N I
UWE
No. 1390.
Zondag 12 Mei 1889.
14de Jaargang.
De Staten-verkiezing.
BUITENLAND.
jjjgjgSSr
4)
De -wachter bij de klok.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemt 0.85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzjnderljjke Nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
7an 16 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag
en Vrij dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers :KüPPER8& LAUEEI.
Dinsdag a. s. zullen de verkiezingen
plaats hebben voor de Provinciale Staten
wegeus periodieke aftreding in Juli a. s.
van de helft der leden dezer colleges.
Deze verkieziugeu zijn meer dan ooit
gewichtig, omdat geheel ons land door de
onderwjjsquaestie iu beroering is gebracht
en er voor hare oplossing, geene rust,
geene eensgezinde behandeling van andere
belaugen denkbaar is.
Daartoe moet de Eerste Kamer der Sta-
ten-Generaal, waar nog steeds eene groote
liberale meerderheid heerscht, worden om
gezet, dat wil leggen, er moeten anti-li
beralen iu de plaats der liberalen worden
gebracht.
Dit nu alleen kan door de Provinciale
Staten geschieden, die de leden der Eerste
Kamer kiezen. Het is dus van het hoogste
belang, dat de kiezers, die tegen het libe
ralisme gekant zijn, trouw ter stembus
komen. Zoo ooit, dan moet thaDS vooral
op het karakter van de Staten als kies
college voor de Eerste Kamer nadruk wor
den gelegd. Steeds meer treedt toch de
wanverkoudiug, welke er bestaat tusschen
de sterkte der partijen iu de Tweede en
de Eerste Kamer, op den voorgrond.
Iu de Tweede Kamer vormen de anti
liberalen de meerderheid, terwij! zij in de
Eerste Kamer slechts over enkele stemmen
kunnen beschikken.
Die toestand is onhoudbaar. Immers het
gevolg van dit gebrek aan harmonie tus
schen de Tweede en Eerste Kamer is dan
ook, dat, als het op 't nemen van eene
beslissing nopens ingrijpende vraagstukken
aankomt, de Eerste Kamer de kracht, door
de auti-liberalen iu de Tweede Kamer
uitgeoefend, geheel en al kan verlammen.
Houdt meu dat in 't oog, dan volgt
daaruit, dat bij de verkiezing voor de
Staten met niet minder scherpte dan bij
die voor de Tweede Kamer allermeest op
de beginselen der candidaten moet gelet
worden. Wel zeer diep is het te bejamme
ren, dat juist bij de keuze voor de gewes
telijke vertegenwoordiging dikwerf't minst
aan de politieke gezindheid der voorge
stelden wordt gehecht. Overwegingen van
plaatseljjken aard bebeerscheu maar al te
vaak de stemmiug. Daardoor alleen toch
is bet mogelijk, dat in districten, waar de
meerderheid der kiezers beslist anti-liberaal
deukt, liberale candidaten de overwinning
konden behalen.
Met dit afkeurenswaardig stelsel, 't welk
een ontzettend gevaar voor het land op
levert, moet gebroken worden. Alle per
soonlijke cousideratiëu belmoren te wijken
voor de overweging van het nationaal belang.
Da eerste Kamer is op dit oogenblik, iu
hare groote liberale meerderheid, de ver
tegenwoordigster van de meest besliste en
O O
en consequente liberale ideeën. Tegen die
noodlottige en evenzeer met de nationale
vrijheid als met de nationale belangen
stijdige begrippen en beginselen, moet de
stem van iedereu anti-liberaal in den lande
een protest zijn. Eendrachtig moet tie
gemeenschappelijke tegenstander worden
bestreden.
F JS U ILL ET O JN.
Vervolg en slot).
Zij spoedden ziek naar de woning van den half
onwijzen knaap. De vader, die hun de deur
open deed, hield den vinger op zijne lippen.
De arme jongen heeft eene hersenskoorts,
zeide hij.
Zegt hjj onder het ijlen iets? vroeg de
baas van de gieterij.
O ja, l.ij maalt gedurig over den vorm
van de groote klok, ik hoop dat hij gevuld
wordt ik hoop, dat hij gevuld wordt, zegt
hij.
De mannen wisselden een blik met elkander.
