N I E U WE
m. 1443.
Zonte 22 September 1889,
14de Jaargang.
De katholieke beweging in
Beieren.
buite¥C7\^ d.
B 1 N N E N L A i\1T
De vrek van IJdoorn.
RLÏ1I
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem0,86
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzjnderljjke Nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BOBSAD: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NOK" AGITATE
C0CR4NT.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Slke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrgdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers; KüPPERSfc LAUEEY.
Beieren is voor drie vierde katholiek.
Van de 42 Beierscke Afgevaardigden voor
den Rijksdag, behooren derhalve niet
minder dan 33 tot de partjj van het Cen
trum. In den Beierscheu Lauddag bezitten
de Katholieken de meerderheid. Eu toch
wordt de Katholieke Kerk en School in
Beieren door den Staat op zoodanige wijze
behandeld, dat men in dit land van een
zoogeoaamden geheimen cultuurstrijd
spreekt, die veel gevaarlijker is, dan de
openbare. Maar aau den openbaren strijd
tegen de Kerk waagt Minister Vou Lutz zich
niet meer, hjj bereikt zijn doel beter, door
bonne mine tegen den Staat te maken,
doch daarbij zjjue baud op Kei k en School
te houden, vooral bjj het begeven van
ambten en posten.
Hoe ergerlijk de toestand van Kerk en
School is, hebben wij uit het schrijven van
Z. H. den Paus eu der Bisschoppen gezien,
die verandering eischen in de wettelijke
bepalingen, welke de vrijheid en de werk
zaamheid van Kerk en School iu den weg
staan. De Heer Von Lutz echter heeft alle
verzoeken van de hand gewezen en
zelfs de goedkeuring van den Staat
voor kerkelijke leerstellingen geëischt. Z. H.
de Paus heeft dit antwoord van den Heer
Von Lutz zeer kwaljjk opgenomen eu de
Katholieken in Beieren opgewekt, in over
leg met hunne Opperherders, krachtig werk
zaam te zjjn tot het doen verdwijnen van
het groote aantal dwalingen, die voor de
Kerk ontzettend uadeelig zijn.
Telkens wanneer de Paus of de Bisschop
pen de Katholieken in Beieren hebben op
geroepen, zjjn zjj allen op het appèl ver
schenen, zoo ook thans. Men had het volk
misleid door te verkondigen, dat de Paus
zou hebben verklaard met de kerkelijke
toestanden in Beieren volkomen tevreden
te zijn. Toen de Bisschop van Spiers in
het jaar 1881 naar Rome ging zou de
Paus van eeue betrekkelijke bevrediging der
Beiersche toestanden hebben gesproken.
Daarvan heeft meu nu eeue volkomene be
vrediging gemaakt, zoo althans rneenen de
leidende staatslieden in Beieren; feitelijk
echter is er van zulk eeue Pauselijke be
vrediging nimmer sprake geweest. Maar
door dergeljjke valsche geruchten te ver
spreiden, kwamen de Beiersche Katholieken
op dwaalwegen en het scheelde maar
weinig of zjj hadden bij de jongste ver
kiezingen voor den Landdag de meerderheid
verloren. Enkelen trachtten zelfs vrede te
sluiten met den tot dusver door hen be
streden Minister-President, Vrijheer Von
Lutz.
Deze onjuiste voorstelling vau den toe-
FEV1LLE TON.
15) Vervolg)
Kees Dobbels is een van die menschen, die
niet dan door een ruwen stoot tot besef ziju te
brengen van het gevaar, dat hem sinds lang
bedreigde. Is echter die stoot eenmaal gegeven,
dan wrijven zij zich de oogen uit en kiezen bun
weg, onder om te zien naar de bouwvallen van
hun verstoord geluk.'s Morgens nadat hem door
een buurman de uitslag der verkooping was
medegedeeld, stond Kees later dan naar ge
woonte op. Hoewel het midden in de week was,
trok hij de Zoudagsche kleeren aan, gebruikte
in haast het ontbijt, zocht uit een lade van bet
kabinet, enkele papieren, die hij bij zich stak,
en begaf zich op weg naar de stad. Drie ge
wichtige redenen weerhielden tem, van de tram
gebruik te maken. Ten eerste kwam het er dit
maal niet op aan of hij een half uur vroeger of
later het doel zijner reis bereikte; ten andere
achtte hij het in de gegeven omstandigheden
beter geene onnoodige uitgaven te doen, en ten
derde stond de tram in zoo nauw verband met den
tocht, dien hjj ondernam, dat hij den weg voor
stand, is thans geheel en al verdwenen.
