie
uur op het spoor te zitten, en dan, in plaats van
aan een hartversterkend ontbijt zich te goed te
doen, aan het sterfbed van een neef te treden,
die steeds slimmer dan anderen wilde zijn, die
dezen maatregel bjj de Regearing aan te
dringen. De Staatsminister Von Bötticher
antwoordde, dat voor het oogeubiik de
maatregel nog onmisbaar is voor het be
houd des vredes eu de bevordering van de
welvaart des Rijks.
De Vossische Zeitung geeft toe dat Dr.
Geffcken door eene opeubaarmakiug, waar
toe hem geen verlof gegeven is en welke
derhalve indiscreet is, eene zedelijke fout
begaan heeft; maar daardoor wordt de
buitengewone beteekeni3 van het dagboek
iu geeneu deele verzwakt, en het beproefde
proces ook juridisch niet gerechtvaardigd.
De overige bladen zwjjgen nog over de
openbaar gemaakte bizonderheden.
Volgens de Politische Nachrichten heeft
het wetsontwerp tot reorganisatie der veld
artillerie niet ten doel vermeerdering der
batterjjen maar om een groot aautal bat
terijen eene bespanning der zes stukken,
welke tot elke van deze batterjjen behooreu,
reeds iu vredestjjd te versckaffeu, en aan de
veldbatterjjen, overeenkomstig de inrichting
iu Fraukrjjk, bespannen munitiewagens.
Dit zou het minimum zjjn, wat met het
oog op de grootere getalsterkte der Frausche
veldartillerie, die 576 stukkeu meer telt
dan de Duitsche, moet verlangd worden.
In de Figaro, zeker geen religieus
blad, wjjst de Heer Auguste Marcade op
de levenskracht van het godsdienstig ele
ment in Frankrjjk. «Wel verre van de
Katholieken te verpletteren,» zegt de schrjj-
ver, «hebben de republikeinen, die sinds
negen jaar aan het bewind zjjn, slechts hun
tegenstand verscherpt. De Katholieken ver
dedigen op krachtige wjjze hunne posities.
Hunne universiteiten van Rjjssei, Lyon, Parjjs
en Angers bloeien op wonderlijke wjjze eu
het feit, dat de staatsfaculteiteu onlangs
van Douay naar Rjj/sel zjjn overgebracht,
bewijst, dat het Gouvernement zich in die
streek vóelt bedreigd.
Voor eenige dagen las men in de bladen
een oproep van de Heeren Chesneiong eu
Keiler ten gunste der vrjje (lees: katholieke)
scholen. Sinds de verwereldljjking alleen
zjjn 6000 zulke scholen in de Republiek
opgericht. Eu te Parjjs bezoeken 70.000
kinderen de scholen der Broeders eu Zusters.
Het aantal leerlingeu van de inrichtingen
en colleges, die door Priesters en klooster
lingen bestuurd worden; is geljjk aan dat
der Staatscolleges en ljjcea. Men staat ver
baasd over hetgeen in onzen tjjd het gods
dienstig geloof kan tot stand brengen. In
de maand October hebben de bjjdrageu
voor de kerk van het H. Hart de somma
van 20 millioen fiks. bereikt. Fraukrjjk
gselt jaarljjks vijf millioen van de zes aan
de propaganda van het Geloof, en draagt
voor twee derden bij iu het totaal bedrag
van den St. Pieterspeuning. Te Parjjs sticht
men twee katholieke gasthuizen.*
Bemoedigend zjjn deze getuigenissen. De
liefde voor groote beginselen bijjkt het best
vnn den vroegen morgen tot den laten avond op
nieuwe uitvindingen zon en daarbjj nog geen
stuk brood heeft verdiend. Ten alotie zal ik nog
do begrafeniskosten mo#ten dekken, want geld
zit daar niet, ik geloof dat, wanneer de arme
slokker een gouden Willem ziet, hjj meent, dat
het een speelpenning is. Noen, ook zonder mjj
zal hij wel kunnen «terven. Niets ran dat alles!"
Hjj legde zich, steeds nog verstoord over dat
onverwacht verzoek, te bed. Gebeden had hij
niet; dit had zich de Heer Paper sedert lang
afgewend. Wat behoefde hjj ook te bidden? Hjj
bezat geld, meende hij, en nu ontbrak hem niets
II.
De boekhouder Klaper onderzocht nog even
zijn beste pak, de nieuwe laarzen, de handschoe
nen, den pelsmantel, dien hij verdiend had
hij was juist niet onbemiddeld en had ook nog
al iets van zijn vrouws zijde geërfd, zoodat het
hem heter ging, dan velen zjjner collega's. Hij
kon tevreden wezen, en was het juist ook op dit
oogenblik in den nacht, kwart over 11 uur. Want
de Heer Klaper was een groot liefhebber van
gezelschappen, van eten eu drinken, dansen en
lustig leven; voor morgen nog had men hem op
uit de opofferingen, welke men zich-zelf
daarvoor getroost.
