Nil WE
No. 1393.
Zonlag 19 Mei 1889.
14de Jaargang.
De Jodenquaestie in den
vreemde.
BU1TENL A N P.
Levend begraven.
ABONNEMENTSFBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzmderljjke Nummers
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
0,85
1,10
1,80
0,03
BUEEAÏÏ: St. Janstraat
Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE
?BIJ8 DEÜ ADVEBTENTIÉW
Van 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag
en V r ij d a g-a vo nd voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPERSSt LAUEEï.
De berichten uit Weeueu maken nog
altijd gewag van de meest levendige agita
tie tegen de Israëlieten. De auti-semitische
beweging houdt aan.
Gelukkig zijn dergelijke verschijnselen
bij ous te lande nog onbekend. Yau eigen
lijke auti-semieten kan in Nederland niet
worden gesproken. Toch verdient het ver
schijnsel, dat in onderscheiden landen zoo
groote ontstemming heerscht jegens de
Joden, alleszins de opmerkzaamheid.
Niet eukel toch in Oostenrijk, ook in
Hongarije en Rusland staan do Joden aan
allerlei vervolgingen, van de zijde der be
volking, bloot.
In de liberale pers maakt meu zich van
de zaak gemakkeljjk af; volgens haar moet
bij de auti-semitische beweging enkel aan
godsdiensthaat worden gedacht.
Het ligt voor de hand dat eeue derge
lijke onderstelling geen steek houdt. De
geloovige Christenen leereu, dat haat onder
alle opzicht zonde is. Eu nu kan men
aannemen, dat alle geloovige Christenen
in de genoemde lauden, ook al blijven zij
vreemdaau alle schaudaleu, toch in hun hart
geene sympathie koesteren voor de kiuderen
Israels.
Anderen beweren, dat de haat tegen de
Joden een rassenhaat is. De Joden zouden
zoo verafschuwd worden, omdat zij van
eene andere nationaliteit zijn. Wij kunueu
echter niet aaunemen, dat verstandige men-
schen, die niet van alle godsdienstig ge
voel zijn ontdaan, iemand zouden kunnen
haten alleen omdat hij tot een ander volk
behoort. Zulk eeue houdiug zou door en
door ouchristeljjk zijn; de Christen toch
leert, dat God de Vader is vau alle men
en dat Hij de Beschermer der verdrukten
en de Wreker van het onrecht is.
De ware oorzaak vau den Jodeuhaat,
welke zich in de gemelde lauden openbaart,
moet dus op een ander gebied dan op dat
des geloofs en der nationaliteit worden ge
zocht. Zouden wij wel mistasten als wij
haar meenen te vinden op sociaal terrein?
De Joden zijn vooral in de meergemelde
landen te beschouwen als de Chiueezen
in Europa.
Volgens tal van mededeelingen uit Hon
garije moeten de Joden ouder het bestuur
van Tisza een ontzettenden invloed hebben
gekregeu. Men verzekert dat de dingen in
Hongarije zoover gekomen ziju, dat zoo
Tisza valt, geeu Ministerie tegen, maar
ook geen Kabinet met de Joden regeeren
kan. Eene gewelddadige oplossing der Jo
den-quaestie wordt door alle onpartijdigen
in Hongarije te gemoet gezien.
De Joden in Hongarije putten het volk
door woekerwinsten uit. Iu Hongarije doet
zich hetzelfde verschijnsel als in Rusland
voor. De sociale toestanden ziju (volgens
FE DILLE TÓN.
Vervolg.)
3)
Alles was stil toen Philippe de oogen opende.
Hij zag niets. Hij richtte zich overeind, op een
elleboog leunende. Waar was hij? In een oogen-
blik begreep hij zijn toestand. Hij was in den
grafkelder. Op het oogenblik toen men de deur
gesloten had, was hij bezwijmd. In de diukte
bij het einde der plechtigheid had men zijne
afwezigheid niet bespeurd. Hij was begraven,
levend begraven
Eerst was Hij bang, zeer bang. Maar weldra
werd hij bedaarder.
Philippe Wentworth paarde aan eene bijna
vrouwelijke teergevoeligheid en eene bjjna schan
delijke traagheid van karakter, eeae geestkracht
die hem, a!s het oogenblik er toe gekomen was,
den moed en de koelbloedigheid schonk om
tegen moeielijkhedea te kampen. De verschrik-
de reeds bedoelde berichtgevers) door den
invloed van de Joden zoo geworden, dat
het allerergste staat te duchten.
