N I B U WE
No, 1388.
Woensdag 8 Mei 1889,
14de Jaargang.
De wereldtentoonstelling
tc Parijs.
BUITENL A N P.
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzmderljjke Nummer»
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
0,85
1,10
1,80
0,03
AGITB MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Qroote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPEK8 LAUKII.
Het bulderen der kanonnen te Parijs
verkoudigda gisteren aan de wereld, dat
de tentoonstelling, ter herinnering aan de
revolutie georgauiseerd, was geopend. En
daardoor werd tevens het sein gegeven,
dat de eerste feesten een aauvaug hadden
genomen ter verheerlijking van den hon
derdjarigen gedenkdag der Fransche om
wenteling van 1789, leesten, die hun cul
minatie-punt zulleu bereiken op den 14eu
Juli a. s. de dag waarop de bestormiug
der Bastille plaats had.
De Frausche Regeering heeft zich alle
mogelijke moeite gegeven om deze internatio
nale tentoonstelling zoo schitterend mogelijk
te doen zijn en voor dit doel werden haar
door de Kamers verbazend groote sommen
ter beschikking gesteld, maar al zal daar
door aan de onderneming allen mogelijken
glans worden bijgezet, toch is het der
Frausche Regeering niet gelukt aan den
vreedzamen volkswedstrijd aan de oevers van
de Seine die beteekenis te geven, welks
aan vroegere wereldtentoonstellingen kou
toegekend worden.
Van de groote Europeesche Staten heb
ben Duitschland en Oostenrijk-Hougarije
van elke deelneming aan de internationale
expositie te Parijs afgezien eu de Regee-
ringeu der overige groote machten hebben
zich tot eene officiëele deelneming niet
verbonden; wat uit die landen wordt ten
toongesteld, geschiedt geheel en al op par
ticulier iuitiatief. Een en auder bewijst
hoe weinig aan de internationale expositie
in de hoofdstad van Frankrijk den naam
van foereMtentoonstelliug toekomt. Immers
de Europeesche Staten zijn meerendeels
niet officieel op deze expositie vertegen
woordigd.
Het was der Fransche Regeering bij de
organisatie van de tentoonstelling niet te
doen om den handel en de nijverheid bevor
derlijk te zijn. Geenszins, zij verlangde
slechts aan het revolutie-Jubiié glans en
glorie, te geven. Doch juist om die reden
hebben onderscheiden monarchale Regee
ringen van Europa van de deelneming
aan de expositie afgezien, 't Was trou
wens eene verregaande brutaliteit van de
Fransche Regeering de monarchale Staten
uit te noodigen deel te nemen aan een feest
tot herdenking van een feit, 't welk aan de
monarchale grondvesten der meeste landen
van ons werelddeel zooveel schade heeft
toegebracht en dat vergezeld ging van
gruwelen, welke de geschiedenis der mensch-
heid gelukkigerwijze slechts zelden heeft
aan te wijzen.
Men verhaalt, dat bij vele wilde volken
van Afrika de krijgsgevangenen, op lang
zame wijze ter dood worden gebracht en
dat de stervendon, pochende op hunne
grootheid, onder de verschrikkelijkste fol
teringen den dood ingaan, 't Is het beeld
van Frankrijk, dat sedert honderd jaar
F EU1LLE TON.
De wachter bij de klok.
2) Vervolg.)
Zijne aangeboren liefhebberij voor werktuig
kundige proeven bbef liem echter bij, en toen
zijne lichaamskracht terug had, bracht hij
zijn meesten tijd door met radertjes en stangetjes
te maken en zonderlinge uitvindingen ineen te
zetten, die hij met trotsche voldoening liet zien.
Daardoor had de knaap den bijnaam verkregen
van //den uitvinder.* Al de werklieden mochten
hem gaarne lijden, hoewel de manier, waarop zij
met hem omgingen, wel eens wat ruw eu barsch
was. Dit was ook de persoon, die op wacht werd
gezet bij het groote vuur voor het gieten van
de hoofdklok der St. John's kathedraal. Getrouw
bleef hij op zijn post bij den oven, terwijl
George op een kleinen afstand zat eu zijn avond
eten begon te nuttigen en zeker wel een alge
meen overzicht hield, maar het kijken toch
grootendeels aan «den uitvinder" overliet. Hetzij
voornamelijk door de »rede« wordt be
stuurd.
Wat toch is Frankrijk geworden?
