NIEUWE
No. 1428.
Zondag 18 Augustus 1889.
14de Jaargang.
Het verslag over de School
wet,
"BUIT EN LAND.
Chineesche spaarzaamheid.
HAARLEKSCHE (HERAUT.
i. BONNE MENTS PB IJ8
Per S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzjnderljjke Nummer»
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
1 0,8E>
1,10
1,80
0,03
AOITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTlfiN
Van 16 regel»80 Ce
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrgdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgever» Kü PP EB 8 LAUREÏ.
Een belangrijk Staatsstuk in sedert eenige
dagen in druk verschenen. Het is het Ver
slag der Commissie van voorbereiding over
de gedeelteljjke herziening van de School
wet.
De algemeene iudruk, welke de lezing
van dat verslag aan een ieder zal geven,
kan niet anders zjjn, dan dat het Ministe
rie, in 't bisouder de Minister van Binnen-
landsche Zaken, doet wat in zijn vermo
gen is, om aan de verlangens der oppositie
in de Tweede Kamer, zooveel met de be
ginselen der anti-liberalen is overeen te
brengen, te gemoet te komen.
Nu en dan schijnt het zelfs, alsof de
heer Mackay, bevreesd voor te krachtige
tegenwerking, wat te ver gegaan is in het
verleenen van coucassies, waardoor het
oorspronkelijk ontwerp wel eenigszius ver
flauwd en verwaterd is. Wij hopen daarom,
dat bij de openbare behandeling in de
Tweede Kamer, die nu gelijk de libe
ralen eveneens zullen moeten toestemmen
uitstekeud voorbereid is, de meerder
heid op hare hoede zal zijn, en door amen
deering van enkele artikelen de voordeelen
voor het Vrjje Onder wijs, die in het
oorspronkelijk ontwerp zjjn neergelegd, zal
trachten te behouden.
In 't algemeen mag het zeer loffelijk
heeten, ook op de eischeu eener tegenpartjj
te letten, eu zorg te dragen, datzjjgeeue
rechtmatige klachten kan inbrengen, doch
deze zorg mag nimmer gepaard gaan met
de verloochening van eigen beginselen of
met het voorbjjzieu van de belangen, die
door de eigen geestverwanten worden voor
gestaan.
Men moet toch bedenken, dat het aan
een auti-liberaal Kabinet wel nimmer
mogeljjk zal zijn eeue regeling tot staud
te brengen, waarmede alle liberalen zich
zullen kunnen vereeuigen. Eu dit zal op
onderwijsgebied zeker het minst plaats kun
nen vinden. Nooit kan dit Kabinet het den
liberalen naar den zin maken. Daarom
moet deze Regeering op den door haar
ingeslagen weg big ven voortgaan zonder
hare tegenstanders naar de oogeu te kijken.
Ook aan dit nieuwe ontwerp kleven ge
breken, geljjk aan eiken menscheljjken ar
beid. Hoofdzaak big ft echter, dat de anti
liberale beginselen in het voorstel worden
gehandhaafd, zoodat, wanneer het ontwerp
eenmaal, wij hopen spoedig, tot wet zal
zjjn verheven, deze regeling haar karakter
van rechtsgelijkheid duidelgk zal toonen.
De praktjjk zal dau, gelijk wij stellig ver
wachten, in het voordeel van de anti
liberalen beslissen.
FEUILLETON.
6)
AMI.
Vervolg en slot.)
„Maar waarom zou hij dan geen Fransch
leeren? wat ergs ligt daarin? Ami klinkt toch
zoo schoon!//
„Zoo, Ami klinkt schoon? Luister als Ami heet-
te vijand, tegenstrever, vloek, verderf, pest, hel,
duivel, dan mijnentwege, maar ami d.e vriend
neen, nooit.
Sprakeloos van verbazing zag de vrouw hem
aan.
„Maar, drommels, waarom kunt ge dan zulk
een haat tegen dat onschuldige woordje hebben?"
„Waarom? Heb ik geen reden genoeg! heette
hij ook niet ami?"
iiHij, wien bedoelt ge?//
Ami, de verstoorder van ons geluk, die satan,
dat beest, dat ellendig vee, die hond, welken
ik u op uw naamfeest gekocht had, heette
Ami, de vriend, maar hjj was de ergste duivel,
die ik ooit heb ontmoet."
