NIEUWE
IsFitenl an dT
No. 1430.
Vrpag 23 Augustus 1889.
14d« Jaargang.
Eene schandelijke daad.
De vrek van IJdoorn.
HSIRE MERUIT.
ABONNEMBNTSBBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummer»
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
0,85
1,10
1,80
0,03
AGITE MA NON AGITATE
PBIJB DEB ADVBBTENTIÉN
Van 18 regel»30 Ce
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPBES LAUREI.
De hedendaag3che wereldbeschouwing
heeft al heel wat onheil gebracht over het
ongelukkige menschdom. Alle gevoel van
eer en plicht, alle besef van goed en schoon
heeft ze aangerand, alle kwaad verbloemd.
Langzamerhand heeft zjj allerlei leugens
als waarheid, allerlei bedrog eu verraad
als iets heel natuurlijks voorgesteld; hon
derd wijzen van stelen en bedriegen wist
zjj te noemen ja, hoe niet al, maar
diefstal? Neen, die naam langer niet!
O, oprechtheid van woorden en daden,
waar zijt gij gebleven? Zelfs de meest ont-
eerende, de gruwelijkste aller misdaden,
den zelfmoord, wist zij te vergoelijken.
gé(Vandaar dan ook het vreeselijk toenemen
van het aantal zelfmoorden in onzen tijd;
bijna elke dag der week wordt bezoedeld
met het bloed van een of meer zelfmoor
denaars.
Uit alle oorden der wereld komen tot
ons dezelfde berichten, die wij, belaas! ook
in onze onmiddellijke nabijheid vernemen.
Verwarring in de huishoudelijke omstan
digheden, valsche begrippeu van eer, vrees
voor schande eD straf, nopelooze hartstocht,
dikwerf de minste, de onbeduidenste oor
zaak is de aanleiding, dat zoovelen de hand
op de eeue of andere wijze aan zich zeiven
slaan. Menschen uit alle standen der maat
schappij, uit alle rangen en geslachten,
zien wy met deze treurige, heillooze ver
blinding geslagen. De hartstocht der jeugd,
zelfs van den kinderlijken leeftijd, schijnt
de dwaasheid van den ouderdom vooruit te
loopen.
Het toenemen van deu waanzin en van
het aantal zelfmoorden in onzen tijd is een
bewjjs van zijn diep verval en verlicht,
evenals het scherpe bliksemlicht, met een
angst verwekkeuden glans de donkere toe
standen onzer hedendaagsehe maatschappij.
Het geen wij echter het meest betreuren,
wanneer wg onze blikken op de verschrik
kelijke teekeneu des tijds wenden, die zich
in het toenemend aantal zelfmoorden opeu-
baren, is het bedroevend oordeel dat over
zulke verschijnselen gewoonlijk wordt
uitgesproken. De moraal van onzen tijd is
met het oog op den zelfmoord in de hoogste
mate toegevend, valsch en verkeerd ge
worden. Zijn er niet steeds menschen met
diep medelijden vervuld, als zulk eeue
schandelijke daad hun wordt medegedeeld,
en straalt uit dat medelijden niet dikwerf
de gedachte, dat zulk eene handelwjjze in
sommige oogeublikken en lotgevallen des
leveDS moest geoorloofd zijn? Wordt onze
H. Kerk niet hevig gelaakt, wanneer zij
aan bewuste zelfmoordenaars de eer der
Christelijke begrafenis ontzegt? Zeggen ons
FEUILLETON.
Vervolg)
de menschelijke begrippen, het oordeel der
liberale pers, die zulke gebeurtenissen be
richt, de uitdrukkingen, welke men kiest
om de handelwijze en de bij-omstandighe
den er vaa te melden, niet genoegzaam
hoe verstompt en onjuist het oordeel en
het begrip der wereld in betrekking tot
den zelfmoord is geworden?
Daarom juist wenschen wij hier in eenige
bizonderheden te treden nopens de gruwe
lijkste aller misdaden.
Ja, de zelfmoord is eene ontzettende
daad, waarbij heiligschennis en lafhartig
heid gepaard gaau. Heiligschennis? Zeker;
door de hand te slaan aan een lichaam,
dat de Schepper u gaf en dat ge het recht
uiet hebt te verlaten uit eigen wil eu vóór
de ure door Hem bestemd in de raads
besluiten Zijner oneindige wijsheid. Lafhar
tigheid! O, gewis, of is het niet laf in de
hoogste mate de verantwoordelijkheid van
bedreven fouten te willen ontgaan, terug
te schrikken voor de inspanning eu de
moeite, die het herstellen dezer fouten u
oplegt?