Als een man staan de Beiersche Katho
lieken op om te protesteeren tegen de be-
haudeling, welke de Kerk eu de School in
den lande ondergaan. Waar flauwheid en
moedeloosheid gezeteld waren, daar heerscht
weder de oud9 vurige geestdrift voor de
katholieke zaak, daar heerscht het vaste
besluit om vereeuigd en euergiseh op te
treden voor den waarborg eeuer betere
toekomst op kerkeljjk terrein.
Als een schitterend bewijs van deze
voonreffelijke gezindheid kan men het Ka-
tholieken-coDgres, in den Paltz gebonden,
beschouwen, een Congres dat iu grootsch-
heid niet onder deed voor het Duitsche
Katholieken-Congres eu 't welk een storm
van euthusiasme in Beieren verwekte. Of
schoon de Rijnpaltz voor twee derde pro-
testantsch is en de katholieke bevolking
daar iu den regel niet met aardsche goe
deren is gezegend, waren er te Neustadt
15000 manuen saamgekomen om de Pau-
seljjk- Bisschoppeljjke eischen tot de hunne
te maken en den strijd tegen het stelsel
van den Heer You Lutz aan te binden.
Thans kan van een hoogst verblijdend
gevolg dér nieuwe katholieke beweging
in Beiereu gewag worden gemaakt. De
Afgevaardigden voor den Landdag Dr.
Rittler en Jozef Bucher, vroeger onder de
eerste voorvechters vau de katholieke zaak,
hadden zich van het gros der Katholieken
afgescheiden en gingen hun eigen weg. Zij
geloofden van den Minister Von Lutz op
conciüaute wjjze meer gedaan te krjjgen
dan door den strijd tegen hem voort te
zetten. De beide heeren oefenden een groo-
ten invloed uit, vermits de Heer Bucher
ook eigenaar was van de Donauzeitunq te
Passau, die in Neder-Beieren algemeen is
verspreid. Thans heeft de Heer Bucher zjju
dagblad aau eeue katholieke maatschappij
verkocht en, van zjjue dwaling terug ge
komen, staat hjj opnieuw iu de geledereu
van de Katholieken, voor wier zaak hjj
zich vroeger reeds zoo verdienstelijk heeft
gemaakt. Zjjn naam vindt men dau ook
onder de uitnoodigings-circulaire van het
Beiersche Katholieken-Congres, t welk aan
staanden Maandag, den 23 September zal
worden gehouden. Slot volgt.)
Met het oog op de buiteugewoue ver-
hoogiug der steenkoolprjjzen door de par
ticuliere tniju-eigeuaren, heeft de Pruisische
Minister vau Opeubare Werken aau de be
sturen der mijnen, die bet eigendom van
den Staat zjjn, opgedragen bij het verhoo-
geu der verkoopprjjzen voor steenkool eu
bruinkool, voorzoover deze wegens het stjj-
gen der productiekosten noodig wordt geacht,
groote behoedzaamheid in acht te nemen
ditmaal liever te voet aflegde. De laatstgenoemde
beweegreden kwam hem zei ven min of meer
kinderachtig voor, maar dat, was nu zoo.
Dokter Ventel is de éenige aan wien Kees
Dobbels zijn plan om naar het postje van tram
conducteur te dingen heeft medegedeeld, en die
hem een brief van aanbeveling heelt meegegeven.
Wel een uur lang hebben zij den vorigen avond
over dat plan gesproken. De dokter en zijne
vrouw konden zich in het eerst maar slecht ver
eenigen met het voornemen van Kees, om Grietje
onkundig te laten vau de zaak.
//U weet," heeft Kees gezegd, //dat Grietje bij
herhaling heeft gesproken van Amerika. Zij stelt
zich van den overtocht en van onze vestiging
veel minder bezwaren voor, dan er iuderdaad
bestaan. Wat mjj betreft ik ben aan hard wer
ken en weinig weelde gewend, doch met Grietje
is dit geenszins het geval. Zou ik haar mogeu
blootstellen aan de ontberingen en de ellende
van eene reis in het tusschendek van een land-
verhuizerssckip? De zaak ligt er nu eenmaal toe.
Ik ben zedelijk verplicht, Grietje teleur te stellen
wat betreft die landverhuizer:), maar nu wil ik
haar dan ook niet meer onder de oogen komen,
voor en aleer ik een nieuwen werkkring, een
ander middel van bestaan heb gevonden.//
Tegen deze redeneering heeft de dokters
familie niets kunnen zeggen, en zoo trekt Kees
Dobbels naar Dalvverth om zijn geluk te beproe-
eu zich geheel te onthouden van een over
dreven gebruik maken van de tjjdeljjfee
gunstige omstandigheden, zelfs op het ge
vaar af dat dien ten gevolge aau het voort-
breugiugsvermogen der bedoelde staatsmij-
nen onevenredig hoogo eischen zouden wor
den gesteld.
