NI EU WE
No. 1452.
Zondag 13 October 1889.
14de Jaargang.
De stembusstrijd in Frank
rijk.
BUITEN LAND.
De vrek van IJdoorn.
Per 3 maanden voor Haarlemt 0,8S>
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzïnderljjke Nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en 'L ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITB MA NON AGITATE
?RIJ8 DER ADVERTENTIÉH
Van 1regels30 Cents.
Elke regel meer a
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrgdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPERS& LAUREY.
Het was den afgeloopeu Zondag in ver
schillende plaatsen van Fraukrjjk zeer
druk. Dit behoeft niet te verwonderen,
wanneer men weet, dat de herstemmingen
voor leden van de Kamer van Afgevaar
digden plaats hadden.
Levendig als het Fransche volk is, kan
het niet anders of eene zaak, die zelfs bp
onze koele natie soms zooveel warme hooi
den maakt, moet het wel geheel in vuur
en vlam zetten.
Daarenboven is de beteekenis dier ver
kiezingen en herstemmingen in Gallië groo-
ter dan die voor de Tweede Kamer bij ons
te lande. De stembus-leuzen der Franschen
zijn: voor of tegen de Republiek; men be
tuigt dus door het uitbrengen van zijne
stem, of men met de tegenwoordige orde
van zaken, dus met den hedeudaagschen
regeeringsvorm, ingenomen is, al of niet.
Hier te laude geldt het meer de richting,
waarin geregeerd zal worden, terwijl de
grondwetten des lauds onbesproken blijven.
Deze omstaudigheid verleent aan de Fran
sche verkiezingen een bizonder gewicht.
Dat de Republiek bij de meesteu iu Frank
rijk heeft uitgediend, behoeft geen betoog.
Het eigenlijke volk is monarchaal geziud.
Een bewjjs hiervoor levert het feit, dat
wanneer iemand als Generaal Boulanger
zich opwerpt enkel en alleen met het pro
gramma om den Augiasstal gelijk de
gezamenlijke regeeringskringen te recht
mogen heeten te reinigen, hjj binnen
kort een aanhang verkrijgt, die verrassend
mag heeten.
Nu is Boulanger de verpersoonlijking der
wenschen van de oppositie in Frankrijk.
Zijn aanhang bestaat zoowel uit republi
keinen als monarchalen. Verschilleude frac-
tiën hebben aan zijne party bijdragen ge
leverd, meeneude, dat hij de man kou wezen,
die hunne belangen beter zou weten te
behartigen, dan dit onder het tegenwoor
dige bewind geschiedt.
Dit gehate bewind is echter wederom
zegevierend uit den stembusstrijd terug
gekeerd. Hoewel vau vele nieuwe ledeu
nog niet met zekerheid kan worden gezegd,
of zjj mede zullen werken tot bevestiging
van bet Kabiuet-Tirard, zoo kan het er
toch wel voor worden gehouden, dat in de
nieuwe Kamer 370 Republikeinen en 206
opposanten zitting zullen hebben.
De triomf der Regeering is dus onbetwist,
doch tot welken prijs is deze behaald. Al
lerlei middelen zijn aangewend om candi-
daten, die der Regeering vijandig konden
zjjn, tegen te werken. Van zijne macht
misbruik makende, heeft het Kabinet eene
ongeoorloofde pressie uitgeoefend op het
kiezersvolk. Ministeriëele aanschrijvingen
FEUILLETON.
24)
Vervolg)-
Piet blijft plotseling midden op den weg staan.
„Zondag!" schreeuwt hij Willem achterna
het kwartje, dat deze hem zoo pas gegeven heeft
tusschen duim en vinger omhoog houdend. Wil
lem slaat er geen acht op.
//Sapperloot, dat zou 'k vergeten! Ik moet mor
gen naar de stad, want ik heb Rika een wel-
komthuis beloofd.
Rentenieren, dat heeft Willem altijd graag mo
gen doen, ook voor hij naar Amerika ging. Hjj
is nooit karig geweest voor zich zelf, en even
min waar het anderen betrof.
Rika's beeld komt hem niet meer uit de ge
dachten, de wensch om het jonge meisje als ga
de te bezitten, neemt een steeds vasteren vorm
aan. „Zijn er van de heeren, die met de tram
van negen uur denken te vertrekken? //vraagt de
logementhouder.
„A propos," zegt Willem, op een toon als van
iemand die gewoon is niets te ontzien, //kan ik
straks eene tilbury krijgen met een flink paard?"
hebben moeten strekken om de regeerings-
geziude caudidaten in sommige districten
de meerderheid te doen verwerven.