Nu ging haar een licht op; alles werd haar
nu daideljjk de scène van dien avond,
het knorrig gelaat van haar man sedert dien, zjjne
tegenwoordige kwade buien, zeker hem moesten
Blijkens bovengenoemd verslag is de
Minisier bezweken voor de pressie, die op
hem werd geoefend ten opzichte van de
quaestie der vergelijkende examens.
't Is niet te ontkennen, dat het uiterst
moeiljjk is in dit voor het onderwijs zoo
gewichtig vraagstuk eene beslissing te ne
men. De vergeljjkeude examens werken be
lemmerend op den goeden gang van het
ouderwjjs in de school, en wel om de vol
gende redeneu. Wanneer een ouderwijzer
in 't bezit is gekomen van eene koofdacte
eu den drie en twintig jarigen leeftjjd
heoft bereikt, gaat hjj, zooals licht is te
begrjjpen, uitzien naar eene betrekking als
hoofd eener school. Is er nu eene plaats
vacant, zoo meldt hg zich aan, en ont
vangt dan eenigeu tjjd later eeue uitnoo-
diging oin aan het vergelijkend examen
deel te nemen. Zoo'n examen duurt ge
woonlijk een of twee dagen, maar ia de
stad of het dorp, waar de vacante plaats
is, wat ver afgelegen van de woonplaats
van den candidaat, dau gaat met dat
examen 2 a 3 dagen verloren, loms wel
meer. Heeft de adspirant-koofdouderwjjzer
nu, zooals meermalen gebeurt, lust om naar
elke open betrekking als hoofd te solliei-
teeren, dan is hij gedurende een niet ge
ring aantal dagen uit de school, zijne eigen-
ljjke werkplaats. Nu ligt het voor de hand,
dat de werkzaamheden vau deu sollicitee-
renden ouderwijzer door een ander moeten
worden waargenomen. De kinderen ljjden
daaronder het meest, wijl zij op die wjjze
nu aan den eeuen dan aan den anderen
onderwijzer zjjn toevertrouwd.
Er is ook nog iets anders. De verge
lijkende examens zijn niet wat zjj wezeu
moeten. Wel steken zjj in vele plaatsen
gunstig af bij de acte-examens, eu heeft
men in verschillende steden bij het afue-
meu er vau bepaald de vooruitgang van
ons volksonderwijs op het oog, door ze
zooveel mogeljjk in eene practische rich
ting te sturen, doch gewoonlijk blijft de
theorie nog hoofdzaak. De ouderwjjzer
moet er dus voor studeereu, eene studie,
nog omvattender dan die voor de hoofd-
acte. Dit kost hem tijd, welken tijd veel
beter zou zijn te gebruiken. In plaats dat
de ouderwijzer dieu aanwendt tot ver
meerdering van zijn eigen levensgeluk
en tot verbetering van zjjne maatschappelijke
positie, zou het eene groote verbetering
zjjn, wanneer die positie op audore wjjze
geregeld was als nu, zoodat do onder
wijzer zich meer zou kuuuen bezig houden
met hetgeeu werkelijk voor de school van
belang is.
Dit hebben de onderwjjzers zelf ook
reeds begrepen. Van daar dat in het vorige
jaar eeue vereeuiging tot staud kwam,
welke zich noemde: »Boud tot verbetering
noodlottige dingen zijn wedervaren.
Doch hij opende den lessenaar, nam er een
blad papier uit en las:
Kosten, die Ami, de naamfeesthond, veroor
zaakt heeft:
Koopprijs12 Mark
Politiestraf, wijl de hond geen muil
korf droeg3
Jas stuk5
Cilinder verloren 8
Kleingeld weggeworpen. 2.40
Schadevergoeding aan de ooftvrouw. 4
Portemonnaie verloren 9.50
Schadevergoeding voor 't omgeloopen
kind10
ld. voor twee gewonde mannen a
15 M30
Verbrijzelde ruit30
Porselein-vergoeding18
Brieftasch verloren met 50
Boete wegens openbaar schandaal 25
te zamen 316,90
Maakt in geld tweehonderdzestien mark 90
penningen, bek mdens drie dagvaardingen voor
't gerecht, bittere haat met deu heer handels-
raad Lilienfeld, uitgestane pijn, verloren tjjd,
en dat alles om een duivelsch vee, dat Ami
heette. En nu vraag ik, zou Karei een taal
leeren, waarin ami de vriend beteekent?