Het bljjkt thans, dat er in Frankrijk
in het geheel 1929 candidateu zijn voor
de Kamer, ongerekend Boulanger, Henri
Rochefort en Dillon, die zich wel bij de
kiezers hebben aangemeld, maar niet ver
kiesbaar zjjn.
Tien reactionuaire of Boulangistische cau-
didaten worden vervolgd wegens het aau-
plakken van hun verkiezingsmanifest, al
vorens zjj aan de prefectuur eene verklaring
hebben doen toekomen omtrent hnnne can-
didaatstelliug.
Nadat Generaal Miribel te Mihiel eene
wapeubeschouwiug over de troepen had
gehouden, bracht by, als tolk van den
Minister van oorlog, lof aan het leger we
gens zjjn grooten vooruitgang. Aan het
slot zijner toespraak verklaarde lij), dat
Frankrjjk steunende op zjju leger, thans
zjjn rang terug heeft gekregen. Het vreest
niets meer van iemand.
De Minister van Oorlog verklaarde ver
volgens, dat hjj zich gelukkig achtte te
kunnen coustateeren, dat Frankrjjk met
zulk een leger veilig is eu iu staat om
eerbied iu te boezemen.
Donderdag-ochtend is iu de Albert-
dokken te Londen liet werk rustig hervat.
Werklieden eu sjouwers stemmen er in
toe met de blacklegs te werkeu.
De Daily News meldt uit Athene van
hernieuwde arrestatiëu van Christenen op
Creta: dientengevolge vluchten velen hun
ner in het gebergte; Turksche troepen
zonder leeftocht plunderen steeds in den
omtrek vau Selena om zich het noodige
te verschaffen.
De Daily News meldt uit Tiflis, dat de
berichten uit Armenië steeds ourustwek-
kender luiden, vooral sedert bekend is,
dat Chelket Pacha, befaamd wegens zjju
aandeel iu de Bulgaarsche gruwelen, de
hoofdadviseur van den Sultau is in de
Armenische aangelegenheden De Gouver
neurs der Armenische provinciën kregen
bevel alles bjjeen te schrapen en op te
zenden, om de kosten der troepen op
Creta te dekken.
Een nieuw schandaal wordt te Rome
voorbereid: De gemeenteraad heeft be
sloten aan het plein, waar de anti-cleri-
cale oud-Minister Cairoli gewoond heelt
den naam van Cairoli-plein te geven eu
er een standbeeld te zjjuer eere op te
richten.
Uit Weeueu wordt gemeld, dat offi
cieus onderhandelingen gevoerd worden
over een of- een defeusief verbond tusschen
ven. Niet eenmaal houdt hjj zich onderweg op.
Hij begeeft zich rechtstreeks naar het huis, hem
door dokter Ventel als de woning van den di
recteur der tram aangewezen.
„Meneer komt zoo dadelijk beneden," zegt de
huisknecht, den bezoeker in de spreekkamer la
tende. De uitdrukking //zoo dadelijk" heeft in
de omstandigheden waariu Kees Dobbels zich
voor het oogenblik bevindt, wel heel dikwijls
de beteekenis van een eindeloos balf uur. Dit
maal echter is het wachten inderdaad van zeer
korten duur, want Kees heeft zich nauwelijks
kunnen bezinnen hoe hjj zjjue aanspraak zal
inrichten, of de heer des huizes verschijnt. Het
is verwonderlijk hoe sommige menschen slag
hebben, iemand op zijn gemak te zettenl Kees
is geen vijf minuten met dien heer in gesprek,
of hjj gevoelt zich onweerstaanbaar getrokken,
dezen zijue geheele geschiedenis te vertellen. Na
tuurlijk verzwijgt hij ook niet zijne betrekking
met Grietje en hun beider huwelijksplannen. Het
blijkt intussohen dat de heer Klarenbeek nogal
tamelijk goed op de hoogte is van de toestanden
te IJdoorn.
//Ik wou maar,// zegt hij lachend, //dat de
oude Petrus Stavels aan die bedreiging omtrent
bet verkoopen zjjner steenfabriek gevolg gaf! Ik
zoek juist zoo iets voor een van mjjne zoons.
Wat overigens uw verzoek betreft, meneer Dob
bels, dienaangaande kan ik u vooralsnog geene
Montenegro en Servië.
