Nil WE No. 1393. Zonlag 19 Mei 1889. 14de Jaargang. De Jodenquaestie in den vreemde. BU1TENL A N P. Levend begraven. ABONNEMENTSFBIJ8 Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor het Buitenland Afzmderljjke Nummers Dit blad verschjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG. 0,85 1,10 1,80 0,03 BUEEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE ?BIJ8 DEÜ ADVEBTENTIÉW Van 16 regels 30 Cents. Elke regel meer 5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant Advertentiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag en V r ij d a g-a vo nd voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KüPPERSSt LAUEEï. De berichten uit Weeueu maken nog altijd gewag van de meest levendige agita tie tegen de Israëlieten. De auti-semitische beweging houdt aan. Gelukkig zijn dergelijke verschijnselen bij ous te lande nog onbekend. Yau eigen lijke auti-semieten kan in Nederland niet worden gesproken. Toch verdient het ver schijnsel, dat in onderscheiden landen zoo groote ontstemming heerscht jegens de Joden, alleszins de opmerkzaamheid. Niet eukel toch in Oostenrijk, ook in Hongarije en Rusland staan do Joden aan allerlei vervolgingen, van de zijde der be volking, bloot. In de liberale pers maakt meu zich van de zaak gemakkeljjk af; volgens haar moet bij de auti-semitische beweging enkel aan godsdiensthaat worden gedacht. Het ligt voor de hand dat eeue derge lijke onderstelling geen steek houdt. De geloovige Christenen leereu, dat haat onder alle opzicht zonde is. Eu nu kan men aannemen, dat alle geloovige Christenen in de genoemde lauden, ook al blijven zij vreemdaau alle schaudaleu, toch in hun hart geene sympathie koesteren voor de kiuderen Israels. Anderen beweren, dat de haat tegen de Joden een rassenhaat is. De Joden zouden zoo verafschuwd worden, omdat zij van eene andere nationaliteit zijn. Wij kunueu echter niet aaunemen, dat verstandige men- schen, die niet van alle godsdienstig ge voel zijn ontdaan, iemand zouden kunnen haten alleen omdat hij tot een ander volk behoort. Zulk eeue houdiug zou door en door ouchristeljjk zijn; de Christen toch leert, dat God de Vader is vau alle men en dat Hij de Beschermer der verdrukten en de Wreker van het onrecht is. De ware oorzaak vau den Jodeuhaat, welke zich in de gemelde lauden openbaart, moet dus op een ander gebied dan op dat des geloofs en der nationaliteit worden ge zocht. Zouden wij wel mistasten als wij haar meenen te vinden op sociaal terrein? De Joden zijn vooral in de meergemelde landen te beschouwen als de Chiueezen in Europa. Volgens tal van mededeelingen uit Hon garije moeten de Joden ouder het bestuur van Tisza een ontzettenden invloed hebben gekregeu. Men verzekert dat de dingen in Hongarije zoover gekomen ziju, dat zoo Tisza valt, geeu Ministerie tegen, maar ook geen Kabinet met de Joden regeeren kan. Eene gewelddadige oplossing der Jo den-quaestie wordt door alle onpartijdigen in Hongarije te gemoet gezien. De Joden in Hongarije putten het volk door woekerwinsten uit. Iu Hongarije doet zich hetzelfde verschijnsel als in Rusland voor. De sociale toestanden ziju (volgens FE DILLE TÓN. Vervolg.) 