Het was dus waar. Een idioot had de groote
Tot het bevorderen van die eenparigheid
moeten allen medewerken, wier gemoed
niet onaandoenlijk blijft voor de behoeften
des tijds; die hebben leereu inzien hoe de
maatschappjj, ouder de werking van de
ontbindende theorieën en denkbeelden, welke
sedert de groote revolutie in het liberalisme
voortleven, is ontaard en in 68n toestand
gebracht, die het ergste, reeds voor de
naaste toekomst, doet vreezeu.
Nog troont eeue Eerste Kamer, die
hooghartig de meerderheid in den laude
trotseert. Moet zulk een valsohe toestand
bestendigd blijven en moeten wij ons ca
chet daarop drukken? Neen, ook iu de
Eerste Kamer, derhalve ook iu de Provin
ciale Staten moet duidelijk vernomen wor
den, bij monde eeuer meerderheid, dat de
meerderheid in Nederland het liberalisme
verfoeit.
Is eenmaal de geestdrift voor de verkie
zingen van Proviueiale Staten even groot
als voor de verkiezing van de Stateu-Ge-
neraal, dan hangt het slechts van éene
voorwaarde af, of de liberalen bet onder
spit zullen delven.
Doch welke voorwaarde moet noodzake
lijk worden vervuld?
Deze, dat er oprechte samenwerking zij
tusschen allen, die genoeg hebben van de
verdrukking ons door de liberalen aange
daan, dat conservatieven, anti-revolutiou-
nairen en Katholieken eeue ljjn trekkeu
en zonder kleingeestige ijverzucht het libe
ralisme bestrjjden.
De vruchten van deu strjjd, die op 14
Mei aan de stembus gaat gestreden worden,
zjjn voor de anti-liberalen verlokkend ge
noeg om er alles voor te doen en alles
voor te wagen. Als er met vuur en ijver
gestreden wordt, kan aan de rechterzijde
in de Eerste Kamer op den duur eene
meerderheid worden gegeven. Zulks is dan
ook het doel tot welks bereiking de ver
kiezingen van 14 Mei voor de Proviueiale
Staten ons moeten brengen. Mogen de
auti-liberalen kiezers dit ter harte nemen
en mogen de leiders in de districten met
den tjjd, die nog overblijft, woekeren, om
op den beslissender: dag alle troepeu iu
het veld te kunnen brengen.
De 6e Maart van het vorige jaar heeft
aau de rechterzijde de meerderheid in de
Tweede Kamer geschonken, dat dan de
14e Mei aan de rechterzjjde de meerderheid
bezorge in de Eerste Kamer. Geschiedt
zulks niet, dan is de zegepraal van den
6en Maart 1888 nutteloos. Dan blijven de
liberalen, ofschoon geslagen, toch meester
van het terrein en de vruchten der be
haalde overwinning worden niet door ons
genoten.
Op dan, katholieke eu alle andere anti
liberale kiezers, op dan ter stembus! De
verkiezingen van den 14n Mei zjju van de
allergrootste beteekenis. Deukt er aau, dat
de uitslag van de stembus vau Dinsdag
a. s. veel invloed kan hebben op het lot
der nieuwe schoolwet.
Groote belangen staan op't spel. Ver
zuimen de Katholieken eu de overige auti-
liberalen hun plicht niet, maar gaan zij
trouw ter stembus, dan wordt de zege op
nieuw behaald.
klok van de St; John's kathedraal gegoten.
Juist kwam de dokter de deur uit.
Misschien zal hij door dezen zijn verstand
terug verkrijgen, zeide hij. Zoo iets is wel meer
gebeurd.
Zoudt gij dat denken? De Hemel geve
het! riepen de baas en zijne werklieden op
plechtigeu toon uit, en diep bewogen gingen zij
heen.
Twee maanden later hing de groote klok aan
een hoogen kaapstander in de fabriek, en een
zware rolwagen, waarop zij neergelaten zou wor
den, stond er onder. Eene plotselinge stilte ont
stond onder de groep werklieden, ti en het bleeke
gelaat en de zwakke gestalte van den uitvinder
zich vertoonden, op een leunstoel binnengedragen.
