NIB WE
No. 1389.
VrPxg 10 Mel 1889.
14de Jaargang.
De Kerk en de werkman.
BUITENLAND.
C0ÜRAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Ndderland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzjnderljjke Nummers
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z AÏERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITK MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIE»
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
V r jjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KüPPKRS k I,AUKEI.
en
De Kerk en de Kerk alleen heeft den
werkman waarlijk lief. Buiten het Chris
tendom is er nooit ware liefde voor den
werkman geweest en buiten het Christen
dom zal er ook nimmer ware liefde voor
hem komen.
In den heidenschen tijd was de werkman
slaaf en als hier en daar eeu meester
eenige toegenegenheid voor zjju werkman
betoonde, dan speelde daarbij'het egoïsme
eene hoofdrol, dan had de meester zijn
slaaf lief omdat deze een handige, een
ervaren en dus een voor den meester
winstgevenden slaaf mocht geheeteu wor
den.
Den werkman liefhebben om hem zei ven,
den werkman bemiuuen omdat hij werk
man is, dat deed het allereerst Christus,
de Goddelijke Zaligmaker.
De Heiland schreef als streng gebod aan
zijne volgelingen voor, den nederigen me-
demensch met broederlijkheid, gelijkheid
en in de heilige vrijheid der kindereu Gods
te behandelen.
Bjj vele meesters is echter geen christe
lijk gevoel meer te vinden; hunne werk
lieden worden door hen slechts beschouwd
als werktuigen. De Christelijke geest is
verloren gegaan. Helaasde ontzettendste
gevolgen hebben zich dan ook niet doen
wachten door deze afdwaling van meesters
en overheden, 't Is immers eene bekende
waarheid, als de meester goddeloos is, dau
is doorgaans ook zjjn werkvolk goddeloos,
dan wijken ook zijne werklieden af van
het pad der deugd, dan wordt ook door
hen gebroken met de wetten en ordon
nantiën van God en de menschelpke maat
schappij.
Voor den Christen zjjn alle menschen
broeders. De grootheid van den mensch
wordt niet afgemeten naar zijn bezit in
goud of goederen. Kinderen van een en
denzelfden Vader, die in den Hemel is, zjjn
alle menschen tot hetzelfde erfdeel geroe
pen; hier op aarde moeten allen zich zelvdn
voorbereiden om dat erfdeel waardig te
worden en bij die noodzakelijke voorberei
ding moet vooral de ware broederliefde
worden beoefend. En die ware liefde moet
schitteren zoowel in hot leven van den
werkman als in dat van den meester.
Als meester en knecht voor hetzelfde
doel arbeiden, als de eeue voor den an
dere leeft en streeft, zal er dan niet eene
schoone harmonie ontstaan, zullen zij dau
geene broeders zijn? Eu zal er dau van
heidensche bonden, van het afschuwelijke
socialisme sprake zijn? Immers ueeu.
De wereld eenmaal zoo goed te krijgen,
hooren wij ons toevoegen, is slechts een
droombeeld.
Geenszins. Of is het een droombeeld, dat
de verplichtende voorschriften van den God-
meusch worden nageleefd? Kunnen de
Christelijke wetten niet overal ingevoerd
worden en de heidensche, die slechts stof
felijk gewin beoogen, worden buiten wer
king gesteld
Men begrijpt het Christendom slecht,
F E 11 ILL E T O N.
De wachter bij de klok.
3) Vervolg
Hjj had er nauweljjks aap gedacht uit dsn
weg te gaan en zijn leven te redden. Hjj hoorde
een woest geschreeuw van menschenstemmen op
een afstand, toen een verschrikkelijk geloei achter
zich, en hjj zag en gevoelde zich door de gol
vingen van vuur vervolgd. Hevige brandende
pijnen verzengden zijn vleesch over zijn geheele
lichaam.
Het overige was als een verschrikkelijke
overklaarbare droom. Het was alsof hij plotse
ling in de aarde gezonken en voor altijd ver
zwolgen was.
Omstreeks zeven uur heerschte weder stilte
op het tooneel des ongeluks. Rondom was het
.een puinhoop. De brandspuiten hadden de vlam-
als men denkt dat het ooit zijn invloed
op de wereld zal verliezen.
Sinds eeue eeuw heeft men getracht de
Kerk uit het bestuur der samenleving te
verdrijven. Zoo deed men in schijn den
invloed der Kerk te niet.