3) Alles was stil toen Philippe de oogen opende. Hij zag niets. Hij richtte zich overeind, op een elleboog leunende. Waar was hij? In een oogen- blik begreep hij zijn toestand. Hij was in den grafkelder. Op het oogenblik toen men de deur gesloten had, was hij bezwijmd. In de diukte bij het einde der plechtigheid had men zijne afwezigheid niet bespeurd. Hij was begraven, levend begraven Eerst was Hij bang, zeer bang. Maar weldra werd hij bedaarder. Philippe Wentworth paarde aan eene bijna vrouwelijke teergevoeligheid en eene bjjna schan delijke traagheid van karakter, eeae geestkracht die hem, a!s het oogenblik er toe gekomen was, den moed en de koelbloedigheid schonk om tegen moeielijkhedea te kampen. De verschrik- de reeds bedoelde berichtgevers) door den invloed van de Joden zoo geworden, dat het allerergste staat te duchten. Als de bewuste correspondent juist werd ingelicht, (en wij hebben geene rede om daaraan te twijfelen) dan heeft Tissa zeer ontstaatkuudig gehandeld. Hij had de Joden niet mogen begunstigen. Gelijk recht mag iu geeu voorrecht ontaarden. Ook iu Weenen staat het niet best met de verhouding van de Joden tot de Chris tenen geschapen. In 1848 telde Weenen 8000 Joden ouder hare bevolking, thans reeds 100,000. Veertig percent van de woningen hebben Joden tot eigenaars. Waar dat alles zoo is, daar kan het geene bevreemding wekken, dat de Joden impopulair zjju geworden. Inzonderheid in den geldhandel wordt maar al te dikwerf ondervonden, dat de Joden (wij spreken altijd van Oostenrijk, Hongarjje en Rusland) niet al tijd uitblinken door eerlijkheid en ver trouwbaarheid. De vraag is nu maar: Kan de Joden-quaestie worden opgelost langs den weg van het geweld, dien men ook iu Oostenrijk, dikwerf in Ruslaud en ook wel in Hongarije insloeg? Op die vraig geven wij een beslist en ontkennend antwoord. Geweld mag niet worden gepleegd om zich recht te ver schaffen. De uitwerkingen der volkswoede kunueu wij dus wel verklaren eu tot zekere hoogte zelfs verschoouen, maar rechtvaardigen nooit. Een Christen mag uimmer geweld gebrui- keu. Hij mag geen enkel oogenblik afwijken van den wettigeu, door God geordenden weg. Alles doende, wat zijn hart goed vindt om te doen, binnen de greuzen van het geoor loofde, moet de Christen zjjue hoop en ver trouwen op God stellen. De oproeren te Weenen en waar zjj zich verder voordeden, keuren wij dus teu sterkste af. Wij plaatsen ons daarbij op het stand punt, dat Z. H. de Paus innam tegenover de Iersche beweging. Sympathie betuigende voor het streven der Ieren om recht te ver krijgen, wraakte Hij de gruwelen, welke er werden gepleegd. Die houding is het Hoofd der Christen heid waardig. Niet door geweld zal recht geschieden, maar door Gods hand. Die woorden uit de Gewijde Bladen beteekeueu zeer veel, ook met betrekking tot de Joden- quaestie. Tegen den Joodsehen invloed en overmoed mag eu moet worden ge streden, doch niet door middelen of langs wegen, die een Christen niet mag bezigen of bewandelen. Op al onze handelingen moeten wjj met vrijmoedigheid den zegen van God kunnen vragen. En dat zullende geweldenaars, die tegen de Joden op straat ageeren, niet kunnen doen. Wat dan wel, naar onze bescheiden meening, kan gedaan worden, daarover in een volgend nummer. king van den dood en het graf zouden een ander misschien verlamd hebben; maar integen deel werd zijne wilskracht er door opgewekt. Hij zeide eenvoudig bij zichzelven dat hij op gesloten nas op eene plaats, waar hij op een gegeven oogenblik weer uit moest. Dat hij met het lijk van zijne verloofde was opgesloten, was maar eene bijzaak. Het was niets meer dan een zielloos marmeren beeld. Overigens had hij de hoop om uit zijne gevangenis verlost te worden niet opgegeven. Op zulk eene plaats komen iemand natuurlijk vreemde denkbeelden in 't hoofd. Maar Philippe was veel te praktisch en te beredeneerd om er zich lang aan over te geven. Als een sterk rooker had hij altijd lucifers in zijn zak. Waren zij zoo slecht, wat in Parijs wel mogelijk is, of had de vochtigheid hare uitwerking reeds gedaan? Zeker is het althans dat hij er drie moest afstrijken eer hij er een in brand had om de waskaars, die in den grafkelder was achtergelaten, aan te steken. Als hij de deur maar kon openbreken was hij