N I E WE
No, 1352.
Vrijdag 8 Febrnari 1889.
14de Jaargang.
Paus Leo Y1S1 over de school.
Ill] IT EiM LA NI).
Met den trein van 9 uur 30 min.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 5 maanden voor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
AfzJnderljjke Nummers 0,03
Dit blad verschjjut
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z AT ER DAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DBB ADVEBTENTIÊB
Van 16 regels30 Cents.
Slke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K'ij P P E R S LAUREY.
In onzen veelbewogen tijd, waarin men
van vele kauten er op uit is om de school
te ontkerstenen, waarin men alle pogingen
in 't werk stelt om haar aan den iuvloed
der Kerk te onttiekken, kan het niet dau
nuttig zijn te vermelden, hetgeen de H.
Vader onlangs aan de Bisschoppen van
Beieren omtrent het onderwjji heeft mede
gedeeld.
Nadat Paus Leo over eene goede vor
ming der Geestelijkheid heeft uitgeweid
gevoelt Z. II. zich gedrougen nog het een
en ander in 't midden te brengen ten op
zicht van de opvoeding der jeugd in het
algemeen.
»De opvoeding der kinderen,zoo schrijft
de H. Vader, >gaat ons bizonder ter harte.
Vurig weusehen wjj, dat men èa wat de
vorming van hun geest eu wat de vorming
van hun hart aangaat, den goed.n en rech
ten weg moge bewandelen. De Kerk toch
heeft de jeugd steeds met eeue moederlijke
liefde bemind, om haar te beschermen op
de liefdevolste wijze zich allerlei moeilijk
heden getroost eu talrjjke hulpmiddelen
aan de baud gegeven, ouder audere bizon
der door de verschillende geestelgke ge
nootschappen, welker roeping het is de jeugd
in de kunsten en wetenschappen, vooral
in de christelijke wijsheid eu deugd te
onderrichten. Ouder zulke gunstige omstan
digheden werd het gemakkelijkst de liefde
tot God in de teedere zielen geplant, waar
uit zich spoedig het besef van de plichten
des memcheu tegen zich zeiven, jegens de
me leraenschen en jegens het vaderlan 1 ont
wikkelde en weldra de schoonste vruchten
opleverde. Met alle recht mag zich daarom
de Kerk beklagen, wanneer zij hare kinde
ren in de prilste jeugd van hare zjjde ziet
afrukken en in scholen voeren, waarin öf
elke kennis van God onderdrukt, of slechts
eene zoodanige, die gebrekkig en met alleilei
dwalingen vermengd is, geleerd wordt, die
geen paal en perk stelt aau den vloed der
dwalingen, geen geloof meer aan de god
delijke schriften, geen plaats meer gunt aan
de waarheid, om zich zelve te verdedigen.
Het gezag der Kerk van de zetels der ge
leerde wetenschappen uit te sluiten is echter
eon schromelijk onrecht, wijl het ambt, om
den godsdienst te onderwijzen, welke geen
meusch, die het eeuwig heil wil verwerven,
ontberen kan, aan de Kerk van God is
geschonken en aan geen ander menschelijk
genootschap, zoodat geen van deze dit zich
mag aanmatigen. Met alle reden houdt zij
daarom aan haar recht vast, en tracht,
waar het aan 't wankelen gebracht wordt,
het wederom te bevestigen.
Met eeue bizoudere inspanning heeft men
verder daarvoor te waken, dat in de scholen
die zich aan het toezicht der Kerk geheel
of gedeeltelijk onttrokken hebben, de jeugd
geen gevaar loopt aan het katholiek geloof
en aan de zeden schade te lijden. Ouder dit
opzicht zal de jjver der Geestelijkheid in
F E U ILL E TO N.
(6) Vervolg
vGebreide kinderjurkjes, jdie geene moeder
in de kinderkamer mag laten ontbreken, een
der schntiijkste acquisitiën voor huisgezinnen,
een onontbeerlijk voorwerp voor de verzorging
der kinderen, «en der meest zegenrijke ver
schijnsels van onzen tijd,// enz., werkelijk eene
zeer mooie annonce stond er ook over de
//nieuw aangekomen stalen broches," ook zag
men eene dame, die aan den eenen kant van
het hoofd zwarte en aan den anderen kant
witte haren droeg. De meeste verpoozing gaf
mij evenwel een Chineeseh opschrift op eene
annonce, die ik te vergeefs trachtte te ont
cijferen, ook de lijst der verschillende agenten
in Groot-Britanuië en Holland door welke
thee te bekomen was, was leerzaam. Einde
lijk opende men het loket en ik kon mij voor
een schilling een plaatskaartje naar Hassok-
vereeniging met de goedgeziuden veel ver
mogen, wanneer zij daarop werken, dat
de godsdienstleeraar niet van de school ge
weerd worde, maar de plaats inueme, die
hem toekomt, eu dat deze in handen zjj
van mannen van beproefde deugd, eu zij
van den anderen kant naar middelen uit
zien, om de leer goed eu onvervalscht aan
de jeugd mede te deeleu. Vervolgeus zal
de raad en de medehulp der huisvaders iu
vereenigiug hiermede veel nut aanbrengeu.
