N I E U WE
No, 1426.
Zondag 11 Augustus 1889.
14d« Jaargang,
De Katholieke Kerk In
Deleren.
BUITENLAND.
HAiRLEHSCHE COURANT.
ABONNBMENT8PBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
A.fzonderljjke Nummert 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z AÏBRDAG.
BUBKAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉH
Van 16 regels30 Ce
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KüPPERS LAUBET.
Wegens den feestdag van O. I>. V.
Hemelvaart zal de Nieuwe Haarlemsche
Courant in plaatB van Dinsdag, Woensdag a. s.
verschijnen; het dan volgende nummer verschijnt
Zaterdag 17 Aug. e. k.
Tij do u s, het congres, dat in 1814 te
Weeuen werd gehouden, zonden de Ka
tholieken van Duitschland een verzoek
schrift in Vota humillima Catholicorum in
Germania) waarin zjj aandrongen: door do
christelijke Staten van Duitschland minstens
zoo billijk te worden behandeld als hunne
geloofsgecooten behandeld worden door de
Porte, den Sultan, de Pacha's eu de Bey's
in het Oosten. De Prins-Primaat vroeg ook
de garantie van den Duitscben Bond voor
de rechten der Katholieke Kerk. 't Was
echter Beieren's schuld, dat dit voorstel
niet werd aangenomen.
Een jaar vroeger, den 28n Januari 1813
had Mgr. Witmann, Bisschop vau Regens
burg, in eeu brief aan den Prins-Primaat
o. a. geschreven: »AIs men de christelijke
Bisschoppen in de Mohamedaansche lan
den met onze Bisschoppen vergeljjkt, dan
zal men zien dat gene veel meer vrijheid
genieten in de uitoefening van hun opper-
herdeljjk gezag, dan de Bisschoppen in
Beiereu. Ik twijfel echter geenszins of de
bestaande hinderpalen zullen van zelf ver
dwijnen of zjj zullen door den storm des
tjjds worden gebroken
Het jongste memorandum der Beiersche
Bisschoppen heeft deze historische herin
neringen opnieuw bjj ons doen ontstaan.
En inderdaad, het is ons als een feit ge
bleken, dat de Katholieke Kerk in Turkjje
veel vrjjer is, dan in Beieren. Onder de
halve maan is de Kerk onafhankelijker
dan onder het Beiersche Kruis!
Zulks heeft het bisschoppelijk memoran
dum en het daarop gevolgde antwoord der
Regeering op beschamende en droevige
wjjze aan het daglicht gebracht en voor
de gansche wereld is de uitspraak opnieuw
bewaarheid geworden eenmaal door de
Londeusche Times uitgesproken: ȕn Beie
ren is alles abnormaal.* Deze woor
den zjjn op gausch bizondere wijze van
toepassing op den politiek-kerkelijken toe
stand van dit land. Noch in Turkije,
noch in eenig ander land is de Kerk zoo
van hare rechten beroofd als in Beieren.
Waar ter wereld heeft men met de Kerk
zulk een onwaardig spel gedreven, als in
FEUILLETON.
AMI.
4) Vervolg)
Waarom? wat zou dan zulk duivelsvee voor
waarde hebben?
Daarover handelde het zich nu niet meer. Hij
dacht er nu niet meer aan, zijne vrouw een ge
schenk aan te bieden neen, hij moe.t wraak
nemen. Hij wilde den trouwelooze vermoorden,
hem levend de huid afstroopen, in stukken
snjjden, uitbraden en het geraamte ter eeuwige
gedachtenis san het ongelukkig gevnl en de
hondswoede bewaren.
Hij rende in vliegende vaart heen de
wraakdorst gaf vleugels aan zijne schreden. De
menschen gingen voor hem uit den weg, de
kindéren weken angstig op zijde, toen zij den
met zweet overdekten man, blootshoofd met ge
scheurde n rok en opgeheven stok zagen aan
stormen. 't Moest wel een waanzinnige zijn.
Ook Ami spoedde zich doch slechts zoo
hard, dat zijn meester nog steeds den vluchte
ling zien en zijn spoor niet uit het oog ver
liezen kon.
„Houdt hem, houdt hem!" riep de assessor
tot een troep jongens, die op de straat aan
't spelen waren.
//Wat kan ons den hond schelen,//antwoordde
de stoutste onder hen, „houd hem zelf."
