NI EU WE No. 1452. Zondag 13 October 1889. 14de Jaargang. De stembusstrijd in Frank rijk. BUITEN LAND. De vrek van IJdoorn. Per 3 maanden voor Haarlemt 0,8S> Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10 Voor het Buitenland 1,80 Afzïnderljjke Nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en 'L ATERDAG. BUREAU: St. Janstraat Haarlem. AGITB MA NON AGITATE ?RIJ8 DER ADVERTENTIÉH Van 1regels30 Cents. Elke regel meer a Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag en Vrgdag-avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KÜPPERS& LAUREY. Het was den afgeloopeu Zondag in ver schillende plaatsen van Fraukrjjk zeer druk. Dit behoeft niet te verwonderen, wanneer men weet, dat de herstemmingen voor leden van de Kamer van Afgevaar digden plaats hadden. Levendig als het Fransche volk is, kan het niet anders of eene zaak, die zelfs bp onze koele natie soms zooveel warme hooi den maakt, moet het wel geheel in vuur en vlam zetten. Daarenboven is de beteekenis dier ver kiezingen en herstemmingen in Gallië groo- ter dan die voor de Tweede Kamer bij ons te lande. De stembus-leuzen der Franschen zijn: voor of tegen de Republiek; men be tuigt dus door het uitbrengen van zijne stem, of men met de tegenwoordige orde van zaken, dus met den hedeudaagschen regeeringsvorm, ingenomen is, al of niet. Hier te laude geldt het meer de richting, waarin geregeerd zal worden, terwijl de grondwetten des lauds onbesproken blijven. Deze omstaudigheid verleent aan de Fran sche verkiezingen een bizonder gewicht. Dat de Republiek bij de meesteu iu Frank rijk heeft uitgediend, behoeft geen betoog. Het eigenlijke volk is monarchaal geziud. Een bewjjs hiervoor levert het feit, dat wanneer iemand als Generaal Boulanger zich opwerpt enkel en alleen met het pro gramma om den Augiasstal gelijk de gezamenlijke regeeringskringen te recht mogen heeten te reinigen, hjj binnen kort een aanhang verkrijgt, die verrassend mag heeten. Nu is Boulanger de verpersoonlijking der wenschen van de oppositie in Frankrijk. Zijn aanhang bestaat zoowel uit republi keinen als monarchalen. Verschilleude frac- tiën hebben aan zijne party bijdragen ge leverd, meeneude, dat hij de man kou wezen, die hunne belangen beter zou weten te behartigen, dan dit onder het tegenwoor dige bewind geschiedt. Dit gehate bewind is echter wederom zegevierend uit den stembusstrijd terug gekeerd. Hoewel vau vele nieuwe ledeu nog niet met zekerheid kan worden gezegd, of zjj mede zullen werken tot bevestiging van bet Kabiuet-Tirard, zoo kan het er toch wel voor worden gehouden, dat in de nieuwe Kamer 370 Republikeinen en 206 opposanten zitting zullen hebben. De triomf der Regeering is dus onbetwist, doch tot welken prijs is deze behaald. Al lerlei middelen zijn aangewend om candi- daten, die der Regeering vijandig konden zjjn, tegen te werken. Van zijne macht misbruik makende, heeft het Kabinet eene ongeoorloofde pressie uitgeoefend op het kiezersvolk. Ministeriëele aanschrijvingen FEUILLETON. 24) Vervolg)- Piet blijft plotseling midden op den weg staan. „Zondag!" schreeuwt hij Willem achterna het kwartje, dat deze hem zoo pas gegeven heeft tusschen duim en vinger omhoog houdend. Wil lem slaat er geen acht op. //Sapperloot, dat zou 'k vergeten! Ik moet mor gen naar de stad, want ik heb Rika een wel- komthuis beloofd. Rentenieren, dat heeft Willem altijd graag mo gen doen, ook voor hij naar Amerika ging. Hjj is nooit karig geweest voor zich zelf, en even min waar het anderen betrof. Rika's beeld komt hem niet meer uit de ge dachten, de wensch om het jonge meisje als ga de te bezitten, neemt een steeds vasteren vorm aan. „Zijn er van de heeren, die met de tram van negen uur denken te vertrekken? //vraagt de logementhouder. „A propos," zegt Willem, op een toon als van iemand die gewoon is niets