't Is een veroordeelde, een overwonnen
stervende op den brandstapel. Het sterveude
Frankrijk pocht op zijne verdwenen groot
heid en bazuint het naar de vier wind
streken uit, dat juist datgene, wat zijn
dood is, zijne grootheid en zijne glorie
uitmaakt. Sedert honderd jaar heeft men
in Frankrijk uitgeroepen: De menschelijke
rede is voldoende, om deD mensch den
weg te wijzen; de rede is in staat goede
regeeriugsvormen te kiezen. Sedert hon
derd jaar heeft men in Frankrijk schier
algemeen allesu de menschelijke wijsheid
erkend, maar sedert honderd jaar is men
er dan ook getuige van alle soort van om-
wontelingen, van onlusten en van verval.
Voor de onsterfelijke beginselen® van
1789 heeft men te Parijs een ijzeren toren
opgericht, misschien wel om op zijn hoogste
platform den lagen val te kunnen zien
van het oude volk van den H. Lodewijk!
Helaas! Frankrijk is niets meer, vergeleken
bij hetgeen 't vroeger was, omdat net, be
stuurd door de enkele rede, tot alle dwaas
heid, tot alle laagheid en zinneloosheid is
vervallen.
De afkeer en terughouding waarvan de
groote machten van Europa tegenover de
wereldtentoonstelling te Parijs deden blij
ken, heeft de Franscheu bewezen, dat hunne
plannen om door de expositie derevolutie
van 1789 te doen verheerlijken, totaal zijn
mislukt. Zij hebben geeue aanleiding met
bizonderen trots op hunne wereld-expositie
te wijzen en al zou de wereldtentoonstel
ling financieel geen fiasco maken, het is
toch nu zeker en gewis, dat de pogingen
der Fransche republikeinen om aan de
wereldtentoonstelling ter verheerlijking van
de beginselen van 1789, een bizonder po
litiek cachet te geven, totaal mislukt mo
gen geheeteu worden.
Jl. Vrijdag-avoDd heeft de bevolking van
Luxemburg aan den Hertog van Nassau
eene ovatie gebracht, door een grooten
rondgang met fakkels te doen. Er was een
ontzaglijke menigte op de been. De Hertog
verscheen op het balkon eu riep: »Love
de Koning!® De geestdrift was onbe
schrijfelijk.
De Hertog heeft Zaterdag-voormiddag
eene deputatie uit den Raad van State
ontvangen, welke hem de adressen aan
bood. De Hertog betuigde ziju dank voor
de blijken van warme genegenheid, die
hem gedurende den tijd van zijn regent
schap onophoudelijk zijn gegeven. Hij zou
die nooit vergeten; hij hoopte dat het land
hem als een vriend zal blijven beschouwen
evenals hijzelf een goed Luxemburger zal
blijven. De Hertog eindigde met den weusuh
uit te spreken dat de Luxemburgers, nog
langen tijd de trouwe onderdanen van den
Koning-Groothertog mogen blijven.
hjj een soort van onbezonnen veri rouwen in het
instinkt van zijn half onwijzen makker stelde,
of onachtzaam begreep, dat er niets kwaads kon
gebeuren, in allen gevalle was het zeer lakens
waardig van hem, dat hij de gewichtige taak,
die hem was opgedragen, zoo weinig ter harte
nam. Geen van de beide wachters sprak een
woord, en in de ruime gieterij werd niets anders
gehoord dan het zwaar geloei van den oven.
George had zijn avondeten op, en drentelde
eene der bergplaatsen voor gereedschappen in
om zijne pijp te halen. De „uitvinder// zat alleen
voor den ontzaglijken gloed. Het eenige rede
neervermogen van zijn zwakken geest stelde hem
in staat om te begrijpen wat het beteekende,
en zelfs iets van de grootheid der onderneming,
die binnen die gloeiende wanden tot rijpheid
werd gebracht,. Hij wist, dat de oven vol kost
baar metaal was, en dat dicht bij h *m, in het
diepe zand voor het oog verborgen, de groote
vorm was, die met het gietsel gevuld moest
worden. Hij wist en kon zien, dat al de kanalen
voor het vloeien van het gloeiende vocht gereed
waren en dat bij den mond van den oven de
De Hertog en de Erfprins zijn Zaterdag
te een uur vertrokken. De geheele stad
was op de been. Aau het station bevond
zich eene ontzaglijke menigte. De Kamer,
de Raad van State en alle hooggeplaatste
ambtenaren waren et bij aanwezig. Het
rijtuig van den Hertog werd met bloemen
bestrooid. In den waggon staande, riep de
Hertog: »Leve de Koning! hetgeen de
menigte met toejuichingen beantwoordde
totdat de trein vertrok. De Hertog en
alle met de orde begiftigde persoueu, droe-
geu het ridderkruis der orde van Adolf
van Nassau.
