N I E U
\m Jaargang*
No. 1387.
Zondag 5 Md'1889.
Vrede bij eene groeve,
BUITEN LA D.
B1 N N E N L AN l>.
ABONNE MENTSPK IJ 8
Per 3 maanden voor Haarlem 1 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzjuderlpke Nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BÜHE AÜ! St. Janstraat Haarlam.
A OTITIS MA NON AGITATE
?aus OEB A.DVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrij dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPERS Sc I, A U RE Y.
Het overlijdeu van Generaal Reuther
heeft ongetwijfeld algemeen iu den lande,
boveual iu de katholieke kriugeu, een die
pen iudruk gemaakt.
Boven veleu was bij gezieu en geacht;
hij was eeu man van het zwaard, maar toch
ook weer eeu man des vredes. Zjju leven
en streven, zjjn karakter en zijne werk
zaamheid adelden hem tot eeu der mannen
van beteekenis in onze dageu.
Goed was bet daarom aau 't harte te
lezeD wat Dr. Sehaepman aau de groeve
vau dezen waardigen laudgeuoot heeft ge
sproken.
Merkwaardig noemen wij die lijkrede in
menig opzicht. Zij vereerde den doode, doch
ook den lijkredenaar.
Generaal Reuther was (het is bekend)
in de groote quaestie, welke thans zoo
vele katholieke harten beroert, namelijk
die nopens den persooulijken dienstplicht,
van eeu auder gevoelen dan Dr. Scbaepman.
De leiders der beweging, welke tegen
de afschaffing der plaatsvervanging werd
uitgelokt, kouden zich op het gevoelen
van Geueraal Reuther beroepeu. Hjj toch
heeft iu de defensie-commissie voor het be
houd der plaatsvervanging gestemd.
Terwijl nu Generaal Reuther in geen
geval in de af-chaffing der plaatsvervangiug
'zou bewilligen, staat Dr. Sehaepman de
zienswjjze voor, volgens welke men de
plaatsvervangiug moet behouden, tenzij de
Regeering de onmisbaarheid van de af
schaffing voor de veiligheid des lands zou
kuuuen bewijzen. Ontijdig noemde bij voorts
de agitatie tegen de Leger wet; men moest
eerst afwachten, wat zij inhield.
Al nemen wij uu aau, dat Dr. Sehaep
man zal tiudigen met tegen de afschaffing
der plaatsvervanging te stemmen, toch stond
Generaal Reuther, gelijk wij zulks reeds
aauduiddeu, niet op hetzelfde standpunt
als Dr. Sehaepman.
Doch juist daarom moet de grafrede van
laatstgenoemde des te hooger worden ge
schat.
Er sprak zich in dat huidewoord, aan
Generaal Reuther gewijd, een nobel hart
uit. De teekeniug van deu ontslapene ge
geven, was een lichtbeeld, waarover geeue
enkele schaduw vau persoonlijke gevoe
ligheid werd geworpen.
Dr. Sehaepman is eeu beslist man iu
zijue overtuiging, maar tevens welk een
adeldom des geestes en welk eene goedheid
des harten kenmerken hem.
Trouwens Generaal Reuther was het
waard, dat hij aan zijne groeve werd ver-
heerljjkt. Op een vlekkeloos leven kon hij
terugzien. Aan vurigen ijver voor de be
langen van Land en Koning ontbrak het
hem niet. Zijne rijke kennis op militair
gebied heeft hij, ook als Minister van oor
log, dienstbaar gemaakt aan het heil des
vaderlands.
Wanneer zulk een landgenoot, zulk een
kundig opperofficier, zulk een edel burger
FE V ILL E T O N.
De wachter bij de klok.
In eene groote gieterij, dicht bij de werven
van de stad B., was een ploeg werklieden gereed,
om de grootste klok voor het klokkenspel der
St. John's kathedraal te gieten. Nog maar een
uur, en zij zouden het blinkend, borrelend me
taal uit den grooten oven in den vorm//fest
gemauert in der Erde", lat. n vloeien De avond
begon te vallen, en in de toenemende schemering
wierpen de flets-blauwe vlammen, die uit den
hoogen schoorsteen stegen een spookachtig schijn
sel op de naburige vensters en daken.