Het gerucht wil, maar ouder voor
behoud zij het medegedeeld, dat de party
van handelen te Belgrado omgaat met het
plan om een groote coup te ondernemen.
Men zou binnenkort Petrus Karageorge-
witch willen terugroepen.
De Spaansche ministerraad heeft be
sloten, aan den Sultan van Marokko de
volgende eischen te stellen: Marokko levere
de gevangenen uit, die zich nog steeds inde
macht der Mooren bevinden; het betale
eene schadeloosstelling voor alle ourecht en
vooroordeelen, waaronder de Spanjaarden te
lijden hebben; het geve voldoening aan de
Spaansche vlag; de Marokkanen die het
Spaansche schip genomen hebben, worden
ernstig gestraft.
Wil Marokko aau deze eischen niet on
verwijld gehoor geven, dan zal Spanje
krachtige maatregelen nemen. De schepen
Pelago, Castiha, Navarra eu Luzon zullen
Zaterdag voor Tanger aankomen, om aan
de eischen kracht bij te zetten.
Waar moet dat heen? Een nieuw generaal-
commando moet aan de oostelijke grenzen van
Pruisen worden opgericht, wijl de vroegere toren-
hooge vriendschap met Rusland steeds dalende
is. Ook in Elzas-Lotharingen moet bet daarlig-
lend armeecorps gesplitst en het officierskader eene
gansche hervorming ondergaan. Dus meer man
schappen, meer geld en bijgevolg meer belastin
gen voor het volk.
In 1887 verzekerde de toenmalige Minister
van Oorlog, Bronsart, in den lljjksdag, dat voor
eene reeks van jaren alles in orde was, en dat
men zich de millioenen, die toen van de natie
gevraagd werden, nu maar moest getroosten,
daar hij jaren geene nieuwe aanvragen meer zou
doen. De man heeft waarheid gezegd. Hjj is
heen en zijn opvolger zal nieuwe millioeuen en
meer manschappen, en meer officie:en vooral,
komen vragen, om het Rijk te vrjjwaren tegen
aanvallen van buiten.
En waar Duitscbland voorgaat zullen de ande
ren wel moeten volgen. En zoo doende wordt
Europa opgegeten en geruïneerd door het nooit
volprezen militarisme. Terwjjl de nieuwe wereld
de beste krachten van het volk en haar schatten
gebruikt, om den landbouw en de industrie te
bevorderen, schijnen de Staten iu Europa elkan
der te willen overvleugelen, door den landbouw
en de industrie hun beste krachten en krachtige
hulpmiddelen te onttrekken. VW.)
Naast de „wetenschappeljjk socialen//,
waarvan de Heer Gerhard er een is, hebben wjj
tegenwoordig, naar bet schjjnt, ook „zachtzinni
ge socialen".
Dezen worden hier ter stede vertegenwoordigd
door den Heer Joan Nieuwenhuis.
In het Volkspark, waar nog de galm niet is
weggestorven van Van der Stadts schrille: //Ont
ziet vrouw nog kind!" kon men Zondag jongst
leden den Heer Joan Nieuwenhuis wel te
onderscheiden van den Heer Domela Nieuwen
huis hooren verkondigen, dat het socialisme
toezegging doeD; het voorstel daartoe moet ik in
de vergadering van commissarissen brengen. Wel
beloof ik u gaarne, te uwen behoeve mijn best
te zuilen doen, en ik zal op eene spoedige be
slissing aandringen, temeer daar de persoon, die
tjjdelijk de door u begeerde betrekking vervult,
zeer weinig voldoet. Kom over een dag of acht
eens terug, dan zal ik u meer kunnen zeggen
Wacht eens; het zou toch wel goed wezen, dat
u dien tijd gebruikte om zooveel mogeljjk af te
kijken wat een tram-conducteur zooal te doen
heeft. Hier is eene maandkaart, zooals de op
zichters van den weg gebruiken. Op vertoon
daarvan komt u in beide klassen eene maand
lang kosteloos meerijden, te beginnen als u
straks de terugreis aanueemt naar IJdoorn. Het
zjj de betrekking u wordt gegund of niet, het
kan geen kwaad dat ik nu reeds uwe aandacht
vestig op enkele vereischten, waaraan een con
ducteur behoort te voldoen. Hjj moet een man
van de klok zijn, stipt op zjjn tjjd, vlug en
nauwkeurig in zijne a Iministratie, geduldig en
beleefd tegenover h-1 publiek.
Twee minuten later is Kees op weg naar het
koffiehuis van waar de tram afrijdt. Hjj is vol
moed. Wat zal Grietje en wat zullen de men
schen te IJdoorn zeggen!
{Wordt vervolgd.)