De zelfmoord is het ziekte-verschijnsel
der bedorven maatschappij en verdient dan
alleen een weinig medelijden, wanneer bij
het gevolg is van verzwakking der ver
standelijke vermogens.
Maar de wanhopigon dan? Ziedaar op
nieuw de taal der wereld. Neen, geen wau-
hopigeu, vluchtelingen zijn het, die het
worstelperk des levens verlaten, die den
moed niet hebben den vijand, het ongeluk,
in de oogen te zien! Want öf de zelf
moordenaar beeft te kort gedaan aan de
eerlijkheid en dau vragen wij: zal die dood
de schande uitdelgen? of hij is het slacht
offer van den rampspoed en dan was het
zijn plicht te blijven levoD, om te toonen,
dat men door arbeid en standvastigheid
boven de slagen van den tegenspoed staat.
(Slot volgt.)
2)
Zijn nichtje Grietje is misschien de éenige,
met wie de oude Petrus niet op voet van oorlog
leeft. Dit jonge meisje zit op het oogenblik bij
het open venster. Zij is bezig met naaiwerk; dat
wil zeggen; zij voert niet bijster veel uit. Met
de hauden in den schoot gevouwen, staart zij
naar de blauwe lucht.
Sinds twee jaar woont Grietje bij haar oom
en neemt zijn huishouden waar. Zij heeft er
slag van, met hem om te gaan. De baas is
bits voor ieder, die in zijne nabijheid komt.
Alleen op Grietje gromt hij nooit. In het dorp
wordt verteld, dat baas Stavels goed is voor
Grietje, omdat hij haar geld beheert en den
intrest voor zich behoudt. Oude Peter redeneert
eenigszins anders. Het is waar, hij heeft het
beheer over het legaat van twaalf duizend gul
den, door eene tante aan Grietje gemaakt; en
waarheid is ook, dat hij zich de rente van dit
kapitaaltje toeeigent in ruil voor wat zijn nichtje
kost aan voeding, kleeding en huisvesting. Grie
tje neemt nu wel het huishouden waar, maar
dat telt oom niet mee.
Grietje is de voorkomendheid ia persoon.
De Osservatore Romano bevat den tekst
van eene nieuwe pauselijke Encycliek, ge-
dagteekend van 15 Aug. en beginnende
met de woorden Quauiquam pluries. De
H. Vader brengt in herinnering dat bij
reeds meermalen algemeene gebeden heeft
voorgeschreven om de zaak der Kerk in
Godes bescherming aan te bevelen door de
voorspraak van de Allerheiligste Maagd
Maria. Meer dan ooit is zulks noodig ia
deze rampzalige tijdeu van ongeloof en
zedenbederf, kerkvervolging eu ondermij
ning van het gezag. Bij herhaling heeft
Z. II. eeue verdubbeling van gebed voorge
schreven in de maand Oct., toegewijd aan
O. L. Vrouw van den H. Rozenkrans. Dit-
Van vreemde talen en fijne handwerken moge
zij slecht, of liever, geheel niet op de hoogte
zijn, dit belet haar niet, door altijd werkzaam
en opgeruimd te zjjn, een zonnetje in huis te
tooveren. Eenvoudiger dan Grietje gaan weinig
jonge meisjes van haren stand en leeftijd ge
kleed, en toch is het een lust haar te zien, zoo
innig frisch en keurig. Zij heeft die ouderwet-
sche manier van huishouden, waarvoor in dezen
tijd menigeen den neu3 optrekt. Grietje staat
des zomers om vijf en 's winters om zes uur op
eu werkt dau heel den morgen samen met de
meid. Wie zich de moeite van vroeg opstaan
en van een loopje achterom getroosten wil, kan
haar tweemaal 's weeks bij het aanrecht voor
het keukenraam bezig zieu met deeg te kneden
voor het huisbakken brood Zelden of nooit gunt
Grietje zich eenige rust. Aan den moestuin, de
kippen, de wasch, kortom aan alles wat er in
huis en op het erf is en gebeurt, wijdt Grietje
hare zorgen, of zij laat althans het oog er over
gaan. De namiddagen worden besteed aan naai
en verstelwerk, 's Avonds speelt en zingt zij
wat, deels voor eigen genoegen, deels om oom
een beetje op te vroolijken. Zij leest nu en dan
een boek, doch alleen in het laatste uur voor
het naar bed gaan. Bezoek komt er bijna nooit
en van uitstapjes te maken is nog veel minder
ooit sprake. Grietje's wandelingen strekken zich
niet verder uit dan tot het dorp eu den naasten
omtrek. Er is daar geen huis of hut, waar
Grietje's komst niet met vreugde wordt begroet.
maal echter wil Leo XIII daaraan ook eene
bizondere devotie tot den H. Jozef toege
voegd zien. De H. Vader wijst op de
groote populariteit der vereering van den
H. Jozef en herinnert er aan, hoe Pius III
z. g., dezen H. Patriarch tot Patroon der
Kerk heeft verklaard, opdat de beschermer
van het II. Huisgezin vau Nazareth ook
de beschermer van het groote Huisgezin
der Kerk zou wezen. Leo maakt eene ver
gelijking tusschen den Jozef van het 0ud9
en dien van het Nieuwe Verbond en wijst
er vooral op, dat de vereering van den H.
