NI BU WE
Mo. 1451.
11 October 1889.
14d§ Jaargang.
Speelzucht.
B UIT E !M L A i\ I).
De vrek van IJdoorn.
HÜRLÏM
ABO NNHMHH TBFBIJB
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,86
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzinderlgke Nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BÜHEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITK MA NON AGITATE
mi Ril
PRIJS DER ADVHRTENTIÉN
Van 16 regelt30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Ui tg evers: KüPPEKS LAUREL
Ouder de kwalen van onzen veelbewo
gen tijd behoort voorzeker ook de speel
zucht te worden genoemd. Zjj i3 vrij al
gemeen verspreid, ja men kan zeggen, dat
eene ongekende speelwoede zich van het
menschdom heeft meester gemaakt.
In het algemeen vindt men het werk,
waardoor men langzamerhand fortuin
maakt, zooals onze voorvaderen dat gewoon
waren te doen, al te vervelend. De koorts
achtige gejaagdheid, welke zich in alle
klassen eu standen der menschelijke sa
menleving op ontzettende wijze openbaart,
vertoont zich ook schromelijk in het ver
langen naar rijkdommen, in de begeerte
tot het verzamelen van de goederen dezer
aarde.
In onze dagen moet een enkele worp
met den dobbelsteen ons rijk maken. Er
op of er onder, ziedaar het stelsel, dat de
kooplieden en de mannen der Beurs hebben
aangenomen en in praktjjk brengen.
Regelmatig, laugzaam en eerlijk arbei
den, zooals onze voorouders deden, en
waarbij zij zich wel eu gelukkig bevonden,
wordt niet meer gedaan. Op de eer van
naam of bedrijf wordt in den regel weinig
acht geslagen, 't Is maar om de dubbeltjes
te doen, verkondigt men.
De dobbelzucht, de speeldrift, het spe-
cu'eeren zooals men die kwaal van onzen
tgd noemt, wordt vooral op de Beurzen
zelfs door den kleinen burger beoefend.
De Amerikauen brachten dat nieuwe
middel om ineens rijk te worden uit hun
vaderland naar Europa over. Zij toch had
den vogels om te plukken noodig en von
den deze gemakkelijk in de oude wereld.
Parijs, Londen, Berljjn, Weenen en nog
vele andere groote eu kleine steden be
zweken ouder de zucht naar het blinkende
goud, zoodat men kan zeggen, dat er in
de meeste groote handelsplaatsen van Eu
ropa even dobbelzuchtig gespeeld wordt
als in Amerika; personen, die nog niet van
den speelduivel bezeten waren, worden
thans door de dobbelzucht, die vreeselgke
kwaal, aangetast en op de wreedste wjjze
ontgoocheld en bedrogen.
Eiken avond worden winst eu verlies,
berekend naar de officiëele prjjsuoteering,
vereffend. Men brengt u eene tasch vol
bankbiljetten ofmen komt deze bij u
halen, al naar het fortuin u gunstig ge
weest is of niet.
Wie niet betaalt wordt aan de deur ge
zet en zjjne r°l i8 dan afgespeeld.
Welk een leven vol angst en zorg moe
ten dergelijke speculanten leiden! Wat al
dagen van onrust eu zieleljjden! Wat al
nachten van verdriet en slapeloosheid!
FE U ILL ET O N.
23) (Vervolg).
//U moet daar dokter Ventel eens naar
vragen," zegt een van de anderen, hoe
goed baas Stavels voor zijn volk is en voor
de menschen, die eene woning van hem in huur
hebben! De oude vrek ia een bloedzuiger, zoo
als Frederik daar pas zei. Een arm mensch den
laatsten cent afhalen, dat kan hijl Hoe is het ge
weest met die weduwe van Fop Kiers, die in
de Brakken woont? Heeft hij die stumperd niet
op straat doen zetten, met hare vijf onnoozele
bloeien van kinderen!
„Kom, kom,« valt Willem den spreker in de
rede, „nu maak je het toch te erg
„Jaap, meneer zegt het om te mallen, hoor!
Trek het je niet aan hoorl Meneer weet wel be
ter! Meneer had niet naar Amerika behoeven te
gaan, als diezelfde baas Stavels een greintje men-
sehelijk gevoel in z'n lijf had gehad, dat zeg ik!
Het is vrouw Staaf, die zich aldus in het ge
sprek mengt.
//Weet je wat jammer is, meneer? 't Is dood
jammer, dat baas Stavels mij niet voor huis
houdster heeft. Ik zou hem. de jichtige knoken
wrijven, dat je hem aan den overkant kon hoo
ien janken van de pjjn!"
