N I E U WE
No. 1405.
Zondag 23 Juni 1889.
14de Jaargang.
De eischcn der volksschool.
BUITENLAND.
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzinderljjke Nummer»0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BH KB AU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30 Gent».
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KüPPEES k bAUEEÏ.
Geljjk wij reed» iu eene vroegere be
schouwing hebben opgemerkt, kan het
wetsvoorstel, dat de Regeering heeft inge
diend bij de Staten Generaal tot wjjziging
van de wet op het Lager Onderwijs, wor
den genoemd een bescheiden stap op den
goeden weg.
Hiermede bedoelden wjj, dat dit Ministerie
't welk zeker niet van diep ingrijpend in
bestaande toestanden en verhoudingen kan
worden beschuldigd, door het aanhangig
maken bij de Wetgevende Macht van be
doeld ontwerp heeft getoond wèt te weten,
wat het wil, maar dat het aarzelt om
door al te groote veranderingen de
bestaande organisatie van het schoolwezen
geheel omver te werpen.
Deze houding van het Eabinet kunnen
wjj zeer goed begrjjpen en ook billjjken.
Evenals de Regeering, zjjn wjj van oor
deel, dat, wil eene degeljjke en rechtvaar
dige beslissing van den schoolstrijd tot
stand komen, men rekening moet houden
met hetgeen op dit oogenblik bestaat.
Niet, dat wjj ons met de tegenwoordige
regeling van het onderwjjs zouden ver
eenigen, in geenen deele; maar wjj geloo-
ven, dat algeheele omverwerping op onder
wijsterrein niet zou zjjn in het belang van
de vaderlandsche jeugd in 't algemeen, en
van de bevolking onzer christelijke scholen
in 't bizonder.
Langzaam, maar vastberaden, zonder
achter zich te zien op den weg, waarop
zjj den voet heeft gezet, hopen wj) dat de
Regeering voort zal gaan met de reorga
nisatie van het onderwjjs iu den geest,
welke uit het ingediende wetsvoorstel
bljjkt.
Het bljjft eene niet te miskennen waar
heid, dat sedert tientallen van jaren door
de liberalen inbreuk is gemaakt op de
rechten van een groot deel des volks, eu
dat het niet meer dan billijk zou heeten,
wanneer dat verdrukte deel, nu het de
macht in handen heeft, terugnamwat het
gedurende het wanbeheer der liberalen
niet vermocht te krijgen.
Wjj achten het echter verstandiger, dat
met gematigdheid te werk worde gegaan,
opdat de liberalen aan de voorstanders der
christelijke volksschool niet kunnen ver
waten, wat wjj zoovele jaren reden hadden
iu hen te veroordeelen.
Toch hadden wjj zeer gaarne gezien,
dat het Kabinet had kunnen goedvinden
het welbekende tweede artikel der wet op
het Lager Onderwijs in de herziening te
begrjjpen, eu wel in dien zin, dat het
het aantal verplichte leervakken, 't welk
op de gewone lagere scholen moet onder
wezen worden, met enkele verminderde.
FEUILLETON.
Beloonde Moed.
Vervolg)
Yerwenscht Mexicaausch gebroed! bromde
Van Zeen woedend binnensmonds, tot afscheid
aan de wegtrekkenden, en de soldaten knikten
met groote instemming.
Sergeant-majoor, de cbef beveelt n, dade-
Ijjk bjj hem te komen, riep een soldaat, die
haastig kwam aansnellen. Gehoorzaam, zooals
het behoorde, begaf Van Zeen zich naar het
hoofdkwartier terug.
In het kamp was het stil geworden. Dui
delijk hoorde men het ruischen van een beekje
op eenigen afstand en de sombere stilte van den
nacht werd weinig meer door eenig geluid
verstoord. De soldaten sliepen, dicht in hunne
mantels gewikkeld, om tegen de nachtkoude
beschermd te zijn. Ook de commandant had
zich te ruste begevenzooals het roofdier,
dat op zijn prooi aast.
Slechts de wachthebbende soldaat ging zoo
•til mogelijk op en neer, nu en dan het vuur
eens opporrend, zoodat de heldere gloed den
ouden krijgsman bescheen. De maan kwam lang
haam op en bescheen eideljjk met haar zilveren
Hiervoor wenschen wjj het volgende aan
te voeren. Zooals de toestand nu is, moet
op elke lagere school onverschillig of het
eene school ten platten lande of in eene
groote stad is, in dezelfde vakken onder
wjjs worden gegeven.