Jozef nuttig is voor alle rangen en stan
den, inzonderheid ook voor den werkman,
die van hem, den Zone Davids, kan leeren
zijn arbeid te heiligen en zich te onthou
den van de oproerige beweging der me
nigte.
De H. Vader gelast ten slotte dat voor
taan het bidden van den H. Rozenkrans
met eeu bizouder gebed tot den II. Jozef
(waaraan hij eeu aflaat verbindt van 7
jaar en 7 quadragenen) telken jare in de
maand October zal geschieden. Ook beveelt
hij de viering der Maand Maart ter eere
van deu H. Jozef bizonder aan en drukt
hg deu wensch uit, dat minstens eeu tri
duüm aan den feestdag van St. Jozef zal
voorafgaan.
De Duitsche Keizer en Keizerin ver
gezeld van den Groothertog van Baden en
gevolg, zjjn te Straatsburg aangekomen.
Aan het station werden zij ontvangen door
deu Stadhouder, den Staatssecretaris Putt-
karaer, deu Districtspresident eu den Bur
gemeester. Vergezeld van een escorte ulanen
eu terwijl de verschillende vereeuigingen
eene heg vormden, reden de vorstelijke
personen naar het keizerlijk paleis, door
eene ongehoorde volkmenigte luidruchtig
toegejuicht. Voor het paleis werd aan het
keizerljjk paar hulde gebracht door de Bur
gemeesters van den Elzas en door 400
landmeisjes in nationale kleederdracht. In
het paleis werden de militairen en burger
lijke overheden aan HH. MM. voorgesteld.
De stad was prachtig versierd.
In Engeland zjjn op het oogenblik voor
het Leger des Heils verschillende bouwwer
ken onderhanden die meer dan 10.000 pond
zullen kosten. Wel eeu bewjjs dat het leger
in bloeienden toestand verkeert. De ver
schillende citadellen, kazernes, forten en
tempels werden oorspronkelijk voor andere
doeleinden gebouwd. Het zjjn meestal voor
malige schouwburgen of rolschaatsenbanen,
die nu worden verbouwd.
Voor de woning van Boulauger te Lon
den, hebben 500 personen eene betooging
gehouden, waarbij den Generaal eeu paar
adressen van hulde, benevens eenige ruikers
werden aangeboden. Boulanger verklaarde
Gelijkt het nichtje op haar oom Dokter
Ventel is eigenlijk de éenige, die dit beweert.
Grietje's oogen zijn blauw als die van den ouden
Petrus, maar zjj zijn donkerder en zacht van
uitdrukking. Zij heeft een overvloed van glanzig,
donkerbruin hrar. Op klassieke schoonheid han
Grietje's gelaat niet bogen, maar de trekken
zijn regelmatig. Als de heldere lippen zich
plooien tot een lach, komen twee rjjen kleine,
witte tanden te voorschijn en vormt zich een
kuiltje in elke barer wangen.
De huiskamer, waar Grietje zit, is meer diep
dan breed en nog al laag van verdieping. Het
is een ouderwetsch vertrek, dat al zijn licht
ontvangt door éen raam. Een zware, langs het
venster neerhangende tak van witte klimrozen
werpt daarbij nog zijne schaduw in het don
kere vertrek. Omdat hij zoo erg veel plaats be
slaat, mag Petrus Stavel's leuningstoel wel het
voornaamste meubelstuk worden genoemd. Die
stoel i3 met den rug naar het venster gekeerd.
Dit belet den baas, wel is waar, naar buiten te
zien, maar hij heeft dan ook meer licht bij het
snuffelen in de boeken en papieren. Wat gaan
hem de zon en de bloemen aan! Het mooiste
waarop zijn oog kan staren, is eene schuldbe
kentenis, waaraan het wel en wee van een
buurman of een dorpsgenoot hangt. Er zijn
nog drie of vier gewone stoelen, eene lang
werpig-ronde tafel van donker mahoniehout, en
een werktafeltje, waarin Grietje het naaigereed-
schap bergt. De piano staat meer naar achter.
in zijn antwoord de uitspraak van den Se
naat voor onrechtvaardig en zeide, dat hij
gedurende zijn Ministerschap geen Staats
gelden ten eigen bate had aangewend. Het
was enkel voor de verdediging des land»,
dat de geheime uitgaven waren geschied.