gered. Doch daar was geen denken aauzij was stevig en bovendien van buiten gegrendeld. Eenmaal Het uitzicht op een spoedig einde van de werkstaking in de Westfaalsche kolen mijnen wordt beter, nadat Keizer Wilhelm de bij hem verschenen deputatie van mijneigenaars tamelijk duidelijk te verstaan heeft gegeven, dat de patroons door mensch- lieveude houding bet zware lot der mijn werkers zooveel mogelijk moeten helpen verbetereu; dat hij verwachtte, dat zij door hunne humane houding bjj deze werkstakiug de sociale politiek der Regeeriug zouden ondersteunen, en dat men op verbetering der toestanden, waarin deze werklieden leven, bedacht moest ziju. Aan het hoofd der deputatie stond de Afgevaardigde Hatn- macher, die den Keizer de tusscheu hem en de Afgevaardigden der werkstakenden ge troffen grondtrekken van de reeds vermelde eventueele overeenkomst mededeelde. Het voornaamste hiervan is, dat voortaan de dagelijksche normale arbeidstijd acht aren bedraagt, en slechts iu zeer dringende ge vallen mag er langer worden gewerkt, maar dan moet telkens van te voren tusscheu het bestuur vau de miju en eeue commissie uit de arbeiders vau die mijn dieuaangaaude eeue overeenkomst worden getroffen. Deze commissie zal elk jaar gekozen worden door de mijnwerkers, die ouder ziju dan 25 jaren. Verder zal geen der werkstakenden wegens de tegenwoordige werkstaking later ontslageu worden. Ten opzichte van loous- verhoogiug werden geene bepaalde eischeu gesteld, maar slechts de hoop op verhooging geuit, naar evenredigheid vau de gestegen prijzen der kolen. Daar de werklieden hunne voorwaarden kalm eu bescheiden hebben gesteld, neemt de sympathie voor hen iu alle kringen merkbaar toe. Hun voornaamste wensch is niet langer dau acht uren in de diepte der miju te blij ven en et door kunstmatig ver traagd vertrek uiet gedwongen in terugge houden te worden. Terwijl er dus gegronde hoop is dat de werkstaking iu Westfalen eindigen zal, heeft de werkstaking in de mijnen van Opper-Silezë eeu V6el erger karakter. Ia Westfaleu is geene mijn vernield, maar iu Opper-Silezië hebben de werkstakers reeds verscheidene schachten verwoest. Ook pleeg den zjj gewelddadigheden tegen de mijn- beambten die de mijnwerkers verdedigen wilden. Meu vreest er eene werkstaking van 20,000 werklieden, ofschoon verschei dene directeuren terstond hoogere looneu hebben beloofd. De werklieden verlangen een werktijd, iu plaats van tien uren, als tot dusver, vau acht ureu. Tengevolge vau de gewelddadige uitspattiugen ziju sterke afdeeliugeu der militaire macht derwaarts ge zonden. De werkstakenden beletten zelfs bij sommige mijnen, dat de paarden gevoed worden, welke zich onder den grond bevin den, en waarvan er in eeuige mijnen meer dan 60 zijn. Zij bedreigden de gebouwen, waarin de stoommachines zijn, enz. hiervan overtuigd, ging hij in een hoek zitten. De vlam van de waskaars danste op en neer. //Er is ten min3te lucht// zeide hij bij zich zelven. Eensklaps sprong hij op en blies de vlam uit. Zijn leven hing van de waskaars af. Hij had eens in een verhaal van «ene schip breuk gelezen, dat de schipbreukelingen ver scheidene dagen geleefd hadden van een pak waskaarsen, dat een passagier had medegenomen, zonder te weten wat hij deed. Die waskaars was zijn leven. Hij streek weder een lucifer aan. Hij keek op zijn horloge. Het was op elf uur blijven stilstaanmaar was het elf uur 's ochtends of 's avonds? Hij herinnerde zich dat de lijkstoet te tien uur de kerk had verlaten. Hoeveel uren waren er na dien tijd verloopen? Hoe lang was hij buiten kennis geweest? Hij gevoelde zich ongelukkig dat hjj de uren niet kon tellen de uren, die voor de gelukkigen omvliegen,, sneller dan de zwaluweu en voor de