Iu schijn, want inderdaad de verloopen
honderd jaren hebben slechts gediend om
de noodzakelijkheid van den invloed der
Kerk te bewijzen en er vaster dau ooit de
grondslagen van te leggen.
't Is niet met woorden, 't is niet met
de grootspraak der helsche Fransche re
volutie, welker devies vrijheid,gelijkheid en
broederlijkheid heette, dat rneu de wereld
reddeu zal, maar alleeu door die spreuk
vau Satau, die God nasprak, metterdaad
in beoefening te brengen:
Vrijheidzooals de Kerk alleeu die aan
de wereld schonk.
Gelijkheidzooals het Christendom, die
tot wet maakt.
Broederlijkheiddie de eerste voorwaarde
is om Christen te zjju.
De Koning der Belgen is voornemens in
September een congres der Europeescbe
mogendheden bijeen te roepen, ten einde
het werk van bet Berljjnsche congres met
betrekking tot den Congo te voltooien.
Het toenemen van duels iu het Belgische
leger heeft aauleidiug gegeven t.ot eeu
maatregel, dié bij de jongere officiereu
veel tegenkanting vindt. Bij elk regiment
zal eeu Raad van Eer worden ingesteld,
die in alle »eerezakeu« uitspraak zal doen.
Het college zal blijvend zijn en vau de
uitspraak wordt geen hooger beroep toe
gelaten.
Omtrent de beweging onder zekere
arbeiders (sleepers en paardendrijvers) bij
mijuwerken in het district Gelsenkirchen
verneemt men het volgende:
De beweging is Vrijdag-ochtend uitge
gaan vau het mijnwerk Christian Levin
alwaar de sleepers, meest jongelieden, ver
hooging van loon eischten. Zaterdag sloeg
de beweging over naar de mijnwerken
Prosper en Königsgrube. Vervolgens kwam
er bericht, dat ook bij de miju Unser Fritz
die arbeiders bet werk badder, gestaakt;
later werd dit bericht echter betwijfeld;
daarentegen bevestigde het zich, dat de
arbeiders der genoemde categorieën bij
de mijnwerken Osterfeld Oberliausen het
voorbeeld hunner kameraden hadden ge
volgd. Verder zijn er nog vijf b. richteu
van eergisteren. In het eerste werd ge
meld, dat bij het mijnwerk Rliein-Elbe en
bij de derde schacht der mijn Consolidation
al de arbeiders het werk hadden gestaakt.
Het tweede strekte ter mededeeliug, dat
de beweging zich over de drie schachteu
der maatschappij Hibernia had uitgebreid.
Blijkens het derde had bij de mijn Herne-
Bochum en bjj de tweede schacht van
Consolidation hetzelfde plaats. Iu het vierde
werd bericht, dat de beweging zich ook
uitstrekte over de mijnen Hugo, Von Bis
marckHannoverHannibal en Providence.
De ongeregeldheden, waaraan de oute-
inen, die het gebouw hadden aangetast gebluscht,
en de werklieden stonden, zwart van den rook,
in stille groepen om de overblijfselen van den oven.
Deze was in stukken gevallen en niet anders
dan een hoop rookend puin was er meer van
te zien. De arme //uitvinder", dien men met de
stootstang in de hand had gevonden, voorover
in het zand liggende en vreeseljjk gebrand, werd
naar zjjne woning gebracht. Er werd weinig ge
sproken, maar het weinige, dat gezegd werd,
was eene uiting met onzaehten nadruk van den
zeer begrjjpeljjken toorn van den baas en de
werklieden tegen George, wiens verontschuldi
ging zjjn misdrijf slechts verergerde.