Deze moeten dan ook op het nadrukkeljjk-
ste vermaand worden te letten op de groote
en heilige plichten; die zij voor God te
genover hunne kindereu hebben, hoe zij
dezen iu den godsdienst behooreu te onder
richten en zedeljjk eu godsdienstig behooren
op te voeden, eu hoe verkeerd zjj handelen,
wanneer zjj hunne kinderen op een leeftijd,
dat zjj uog lichtgeloovig en ouvoorzichtig
zjju, aan verdachte onderwijzers toever
trouwen. En met deze plichten, die zjj te
gelijk met bet vaderschap op zich hebben
genomen, zjjn dit zulléu zjj rnoeteu er
kennen natuurlijker wjjze even zoovele
rechten verbonden, en wel rechteu van
dien aard, dat er niets van afgestaan kan
worden, en waarvan ook geene meuscheljjke
macht iets kan afnemen, omdat de tnensch
vau die plichten, welke hem met God ver
binden, door geen menschenmacht kan ont
slagen worden. De ouders behooren altjjd
dit te gedenken, dat zjj met het toezicht
over hunne kindereu tevens een zwareu
last op zich hebben genomen, eu een groo
teren ook iu zoo verre, dat zjj verplichting
hebben hunne kinderen tot een beter, edeler
leven der ziel op te voeden, en dat het
hunne taak is, indien zjj zelf niet in staat
zjju om dit te volbrengen, de plaatsver
vangende hulp van anderen daarbij iu te
roepen, opdat de kinderen het noodwendig
onderwjjs in den godsdienst uit den mond
van beproefde ouderwijzers veruemeu eu iu
zich opnemen.*
Al zjjn deze schoone en treffende woorden
van den H. Vader tot de Beiersche Pre-
lateu gericht, zjj gaau toch alle Katho
lieken aau, die iu de opvoeding en onder
wijs van hunne kinderen belang stellen. Zjj
gelden voor allen, die niet willen mede
werken aau de verwilderiug der jeugd, aan
de oplossing der familiebanden, aan de
zedeloosheid, den zelfmoord en audere kwa
len van onzen tijd.
Mogen dan de woorden van den Opper
herder een diepen indruk hebben te weeg
gebracht op hen, die het met de vorming
vau hunne kindei eu ernstig meeuen. Dat
allen diep doordrongen zjju van den ernst
der tjjdeu en alles iu het werk stellen om
de vele gevaren af te weaden, welke de
opvoeding der jeugd zoo ontzettend vree-
seljjk bedreigen.
Het bljjkt thans uit de betoogen der li
berale pers, dat de overleden Kroonprins
Gate koopen. De trein kwam, aan, ik liep over
't perron en haastte mij naar den coupé, dien
ik graag wilde instappen, het portier was ge
sloten en ik riep tot den conducteur:
//Open mij dezen coupé!//
//Dat mag niet, mijnheer, neem asjeblieft plaats
in den volgenden, er is slechts eene vrouw en
een kind binm n
nNeen, ik wil bepaald hier in dezen coupé//,
sprak ik vast besloten.
„Het doet mij leed, dat ik u niet van dienst
kan zijn, maar de coupé is op last van de
Maatschappij gesloten en mag niet worden ge
opend.//
„Maar dan dien ik toch te vragen, waarom
deze coupé voor het publiek is gesloten?"
//Dit weet ik ook niet, mijnheer, doch het
is, zooals gezegd is, een uitdrukkelijke last,
ik mag er u niet binnenlaten, stap hier naast
in, maar spoedig, er i» geen tjjd meer te ver
liezen.//
Ik kende den conducteur en hjj kende mij
ook van aanzien, want ik was reeds dikwerf
deze lijn op eu neer gespoord, daarom hield
ik het voor 't beste hem met mjjn geheim be-
vau Oostenrijk tot de moderne richting op
staatkundig terrein behoorde. De Indépen-
dance Beige telt zelfs den outslapeue onder
de voortreffelijkste mannen, ouder al de
groote en vrije geesten, ouder al de edel
moedige Vorsten, waarop Europa in de
laatste tijden zijn hoop op een beteren
toestand had gebouwd.