Voor deze gewichtige redenen moest Mevrouw
in de wijze van beuoemiug der hoofden
van scholen*. Het beginsel, waarvan deze
vereeniging van onderwjjzers uitgaat, is
splitsing in verschillende klasseu vau alle
onderwjjzers, zoodat dau voor ieder ge-
leideljjke opklinimiug mogeljjk was. Dit
denkbeeld werd door den Minister wel
niet geheel overgenomen, maar toch zal
het bestaan van dieu Bond de Regeering
wel bizonder opmerkzaam hebben gemaakt
op dit vraagstuk, zoodat dan ook in het
oorspronkelijk ontwerp de vergelijkende
examens zoo goed als geheel waren af
geschaft.
En wat is nu het geval? Thans worden
ze wederom gedeeltelijk hersteld; wanneer
de sehoolopzieuer eu het Gemeentebestuur
niet tot overeenstemming kunnen geraken
betreffende eene benoeming, dau zal een
vergelgkeud examen moeten worden ge
houden.
Dit noemen wij van de Regeering niet
consequent. In begiusel was de Minister
de afscbafïïug der vergelijkende examens
toegedaan, en had dit begiusel ook in zjjn
ontwerp neergelegd. Nu zien we deu Mi
nister op dit punt wankeleu eu toegeven
aan een aandrang, die niet van vriend
schappelijke zjjde op hem is geoefend. Wjj
vreezen daarom, dat ook op andere pun
ten, vau meer belang voor het christelijk
onderwjjs de Minister wel eens zou kun
nen toegeven aan de liberalen. Dan zou
voor veleu de nieuw iugedieude ouderwjjs-
wet haar verbljjdend karakter hebben ver
loren, eu zoudeu wg den grooten en moeite-
vollen arbeid vergeefs achten. Wjj hopen
daarom, geljjk we reeds zeiden, dat door
de Regeering in het oog zal worden ge
houden de eigenlijke bedoeling der indie
ning van haar ontwerp, eu dat de ge
dachten hieraan haar weerhouden zal om
aan de schoonklinkende liberale theorieën
gehoor te verleenen,
De Keizer van Oostenrijk is Donderdag
avond van Berlijn naar Ischl over Leipzig
vertrokken. Op deu geheeleu weg naar
het Auhalter station met onafgebroken
geestdrift begroet, begeleidde Keizer Wil
helm zijn hoogen gast in een met vier
paarden bespannen rijtuig. Aan het station
was het afscheid allerhartelijkst.
Laatstleden Maandag is te Leipzig eene
bijeenkomst gehouden van gedelegeerden
uit alle Saksische landstreken, tot het op
richten eener Kiesvereenigiug der auti-
joodsche Duitsch-sociale partjj voor het
koninkrijk Saksen.* In die bjjeenkomst is
de nieuwe vereeuiging tot stand gebracht.
De Zeereer waarde Heer Dingelstedt,
leeraar aan het katholiek gymnasium, te
zwichten. De assessor trachtte het vloekwaardige
woord uit zjjn geest te verbannen en Kareltje
leerde geen Fransch.
Van Ami heeft men nooit meer gehoord,
waar hij gestoven of ge/logen is.
De North China Herald verhaalt wonderbare
staaltjes van de buitengewone spaarzaamheid der
Chiueezen. Zij leven algemeen van rjjst, gierst,
boonen, groenten, viseh en op hooge feesten
vleesch. Een volwassen Chinees leeft van een
stuiver per d*g, en in tjjden tijden van hon
gersnood zijn duizenden personen voor een hal
ven stuiver per dag in het leven gehouden. Bij
de bereiding van het voedsel gaat er niets hoe
genaamd verloren; de physieke toestand der
honden en katten bewijst dit. In het Noorden
van China worden paarden, muilezels eu ezels
gegeten, in sommige districten ook kameelen.
Zoodra zulk een beest sterft, wordt het geheel
en al opgegeten, om het even of het ten gevolge
van een ongeluk, van ouderdom of van ziekte
is gestor/en. Zelfs indien het aan eene besmet
telijke ziekte is gestorven, mankt dit geen ver
schil. Het volk weet wel, dat het eten van ziek
vleesch ziekten veroorzaakt; maar het wordt
beter geacht vleesch te eten, dat zeker goedkoop
is, en de gevolgen af te wachten, die niet altijd
komen, dan duur vleesch te koopen, dat geen
Vechta, ii tot Bisschop van Munster ge
kozen.