te ontzien, //kan ik straks eene tilbury krijgen met een flink paard?" hebben moeten strekken om de regeerings- geziude caudidaten in sommige districten de meerderheid te doen verwerven. Nimmer zijn de radicalen rechtvaardig geweest, zoo ook nu niet. Hoewel de over tuiging bezittende, dat zjj volstrekt niet de uitdrukking der meerderheid voor de Fransche natie vertegenwoordigt, en slechts voor kunst- en vliegwerk hare positie kan handhaven, gaat de Regeering voort met haar heilloos streven en hare verderfeljjke politiek om het land eindeljjk te brengen aan den rand des afgroDds. Wat vooral velen in het land tegen haar in 't harnas jaagt, is de onverdraag lijke onderdrukking en tegenwerking van het godsdienstig element. Waar zich slechts eenigszins de gelegenheid aanbiedt om den godsdienstzin der Natie te weerstreven en de heiligste gevoelens onrecht aan te doen, daar is de Regeering gereed om in te grijpeu eu bare macht aan te wenden tot vernietiging van den godsdienst. Blijkens een artikel iu Le Figaro (het blad, dat zeer dikwijls op zulk eene eigen aardige wjjze de waarheid huldigt) heeft men iu Frankrijk, lang vóór de stembus werd geopend, op verschillende plaatsen de Geesteljjkeu eu de onderwjjzers, van welke men kou onderstellen dat zjj der oppositie gunstig gezind waren, uit hunue bedienin gen ontzet en ze daardoor onschadeljjk trach ten te maken. Iedereen, die het recht en de rechtvaar digheid lief heeft, moet gruwen van de middelen, welke werden aangewend om de zegepraal der radicalen te helpen bevorde ren. Al wat slechts eenigszins met den godsdienst in betrekking staat, en dus de anti-religieuze meeuingen van het tegen woordige bewind wederstreeft, wordt zon der genade vervolgd en vernietigd. Wij zeiden het reeds, dat de radicalen nimmer rechtvaardigheid betoonen. Zijn zij aan het roer, dan erkennen zjj geen ander gezag dan den godsdienst der rede. De geschiedenis van het Fransche volk is daar om deze bewering te staven. Honderd jaar geleden hadden de geljjk- geziude voorvaderen der tegenwoordige be stuurders van Fraukrjjk eveneens de macht in handen. Eu wat was hun eerste werk? De godsdienst, het palladium der ware vrjjheid, moest uitgeroeid worden. Kerkeu en christelijke scholen moesten worden ge sloten en werden veranderd in gehoor zalen, waar het meest zinnelooze atheïsme zjjue waanwjjsheid uitkraamde. De stof- feljjke weldaden van den godsdienst wer den miskend; de sophiaterjj der vrjjden- kers tot Evangelie verbeven. Dit verscbjjnsel gaat hand aan hand met de overwinningen, welke daar te lan de door de volkssouvereiniteit zjjn behaald. Ook de derde Republiek is in dit opzicht aan hare voorgangsters gelijk. Zeker, meneerlzegt de logementhouder, //ik zal er voor zorgen. Ik meende zooeven ver staan te hebben, dat meneer naar de stad wou..." „Dat is mijn plan ook, maar als ik er bui ten kan, maak ik liever geen gebruik van trams. Je bent zoo aan tijd gebonden met die lam me dingen, enenfin, ik weet niet, je zit er met Jan en alleman, als haringen in een ton. Ik voor mjj geef de voorkeur aan een kar retje." «Hoe laat verkiest meneer? «Hoe laat?Halftwaalf is vroeg genoeg. Ik moet bij enkelen van de eerste lui in de stad wezen en die zijn gewoonlijk niet zoo erg vroeg bjj de hand. //Leg er de zweep maar flink over!