Dit is naar onze meening niet zooals
het behoort. De school ten platten lande
verschilt toch hemelsbreed met die in de
groote steden. Gedurende een deel van het
jaar zijn de eerstgenoemde scholen bjjna
geheel ontvolkt, daar de kinderen hunne
ouders bjj den veldarbeid behulpzaam moe
ten zijn. Dit maakt dat de buitenkinderen
onmogeljjk op twaalfjarigen leeftjjd hebben
kunnen leeren, wat stadskinderen in dien
tjjd hebben geleerd.
Daarenboven achten wjj het niet nood
zakelijk, dat het kind, 't welk voor het
buitenleven wordt opgeleid, in zooveel Tak
ken onderwjjs ontvangt als het kind uit
eene stad.
Niet gaarne zouden wjj echter wenschen,
dat men nu zoude zeggen: de stadskinde
ren mogen wel goed onderwjjs ontvaugen,
en de dorpskinderen niet. Dit zou geheel
buiten onze meeuing liggen. Maar waar op
zooveel plaatsen de onmogelijkheid feiteljjk
bestaat (hetgeen ook in de verslagen der
schoolopzieners herhaaldeljjk te lezen is) om
in de 10 verplichte vakken degelgk en goed
onderricht te geren, daar zouden wjj het
in de wet wenschen opgenomen te zien,
dat niet alle tien de vakken voor alle scho
len verplicht waren.
Eene zeer rationeele wjjziging zouden wij
het achten, wanneer artikel 2 der wet zoo
danig werd veranderd, dat er scholen zou
den zjjn, waar beperkt lager onderwjjs,
andere waar gewoon, en nog andere waar
uitgebreid lager onderwjjs zou verstrekt
worden.
Voor de eerste categorie van scholen
zouden wij dan goed onderricht in lezen,
schrjjven en rekenen voldoende achten, 't
Is toch een feit, dat deze drie vakken tot
de eerste eu voornaamste behooren, die in
de lagere school op hare plaats zjjn. Nu
wordt aau plattelandsscholen een groot
deel van den heschikbaren tjjd aan andere
leervakken besteed, vaak ten koste van de
allereerste eischen, die aan een goed school
onderwijs zjjn te stellen.
De scholen voor gewoon lager onderwjjs
zouden in baar leerplan kunnen opnemen
ook de beginselen der vormleer, die der
Nederl. taal, die der Vad. geschiedenis, die
van kennis der natuur, het zingen en de
nuttige handwerken voor meisjes.
De laatste categorie, de scholen met uit
gebreid leerplan zouden dan, behalve de
reeds genoemde vakken, evenals nu het
geval is, kunnen omvatten: de beginselen
der Fransche, Duitsche en Engelsche talen,
licht de onregelmatige groepjes van de slapenden.
Werda 1klonk uit de verte de roep
van den buitensten post.
Toen richtte Dupain zich op.
Sergeant! riep hij op strengen, bevelen
den toon.
Van Zeen stond met een onverstaanbaar ge
brom op en naderde zijn chef.
Zeg aan de officieren, dat zij dadelijk in
alle stilte moeten laten opzadelen.
Daarna verzonk hij weder in zijne vorige hou
ding van schijnbare rust.
Langzamerhand kwam het kamp in beweging.
Het alarmwoord ging van mond tot mond. Wel
dra kwam er orde in den ongeregelden troep.
Allen verzamelden zich rondom het rotsblok,
waartegen Dupain zat geleund. Een krachtig
ro9, dat door een soldaat bij den teugel ge
houden werd, krabde met de voorhoeven den
grond en schudde ongeduldig de lange manen.
Daar sloop, behendig als eene kat, eene don
kere gedaante over den wegniemand wist
van waar zij kwam. Het met vederen versierde
hoofd en het halfnaakte, glimmend bruine
bovenlijf verrieden den Indiaan uit den stam
der Comanchen. Dupain bemerkte hem niet
eerder, dan toen hij met een vinger zacht zijn
nederhangenden arm aanraakte.
Als het groote opperhoofd de wolven van
gen wil, moet hjj zich haasten, sprak de In-
die der algemeene geschiedenis, die der
wiskunde, het baudteekeuen, de beginselen
der landbouwkunde, de gymnastiek en de
fraaie handwerken voor meisjes.