Het Hooggerechtshof te Parijs heeft
Dillon en Rochefort medeplichtig verklaard
aan eeue poging tot een aanslag tegen
den Staat. Vervolgens heeft het de vraag
der geldverduisteringen en omkoopiug van
ambtenaren behandeld. Boulanger, Dillon
eu Rochefort zijn veroordeeld tot verban
ning binnen eene versterkte plaat9.
De straf, waartoe Boulauger, Dillon en
Rochefort bij verstek veroordeeld zjjn, wordt
gewoonlijk ten uitvoer gelegd iu het dal
Waïthan op de Markiezen-eilanden. Daar
Engeland veroordeelden wegens staatkun
dige misdrijven niet uitlevert, loopen Bou
lauger en zjjue medeplichtige derhalve geen
gevaar voor hunne vrjjheid, zoolang zjj
buiten het Fransche grondgebied bljjven.
Boulauger kan niet geïnterviewd worden
omdat lig van Londen afwezig is; hjj lo
geert op Graaf Delawarr's landgoed. Ro
chefort verklaarde een interviewer dat het
arrest van deu Senaat geenerlei verandering
brengt in de vooruitzichten van hot Bou-
langisme, die eerder verbeterd zjjn.
Door de British Dairy Farmers' As
sociation, zal vau 3 tot 8 October a. s.
in de Agricultural Hall* te Londen eene
tentoonstelling van vea eu zuivel worden
gehouden. De mededinging voor boter en
kaas staat alleen open voor zuivelbereiders
in het Yereenigd Koniukrjjk, maar Neder-
landsche vee zou in eenige klassen kunnen
mededingen.
Aangiften moeten geschieden vóór of
op 9 September, en programma's zjjn ver
krijgbaar bjj den heer W. C. Young,
secretary, British Dairy Farmers' Associa
tion, 191 Fleetstreet, London E. C.
Men meldt uit Madrid, dat het ge
meentebestuur 21 gemeeuteraadsleden ge
schorst heeft, die moeten terechtstaan we
gens medeplichtigheid aan het ontdekte
bedrog met de stedelijke financiën.
Uit Coustantiuopel word gemeld, dat,
na herhaaldelijk gedelibereerd te hebben,
de Ministerraad besloten heeft eene leger
macht bjjeen te trekken aau de Grieksche
grenzen, indien Griekenland volharden
mocht in de voorgenomen interventie op
Creta.
Chakir Pacha heeft den staat van beleg
op Creta afgekondigd en de bevolking,
onder bedreiging van strenge straffen, be
volen de wapenen neêr te leggen en in
hare woonplaatsen te bljjven.
Uit Athene wordt gemeld, dat nabjj
Rhetymon op Creta, de Turken in het dorp
Pigi het domein van deu Britschen consul
geplunderd en een Christen bediende ver
moord hebben. De commissie der Natiouale
Vergadering ei9cht vergoeding voor de
door plundering geleden verliezen.
gevaar oplevert. De bodems van de ijzeren potten
en ketels, waarin het voedsel gekookt wordt,
zijn zoo dun mogelijk, opdat dit te spoediger
koken zou, want de brandstof is duur en bestaat
gewoonlijk uit plantenstelen en wortels welke
spoedig zjjn verteerd. Deze brandstof wordt ver
zameld door de kinderen, die geen ander werk
kunnen verrichten. Zelfs de mest wordt op de
straten ea wegen door de bevolking verzameld;
de Chineesche vrouwen dragen hem in hare
kleederen. Vreemdelingen, die hunne afgedragen
kleederen aan Chineezen geven, kunnen er zeker
van wezen dat ze nu pas beginnen van nut te
zijn. Chineesche kruiwagens piepen wegens ge
brek aan olie; voor menschen, die geeue zenuwen
hebben, is het gepiep dragelijker dan de kosten
der olie. Dat zeep goedkooper dan vuil" is, zooals
het in advertentiën heet, wordt door de Chi
neezen niet begrepen. Zij beschouwen de vreem
delingen als zeep-verknoeier». Gereedschappen
kunnen geheel en al afgewerkt bjjna niet ge
kocht worden; het is goedkooper de afzonder
lijke deelen te koopen en die zelf ineen te
zetten. Twee kamers worden verlicht met een
lantaarn, die geplaatst wordt in een gat in den
muur. De oude vrouw, die in haar laatste oogen-
blikken zoo dicht mogeljjk bij de begraafpaats
wonen ging om na haar dood de kosten der dra
gers uit te sparen, was eene typische Chineesehe.