Het tooneel in de gieterij had iets wilds,
bjjna iets van eene hel. De donkere gedaanten
der werklieden, gedeeltelijk verlicht door de
gele flikkering van het vuur, bewogen zich heen
en weer als schimmen in de onderwereld, en
de zware balken en kettingen, die elkaar half
zwart, half met een gouden glans gekleurd,
onder de door den gloed vergulde zoldering
en nauwgeiet Christen, bezwijkt voor de
macht des doods, dan gevoelen velen zich
smartelijk aangedaau en zijn heengaan
wordt eeae oorzaak van nationale droefheid.
Die ontbreekt dan ook niet. Door alle
richtingen is aau Generaal Reuther de tol
der erkentelijkheid betaald.
Door zijn dood zou aau het leven der
natie nog eeu grooten dienst kunnen be
wezen worden, wanneer men het graf woord
van Dr. Sehaepman onder de Katholieken
algemeen als eeu waardig vrede-woord
waardeerde.
Dr. Sehaepman de lofredenaar van Ge
neraal Reuther: dat feit teekent deu
toestand. Niet lauger worde gehoord over
eene wet, die er nog niet is, alzoo eeu
gevaar, hetwelk nog niet dreigt.
Door de mededeeliug des Ministers van
oorlog, volgens welke iu dit zittingsjaar
geene Legerwet zal worden ingediend, was
de positie reeds veranderd. De lijkrede vau
Dr. Sehaepman voltooit het schooue vre-
dewerk, 't welk toen werd begonnen.
Hooger dan de onderlinge geschillen
staan op dit oogeublik de gemeenschappe
lijke belaugen, de gemeenschappelijke
nooden.
De stembus vau 14 Mei komt in 't ge
zicht. Alle oueeuigheid moet dan worden
geweerd.
Dr. Sehaepman heeft een groot voor
stander van de plaatsvervangiug met een
gloed en warmte gehuldigd, die ons bewijst
hoe iu de borst vau den dichter-staatsmau
geeue plaats is voor eenige politieke rancune.
Zóo zij het overal; zoo worde de vrede,
als in 't vergezicht des doods, scaaude in
deu geest bjj de groeve van deu ouverge-
toljjken, den gemoedelijken, deu standvas-
tigen Renther, bereidwillig geteekeud.
De katholieke belaugen staan den 14u
Mei op het spel
Aan de levenden, maar ook aan de duo len
zjju wij verplicht te strijden ouder eene
banier; geen verdeeldheid meer, maar een
heid, eene volle, eene oprechte, eene be
zielde eu bezielende eenheid.
Wordt dat schouwspel allerwege in den
lande aanschouwd, dan zal zich in hooger
sfeer de overleden Christen-krijgsman ver
blijden, de gemeenschap der geloovigen
blijft immers bestaan; de dood verbreekt
haar niet.
Niet alle goedgezinde burgers kunuen
de wapeus draj/en. Toch kunnen wij allen
strijden met het wapen eener besliste over
tuiging, door de kracht des geloofs eu door
de hoop, ouder Gods zegen op de over
winning.
De 14e Mei zij eeu triumfdag voor de
hereende katholieke partij
Iu een brief van deu Koning-Groothertog
aau den Regent te Luxemburg geelt Z. M.
in warme, vriendschappelijke bewoordin
gen het verlangen te kennen, om de re-
geeriug over het Groothertogdom te her-
kruisten, deden denken aan de werktuigen der
Cyclopen onder den berg Etna. De stadsklok
sloeg zes uur: het was tijd voor het avondeten.
Al de mannen legden hun gereedschap neder en
trokken hunne bovenkleeren aan.
Zorg dat jelui over een half uur terug
bentl riep de baas. Kwartier voor zevenen gaan
we aan 't gieten.
We zullen er wezen, baas, klonk het ant
woord.
Ik hoor, dat er lui uit de stad komen om
het werk te zien, zeide een van de werklieden.
Ja, zeide een andere, en ze zullen er groote
oogeu van opzetten. In het heele land is nog
nooit zoo'n klok gegoten als deze zal worden.
Een oogenblik iater was er nog maar éen
werkman en de baas in de gieterij overgebleven.
De eerste zou blijven om bij den vuurgloed de
wacht te houden. Hij h»d eene dubbele portie
eten meegebracht en het overschot voor avond
eten bewaard.
Misschien wil de „uitvinder» wel bij je
bljjven, George, sprak de baas lachend, terwijl
hjj aanstalten maakte om heen te gaan.
vatten op deuzelfdeu dag als iu Nederland.