anderen omkruipen, lang zamer dan de slakken. Hij bleef nadenken; en zijn moed begon hem Naar men zegt, zijn de aanstokers der werkstakiug in Opper-Silezië, Silezische mijnwerkers, die uit Westfalen zjjn weg gegaan. Ook eiochen de werkstakenden hier, dat hun uiet meer het lidmaatschap vau sommige vereenigiugeu zal verboden wor den. Men zegt, dat dit vereenigiugeu vau eeu socialistisch karakter zijn. Ook moet een sociaal-democratische Afgevaardigde in den Rijksdag, Kuehn, daar eene vergade ring met werkstakenden hebben gehou den. Wtgeus gewelddadigheden zijn er ongeveer zeventig personen reeds gevangen genomen, maar tot dusver hadden er geene bloedige botsingen met de militaire macht plaats. Veeleer schijnt de openbare rust verzekerd. In de steenkolenmijnen van Saksen ver langen de werklieden ook hooger loon, en daar zijn eveneens vele socialistische ele menten. Daar het spoorwegverkeer gedeel telijk stil staat, wordeu de spoorwegbe ambten in die districten gebruikt om de politie te helpen. Men schat het aautal van alle werk lieden in Duitschland, die thans door de werkstakingen zonder werk zjjn op 235,000. Naar de mijndistricten zijn geheime agen ten van politie gezonden om na te gaan of er ook buitenlandsche opstokers schuilen. In het Oostenrijksche Huis van af gevaardigden zeide Minister Taate, in ant woord op eeue interpellatie over het ka tholiek congres, dat het Huis geen enkele reden heelt om zich bezig te houden met gebeurtenissen, welke volstrekt geeu in vloed oefeneu op de staatkunde van het keizerrijk. Ten opzichte van do werkstaking dër koet siers ontkende de Minister dat de politie en de militaire macht de wet hebben over schreden. Op de iuterpellatie over den Jodenhaat zeide Taafe, dat de Regeering dezelfde be scherming toekent aan alle door de wet er kende godsdienstige belijdenissen, en dat zjj zich verzetten zal tegen elk streven, dat tegen deze beginselen indruischt. Zondag jl. hebben ernstige onlusten te Ca9orezzo, niet ver van Milaan, plaats gegrepen. De inwoners, meerendeels hun bestaan vindende in de zjjde- en katoen spinnerijen, hadden grieven tegen de pa troons. Hierdoor verbitterd, zjjn zij in massa opgestaan en begaveu zij zich met hunne vrouwen en kinderen naar de woning der verschillende fabrikanten, waar zjj de rui ten insloegen, roepende: »Aan ons het geld! Aan ons het graan Do syndicus zond haastig naar Milaan om hulp, waarop eene compagniesoldaten kwam, die het plaatsje militairsgewijze be zette. Een twintig personen zjjn iu ver zekerde bewaring genomen. Te Arluno, eeuige kilometer vau Caso- rezzo, is het dien dag nog erger toege gaan. De ellende is daar nog grooter dan te Casorezzo, in vele huizen ontbreekt er brood. De werklieden hebben den patroons te begeven. En toch haddeu zjjne vrienden wel moeten bemerken dat hij verdwenen was; zij hadden naar hem moeten zoeken: maar wie zou op de gedachte gekomen ziju om den levende onder de dooden van Montmartre te zoeken De prefect van politie zal alles in rep en roer gebracht hebben: men dregt in de Seine, men gaat al de drenkelingen zien, die in de Morgue ge schouwd worden; al de politie-agenten, van zijn nauwkeurig signalement voorzien, zoeken hem, en hij is in de familiegrafkelder van Monsieur Dorine I Maar men heeft hem daar immers het laatste gezien? Als de politie schrander is, moest het dan niet eene aanwijzing voor haar zijn? Zou men in dien grafkelder niet meer te doen hebben? Zou Monsieur Dorine zijne doode geene bloemen komen brengen Dat alles was moge- ljjk. Maar wanneer zullen die veronderstellingen worden verwezenlijkt? Als het te^aat is! Als hij reeds van honger is omgekomen! Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1889 | | pagina 1