De thans openbaar gemaakte offi
ciëele mededeeling der Zwitsersche Bouds-
regeeriug, betreffende het gebeurde met den
Duitschen politie-inspecteur Wohlgemuth
is zeer kort. Zij bevat eenvoudig de ver
klaring: Uit de stukken van het ouderzoek
is gebleken, dat Wohlgemuth op Zwitsersch
grondgebied handelingen heeft begaan, die
voor de veiligheid van Zwitserlaud beden
kelijk waren, naardien hij den kleermaker
Lutz heeft aangespoord om ouder de werk-
manskriugen in Bazel, Elzas-Lotbaringen
eu Baden agitatie te verwekken, welke
aausporing is gedaan in de schriftelijke
opdracht: »Woel er maar lustig op toe!®
Daarom is Wohlgemuth uit het land gezet;
terwijl Lutz over de grens is gebracht
omdat hij die opdracht aanvaard, dienten
gevolge aan Wohlgemuth berichten gele
verd en daarvoor betaling verkregen had.
De Norddeutsche Allgemeine Zeitung komt
op tegen de bewering van het comité voor
de Emiu-pacha-expeditie, dat de Rijkskan
selier deze expeditie als eene vaderlandsche
ondorneming zou erkend hebben. Zoo iets
heeft hij nooit gezegd. Integendeel, het is
bekend, dat hij zich heeft verklaard tegen
het denkbeeld, om in de in opstand ge
komen landstreken in Oost-Afrika, nevens
de Duitschers, Engelsehen eu Arabieren,
nog eene vierde macht te doen optreden.
De beslissing op de vraag, of aan de Emiu-
pacha-expeditie kan worden toegestaan,
het in opstand zijnde gebied te passeeren,
hangt niet af van Wissmanu, maar van de
Regeeriug te Berlijn.
Het trekt bizouder de opmerkzaamheid
in de politieke kringen dat de Fransche
Gezant, de Heer Herbette, ondanks de be
kende voorschriften zijner Regeeriug, er
van afgezien heeft de te Herlijn woon
achtige Franscheu uit noodigen tot eene
bizondere feestelijkheid ter viering vau de
honderdjarige herinnering der groote om
wenteling eu van de opening der interna
tionale tentoonstelling te Parijs.
Het vervolg op het Witte Boek betref
fende de Samoa-zakeu bevat eene weder-
legging door den Duitschen Consul Kuappe
vau de Amerikaausche courantenberichten
over beschadigiug van eigendommen van
Amerikanen tengevolge van de tussehen-
komst der Duitsche oorlogschepen. Voorts
bizonderheden over den orkaan van 15/17
Maart; over den toestand te Apia; over
het verbod en verkoop vau geestrijke dran-
lange ijzeren stang stond, die, als het oogenblik
gekomen was, gebruikt werd om den gesmolten
stroom uit te laten.
Dit alles bevatte zijn beperkt denkvermogen.
Flauw bewust, dat er spoedig iets gedaan moest
worden, zat hij afgetrokken op den oven te
staren. Eensklaps deed iets hem schrikken. Hij
hoorde een krakend geluid en een gloeiende
scheur vertoonde zich boven in den oven. Eene
tweede scheur kwam er bij en een verbrande
steen viel er uit en rolde voor zijne voeten. De
knaap opende den mond om te schreeuwen
maar hij was zoo verschrikt dat hij geen geluid
kon geven, het was alsof hij de nachtmerrie had.
Eene dunne, roode stroom volgde op den ge
vallen steen en droop langs den wand van den
oven als vloeiende lava. Toen kwam er weer
een verontrustend geluid en een nieuw gat in
het metselwerk liet nog meer van het sissend
metaal uit.