„Loopt hem na, kindertjes: ik betaal u, ieder
van u krijgt een grosche, ziedaar en mijn
heer Scherenberg tastte in den zak en wierp
een handvol kleingeld onder de jongens.
dezen Staat, met de instelling van het
Concordaat is geschied! Persvrijheid zult
ge hebben, maar de galg er bij!« heeft
Triglaff eens gezegd. Zoo ook in Beieren.
In het geuoemde edict zijn de wapens ge
smeed en bereid, waarmede de Katholieke
Kerk elk oogeublik, zoodra het eene der
Kerk vjjandige Regeeriug in den zin komt,
tot in het hart doodeljjk kan getroffen
worden. Het zwaard van Damocles hangt
aan een ragdunneu draad boven haar hoofd
en de scherpste, met opzet 700r haar ver-
vervaardigde wapens liggen op den strjjd-
bodem gereed. Een waarlijk onverdraag
lijke toestand!
Vrij als in Turkije zjjn de katholieke
Bisschoppen in de onbegrensde uitoefening
van hun opperherderljjk ambt niet. De
katholieke Prelaten zullen in het Otto-
manuische Rijk ook nog wel over veel
moeilijkheden te klagen en nog zeer veel
te wenschen hebben, maar zij behoeven
zich niet bezwaard te voelen over het op
pertoezicht van den Staat in de uitoefening
van huune kerbeljjke functiëu. Om huune
herderlijke brieven aan het volk kenbaar
te maken hebben zij de goedkeuring der
Regeeriug niet uoodig; zij behoeven zich
niet te beklagen over het verbod om bui
tenlanders als Missie predikers toe te laten,
noch over hun beperkten invloed op de
scholen. De katholieke Bisschoppen in Tur
kjje behoeven niet te smeeken om opheffing
van uitzonderingswetten tegen katholieke
Priester, zoo reguliere als seculiere, geljjk
de katholieke Prelaten in Beieren, in het
bewustzijn van hun ambtsplicht, genood
zaakt zjjn te doen.
Als het geheugen ons geen parten speelt,
dan heeft de Heilige Vader, een paar jaar
geledeD, aan den Sultan een geschenk ge
zonden, vergezeld van een brief waarin de
Pauselijke dank wordt uitgesproken voor
de welwillende houding, welke de Turksche
Regeering tegen de Katholieke Kerk aan
neemt en voor de vrijheid en de bescher
ming, welke zj] verleent bij de uitbreiding
van de katholieke hiërarchie. Vergeljjkt
men daarmee de twee laatsten akten in
rebus Bavaricis en de daarin vervatte klach
ten en bezwaren van den Oppersten Her-
de der Kerk, dan komen onwillekeurig ons
de woorden op de lippen, »dat men toch
aan de Katholieke Kerk in Beieren even
veel vrijheid gunne als in den Turkschen
Staat!*
Maar dezen, in plaats van den vluchtenden
hond na te loopen, vielen over de koper- en
nikkelmunten heen en twistten onder elkander,
dat het een aard had, terwjjl zij den zoo wilden
heer lieten loopen.
Kuchend ijlde hij voort, steeds verder en
verder.
Daar liep Ami juist een hoek om.
Een dikke fruitvrouw had daar haar win
keltje opgezet.
//Houd hem, vrouwtje houd hem!// riep de
assessor.
Maar nog eer de vrouw van den stoel was
opgestaan, was Ami reeds voorbij gevlogen
als een pijl van den boog en had een korf
eieren omgekanteld.
Op 't zelfde oogenblik kwam ook de Heer
Scherenberg, kuchend en proestend als eene lo
comotief.
De fruitvrouw, vuurrood van woede, ontving
hem met een vloed van scheldwoorden, die in
geen woordenboek te vinden tijn en versperde
hem den weg.
//Laat mij door! ik betaal de schade.^
Maar de booze vrouw wilde hem niet laten
gaan.
„Eerst mijne eieren betaald en loop dat), waar
je wilt.//
Hjj greep in den zak, hij was leeg, hij
had zijn kleingeld tusschen de jongens gegooid.
Maar de portemonnaie, waar was die?
Hij zocht en zocht te vergeefs, ze was weg,
hij moest ze verloren hebben.
Nu maakte zich eene nooit gekende woede
van hem meester. Hij wist niet meer, wat hij
deed.