Zie eens wat hij heeft uitgericht, zeiden
zij eenige dagen later, toen zij in de half ver
brande gieterjj stonden. „Vijfduizend pond in
eenige oogenblikken naar den drommel. Het
beste werk sinds twintig jaar bedorven! Zoo'n
schavuit gaat naar zijne pijp zoeken en laat een
idioot alleeu de wacht houden! Weet hij niets
vredeuen zich hadden schuldig gemaakt,
bljjken ook eeuigszins ernstiger te zijn ge
weest dan men uit het eerste bericht kou
opmaken. Zaterdag-avond namelijk ziju zij
te Gelsenkirchen in verzet gekomen tegen
eenige politieagenten, die door een hagel
bui vau steeueu op de vlucht werdeu ge
dreven en eene toevlucht vondeu iu het
Centraal-Hotel, waarheen toeu weldra eene
patrouille agenten oprukte. Onder leiding
van eeu commissaris deden deze manschap
pen omstreeks elf uur een uitval, om de
belegerde menigte uiteen te drijven, het
geen eerst na een heftigen strjjd gelukte,
waarin alle agenten gekwetst werdeu, twee
huuuer zelfs zwaar. Doch ook onder de
oproermakers waren velen gewond, door
dien de politie met sabel en revolver was
te werk gegaau. Ia dit rumoer konden er
slechts vjjf personen worden gearresteerd.
Ongelukkig lagen er in de nabijheid van
het hotel groote hoopen steeneu van een
bouwterrein, en daarvan maakten de woel
geesten ijverig gebruik om eerst het Oen-
traal-Hotel te bombardeeren, zoodat aldaar
van de ruiten en lantaarns niets is heel
gebleven. Ook twee andere hotels hebben
veel geleden. Onderwjjl hadden wel reeds
verscheidene winkeliers hunue winkels ge
sloten, maar velen hadden niet spoedig
genoeg de luiken dichtgeslagen en bij hen
zijn alle winkelruiten verbrijzeld.
Zondag-ochtend werdeu van overheids
wege de strafbepalingen op oproer afge
kondigd en uit Munster militairen ontboden,
die per buitengewouen spoortreiu spoedig
aankwamen. Tevens werdeu er nog onge
veer 20 personen in hechtenis geuomeu.
Ook naar verscheidene plaatsen iu de om
streken werden militairen uitgezoudeu.
Hier eu daar ging bet dau ook vrij woe
lig toe. Zoo wildeu bijv. de outevredeuen
bij de Königsgrube met geweld de stook
plaatsen vernieleu, waarvan zij echter door
de beambten met revolvers werdeu terug
gedrongen.
Tegelijkertijd zijn er Zondag te Essen,
Castrop en op andere plaatsen bijeeukom
sten vau werklieden gehouden. In die te
Essen werd besloten, tot 14 dbzer af te
wachten boe het met de quaestie van loon-
verhoogiug zal afloopeu.
Da Reichsanzeiger bevat een protocol
over het eergisteren plaats gehad hebbend
verboor van den Elzasser commissaris van
politie Wohlgemuth, naar aanleiding van
zjjne uitwjjziug uit Zwitserland. Het stuk
geeft ophelderiug omtrent het verkeer met
Lutz, die aan Wohlgemuth brieven vau
Liebkuecht eu van liet centrale bestuur
toonde eu zich bereid verklaarde tot het
geven van inlichtingen omtreut de socia
listische beweging. Wohlgemuth verbood
aan Lutz, rechtstreeks eenigerlei provocatie
iu bet werk te stellen. Wel eikent bij, iu
een schrijven aan Lutz gezegd te hebben:
»houd mij voortdurend op de hoogte van
zaken en woel er maar dapper op lose;
doch met deze wijze van sprekeu had hij
Lutz volstrekt niet tot de rol vau agitator
willen aanmoedigen, maar had hem slechts
willen aansporen, zijne inlichtingen uit
alle hoeken te voorschijn te woelen. Ten
anders tot zjjne verontschuldiging aan te voeren
't Is een groote onachtzaamheid. Die jongen was
niet eens in staat om te schreeuwen, toen hij
den oven zag instorten!"
De baas, die er nog meer onder leed dan zijn
werkvolk, weende bjjna van ingehouden droef
heid en toorn. Eensklaps viel hem onder den
puinhoop iets in het oog en met verbazing riep
hij uit:
Wat is dat? Wat is dat?
Hjj raapte een stuk van een der trechters op,
die het vloeiend metaal naar den vorm geleid
hadden. Er waren sporen van den stroom, die
er door geloopen was, te zien. Nu schoot het
hem op eens voor den geest wat de jjzeien stang,
die men in de hand van den knaap had ge
vonden, misschien kon beteekenen.
Breng mij eene spade, riep hij.