Als de bewuste correspondent juist werd
ingelicht, (en wij hebben geene rede om
daaraan te twijfelen) dan heeft Tissa zeer
ontstaatkuudig gehandeld. Hij had de Joden
niet mogen begunstigen. Gelijk recht mag
iu geeu voorrecht ontaarden.
Ook iu Weenen staat het niet best met
de verhouding van de Joden tot de Chris
tenen geschapen. In 1848 telde Weenen
8000 Joden ouder hare bevolking, thans
reeds 100,000. Veertig percent van de
woningen hebben Joden tot eigenaars.
Waar dat alles zoo is, daar kan het
geene bevreemding wekken, dat de Joden
impopulair zjju geworden. Inzonderheid
in den geldhandel wordt maar al te dikwerf
ondervonden, dat de Joden (wij spreken
altijd van Oostenrijk, Hongarjje en Rusland)
niet al tijd uitblinken door eerlijkheid en ver
trouwbaarheid.
De vraag is nu maar: Kan de Joden-quaestie
worden opgelost langs den weg van het
geweld, dien men ook iu Oostenrijk, dikwerf
in Ruslaud en ook wel in Hongarije insloeg?
Op die vraig geven wij een beslist en
ontkennend antwoord. Geweld mag niet
worden gepleegd om zich recht te ver
schaffen.
De uitwerkingen der volkswoede kunueu
wij dus wel verklaren eu tot zekere hoogte
zelfs verschoouen, maar rechtvaardigen nooit.
Een Christen mag uimmer geweld gebrui-
keu. Hij mag geen enkel oogenblik afwijken
van den wettigeu, door God geordenden weg.
Alles doende, wat zijn hart goed vindt om te
doen, binnen de greuzen van het geoor
loofde, moet de Christen zjjue hoop en ver
trouwen op God stellen.
De oproeren te Weenen en waar zjj zich
verder voordeden, keuren wij dus teu sterkste
af. Wij plaatsen ons daarbij op het stand
punt, dat Z. H. de Paus innam tegenover
de Iersche beweging. Sympathie betuigende
voor het streven der Ieren om recht te ver
krijgen, wraakte Hij de gruwelen, welke er
werden gepleegd.
Die houding is het Hoofd der Christen
heid waardig. Niet door geweld zal recht
geschieden, maar door Gods hand. Die
woorden uit de Gewijde Bladen beteekeueu
zeer veel, ook met betrekking tot de Joden-
quaestie. Tegen den Joodsehen invloed
en overmoed mag eu moet worden ge
streden, doch niet door middelen of langs
wegen, die een Christen niet mag bezigen
of bewandelen. Op al onze handelingen
moeten wjj met vrijmoedigheid den zegen
van God kunnen vragen. En dat zullende
geweldenaars, die tegen de Joden op straat
ageeren, niet kunnen doen.
Wat dan wel, naar onze bescheiden
meening, kan gedaan worden, daarover in
een volgend nummer.
king van den dood en het graf zouden een
ander misschien verlamd hebben; maar integen
deel werd zijne wilskracht er door opgewekt.
Hij zeide eenvoudig bij zichzelven dat hij op
gesloten nas op eene plaats, waar hij op een
gegeven oogenblik weer uit moest. Dat hij met
het lijk van zijne verloofde was opgesloten, was
maar eene bijzaak. Het was niets meer dan een
zielloos marmeren beeld. Overigens had hij de
hoop om uit zijne gevangenis verlost te worden
niet opgegeven.
Op zulk eene plaats komen iemand natuurlijk
vreemde denkbeelden in 't hoofd. Maar Philippe
was veel te praktisch en te beredeneerd om er
zich lang aan over te geven.
Als een sterk rooker had hij altijd lucifers
in zijn zak. Waren zij zoo slecht, wat in Parijs
wel mogelijk is, of had de vochtigheid hare
uitwerking reeds gedaan? Zeker is het althans
dat hij er drie moest afstrijken eer hij er een
in brand had om de waskaars, die in den
grafkelder was achtergelaten, aan te steken. Als
hij de deur maar kon openbreken was hij gered.