Deze brief is het antwoord op een brief
vau Hertog van Nassau waarin hij zich
bereid verklaarde van het regentschap te
rug te treden, als de Koning het bestuur
weder weuscht op te nemen.
Het bericht aangaande het vertrek des
Hertogs was voorbarig; üjj zal iu Luxemburg
nog blijven tot de zaak geheel is geregeld.
De uitbreiding der pokziekte in bet
algemeen en het epidemisch optreden dezer
ziekte te Ostende eu te Arion, heeft de
Belgische Academie van Geneeskuude aan-
leidiug gegeven in hare laatste zitting het
vraagstuk der verplichte vaccinatie opnieuw
tot eeu ouderwerp barer overwegingen te
maken.
De rapporteur, dr. Titica, die deu loop
der laatste epidemieën en de toegejiaste
rnaatiegelen naging, kwam tot de slotsom
dat wanneer die maatregelen geen succes
hebben gehaf, dit niet moet toegeschreven
worden aau de autoriteiten, die iu deze tot
handeleu geroepen wareu, omdat diealleu
buu plicht hebbeu gedaau, maar aau de
vooroordeeleu van eeu groot deel der be
volking. Zonder de algemeene maatregeleu
van bygiène te willen geringschatten, vrij
waart toch alleen de vacciue zeker tegeu
de pokziekte, hetgeen ook weder geblekeu
is bij de togeuwoordige epidemieën te Os-
teude eu te Arlon, waar van de 1220 sol
daten aldaar iu garnizoen, niet. ésu door
pokken is aangetast, terwijl de ziekte ou
der de burgerij hevig woedt. Waaraan kan
dat anders worden toegeschreven, vraagt
de rapporteur, dan aan de goede vacci
natie in bet leger? Dergelijke waarnemin
gen werdeu ook in andere landen gedaan.
Naarmate de vaccinatie iu hooger eere
staat eu algemeener wordt toegepast, komt
de pokziekte zeldzamer voor. De inenting
van allen acht dr. Titica daarom zeer ge-
weuseht, en onverantwoordelijk acht hij
het, lauger lijdelijk de verwoestingen eener
ziekte te gedoogeu waartegen men zoo af
doende is gewapend. Nu blijft dat men er
door oveituiging niet komeu kan, moeter
door de kracht der wet worden gehandeld.
Oprichting van vaccinatieparken vau
rijkswege met uitstekende stof, maar tevens
verplichte inenting moet dus worden toe
gepast.
De leden der Academie waren het met
deze couclusiëii volkomen eens, en er werd
besioteu daarom bij de Regeeriug andermaal
op de invoering der verplichte vaccinatie
aau te driugeu.
Naast de andere katholieke con
gressen van Mechelen en Madrid is zooals
wij reeds berichten ook te Oporto in Por
tugal een katholiek congres gehouden, waar
de volgende motie werd aangenomen.
De Portugeesche Katholieken zijn vast
besloten met den zedelijken en collectieven
steun der Katholieken in de andere lan
den, al kuuue pogingen aau te wenden, opdat
de Paus, die van zijne vrijheid beroofd is
en blootstaat aan de kwellingen, welke eene
ergernis zijn voor alle Katholieken, weldra
Ja, waar is hij? zeide de man ook op
schertsenden toon.
Hij is lang genoeg bij het werk geweest
om te weten of er iets mis loopt. Hallo 1 Waar
is de //uitvinder»? Kom hier. Ha, daar is hij.
En op <tit roepen kwam een knaap met ruig
haar, groote grijze oogen eu een bleek, wezenloos
gelaat, van achter eeu stapel gietvormen te voor
schijn. Hij droeg een grij3 hemd, vuil van het
stol en een veel te wijde pantalon, die betere
dagen had gekend.
«Zeg, Mopus, zeide George, lnm eenigszins
ruw op den schouder kloppende, „zou je ver
stand genoeg in je bol hebben om te gillen als
er een mankement is?"
De knaap zag met een dom gezicht rond en
knikte.
„Ga hier dan zitten en kijk naar den oven,
zonder de oogeu er van af te wenden.»