// zegt Wil lem tot den voerman./,Zoo, dat gaat er van door! Je moet rjjden dat het vuur uit de straatkei en spat, en de mensehen ontsteld op zjj gaan! Willem's rijksdaalders rammelen. Het geld brandt hem in den zak. Wat, drommel, als het op is, kan oom Stavels opnieuw over de brug komen! In de stad is gelegenheid te over om geld stuk te slaan. Als je contant betaald, wordt je op je wenken bediend. Willem is nu eenmaal begonnen zich voor te doen als iemand die niets behoeft te ontzien, en op dien weg wil hjj voortgaan. Zijne bezoeken in de stad gelden vooreerst den kleermaker en den goudsmid. De Een vreemden indruk maakt het, na enkele republikeinsch gezinde bladen spre ken van eene verzoening met de oppositie. Mag het niet eene bittere ironie heeten, wanneer thans zoo ernstig mogeljjk wordt beweerd, dat aan den politiekeu strjjd een einde behoort te komen, en dat de ver schillende staatkundige partjjen zich met elkander moeten verstaan Op welken grondslag kan zulk eene verzoening worden bevestigd In welk op zicht kunnen de geloovigen met het tegen woordige bewind samenwerken? Naar ons inzien (en wjj meenen hiermede ook naar het hart van alle geloovigen in Fraukrjjk te spreken) kan alleeD op den basis van den godsdienst eenige overeenstemming zjjn te bereiken. Wauneer de radicalen het recht van den godsdienst wilden er kennen, wanneer zij de Kerk iu hare eer wenschten te herstellen, dan eerst zou er sprake van kunnen zjjn om te onderhan delen met eene richting, die immer den godsdienst vijandig geziud is geweest. Doch dit is eene voorwaarde, die wel nimmer in vervulling zal komen. De ge- heele politieke gedragsljjn der radicalen is gebaseerd op vijaudschap tegen God, en, zonder hunne beginselen te verloochenen, kunnen zjj nimmer in verbond treden met het geloovig deel der Fransche Natie. Eene verzoening der staatkundige partjjen is dus een droombeeld, dat alleen kan zjjn opgekomen in het hoofd van hen, die óf zich met de revolutionnaire richting hebben laten meeslepen en nu berouw hebben gekregen van huune dwaling óf den diepen afgrond niet hebben gepeild, welke hen van hunne tegenstanders ge scheiden houdt. Als de Kerk hare vredeboodschap weder ongestoord aan alle geloovigen kan mede- deeleu, als de Fransche Natie de over tuiging heeft verkregen, dat de volksouve- reiuiteit ten verderve leidt en het goddeljjk recht des Koniugs behoort te worden ge ëerbiedigd, dan eerst zal de ware vrjjheid kunnen worden gevestigd, en dan zal voor het schoone Fraukrjjk een tjjdperk van ongekenden bloei kunnen aanbreken. Hiervoor is de tjjd echter nog niet rjjp. Het anti-godsdienstig element zegeviert nog in Fraukrjjk en bet is te voorzien, dat dit door de nu behaalde overwiuning der radicalen bjj de stembus nog wel eeuigen tjjd het streven der goedgezinden krachteloos zul maken. Maar wanneer de geloovigen slechts met moed en met ver trouwen op de toekomst, doen wat zjj hun plicht achteu, dan zal hun streveu een maal worden bekroond cn hun arbeid wor den gezegeud. laatsgenoemde lieeft het een en ander in voor raad, dat heel geschikt is om een jongmeisje als Rika te behagen. Na Willem's vertrek hoorde men een twee tal dagen niets van hem en bleef hij op eene raadselachtige wjjze weg. Een is er in IJdoorn, van wien niemand dit zou hebben verwacht, die zich met eiken dag meer beangst maakt over dit wegbljjren van Willem. Die persoon is baas Stavels. Willem had hem beloofd den volgenden dag de be wuste quitautie te komen brengen, en ziet, nu blijft hij wegl Van wat in het dorp alzoo wordt verteld, komt den baas genoeg ter oore. Met betrekking tot de grove verteringen die Willom maakt, doen allerlei praatjes en geruchten de ronde. //Zjj hadden het wel gedacht, dat het zoo zou gaan,// zeggen er velen in het dorp. Euke- len schudden bedenkeljjk het hoofd. /,Baas Sta vels heeft veel verdriet van dit jonge meusck," meenen zij. Hoe zij zich vergissen! Het is den baas volkomen onverschillig, hoe zjjn neef zich gedraagt, en op welke wjjze hjj zjjn geld zoek maakt. Indien Willem zjjn woord gehouden eu hem de quitautie voor het volle bedrag van twaalf duizend gulden gebracht had, dan mocht de deugniet, wat baas Stavels betreft, gemoord of gestolen hebbeu. Het bezit van die quitautie is het eenige, waarom Stavels zich bekommert. De gedelegeerden van verscheidene groe pen van het