Hiermede zou in overeenstemming kun
nen wordeu gebracht eene splitsing der
eischen, welke bjj de akte-examens aau de
onderwijzers werden gesteld. Deze eischen
zjjn in de laatste jaren verschrikkelijk hoog
opgevoerd, waarbij nog komt, dat de onder
wijzer, die waarechjjnljjk zijn gansche leven
aan eene dorpsschool zal doorbrengen,
toch aan dezelfde verplichtingen bjj de
akte-examens moet voldoen als de onder
wijzer, die aan eene school in eene groote
stad werkzaam zal wezen.
Dit achten wjj voor den eersten eene
onbillijkheid. De eischen van het onder
wjjs ten platten lande zjjn niet zoo hoog
als die voor eene stad, en dus is het niet
rechtvaardig, dat van alle ouderwij
zers hetzelfde op de examens wordt ver
langd.
De eenvoudige dorpsschoolmeester, zoo
als hjj in vroeger jaren bestond, is door
de wetten van 1857 en 1878 een soort
van geleerde geworden, wien het vaak on
mogeljjk is zóo tot zjjne leerlingen at te
dalen, dat de kinderen verwerken, wat hun
door den onderwjjzer wordt gedoceerd.
Daarom zouden wjj, in overeenstemming
met eene splitsing der lagere scholen, ook
eene vsideeling der akte-examens wenschen
tot stand te zien komen, geheel berekend
naar de toestanden en naar de eischen der
scholen, waaraan de onderwijzers zouden
wenschen te arbeiden.
Deze veranderingen die werkeljjk niet
tot de diep ingrijpende mogen worden ge
rekend, maar integendeel zouden beant
woorden aan bestaande verhoudingen, had
den wjj gaarne iu het wijzigingsvoorstel
der Regeering zien opgenomen.
Doch, zooals wjj reeds zeiden, wjj hopen
niet, dat het Ministerie het bjj de voor
gestelde wjjzigiugen zal laten, en zijne taak
als geëindigd zal beschouwen bjj de in
voering van de wet, die uit het ingediende
ontwerp zal voortvloeien.
Wjj vertrouwen daarentegen, dat, in den
geest door ous bedoeld, de Rogeering zal
voortgaan de wetteljjke bepalingen te bren
gen in overeenstemming met de behoeften
onzer vaderlandsche jeugd.
Ter voldoening aan de aanschrijving der
Pruisische Ministers van binnenlandsche
zaken en openbare werken omtrent het
onderzoek der klachten van de Westfaalsche
mijnwerkers hebben de commissiën der
daarbjj betrokken autoriteiten thans de re
geling van dit onderzoek vastgesteld. Van
diaan in gebroken Spaansch; zjj breken hun
wigwams af en gaan naar de vlakte aan gene
zjjde der bergen.
Dupain stond haastig op. Met een snellen,
fonkelenden blik overzag hij de troepenmacht.
Met een paar schreden bereikte hij zijn paard
en zat, met voor zjjn leeftijd bewonderenswaar
dige vlugheid, in den zadel. De soldaat reikte
hem de ijzeren lans toe, het geliefkoosde wapen
van den ouden krijgsman, dat hij, ondanks
al het gewicht, met meesterlijke vaardigheid
wist te hanteeren.
Voorwaartscommandeerde hjj zeer kort
af en plaatste zich aan het hoofd van den
stoet.
Luitenant Dumoulin, gij moet langs de
beek tot aan Rio Blanco marcheeren en de
guerillas overvallen, ingeval zjj door de kloven
naar het zuiden zouden willen doorsluipen;
daar wacht gjj dan mjjne verdere bevelen afl
De officier salueerde en verdween met zijne
afdeeling in het gebergte.
De Indiaan had zijn eigen klein prairie-
paard weder bestegen en draafde voor den
chef uit.
Voorwaarts! beval Dupain en zette
zjjn paard in galop. Bliksemsnel joeg de woeste
jacht door het sombere woud, dat in het westen
langzamerhand bergopwaarts begon te gaan.