De assessor weerde met zijne armen de dikke
ooftvrouw, die hem den weg versperde, van
Op het feestmaal, door den Prins van
Wales en de officieren der Koninkljjke
Yachtclub deu Duitscheu Keizer te Cowes
aangeboden, heeft de Prins een dronk op
den Keizer uitgebracht om hem te bedan
ken voor het eerebewjjs, door het aannemen
van het eere-lidmaatschap der Yachtclub
De Prins zeide ook, dat tegenwoordig elke
mogendheid op elke eventualiteit voorbe
reid dieut te wezen; hjj hoopte dat het
groote Duitsche leger evenals de prachtige
Engelsche vloot, door Z. M. beschouwd, er
toe bijdrage moge om den wereldvrede te
behouden.
De Keizer antwoordde met eene dank
betuiging aan zjjne grootmoeder, Koningin
Victoria, en zjjn oom, den Prius van Wales,
voor de gastvrjje ontvangst, en drukte zjjn
genoegen uit tot de koninklijke Yachtclub
te behooreu, waarmee eeu droom zijner
jeugd was vervuld. Z. M. verklaarde zjjne
benoemiug tot eere-Admiraal door de Ko
ningin hoogelijk te waardeereu; de door
hem geschouwde vloot achtte hjj de fraaiste
der wereld. Duitschland, zoo besloot Z. M.,
bezit een leger geëvenredigd aan Duitsch-
lands rechtmatige behoeften; als Engeland
zjjne vloot handhaaft overeenkomstig zjjne
stelling als zeemogendheid, zal Europa in
beide waarborgen voor den hechtsten vrede
aanschouwen.
In antwoord op een toost te zjjner
eere door den Hertog van Cambridge, zeide
de Keizer, dat hij het zich altjjd tot plicht
zal rekenen, de traditiën van goede kame
raadschap tusschen de beide natiën te hand
haven. Het is vele jaren geledeu, sedert
de beide natiën schouder aau schouder te
velde trokken tegeo den gemeeuscbappe-
lijken vijand. De Keizer hoopte dat de
broederschap, die sedert zóo lang tusschen
Duitsche eu Engelsche wapens heeft be
staan, moge voortduren.
De inhoud der toosten, door deu Keizer
en door den Prins van Wales uitgebracht,
brengt te Berljjn in de beoordeeling van
's Keizers reis naar Engeland eene merk
waardige wjjziging, daar men er bljjkbaar
niet slechts eene bijlegging van persoon-
ljjke eu familie-geschillen in te zien heeft,
maar ook eene staatkundige beteekenis.
Daarbjj vestigt zich meer en meer de
overtuiging, dat er, ondanks alle tegen
spraak, toch tusschen Rusland en Frank-
rjjk ernstige gedachtenwisselingen hebben
zich af, doch daar raken zjjne ellebogen het
roode gezicht der verkoopster, zoodat deze een
luiden schreeuw gaf; dan ijlde hij verder Ami na.
De ooftvrouw volgde hem, zoo vlug als hare
zwaarlijvige gestalte het toeliet, razend als een
ketellapper.
De Heer Scherenberg jaagde, haastte zich
voort, voprt.
Een kind, dat over de straat ging, had geen
tijd genoeg gehad, voor hem uit den weg te
loopen, hij liep het omver.
Het kind huilde luidkeels, eene vrouw snelde
toe en hief de kleine op och arme zij
bloedde. De voorbijgangers kwamen bjjeen,
gebalde vuisten werden zichtbaar daar kwam,
om het ongeluk nog grooter te maken, ook de
ooftvrouw aangewaggeld.
„Houdt hem, houdt hem, den dief, den moor
denaar!// riep ze.
Nu werd de toestand hacheljjk. Overal drei
gende gebaren, eene vijandig gezinde menigte had
eiken uitweg versperd. De woede des armen as
sessors kende geene grenzen meer. Nu gold het
spoedig handelen, wilde hij aan het dreigende
gevaar ontsnappen.
Hij had zich een weg gebaand; verschrikt
weken de omstanders op zijde om den razende
te ontwijken. Maar er was bloed gevloeid
't gevaar vermeerderde, de scheldwoorden werden
luider en luider, de houding der menigte drei
gender, met forschen stap kwamen de wakers
der openbare veiligheid aanzetten.
Een haastige zjjsprong op het trottoir zou hem
redden. Maar, o wee! Op de gladde steenen
gleed hij uit en viel hals over kop door Se
vitrine van een porseleiuwinkel. De kostbare
ruit brak in duizend stukken en richtte meteen
eeue groote verwoesting aan tusschen de kleinere
plaats gehad over eene overeenkomst, naar
het model van het Duitscb-Oostenrjjksche
defensief verbond; terwjjl Rusland onlangs
aan de Porte beloften heet gedaan te heb
ben, ten einde haar voor het geval van
een oorlog te winnen, wat wel is waar
is mislukt.