Als de Indépendance Beige een Koning
of Prins verheerlijkt, dan is dat het aller-
bedeukelijkste voorden bewierookte.
Wat zou er van Oostenrijk wordeu
mag dau ook nu wel gevraagd worden
als deze vvrjje geestc, beneveld en ver
ward bovendien door herseulijden, den troou
had beklommen?
Na het bekend worden zijner richting
de liberale weten uitnemend hun geest
verwant te oudersteuneu kan men te
eerder berusten iu de ontzettende cata
strophe, welke Oostenrijk, uiet enkel zjju
Vorstenhuis, maar ook de Natie, door
leeft.
Eeu gekroonde liberaal dat is een
Vorstenfiguur welke straks onder de ont
troonde Monarchen kau geteld worden.
Het liberalisme exploiteert de Vorsten,
die hunne geestverwanten zijn; het soute
neert ze niet.
In de Nemzet wordt een brief openbaar
gemaakt van Kroonprins Rudolf aau den
afdeeliugs-chef S/ögyeuyi, waarhij hi] dezen
eeu codicil tot ziju testament en het gouden
sleuteltje zendt, om de bergplaats zijner
papieren te opeuen. De Prins zegt o. a.
iu dit sch ijven: »Ik moet het leven vaar
wel zeggen. Groet al mijn goede vrienden.
God zegene ons dierbaar vaderland!*
Het wordt eene steeds akeliger geschie
denis.
Naar verzekerd wordt, heelt ook Kroon
prins Rudolf een dagboek nagelaten.
Meu schrijft aan de Monde. De officiëele
bizonderheden betreffende den dood van
Prins Rudolf door het hof van Weeneu
aau den H. Stoel bekend gemaak, beves
tigen, dat de overledene iu eeu aanval van
versfands-verbijstering zelfmoord heeft ge
pleegd. Om deze redenen heeft men mogen
toestaan in de Oostenrijksche kerk »Santa
Marie dell' Anima* te Rome voor de rust
zijner ziel eeu uitvaartdienst te houden,
waarbjj het personeel der Oostenrijksch-
Hongaarsche Gezantschappen tegenwoordig
zal zijn.
Ontzaglijk groot was jl. Dinsdag te
Weeneu de toedrang vau belangstellenden
om het, iu de hofkapel van den Burg op
eeu praalbed tentoongestelde ljjk van Kroon
prins Rudolf te zien, en zoo groot was
zelfs het gedrang, dat verscheidene perso
nen ouder den voet geraakteu en ernstig
werden gewond. Zelfs wordt van doodeu
gesprokeu.
De President der Frausche republiek
heeft aangenomen het verzoek om outslag
van de Heeren Ferouillot en Delaparte.
Guyt Dessainge is benoemd tot Minister
van justitie.
kend te maken. Ik deelde hem in 't kort mijn
inzicht mede en verzocht hem, mij in de vol
voering van mijn plan te willen steunen.
Hij willigde mijn verzoek in, hoewel met
zichtbaren tegenzin. //Mijnentwege, op uw ge
vaar af,// zeide bij, //ik zal u de coupé openen,
doch als u wat overkomt, breng mij dau niet
in verlegenheid, want ik zeg u, ik verlies er
mijn post mee en wat zou ik dan met mijn
gezin moeten beginnen
„Wees maar niet bang, vriend, er zal mij
niets overkomen, en mocht dit, dan zeg maar,
dat gij den coupé niet hebt geopend.//
Ik sprong in den vrees verwekkenden wagen,
de conducteur sloot hem van buiten niet en
twee minuten later rolde de trein voort.
Ik gevoelde mij in 't geheel niet bevreesd
of opgewonden. Ik bleef geheel kalm. De coupé
was niet verlicht, doch de maan scheen klaar
en wierp een helder licht op alle voorwerpen.
Ik zag uit naar het landschap, een zachte ne
vel lag over de heuvelen. Nu stoomden wij
eene boring van eene kalklaag door. Ik be
schouwde de kiezeladeren, welke door de kalk
trokken en verlangde, dat ik thans met mjjn
Volgens de Paris heeft de Rechtbank
der Seine de ontbinding der Pauama-
Kauaal-Maatschappij uitgesproken.