Doch daar was geen denken aauzij was stevig
en bovendien van buiten gegrendeld. Eenmaal
Het uitzicht op een spoedig einde van
de werkstaking in de Westfaalsche kolen
mijnen wordt beter, nadat Keizer Wilhelm
de bij hem verschenen deputatie van
mijneigenaars tamelijk duidelijk te verstaan
heeft gegeven, dat de patroons door mensch-
lieveude houding bet zware lot der mijn
werkers zooveel mogelijk moeten helpen
verbetereu; dat hij verwachtte, dat zij door
hunne humane houding bjj deze werkstakiug
de sociale politiek der Regeeriug zouden
ondersteunen, en dat men op verbetering
der toestanden, waarin deze werklieden
leven, bedacht moest ziju. Aan het hoofd
der deputatie stond de Afgevaardigde Hatn-
macher, die den Keizer de tusscheu hem en
de Afgevaardigden der werkstakenden ge
troffen grondtrekken van de reeds vermelde
eventueele overeenkomst mededeelde. Het
voornaamste hiervan is, dat voortaan de
dagelijksche normale arbeidstijd acht aren
bedraagt, en slechts iu zeer dringende ge
vallen mag er langer worden gewerkt, maar
dan moet telkens van te voren tusscheu
het bestuur vau de miju en eeue commissie
uit de arbeiders vau die mijn dieuaangaaude
eeue overeenkomst worden getroffen. Deze
commissie zal elk jaar gekozen worden
door de mijnwerkers, die ouder ziju dan
25 jaren. Verder zal geen der werkstakenden
wegens de tegenwoordige werkstaking later
ontslageu worden. Ten opzichte van loous-
verhoogiug werden geene bepaalde eischeu
gesteld, maar slechts de hoop op verhooging
geuit, naar evenredigheid vau de gestegen
prijzen der kolen.
Daar de werklieden hunne voorwaarden
kalm eu bescheiden hebben gesteld, neemt
de sympathie voor hen iu alle kringen
merkbaar toe. Hun voornaamste wensch is
niet langer dau acht uren in de diepte der
miju te blij ven en et door kunstmatig ver
traagd vertrek uiet gedwongen in terugge
houden te worden.
Terwijl er dus gegronde hoop is dat de
werkstaking iu Westfalen eindigen zal,
heeft de werkstaking in de mijnen van
Opper-Silezë eeu V6el erger karakter. Ia
Westfaleu is geene mijn vernield, maar iu
Opper-Silezië hebben de werkstakers reeds
verscheidene schachten verwoest. Ook pleeg
den zjj gewelddadigheden tegen de mijn-
beambten die de mijnwerkers verdedigen
wilden. Meu vreest er eene werkstaking
van 20,000 werklieden, ofschoon verschei
dene directeuren terstond hoogere looneu
hebben beloofd. De werklieden verlangen
een werktijd, iu plaats van tien uren, als
tot dusver, vau acht ureu. Tengevolge vau
de gewelddadige uitspattiugen ziju sterke
afdeeliugeu der militaire macht derwaarts ge
zonden. De werkstakenden beletten zelfs bij
sommige mijnen, dat de paarden gevoed
worden, welke zich onder den grond bevin
den, en waarvan er in eeuige mijnen meer
dan 60 zijn. Zij bedreigden de gebouwen,
waarin de stoommachines zijn, enz.
hiervan overtuigd, ging hij in een hoek zitten.
De vlam van de waskaars danste op en neer.
//Er is ten min3te lucht// zeide hij bij zich
zelven.
Eensklaps sprong hij op en blies de vlam uit.
Zijn leven hing van de waskaars af.
Hij had eens in een verhaal van «ene schip
breuk gelezen, dat de schipbreukelingen ver
scheidene dagen geleefd hadden van een pak
waskaarsen, dat een passagier had medegenomen,
zonder te weten wat hij deed. Die waskaars was
zijn leven.
Hij streek weder een lucifer aan. Hij keek
op zijn horloge. Het was op elf uur blijven
stilstaanmaar was het elf uur 's ochtends of
's avonds?
Hij herinnerde zich dat de lijkstoet te tien
uur de kerk had verlaten. Hoeveel uren waren er
na dien tijd verloopen? Hoe lang was hij buiten
kennis geweest? Hij gevoelde zich ongelukkig
dat hjj de uren niet kon tellen de uren, die
voor de gelukkigen omvliegen,, sneller dan de
zwaluweu en voor de anderen omkruipen, lang
zamer dan de slakken.