Indien het geluk den speler, den dobbe
laar, eenigszins meeloopt, wordt de familie
door den suelleu geldstroom verbliud; hij
en zijn huisgezin leiden meestal een verkwis
tend leven. Men baadt zich in pracht en
weelde. Men houdt er een rijtuig op na,
men teert, eet, drinkt en danst in prach
tig verlichte zalen er duchtig op los.
Zoo gewoon wordt de speler aan den
twgfelachtigeu ea gevaarlijken toestand,
waarin bij leeft, dat hg zorgeloos lacht eu
zich vermaakt, ofschoon hg weet, dat al
zgue weelde aan een zijden draad haugt,
alhoewel hij overtuigd is dat het zwaard
van Damocles boven ziju hoofd onheilspel
lend zich beweegt.
Zie den speelzuchtige, den dobbelaar op
straat, op de Beurs, in den schouwburg
en op andere publieke plaatsen van ver
maak, de lach verdwijnt niet van zijne
lippen. Hij gaat naar alle partijen eu fees
ten, hij is vroolgk met zijne vrienden eu
hij stoft bovendien nog op zijne wanke
lende zaken.
Doch eensklaps daalt de barometer. Hij
tracht zich te redden; bij zoekt geld te
verkrijgen tegen welken prjjs ook; bij tracht
de groote scheur in den geldzak te stoppen.
Morgen, morgen zal hij immers alles
weer terug winnen, wat hg heden verloor.
Maar neen! Het lot is onverbiddelijk en
het spook van den ondergaug roept hem
ongenadig toetien ne va plus
En dan hoe vaak geschiedt het niet, dat
de speler, de dobbelaar, die gewoonlijk een
man zonder geweten, zonder gevoel, zonder
godsdienst geworden is, geen uitkomst
weet, geene redding ziet, door zelfmoord
een einde maakt aan zijn zondig leveo.
Ja, dat is de lafhartige eu verfoeilijke daad,
waa'toe de speelzieken, die zoo aan het
slot van hunne rekening komen, nog in
staat zijn.
Wauueer zal die speelwoede een einde
nemen? Zoudeu de Regeeringen geene maat
regelen kunnen nemen tegen de speelzuch-
tigeu, die niet alleen zich zelf maar ook
hunne vrouwen en kinderen, dikwgls hunne
gansche familie ten onder brengen en der
halve eene ramp zijn voor de menschelgke
maatschappij.
Inderdaad in onzen tijd, waarin men alles
tracht te reglementeeren, zou eene straf
verordening op de ontzettende speelwoede
wenschelijk zjjn. Maatregelen te nemen
tegen den speelduivel, die zoo tallooze
rampen en outzaglgk lijden in de wereld
brengt, zou eene hoogst verdienstelijke
daad mogen geheeten worden.
De uitslag der verkiezingen voor de Ka-
//Ik dacht dat mijn oom eene huishoudster
had," zegt Willem.
„Wis en drie heeft hij eene huishoudster,
maar eene die veel te goed is voor zoo'n beui
van een vent, wat zeg jjj, Jan Dreesing?"
//Spreek je van Grietje, vrouw Staaf?// vraagt
de aangesprokene, een groote, breidgeschouder-
de kerel.
//Eergisteren, neen Zaterdag-avond was het, en
fin, ik weet het zoo precies niet meer, maar in
elk geval is het de vorige week geweest. Ik
stond bjj dokter Ventel in het voorhuis te
wachten, want ik had nog eene kleinigheid te
betalen van de rekening van het vorige jaar.
Ik kwam van het werk, en daarom bleef ik maar
even in het voorhuis wachten. Dokters juffrouw
had anders al geroepen dat ik binnen zou ko
men. Nu, de dokter was nog naar een ziek-,
maar eindeljjk daar kwam de dokter dan toch.//
„Jongens, Dreesing,// zei de dokter zoo
als dokter mij zag, „weet je" zei hij, „dat het
zoo erg ig met het kind van je dochter?
"Neen dokter," zei ik, //'t kind leek van mid
dag een beetje vlugger, want het lachte nog te
gen me, maar Jan9, mijne doohter, zag het toch
niet te best in. Zij zei nog zoo, vader zei ze
kom je van avond nog eventjes aan?Natuur
lijk, mag ik nog zoo zeggen, wis en zeker kom
ik nog eventjes aan! Ik wil 't wel weten; ik hield
erg van mijn dochters kind; ik heb niet veel
in de wereld ook. Nu, om kort te gaan, ik zei:
dokter, zei ik, ik wou maar betalen wat er nog
mer van Afgevaardigden in Frankrijk is
geweest gelijk kon vermoed worden: het
Kabinet heeft gezegevierd. Wij schigveu:
het Kabinet, doch het ware wellicht juis
ter te zeggen: de Republiek, want het moet
minstens twijfelachtig worden gerekend,
dat het tegenwoordig Teutoonstellings-
Bewind het gezag in handen zal kunnen
honden.