Lit Chatnbéry wordt gemeld, dat een
Duitscher, Oscar Schmidt genaamd, als
officier in het Duitsche reserve-leger die-
nenende, te Saint Pierre d'Albigny in ver
zekerde bewaring is genomen, als beschul
digd van spionuage. Hij moet teekeningen
gemaakt hebben van de vestingwerken aan
de Alpen.
Bij de Spaanscbe Regeeriug is het
verzoek om ontslag ingekomen vau den
Kapitein-Generaal van Cuba.
De Spaansche Senator Marcoartu heeft
een prijs van 3000 fr. uitgeloofd voor het
beste geschrift over den zinvloed vau het
militarisme, uit een staathuishoudkundig
oogpunt, op de Europeesche volken*. Hij
heeft den Ileoreu Jules Simon, Frederic
Passy en Léon Say, leden van de Société
d'economie politique te Parijs, verzocht deel
uit te maken van de commissie ter beoor
deeling van de in te komen geschriften.
Alle drie hebben de opdracht aangonomeu.
Door den Italiaanschen Minister van
Financiën ziju nu de noodige inlichtingen
aati de Kamer van Afgevaardigden ver
strekt. Zeer rooskleurig zijn ze niet. Da
Minister becijfert het tekort op 200 wil-
lioen lires, hij zal niet leeneu maar wel
nemen.Volgens ziju voorstel zal het
Pensioenfonds, hetwelk in 1880 werd ge
sticht, eenvoudig worden ontledigd ten
bate der schatkist, terwijl de Staat de
uitkeering der pensioenen weder op zich
zal nemen.
Wat men na dien »roof« dan nog te
kort komt, zal moeten worden gevonden
door bezuiniging eu door belastingverhoo-
ging. Heerlijk vooruitzicht! En om al die
schooue uitkomsteu te verkrijgen hebben
de Italiauen, op het initatief onder andere
van een Garibaldi, huuue wettige Vorsten
eenvou lig outtroond!
Tegen de belasting-denkbeelden van den
Minister doet zich eeu zeer krachtig verzet
gelden. In de Begrotingscommissie werdeu
zes tegenstanders van de voorstellen der
Regeeriug eu drie voorstanders er van ge-
kozeu.
Men zal dus zeer belangrijke beraadsla
gingen ze zullen den 15u dezer aanvan
genkunnen te gemoet zien. De Minister
Crispi geraakt steeds iu meer moeilijk
heden. Hij heeft met meer dau éeue
Roode Zee te kampen.
Uit St. Petersburg wordt gemeld, dat
de Czaar waarschijnlijk iu den aanstaanden
zomer naar Berlijn eeu bezoek aau Keizer
Wilhelm zal gaau brengen.
De Portugeescbe Regeering kondigde
onlangs aan, dat zij eene maatschappij zou
subsidiëereu en aau deze het uitsluitend
recht zou toekeuneu om uit Oporto wijn
te verschepen. De Regeeriug zou de maat
schappij gedurende 30 jaren 5 pCt. divi
dend garandeeren, haar eigen merk ge-
bru'ken en hare consuls opdragen den ver-
steenhouwershainer een weinig geologie kon
beoefenen; ik dacht aan mijne jeugd, toen ik
menigmalen in de kalkbergen rondzwierf om
in de kiezeladeren een ametist of een anderen
kostbaren 9teen te vinden, ik herinnerde mij
een geval, hoe ik juist bier aan de spoorlijn
ronddoolde en door een spoorwegwachter ferm
doorgehaald werd, omdat ik in mijn geolo-
gischen ijver van boven eene gehccle storting
s'eeuen op de staven wierp. Ik herinnerde mij
dit zeer goed en meende zelfs nog de plaats
te kunnen vinden, ik keek naar buiten,
daar reden wij de tunnel binnenHier zijn
twee tunnels, die het spoor moet, passeeren,
zjj zjjn door de kalklagen gegraven, de eene
is kort, de andere langer, en zij liggen op circa
honderd passen van elkander. Nu stormden
wjj ook de tweede binnen. Ik kan niet be
schrijven, boe het mij nu te moeite werd, plotse
ling rees een gevoel van angst bij mij op, eene
riling beving mij en het scheen alsof regen op mij
nederviel. Ik gevoelde, dat iemand tegenover mij
zat, in weerwil der duisternis gevoelde ik, dat
zijne oogen strak op mij waren gevestigd.
(Slot volgt),