Hij bleef nadenken; en zijn moed begon hem
Naar men zegt, zijn de aanstokers der
werkstakiug in Opper-Silezië, Silezische
mijnwerkers, die uit Westfalen zjjn weg
gegaan. Ook eiochen de werkstakenden hier,
dat hun uiet meer het lidmaatschap vau
sommige vereenigiugeu zal verboden wor
den. Men zegt, dat dit vereenigiugeu vau
eeu socialistisch karakter zijn. Ook moet
een sociaal-democratische Afgevaardigde in
den Rijksdag, Kuehn, daar eene vergade
ring met werkstakenden hebben gehou
den. Wtgeus gewelddadigheden zijn er
ongeveer zeventig personen reeds gevangen
genomen, maar tot dusver hadden er geene
bloedige botsingen met de militaire macht
plaats. Veeleer schijnt de openbare rust
verzekerd.
In de steenkolenmijnen van Saksen ver
langen de werklieden ook hooger loon, en
daar zijn eveneens vele socialistische ele
menten. Daar het spoorwegverkeer gedeel
telijk stil staat, wordeu de spoorwegbe
ambten in die districten gebruikt om de
politie te helpen.
Men schat het aautal van alle werk
lieden in Duitschland, die thans door de
werkstakingen zonder werk zjjn op 235,000.
Naar de mijndistricten zijn geheime agen
ten van politie gezonden om na te gaan
of er ook buitenlandsche opstokers schuilen.
In het Oostenrijksche Huis van af
gevaardigden zeide Minister Taate, in ant
woord op eeue interpellatie over het ka
tholiek congres, dat het Huis geen enkele
reden heelt om zich bezig te houden met
gebeurtenissen, welke volstrekt geeu in
vloed oefeneu op de staatkunde van het
keizerrijk.
Ten opzichte van do werkstaking dër koet
siers ontkende de Minister dat de politie
en de militaire macht de wet hebben over
schreden.
Op de iuterpellatie over den Jodenhaat
zeide Taafe, dat de Regeering dezelfde be
scherming toekent aan alle door de wet er
kende godsdienstige belijdenissen, en dat zjj
zich verzetten zal tegen elk streven, dat
tegen deze beginselen indruischt.
Zondag jl. hebben ernstige onlusten
te Ca9orezzo, niet ver van Milaan, plaats
gegrepen. De inwoners, meerendeels hun
bestaan vindende in de zjjde- en katoen
spinnerijen, hadden grieven tegen de pa
troons. Hierdoor verbitterd, zjjn zij in massa
opgestaan en begaveu zij zich met hunne
vrouwen en kinderen naar de woning der
verschillende fabrikanten, waar zjj de rui
ten insloegen, roepende: »Aan ons het
geld! Aan ons het graan
Do syndicus zond haastig naar Milaan
om hulp, waarop eene compagniesoldaten
kwam, die het plaatsje militairsgewijze be
zette. Een twintig personen zjjn iu ver
zekerde bewaring genomen.
Te Arluno, eeuige kilometer vau Caso-
rezzo, is het dien dag nog erger toege
gaan. De ellende is daar nog grooter dan
te Casorezzo, in vele huizen ontbreekt er
brood. De werklieden hebben den patroons
te begeven.
En toch haddeu zjjne vrienden wel moeten
bemerken dat hij verdwenen was; zij hadden
naar hem moeten zoeken: maar wie zou op de
gedachte gekomen ziju om den levende onder
de dooden van Montmartre te zoeken De prefect
van politie zal alles in rep en roer gebracht
hebben: men dregt in de Seine, men gaat al
de drenkelingen zien, die in de Morgue ge
schouwd worden; al de politie-agenten, van zijn
nauwkeurig signalement voorzien, zoeken hem,
en hij is in de familiegrafkelder van Monsieur
Dorine I
Maar men heeft hem daar immers het laatste
gezien? Als de politie schrander is, moest het
dan niet eene aanwijzing voor haar zijn? Zou
men in dien grafkelder niet meer te doen
hebben? Zou Monsieur Dorine zijne doode geene
bloemen komen brengen Dat alles was moge-
ljjk. Maar wanneer zullen die veronderstellingen
worden verwezenlijkt? Als het te^aat is! Als
hij reeds van honger is omgekomen!
Wordt vervolgd.)