Hoewel toch de republikeinsche meerder
heid in de nieuwe Kamer zeer aanzienlijk
zal wezen, men berekent 370 Republi
keinen tegen 206 opposanten kan niet
worden gezegd, dat het huidige Ministerie
op den steun van al de gekozen liberalen
eu radicalen zal kuuneu rekenen.
Van zeer vele nieuwe leden is de juiste
politieke nuance nog niet bekend. Zooals
meu begrijpen kan, hangt alles af van
twee vragen. De eerste luidt: hoe denken
de radicalen over de herzieuingszaak? en
de tweede: hoe vele nieuwe leden behooren
tot de radicale richting?
Het gerucht, eenige dagen geleden ver
spreid, en volgens hetwelk het Kabiuet-
Tirard, nadat de nieuw gekozen Kamer
zal ziju geconstitueerd, zou aftreden, wordt
thans pertinent tegengesproken. De Minis
ters willen afwachten, wat de meerderheid
in 't schild voert. Zij geven er dus de voor
keur aan, voor dat zij hunue portefeuilles
ter beschikking van den President der Re
publiek stellen, eenige gemeenschap te ple
gen met het Parlement.
Naar onze meening is Frankrijk door
eene nieuwe ramp getroffende voorloopige
bevestiging der derde Republiek, Zelfs al
beproeft men haar, a Vinstar van de schep
ping van Thiers, in eene conservatieve om
ta zetten, dan nog heeten wjj Frankrgks
toestaud bedenkeljjk.
De eindindruk van den gesloten verkie-
ziugsveldtocht kan het best worden samen
gevat in deze woorden: de morgen van
den nieuwen parlementairen dag is gekomen
eu nog is het nacht.
Admiraal Moucher, directeur van de Pa-
rjjsche Sterrewacht en Voorzitter van het
Internationaal Comité voor de Hemelkaart,
heeft aan de Academie van Wetenschappen
mededeeliug gedaan van de plaatsing van
een telescoop op het Vaticaan, welke
gebezigd zal worden bij de belangrijke
werkzaamheden door genoemd Comité ont
worpen. Die mededeeliug werd met toejui
ching door de Academie begroet.
Genoemde werkzaamheden op sterrenkun
dig gebied zijn van groot gewicht, omdat
zij de gelegenheid bieden in betrekkelijk
korten tjjd, door middel van de photogra
phic, de millioenen sterren over het gewelf
des hemels verspreid, minstens tot de 14e
grootte, af te beelden en met weinig moeite
staat van dat rekeningetje„Loop nu gauw
naar huis," zei de dokter, „dat rekeningetje komt
wel terecht!" //Ik weet niet dat ik ooit zoo ge-
loopen hebNu, ik kom bij Jans, bjj mijne
dochter, maar het was er al zoo stil; het was
net of ik, zal 'k maar zeggen, eene ingeving
kreeg dat het met de kleine meid al gedaan
was!.. Hier hield Jan Dreesing een oogenblik
stil, om eene lange teug uit zjjn glas te nemen.
De andere mannen volgden ziju voorbeeld. Geen
van allen sprak een woord.
„En was het wurm al dood?" vraagt vrouw
Staaf. „Neen", herneemt Dreesing, //er was nog
leven in, eu juffrouw Grietje zat met Jans bij
de wieg, en zjj wenkte mij, ik trok mjjne schoe
nen uitmaar het wurm heeft mjj met ken
nis niet meer gezien, 't Stierf, zal ik maar zeg
gen, naar ik bij stond. Ik moet zeggen, Jans,
mjjne dochter, was kalm. Zij hield zich beter
dan je verwachten zou. Maar als je ook gezien
had, vrouw Staaf, wat een steun en een troost
of Juffrouw Grietje voor ons was!
Yrouw Staaf knikte met het hoofd ten blijk
van instemming, //'t Verlies blijft er hetzelfde
om, zie je," herneemt Dreesing, maar een mensch
wil graag dat eeu ander deelneemt in zjjn leed.."
„Kom aan, jongens," zegt Willem,— die al
een paar maal heeft gegeeuwd van verveling,
//vvjj zullen maar zeggen dat het nu mooi genoeg
is. Als ik ooit jullie patroon word, dan is het
eerste wat ik doe, jullie een beter daggeld ge
ven.
den stand van elke ster te bepalen; iets
wat vroeger onmogelijk zou geweest zijn.