De arme jougeu glimlachte eu deed gedwee
wat hem bevolen was, zooals een bond zou gaan
zitten om op zijn meesters jas te passen. Een
rare jongen was die Mopus, in gewone zaken
onnoozel genoeg om zelf hoog noodig te hebben
weer in het bezit gesteld worde van zijne
volledige vrijheid.
Van deze motie is aan den II. Vader
onmiddellijk beticht gezonden, terwijl een
comité is benoemd, om voortdurend met
alle zedelijke middelen voor de verwe
zenlijking der wenscbeu van alle Katho
lieken werkzaam te blijven. Het congres
is gescheiden, nadat het voornemen was
uitgesproken, om een volgende maal te
Braga te vergaderen. In andere steden van
Portugal zullen nog katholieke congres
sen volgen.
Dezer dagen had te Parijs een feest
maal van royalisten plaats. De Heer Fer
dinand Duval hield eene uitvoerige rede,
waarin hij trachtte aau te toonen, dat al
leen de monarchie in staat is Frankrijk te
verheffen, hetwelk de vereeuigiug vau allen
roudom eene sterke Regeeriug wil. De spre
ker verklaarde de zaak van den Graaf van
Parijs wel degelijk af te scheiden van het
Boulangisme.
Bou langer heeft, naar gemeld wordt
uit Londen, aldaar eeu huis voor zes maau-
den gehuurd.
In het Lagerhuis heeft de Heer Le-
wisham uit naam der Regeering verklaard
dat zij, naar aanleiding van den aaudrang
vau het koninklijk landbouwkundig ge
nootschap, besioteu heeft het in werking
treden vau de opheffing van het verbod
van invoer vau vee uit Nederland van den
8eu Juui te verdagen tot deu leu Sep
tember.
De Heer De Worms verklaarde, dat de
Regeering niet het voornemen heeft, eeu
wetsontwerp in te dienen bij hetwelk de
invoer zou worden verboden van coufi-
seurs-waren eu met suiker bereide levens
middelen, uil de landen in we'ke uitvoer-
premiën voor suiker worden verleend.
Er is te Madrid, onder voorzitterschap
van Canovas del Castillo, eene vergadering
van conservatieven gehouden. Er werd be
sloten, dat de Afgevaardigden der partij
geen deel zullen nemen aan de werkzaam
heden der Kamer, indien de Regeering
voorstelt dagelijks twee zittingen te houden
om te beraadslagen over het wetsontwerp
tot wederinvoering van het algemeen stem
recht.
Wederom dreigt eene epidemie vau
gtle koorts iu Florida uit te breken. Eeu
verdacht geval iu bet binueuland heeft de
overheid tot nieuwe voorzorgen gedwongen.
Een paar bladen, vrienden der openbare school
zouden met de rijksbijdrage aan andere scholen,
genoegen kunnen nemen, als zij maar zeker
ervan waren dat er overal deugdelijk ouderwijs
werd gegeven. Zij gaan dus van de veronder
stelling uit dat er op de openbare school deug
delijk ouderwijs wordt verstekt. Wij willen al
die inrichtingen niet over éen kam scheren,
maar wij vragen toch of het degelijk onderwijs
is, als een knaap.de school voor goed verlatende,
nog geen leesbare, laat staan een vlotte hand
schrijft, geen familie-of koopmansbrief kan lezen
dat, er over hem gewaakt werd, maar niettemin
bizonder geschikt om bij een oven de wacht te
houden. Hij kende al het gieterijwerk door een
soort van instinct, om het zoo te noemen, hoewel
zijne zonderlinge schranderheid in dit opzicht toch
eigenlijk een overbljjfsel van een vroeger helder
versland was. Als er iets gebeurde of op een
ongewone wijze ging, merkte hij het altjjd op
en zeide wat er gedaan moest worden, hoewel
hij misschien niet zeggen kon waarom het gc -
daan moest worden.
Twee jaren geleden was hij een verstandige,
veel belovende knaap. Hij was do zoon vau
een plannen-teekenaar, die met de gieterij in
betrekking stond, en had altijd vrjjan toegang
tot de werkplaats gehad en naar het werk mogen
zien. Maar op zekeren dag brak er een groetu
hijschketting, en een stuk daarvan viel hem op
het hoofd eu bracht hem eene ernstige wonde
toe. Hij herstelde er gedeelteljjk van, maar oA
niet meer dan gedeelteljjk, want zijne hersens wa
ren er door gekrenkt.
Wordt vervolgd.)