In lange rijeu als eene slang, kronkelde de
de werkzaamheden der commissiën zullen
zjju uitgesloten: de mjjnen, waar geeue
werkstaking heeft plaats gehad, waar de
werkstaking niet langer dan 24 uren beeft
geduurd en minder dan 1/t van het werk-
persoueel den arbeid had gestaakt, voorts
ook, waar het werkpersoneel minder dan
100 man telt. Ten einde echter een volledig
overzicht van de toestanden te kunnen
geven, zal er voor die mjjnen een onder
zoek worden opgedragen aan beambten
der mjjndistricten. Door de commissiën
zullen worden gehoord uit elke mijn een
of twee mijnwerkers, die tjjdens de arbeid-
staking als gemachtigden van het werk
personeel hebben gefungeerd, benevens
zoovele andere mjjnwerkers als noodig
wordt geachl, bjj voorkeur aan te wjjzen
uit degenen, die het langst bjj de mgnen
zijn werkzaam geweest. Aan elke com
missie bljjft overgelaten of zjj de mjjnwer
kers ieder afzonderljjk, dan wel te zamen wil
hooren. Na afloop komen de commissiën
bjjeeu en bepalen wat er in de aangevoerde
klachten al of niet gegrond is; in geval
van twjjfel op dit punt wordt de beslis
sing opgedragen aan de daarbjj betrokken
hoogere autoriteiten. Omtrent het overige
wordt binnen een bepaalden termjju rap
port ingediend.
De timmermans-werklieden te Benign
hebben bi sloten, de algemeene werkstaking
te eindigen en den arbeid te hervatten bjj
alle patroons, die aan het hun medegedeeld
verlangen omtrent loon en werktjjd tegemoet
komen, hetgeen velen reeds hebben gedaan.
Van de metselaars-werklieden aldaar zjjn
de meesten nog niet geneigd om weder
aau het werk te gaan, ofschoon men be
rekent dat hun fonds van 64,000 mark,
waarmede zjj de werkstaking zjjn begon
nen, reeds moet uitgeput zjjn. De maat
schappij voor bouwwerken heeft voor hen
den werkdag op 9 uren bepaald en geeft
een loon van 60 penn. per uur, en toch
is nog slechts 1/s van haar metselaars-per
soneel weder te werk gekomen.
De kellners aldaar hebben reeds eene
vierde vergadering gehouden. De opkomst
is telkens verminderd eu was nu zelfs ge
ring, hetgeen door den voorzitter hieraan
werd toegeschreven, dat de haute volée der
kellners het blijkbaar niet noodig achtte,
het gemeenschappelijk belang der kame
raden te steunen. Uit de mededeelingeu
bleek, dat enkele hotelhouders zich bereid
hadden verklaard om aan de eischen der
kellners tegemoet te komen, terwjj! ande
ren dit ronduit hadden geweigerd. Ten
slotte schenen de kellners echter tevre
den met het voortoopig resultaat; althans
zjj besloten tot ontbinding hunuer com
missie, die met de leiding der onderhan
delingen was belast.
ruiterstoet door het bosch; ondanks het dichte
kreupelhout, met onverminderde haast, geleid
door den Indiaan, die met de wonderljjke schran
derheid, aan zjjn ras eigen, steeds nieuwe be
gaanbare wegen wist te vinden. Nadat zjj eenige
uren haastig hadden doorgereden, kwamen zij
plotseling aan het einde van het woud. Voor
de ruiters lag eene vlakte met loss» steenbrot-
ken bedekt. Dit en het lastige kreupelhout
stremden de snelheid van den rit. De Indiaan
was hen allen ver vooruit. De ruiters volgden
langzaam in de aangeduide richting. Weldra
stegen aan hun rechterhand hemelhooge en
steile rotsblokken omboog.
Halt! commandeerde Dupain. Wapenen
gereed! Het bevel ging van mond tot mond.
De sabels werden uit de schede getrokken en
schitterden in het maanlicht. Hier moest, zoo
als Dupain meende, de vijand spoedig voor-
bjjkomen.
Daar verscheen, zonder eenig gedruisch te
maken, de Indiaan weder. Hij zag spoedig,
waar de cbef stond en kwam op hem toe.
De wolven hebben het nest verlaten
het vuur is uitgedoofd het spoor leidt naar
de rivier ginds.
Eene verwensching ontsnapte aau de lippen
van den bevelhebber.
Wordt vervolgd.)
lEISClIl (lOllRilï.
ABONNBMENTSPBIJS
AGITK MA WON AGITATE
PBIJ8 DEK ADVEBTBNTIÉH
10)