Met de nieuwe photographische methode
zal het voortaan vrij gemakkeljjk zjjn in
deu loop der jaren alle verplaatsingen aan
den hemel na te gaan, behalve andere
niet geringe voordeelen, welke daarvau te
trekken zijn, als b.v. het ontdekken van
nieuwe hemellichamen, die tot nu aaD de
gewone waarneming ontsnapten.
Niemand zegt V Osservatore Romano
zal het gewicht van den nieuwen teles
coop op het Vaticaan ontkennen, welke
voortaan verbonden zal blijven aan den
onsterfelijkeu naam van Leo XIII.
De Observateur frangais bevat het vol
gende bericht uit Rome: »De H. Vader
heeft de Encycliek over de sociale quaestie
voltooid. Zij ligt geree 1 en kan elk oogeü-
blik openbaar worden gemaakt. Waar
schijnlijk zal Z. H. volgens zjjne gewoonte,
nog eenige zinnen verbeteren. Hg bewerkt
zulke geschriften met groote zorgvuldig
heid eu een wonderbaar geduld. De Paus
was altijd voornemens de Encycliek eerst
te publiceeren, als de Fransche werklieden
te Rome zoudeu komen, 't Schgut zeker,
dat de openbaarmaking onmiddellijk na
hunne audiëntie bij Z. H. zal plaats hebben.
De Encycliek is zeer groot en buitenge
woon belangwekkend. Zij bestaat uit twee
deelen: het eerste bevat een wgsgeerig en
leerstellig karakter, het andere wijst den
weg aan,dien men in de practgk heeft te vol
gen. Het eerste gedeelte zal vooral eene
buitengewoon groote beteekenis hebbeu.
Het is de eerste maal, dat de gronden en
de wijsgeerige beginselen van het sociale
vraagstuk worden aangewezen.
Leo XIII heeft twee jaren aan deze En
cycliek gearbeid en de voornaamste ken
ners der sociale toestanden geraadpleegd,
alvorens zijn werk te voltooien. De En
cycliek zal eene plaats innemen onder de
beste en meest actueele werken van onzen
tijd.
De Groote Raad van het kanton
Freiburg beeft een bedrag van 21/s mil-
lioen franks toegestaan als dotatie aan
de aldaar op te richten katholieke Uni
versiteit. Volgens het plan zal deze den
ln November met eene philosophische en
eene juridische faculteit wordeu geopend,
terwijl de oprichting der theologische fa
culteit omstreeks Pascheu eu die der medi
sche later zal plaats hebben.
De officieuze Post vau Berlgn beves
tigt thans, dat de bekende berisping in den
officiëelen Staatsanzeiger aan dq Kreuzzeitung
toegediend, rechtstreeks van den Keizer af
komstig is en dat de openbaarmaking op
bizonderen last van Z. M. heeft plaats
gehad. Reeds doet zich dan ook de voor
Ik kom stellig morgen-ochtend eens naar
de fabriek kjjken. Ik «eg kjjken, hoor! Ik denk
vooreerst nog een poosje te rentenieren. Goeien
avond, samen! Dag, vrouw Staaf!"
//Waarom kwam je niet binnen maat?"
Deze laatste vraag geldt Piet, die al dien
tijd op de stoep van de herberg heeft blijven
wachten.
'k Wou, dat ik een kwartje had,// zegt Piet,
met Willem meeloopeud.
//Een kwartje? Hier is er een! Hou je niet
van bier, Piet?"
„Zondag!" grinnikt Piet. „Ga je Zondag mid
dag ook naar //De Witte leeuw?" Er is mu
ziek, Zondag
't Nieuwe Logement, bedoel je? Daar ben ik
gelogeerd.//
Woon je daar?" vraagt Piet.
En wat zon dat dan, Piet?"
//Kiekje is eene dame, net als die uit de stad,"
zegt Piet. "Ik wou dat Kiekje in het mooie huis
kwam wonen! Weet je wat de knechts zeggen? Zij
zeggen, als meneer Willem terugkomt uit Ame
rika, dan gaat Riekje met meneer Willem trou
wen, en dan wordt Piet meesterknecht. Dat Leb
ben de knechts nu gezegd
"Je zmdt er veel voor doen," zegt Willem,
„om zoo iemaud als jij tot zwager te hebben,
Nu, weet je wat, Piet! Wjj praten daar nog
wel nader over. Voorloopig bedankt voor je ge
zelschap!"
Wordt vervolgd.)