Eene spade werd hem gegeven en hjj begon
de heete zand- en metaal massa, die boven den
klokkevorra lag, weg te graven. Het was een
bewijze dier bedoeling kon strekkeu, dat
hij bij het eerste mondeling onderhoud met
Lutz nadrukkelijk gezegd had, dat elke
handeling van provoceereudeu aard teu
stelligste moest achterwege blijven. Het
verraad van Lutz had iu overleg met den
amtmauu te Rheifeldeu plaats gehad
hetgeen hieruit bleek, dat zijne (Woblge-
mnth's) aanhouding geschied was nadat hij
nauweljjks drie minuten met Lutz gespro-
keu bad; voorts ook hieruit, dat de atnt-
mann reeds bij fcet eerste verhoor bad ge
wag gewag gemaakt van de door hem aan
Lutz geschreven brieven, terwijl toch die
brieven eerst den volgenden dag bij eene
huiszoeking bij Lutz govonden werdeu; eu
eindelijk nog hieruit, dat Lutz wel is waar
met hem weggeleid, doch terstond weder
vrijgelaten werd. Hij (Wohlgemuth) was
te Rheinfeldeu als een gewone misdadiger
behaudeld en zelfs door de politie op be-
leedigeude wijze voor dief uitgemaakt ge
worden.
De Rheinischer Kuritr bevat geluk
kig, zooals hjj zelf zegt, zonder er voor te
kunnen instaan* eu »ouder voorbehoud*
het volgende;
Naar aauleiding vau de demonstratieve
houding der Luxemburgers ten gunste van
den Hertog van Nassau, zou er uit Den
Haag eeu vertrouwelijk schrjjven tot alle
Kabinetten zjjn gericht, waarin gevraagd
zou zjjn, hoe men het zou opnemen, iudieu
de Nederlandsche Staten-Generaal de Luxem-
burgsche successie-wet veranderden in dier
voege, dat ook de vrouweljjke linie in het
Groothertogdom opvolgen kou 1 Op deze
vertrouwelijke vraag zou meu van Seine
Newa het antwoord ontvangen hebbeu,
dat men tegenover deze quaestie eene pas
sieve houding zou bewaren. Doch van een
anderen kant zou men der Nederlandsche
Regeering op duideljjke wjjze te verstaan
gegeven hebben, dat zjj er beter aan deed,
dit plan maar te laten schieten
De President der Fransche republiek
heeft, naar aauleidiug van bet schot dat
op hem gelost is, duizenden telegrammen
van gemeentebesturen, vereenigiugen en
particulieren uit alle oordeu des lands
ontvangen ter gelukwensching en betuiging
van sympathie. Ook uit het Buitenland
zjju tal van telegrammen gezonden.
Vanwege den President is openbaar ge
maakt, dat het onmogeljjk is dadeijjk daar
op te antwoorden. Diep getroffen door deze
bewjjzen van sympathie, stelt hjj er prijs
op onmiddellijk zjjne erkentelijkheid daar
over te betuigen.
Een der eerste telegrammen was vau
den Koning van Italië.
Vau den Parijsehen gemeenteraad was
reeds een telegram op het Elysée ontvan
gen nog vóórdat de President der republiek
er terug was gekeerd.
Na eeu langdurig debat heeft het
Lagerhuis het ontwerp tot versterking der
vloot met 277 tegen 136 stemmen aan
genomen.
Uit St. Petersburg meldt de Daily Neus
dat de in Zuid-Rusland gevaugen genomen
artillerie- eu zeeofficieren naar de hoofd
stad worden overgebracht om aldaar terecht
Hercules-arbeid, maar hjj werkte als een reus
en drie of vier van zjjne werklieden kregen
moed cn hielpen hem. Puin, metaal, sintels
vlogen in elke richting. Daar drong de spade
van den baas door het zand heen en stiet op
iets hards. Hjj bukte zich, sprong als een half
waanzinnige op en zjjne spade met verdubbelde
kracht hanteerende, groef hjj het overige zand
weg en nu kwam er iets bloot, dat er als een
groote metalen ring uitzag.
Mannen, riep hjj uit, zjjn gloeiend gelaat
opheffende, de klok is gegoten.
Wie heeft het gedaan? riepen een aantal
opgewonden stemmen, zoodra het gejuich op
hield.
Laten er twee of drie van jelui met me
meegaan, riep de baas. Ik geloof, dat ik weet
wie het gedaan heeft, 't Is een wonder.
{Slot volgt.)