De Engelsche begrooting vari onderwjjs
verlangt een totaal van 3,684,339 pd. st.
zijnde 108,262 pd. st. meer dan in 1888.
Het aantal scholen bedraagt thans
4,687,000.
De Standard betoogt dat Engeland, door
in Egypte te bljjven, meewerkt tot instand
houding van het Ottomannische rijk. In
Duitschland, Oostenrijk en Italië wordt deze
houdiug begrepen; doch Frankrjjk miskent
haar. Het is daarom natuurljjk, dat Euge-
land's sympathieën zich bewegen in de
richting van hat drievoudig verbond. De
pogingen van dit verbond, om de verwe
zenlijking van Rusland's eerzuchtige plan
nen te beletten, vinden mede in Engeland
toejuiching. In Engeland is men van oor
deel, dat Duitschland's bezit van Etzas eu
Lotbariugeu rechtmatig is. Aan den ande
ren kaut meent Engeland, dat de Balkan-
staten zich ontwikkelen kannen zonder te
luisteren naar bevelen uit Weenen, Peters
burg of Constantinopel. Indien Oosteurjjk
de vrjjheid dier Staten zocht te kortwieken,
zou Engeland ophouden het Kabinet te
Weenen te ondersteunen. Eugeland zou ook
den Sultan niet kunnen helpen, indien
deze trachten mocht, het door zjjne eigeu
schuld verloren gezag te herwinnen.
De juiste uitslag van de verkiezingen
voor de departementale raden in Frankrjjk
is, dat gekozen zjju: 689 oppertunisten 158
radicalen, 20 Boulaugisten en 542 conser
vatieven. Laatstgenoemden hebben 89 zetels
gewonnen en niet 29, zooals de Minister
vau Binneul. Zaken beweert. Verder zjju
29 zetels door onafbankeljjkeu bezet eu is
van 5 het resultaat niet bekend.
Het hof van appèl te Bordeaux heeft in
hooger beroep uitspraak gedaan in de zaak
van Laguerre, Laisaat eu Paul Déroulède,
die iu eerste instantie terecht hebben ge-
staau voor de rechtbank te Angoulême
wegens verzet tegen en beleediging van
den commissaris van politie altlaar, toen
zjj te dier plaatse gekomen waren om eeue
Boulangistische conférence te houden, het
geen aanleiding had gegeven tot wanor-
deljjkheden op straat. De rechtbank had
Déroulède vrijgesproken op het punt van
verzet tegen den commissaris van politie,
en grootere waren. Gelukkig bad hjj zich. niet
erg bezeerd doch heelhuids was hjj er toch
niet van af gekomen. Zjjn gelaat en handen
waren bebloed.
Nu kwam het ergste van alles.
„Ami, Ami!" grinnikte hjj weenend van toorn
en smart.
Medelijdende handen hielpen hem opstaan en
droogden zjjn bebloed gelaat af. Toen men tot
de overtuiging gekomen was, dat hjj geen erg
letsel bekomen had, begon het buiten staande
volk op nieuw met zijne verwenschingen.
Aan ontkomen viel niet meer te denken. De
arm der politie vatte den zoo door het noodlot
vervolgden man bij den kraag.
//Volg ons,// luidde de stem der beide agenten.
„Ik ben de assessor Scherenberg ik kan de
wettigheid mjjner volmacht aantoonen,# zeide
hij, en zocht naar zjjne brieventasch.
Maar al zjjn zoeken was te vergeefs. De brie
ventasch met den inhoud, verscheidene papieren
en een bankje van 50 mark, was verdwenen.
Bij deze ontdekking verbleekte hij.
,,'t Is een dief, een moordenaar, naar 't po
litiebureau met hein!" kreet de opgewonden
menige daar buiten.
„Ik wil mjjne eieren en appelen betaald
hebben," riep de ooftvrouw.
„On3 zal hij schadevergoeding geven voor de
stokslagen, welke hij ons gegeven heeft, hjj
heeft ons bijkans den schedel ingeslagen, laat
hem maar eeus buiten komen, dan slaan wjj
hem de ribben stuk,// brulden twee mannen in
werkmanskiel, wien het bloed van het hoofd
druppelde.
Wordt vervolgd.)