De werkstakeude sjouwerlieden hebben
een optocht gehouden door de City naar
de Millwall-dokkeu, waar de werklieden
werden uitgenoodigd mede te doen. Om
streeks 1000 gaven daaraan gevolg. De
optocht, die behoorljjk door politie te paard
en to voet begeleid werd, bestond uit om
streeks 30,000 man eu was eene mjjl lang.
De orde bleef gehandhaafd.
Een voorstel van den Minister Goschen,
dat het ontwerp betreffende locaal-spoor-
wegeu in Ierland opnieuw door het Hui»
zou worden onderzocht, werd met 156
tegen 39 stemmen verworpen, en het ont
werp daarop bij derde lezing aangenomen.
Uit Metz meldt men aan de St. James
Gazette dat een groot aantal inwoners die
stad tjjdelgk verlaten heeft, omdat zjj geen
getuigen wilden zijn van het bezoek van
den Duitschen Keizer. Het is eeu feit dat
de politie te Metz vele huiszoekingen heeft
gedaan naar aauleiding van een gerucht
omtrent eeue tegen den Keizer te houden
demonstratie en dat door haar vele be
langrijke documenten in beslag zjjn ge
nomen.
Kardinaal Lavigerie heeft te Parjjs eeu
onderhoud gehad met een verslaggever van
de Figaro», waarin de onvermoeide Pre
laat de bewering tegensprak, dat het con
gres is afgesteld. Het is alleen uitgesteld
en zal spoedig plaats hebben. Een groote
hinderpaal is de naijver der mogendheden.
Engeland en Portugal manten het meest
door hun ijver uit.
De Petite France meldt, dat de Heer
Wilson, die dezer dagen met zjju gezin
naar Amerika is vertrokken, niet de schoon
zoon is van den heer Giévy, doch een naam
genoot. De gewezen Afgevaardigde Wilson
vertoeft nog te Mout-sous-Vaudrey bjj den
oud-President der Republiek.
Te Rome is eene bom ontploft op
het Uofonwa-plein tijdens een concert; zes
burgers en twee politie-agentea werden
zwaar gewond. Volgens den correspondent
van de Daily News gelooft men, dat de
aanslag gold het nabijliggende Oosteurjjk-
sche ambassade-hotel.
Uit Belgrado meldt men, dat de
Russische Regeeriug haren vertegenwoor
diger te Belgrado gelast heeft terstond
derwaarts terug te keeren, om tegenwoor
dig te zijn bij de ophaudeu zijnde aan
komst van Koningin Nathalie.
Men herinnen zich, dat eeuigen tjjd
geleden, iu weerwil van het verzet van
Het is een instrument van eenvoudig maaksel,
beladen met muziek en zangstukjes. Aan de
wanden prijken oude gravuren aebter glas en
een paar geschilderde portretten van familie
leden. Bijna geen werk gaat er voorbjj, of er
komen oudheidkoopers uit de stad, die dicht
langs het venster sluipen en de koppigheid van
//den oujen vrek// verwenschen. Hun spijt geldt
den onwil van den ouden Peter om de Japansch-
porseleinen vazen, die op den schoorsteenmantel
staan, te verkoopen. Deze vazen behooren tot
den familieschat, evenals het met snijwerk ver
sierde en gebeeldhouwde kabinet, dat de gekeele
breedte van deu achterwand der huiskamer in
neemt. In de vakken en laden van dit antieke
meubelstuk liggen gouden en juweelee sieraden
opgehoopt naast gedreven tafelzilver van allerlei
vorm en ouderdom. Die kostbaarheden zjjn van
geslacht op geslacht overgegaan. Oude Peter
kent er de waarde zoo niet van. Rijk te zjjn
trouwens, beteekent voor hem het bezit van
zooveel mogelijk land, liefst vau een buurman
die het heeft moeten verkoopen uit nood.
Daarbuiten slaat het half vier. Grietje en de
baas ontwaken tegelijk, zij uit hare mij nering,
hij uit zijn dut. Eerst rolt zijn hoofd met een
ruk, die pijn doet, op zij. De oogen openen
zich halverwege en staren als wezenloos recht
vooruit. Er komt beweging in armen en voeten.
Nu richt de baas zich overeind. Het jonge
meisje legt haar naaiwerk ter zijde.
(Wordt vervolgd.)