Waar was George? Zocht die ontrouwe kame
raad nog altijd naar zijne pijp? De oven berstte
en er was niemand anders bij dan een arme
idioot. Wat kon hij doen? Hij deed wat een
ken aan Amerikaausche matrozen door den
Consul der Vereenigde Staten en diens
daarover handelende bekendmaking; over
de politieke betrekkingen van Consul Knappe
te Apia; over de oneenigheid ouder Ma-
taafa's aanhangers, die zich aan zijn gezag
onttrokken, op eigen hand tochten op de
Duitsche nederzettingeu ondernamen, waar
zij daden van geweld pleegden; over de
pogingen der opstandelingen om do stel
lingen in de nabijheid der Duitsche plan
tages meester te worden enz.
Zaterdag-iniddag te 12nur is, [op
het oogenblik dat de President Carnot het
Elysée verliet om zich naar Versailles te
begeven, een individu tusschen de ruiters
van het escorte doorgedrongen en heeft
eene revolver op den President afgeschoten.
Het rijtuig vervolgde zijn weg, hetgeen
aanduidde dat Carnot niet was gekwetst.
De dader werd terstond in hechtenis ge
nomen en voor den commissaris van politie
gebracht. Hij heeft verklaard, dat hjj slechts
de aandacht heeft willen trekken, omdat
hij het slachtoffer van onrechtvaardigheid
en ongelukkig is. Zijne revolver was slechts
met lo» kruit geladen.
De algemeene vergadering van aandeel
houders in de Fransche Noorder-spoorwe
gen werd op 1 Mei gehouden, onder het
voorzitterschap van Baron de Rothschild.
Een der aandeelhouders wenschte de aan
dacht te vestigen op de noodzakelijkheid
om aan de beambten der spoorweg op de
Zondagen meer rust te verzekeren. Roth
schild verklaarde dat de zaak reeds in
overweging was genomen, dat bat systeem
van zes dagen arbeid zoo ver mogelijk was
uitgebreid en dat de maatschappij haar
best zou doen het nog verder uit te strek
ken, Een ander aandeelhouder klaagde,
dat rneu den verkoop van zedelooze boeken
toeliet aau de boekeustalleu der stations.
Dit feit brandmerkte bij als een vreeseljjk
misbruik van het monopolie tot verkoop
aan zekere firma toegestaan. De voorzitter
erkende, dat de klachten gegrond waren
en dat het bestuur voortaan de te koop
aangeboden lectuur aau eeu beter toezicht
zou onderwerpen.
In het Lagerhuis bracht Smith eene
motie uit, strekkeude om de politiek, door
Engeland met betrekking tot den opium-
handel in China gevolgd, te laken.
Het wetsontwerp betreffende het school
wezen in Oostenrijk is door den Minister
van onderwjjs bij het Huis van Afgevaar-
digdeu ingediend. Naar hetgeen per tele
graaf aan de Duitsche bladen wordt ge
meld, bevat het voornamelijk de volgende
wijzigingen: Waar bizondere scholen aau
de behoefte voldoen, behoeven geeue open
bare scholen te worden opgericht. De re
geling van het godsdienstonderwijs op de
lagere scholen behoort tot de bevoegdheid
der kerkeljjke overheden. Deze hebben
eene beslissende stem bjj de vaststelling
van het aantal uren vau dit godsdienst-
ouderwijs. De Geestelijkeu, als godsdienst
onderwijzers fuugeerende, hebben dezelfde
knaap, die bij zijn volle verstand was, misschien
niet had durven doen. Hij snelde naar den
mond van den oven en greep de lange ijzeren
stang, die er bij stond; na eenige wanhopige
krachtige stooten week het tegenhoudend met
selwerk en door dat luchtgat vloeide en geel
achtig witte stroom met onweerstaanbare kracht,
stortte zich in de trechters en vloeide sissend
naar den mond van den klokkevorm.
De idioot had een heldendaad bedreven, een
veldheer op het slagveld waardig. Was het te
laat? Elk oogenblik kwamen er nieuwe scheuren
in den oven. Eenige van de bovenste steenen
vielen naar beneden. Nog altijd stroomde het
metaal in den vorm. Maar door die gapende
openingen ging er veel van verloren. De druk
king was door de scheuren wel verminderd,
maar de lekken werden gedurig meer. Het was
een wedloop tusschen kunst en verwoesting. De
arme Mopus stond er machteloos hij. Zjjne knieën
sloegen tegen elkander en zijn hoofd duizelde.
Een hoop gloeiende steenen en puin viel voor
zijne voeten.
Wordt vervolgd.)