Hij had zijn verstand terug en won ook in
krachten aan. Zijne groote grijze oogen waren
terstond op de klok gericht, dat prachtige mees
terstuk, dat voor hem van zooveel beteekenis
Anti-liberale kiezers voor de Stateu,
komt dus a. s. Dinsdag trouw ter stem
bus. Bedenkt, dat h|j, die zijne stem niet
uitbrengt te kort doet aau zijn geweten en
belang en aan dat zjjuer medeburgers. Van
traagheid of weifelmoedigheid blijk te geven,
zou iu deze dagen vooral een groot mis
drijf zijn. Stemt zeiven, eu wekt anderen
op uw voorbeeld te volgen, eendrachtig
en jjverig in 't waarachtig belang van Va
derland, Vorst en Volk, voor het hoofd
district Haarlem op de caudidateu van
de R. K. Kiesvereenigingen Haarlem, Be
verwijk eu Haarlemmermeer, de Heeren
Mr. L. J. G. VAN OGTROP,
W. HOVY
EN
P. VERKUIJL.
Uit Gelsenkirchen wordt gemeld, dat
eene deputatie uit de werkstakenden eene
audiëntie bij den provincialen Oberpresident
heeft gehad, alwaar zij ten antwoord ont
ving, dat hij den werklieden geene verhoo
ging van loon kon verschaffen, maar gaarne
al het mogeljjke zou doen om tusschen hen
en de directiën overeenstemming te ver
krijgen.
Te Bochum is eene vergadering van
mjjudirecteuren gehouden, waarin met na
genoeg algemeeue stemmen het volgende
besluit is genomen:
>De vergadering spreekt hare afkeuring
uit over de onwettige handeling der mijn
werkers, daar deze, zonder inachtneming
van den termjju van opzegging, door plot
selinge werkstaking eene loon verhoogiug
willen afdwingen. Zij verwerpt iuzonderheid
de algemeene percentsgewijze verhoogiug
der loonen en de inkorting van den werk
tijd van 8 uren. De mijnbestureu zjju
daarentegen ieder op zich zelve bereid, na
hervatting van den arbeid aan rechtmatige
eiscben in de loonquaestie te gemoet te
komen.*
Volgens de wet uameljjk hadden de ar
beiders het werk niet mogen nederleggeu
zonder minstens 14 dagen te voren hun
dienst op te zeggen en kau, bij verzuim
daarvan, de werkgever schadevergoeding
eischen.
Tevens wordt uit het district Dortmund
verzekerd, dat het ten eeneumale onwaar
is wat de woelgeesten beweren: dat de
loonen aldaar sinds lang niet verhoogd
zijn. Zoo heeft bijv. de m|ju Dorstfeld aau
de werklieden in 1888 gemiddeld 101 mark
meer betaald dan in 1887, terwijl bij de
m|ju Tremonia de verhoogiug ongeveer 80
mark per man bedroeg. De RTiein. West-
phal. Zeitung spreekt ook hierover, en
voegt daarbij eenige cjjfers uit de offici-
eele statistiek, die iu 1879 is begonnen en
thans een overzicht van werk eu loou sinds
dien tijd oplevert. Daaruit blijkt, dat iu
1887 in het district Dortmund het zuivere
loon, na aftrek van de bjjdrage aan het
ziekenfonds en aau de kas voor bejaarde
mjjuwerkers, voor de ondergronds arbei
denden gemiddeld 887 mark bedroeg, tegen
was. Men had hem de geheele geschiedenis
van het gieten en het ongeluk in de gieterij
verteld, maar alles had hem als een verdichtsel
geklonken.
Ik kan mij niet herinneren wat er ge
beurd is, zeide hij, glimlachend het hoofd schud
dende. 't Is alles nieuw voor mij, alles nieuw en
vreemd o, zoo vreemd!
Ja zeide de baas, met vromen eerbied, het
was Gods hand!
Aller oogen vestigden zich op den herstellen
den zieke. Sommige van de werklieden waren
bijna bevreesd. Het had zooveel van eene ver
rijzing uit de dooden hem weder in huu mid
den te zien, den knaap, dien zij zoo lang voor
onwijs hadden gehouden en die nu een schran
der jongeling was alsof hij een ander wezen ware
geworden.
Ik zou gaarne de klok eens laten klinken,
zeide hij.