liberalisme te Brussel hebben eenstemmig besloten te protesteeren tegen de Regeevingsontwerpen met name tegen dat betreffende de ontwerp-afschaffing van zekere categorieën van de kiezers naar be kwaamheid; zjj spraken den wensch uit dat zoo spoedig mogeljjk in het program ma der liberalen de herziening van de Bel gische Constitutie zal worden opgenomen, ten einde het verkieziugsrecht te verkrjjgen voor alle burgers, die een zekeren graad van bekwaamheid bezitten, bjj de wet aan te wijzen. Geljjk men zich zal herinneren, heb ben de Duitschers in Zwitserland tjjdens het geschil over de zaak van den Duitschen politie-iuspecteur Wohlgemuth geprotes teerd tegen de houding der Duitsche Re geering, inzonderheid tegen de officieuze beschuldiging van kwade trouw der Zwit- sersche Bondsregeering ten opzichte van Duitschland en de Duitschers. In dien tjjd werd gemeld, hoe een Duitscher, de Heer Yon Pflugk-Harttung, Hoogleeraar in de geschiedenis aan de universiteit te Bazel, daarom op hen eu tegeljjk op Zwitserland eenige scherpe aunvalleu heeft gedaan, met het gevolg dat de studenten zich verbon den, voortaaD zjjne colleges niet meer bjj te wonen. Daar de Professor sinds dien tjjd geene leerlingen meer had en werd be schouwd als zich onmogeljjk te nebben ge maakt, zijn daaromtrent tusschen het kan tonnaal bestuur en bem onderhandelingen geopeud, met het gevolg dat er thans eene overeenkomst is gesloten in dien zin: dat hjj van alle werkzaamheden bjj de univer siteit afziet, maar nog gedurende twee ja ren zjjn volle tractement met titel en rang behoudt. Naar men zegt, zal hjj nu, geljjk men ook wel kon verwachten, naar zjjn vaderland terugkeeren. Met den wekeljjkschen sneltrein tus schen Berlijn en Constantinopel gaat het niet naar wensch. Er wordt te weinig ge bruik van gemaakt, zoodat dan ook reeds de vraag is gesteld, of de ondervinding thans niet bevestigt, dat men met de rich ting over Silezië en Boven-Hongarjje geene gelukkige keuze heeft gedaau. Voor het verkeer tusschen Noord-Duitschlaud en Hongarije, alsook voor het lokaal verkeer waarin de drie spoorwegljjneu tusschen Berljjn en Breslau met hare sneltreinen in toereikende mate voorzien, kon er toch reeds niet op worden gerekend, dat eene eventueele mindere opbrengst van doorloo pend verkeer per sneltrein BerljjnCon stantinopel vice versa zou worden gedekt door het verkeer tusscheu de verschillende stations in dat traject. De sneltrein Parjjs WeenenPesth naar het Oosten brengt De rest is hem geen pjjp tabak waard. En Willem komt niet! z/Wat het met oom Stavels toch is," zegt Grietje, als zjj eens des middags een bezoek brengt bij de doktersfamilie, //ik weet het niet. De man heeft in den laatsten tjjd rust noch duur meer. Ik vraag algedurig, of ik iets voor hem kan doen, maar de meeste keeren krijg ik geheel geen antwoord. Het is zoo erg vreemd! Ik zou haast zeggen, dat hjj op iemand zit te wachten. En toch, wie zou hij wachten. Je wordt er moedeloos van, als je hem hoort klagen, dat hjj niet kan loopen en uitgaan. Daar sprak de man vroeger zelden van. Twintig maal op een dag zegt hjj: Grietje er wordt gebeld!" terwjjl er niemand aan de deur is. Gisteren zei hjj: //Grietje, je moet meer op die meid letten, want ik ge loof vast dat zij de brieven, die de post voor mjj brengt, niet binnen geeft." Menig keer, als ik opkjjk van mjjn werk zie ik oom met de armen door de lucht schermen, alsof hjj iets wil grijpen. De wgn, dien de dokter hem heeft voorgeschreven, weigert hij te drinken. Het is zonde dat ik er om lach, maar vroeger kon oom zitten rooken, dat je kwalijk uit je oogen kon zien, en nu gaan er halve dagen voorbij, dat de man zijne pjjp niet eens aanraakt. Ik wou maar liever, dat hjj dampte als een schoorsteen!" (Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1889 | | pagina 1