Het zou merkwaardig zjjn de ge
schiedenis te schrjjven van de heorschappjj
der liberalen iu Spanje, als meu denkt
zegt la Epoca, aan de bedriegergen, welke
met de schatkist gebeuren, het ontvluchten
van gevangenen, dat eiken dag plaats
heeft, de donderbussen en oproertjes iu de
gevangenissen, zooals deze te Valencia en
te Saragosaa ziju voorgekomen. Want uit
dit alles kaü afgeleid worden, dat de veer
kracht van het Bewind nooit .slapper ge
weest is dan tegenwoordig en dat men
nooit grooter wanorde beleefd heeft als
thans heerscht. Het wordt tjjd dat de
Heer Sagasta er ernstig aau denken moet
een einde te maken aan deze regeering-
loosheid en aan deze losbandigheid iu het
administratief beheer, welke de toestand
kenmerkt, als hjj niet wil dat het laatste
gedeelte zjjner Regeeriug gebrandmerkt
zal worden als de meest betreurenswaar
dige periode, welke hij doorleefde.
Berichten uit New-York melden, dat
de Regeeriug der Unie de uitnoodigiugen
heeft iugtrokkeu, welke door haar gezonden
waren aan de zeevarende staten, tot het
houden eener internationale conferentie te
Washington, om gemeenschappelijke mid
delen te beramen tot vermindering der
zeegevaren bjj mist, enz. Het plan der
conferentie is opgegeven ten gevolge van
een verschil van meening tusschen Euge-
laud en de Noordamerikaausche Staten. De
Engelsche Regeering verlangde voorafgaande
vaststelling van het program der conferentie,
waartegen de Regeering der Unie beden
kingen opperde; daarna stelde Eugelaud
voor dat de conferentie een geheel voor-
loopig karakter zou dragen, terwjjl de
definitieve conferentie alsdau te Londeu
zou bijeenkomen. De Regeering der Unie
wees dit tegenvoorstel van de hand, eu
verklaarde tegel ij ker tijd dat zjj het plan der
conferentie opgeeft.
Volgens een door de Times uit Zan
zibar outraugeu telegram, hebben de Ara
bieren Zondag jl. een aanval gedaan op
het Duitsche zendeling-station te Toegoe,
vijftien mjjleu ten westen van Dar-es-Sa-
laara, alwaar, op last van deu Duitschen
consul, een aautal bevrijde slaven waren
gehuisvest. De Arabieren bebbeu groote
verwoestingen aangericht en van de negeu
aanwezige manneljjke en vrouweljjke zen
delingen er acht vermoord eu eenigeu van
dezen gruweljjk verminkt. Esne bjj de zende
lingen behooreude dame kou ontsnappen;
alle bediendeu eu slaven zjjn door de Ara
bieren medegevoerd.
Toegoe zoowel als de Duitsche nederzet
ting te Bagotnays loopen ernstig gevaar,
temeer omdat een groot aantal vermogende
Maskate-Arabieren zich bjj de Oost-Afri-
kaauiche muiters hebben aangesloten, waar
door de tegen de Daitschers gerichte opstand
een feest genoodigd, waar het zeer //vrooljjk» zon
toegaan.
Zoo even had hjj zich nog met zelfbehagen in
den spiegel bewonderd en wilde zich daarna ter
ruste begeven toen dc telegraafbode met eene
depêche aankwam.
Zij was van denzelfden stervende en luidde
schier als die aan den rentenier Paper; ook hij
werd verzocht zich zoo spoedig mogeljjk tot den
neef heen te spoeden om der vriendschapswille.
Doch de Heer Klaper was niet van plan, zijn
genoegon op te offeren voor een armen verwij
derden bloedverwant, die zjjn geheelc leven toch
maar een ongeluksvogel was geweest.
„Dat ontbrak er nog aan,» mompelde hij, »mjj
die toch zoo weinig vroolijke uurtjes heb, van
zulk een kostelijk feest te berooven. Neen, dat
gaat niet. Is zjjn einde nabij, dan loont het zich
de moeite en kost u niet daarboven de reis, en
dat nog wel in zulk een bar seizoen, te onder
nemen. Ja, als er nog wat te erven was
maar nu!»
En de tweede neef legde zich eveneens te
bed, om zjjne verbeeldingskracht voor dat hjj
sliep nog met het fee6t van morgen bezig te
honden; het bidden had ook hjj vergeten.
(Wordt vervolgd