857 mark in het district Saarbrugge, 695
iu het district Halle en 537 mark ia Bo-
veu-Silezië. »Geljjk iedereen weet,« zegt
het blad verder, heeft er in 1888 eene
verdere aanmerkelijke verhooging vau loon
plaats gehad, waardoor w|j, terwijl w|j de
officiëele cijfers van dat jaar nog niet heb
ben ontvangen, het toch op minstens 910
mark kunnen begrooten«. Uit de werk-en
looutabel sedert 1879 blijkt verder, dat de
looneu steeds geljjken tred hebben gehou
den met de verkoopprijzen. In verschillende
gevallen was de verhouding voor den werk
man zelfs nog gunstiger. Er zjjn mjjnwerken,
alwaar in de gunstiger jaren na 1883, de
loonen op den verhoogden stand zjjn ge
bleven, terwjjl de verkoopprijzen aanmer
kelijk zjju gedaald.
De R/ieinisc/i- Westphalische Zeitung
meldt, dat in eene vergadering van
mjjnwerkers te Gelsenkirchen besloten is,
vast te houden aan loonverbooging van
15 percent en een werktjjd van 7 uren.
In de vergadering werd medegedeeld, dat
het is gelukt, eene verbinding met de mjjn
werkers in Engeland, België en Silezië te
verkrjjgen. Het internationaal karakter
der beweging blijkt ook uit de toezending
van gelden uit het buitenland aan de werk
stakenden.
In bijna alle gasfabrieken der steden in
We8tphalen heerscht groote bekommering.
Het bestuur der staatsspoorwegen heeft
bevolen bet gebruik van steenkolen zooveel
mogeljjk te beperken, daar de voorraden
reeds klein zjjn. Bovendien vreest men ook
in de steeukolendistricten in België en En
geland werkstakingen ophanden zjju, om
dat het, naar men zegt, eene internationaal
beraamde en georganiseerde beweging is.
De Rjjksdag heeft de werkzaamheden
hervat. Er werd uitsluiteud beraadslaagd
over art. 18, in verband met art. 84, der
wet op verzekering ter zake van ouderdom
eu invaliditeit. Dit betrof de berekening
en uitkeeringen, Was dit op zich zelf reeds
eeue zeer ingewikkelde zaak, zoo werd de
bebaudeling door de iugedieude amende-
meuten nog moeiljjker gemaakt. Ten laatste
werd het debat tot eergisteren verdaagd. Ook
toen werd eene geheele zitting er aan be
steed, tot eindeljjk een der sprekers in
overweging gaf, het debat maar te sluiten,
daar er zoo weinig leden (op verre na nog
niet de helft) aanwezig waren, dat er toch
geen besluit kon worden 'genomen. Daarop
werd de behandeling andermaal verdaagd.
Iu de Italiaausche Kamer van Afge
vaardigden heeft eene interpellatie over
Massowah plaats gehad. Da sprekers ver
klaarden geene motie te zullen indienen.
Daarmede was het afgeloopeu.
De Koning en de Kroonprins gaan den
19den op reis naar Berlijn, vergezeld van
Crispi eu ambtenaren.
De Italiaausche radicalen hebben het
Fransche revolutie-feest op hunne wjjze
gevierd. Rumoerige vergaderingen hadden
Zondag jl. te Milaan plaats, waaraan door
ongeveer 30,000 personen werd deelgenomen.
Ook op andere plaatsen werd feest gevierd en
te Terni was een groot revolutionnair banket
belegd, na afloop waarvan de manifestanten
in optocht onder den kreet: »Leve de so-
Twee mannen tilden hem op en gaven
hem een hamer in de hand. Hij gaf een enkelen
slag op de klok. Die slag bracht een krachtig,
helder, plechtig geluid voort, dal door de gieterjj
weerklonk. Tranen schoten den ruwen mannen
in de oogen, toen zij dat geluid hoorden. Nu
werd de groote klok neergelaten, en toen de
rolwagen met zijn welluidenden last wegrolde,
werd de knaap opgetild en zijn werk nagedragen,
en beiden gingen te samen naar buiten in den
zonneschjjn, terwjjl de werklieden hem in de deur
nawuifden.
Later bewees de uitvinder, dat hij recht had
op den titel, die hem in zijne ongelukkige jon
gelingsjaren spottend gegeven was, zijn naam
wordt nu nog gelezen op menige klok, welker
volkomen zuiverheid van toon alleen zijn genie
en kennis van metalen er aan konden geven.