Nimmer zijn de radicalen rechtvaardig
geweest, zoo ook nu niet. Hoewel de over
tuiging bezittende, dat zjj volstrekt niet
de uitdrukking der meerderheid voor de
Fransche natie vertegenwoordigt, en slechts
voor kunst- en vliegwerk hare positie kan
handhaven, gaat de Regeering voort met
haar heilloos streven en hare verderfeljjke
politiek om het land eindeljjk te brengen
aan den rand des afgroDds.
Wat vooral velen in het land tegen
haar in 't harnas jaagt, is de onverdraag
lijke onderdrukking en tegenwerking van
het godsdienstig element. Waar zich slechts
eenigszins de gelegenheid aanbiedt om
den godsdienstzin der Natie te weerstreven
en de heiligste gevoelens onrecht aan te
doen, daar is de Regeering gereed om in
te grijpeu eu bare macht aan te wenden
tot vernietiging van den godsdienst.
Blijkens een artikel iu Le Figaro (het
blad, dat zeer dikwijls op zulk eene eigen
aardige wjjze de waarheid huldigt) heeft men
iu Frankrijk, lang vóór de stembus werd
geopend, op verschillende plaatsen de
Geesteljjkeu eu de onderwjjzers, van welke
men kou onderstellen dat zjj der oppositie
gunstig gezind waren, uit hunue bedienin
gen ontzet en ze daardoor onschadeljjk trach
ten te maken.
Iedereen, die het recht en de rechtvaar
digheid lief heeft, moet gruwen van de
middelen, welke werden aangewend om de
zegepraal der radicalen te helpen bevorde
ren. Al wat slechts eenigszins met den
godsdienst in betrekking staat, en dus de
anti-religieuze meeuingen van het tegen
woordige bewind wederstreeft, wordt zon
der genade vervolgd en vernietigd.
Wij zeiden het reeds, dat de radicalen
nimmer rechtvaardigheid betoonen. Zijn
zij aan het roer, dan erkennen zjj geen
ander gezag dan den godsdienst der rede.
De geschiedenis van het Fransche volk
is daar om deze bewering te staven.
Honderd jaar geleden hadden de geljjk-
geziude voorvaderen der tegenwoordige be
stuurders van Fraukrjjk eveneens de macht
in handen. Eu wat was hun eerste werk?
De godsdienst, het palladium der ware
vrjjheid, moest uitgeroeid worden. Kerkeu
en christelijke scholen moesten worden ge
sloten en werden veranderd in gehoor
zalen, waar het meest zinnelooze atheïsme
zjjue waanwjjsheid uitkraamde. De stof-
feljjke weldaden van den godsdienst wer
den miskend; de sophiaterjj der vrjjden-
kers tot Evangelie verbeven.
Dit verscbjjnsel gaat hand aan hand
met de overwinningen, welke daar te lan
de door de volkssouvereiniteit zjjn behaald.
Ook de derde Republiek is in dit opzicht
aan hare voorgangsters gelijk.
Zeker, meneerlzegt de logementhouder, //ik
zal er voor zorgen. Ik meende zooeven ver
staan te hebben, dat meneer naar de stad wou..."
„Dat is mijn plan ook, maar als ik er bui
ten kan, maak ik liever geen gebruik van trams.
Je bent zoo aan tijd gebonden met die lam
me dingen, enenfin, ik weet niet, je zit er
met Jan en alleman, als haringen in een ton.
Ik voor mjj geef de voorkeur aan een kar
retje."
«Hoe laat verkiest meneer?
«Hoe laat?Halftwaalf is vroeg genoeg. Ik moet
bij enkelen van de eerste lui in de stad wezen
en die zijn gewoonlijk niet zoo erg vroeg bjj
de hand.
//Leg er de zweep maar flink over!// zegt Wil
lem tot den voerman./,Zoo, dat gaat er van door!
Je moet rjjden dat het vuur uit de straatkei
en spat, en de mensehen ontsteld op zjj gaan!
Willem's rijksdaalders rammelen. Het geld
brandt hem in den zak. Wat, drommel, als het
op is, kan oom Stavels opnieuw over de brug
komen! In de stad is gelegenheid te over om
geld stuk te slaan. Als je contant betaald,
wordt je op je wenken bediend. Willem is nu
eenmaal begonnen zich voor te doen als iemand
die niets behoeft te ontzien, en op dien weg wil
hjj voortgaan. Zijne bezoeken in de stad gelden
vooreerst den kleermaker en den goudsmid. De
Een vreemden indruk maakt het, na
enkele republikeinsch gezinde bladen spre
ken van eene verzoening met de oppositie.
Mag het niet eene bittere ironie heeten,
wanneer thans zoo ernstig mogeljjk wordt
beweerd, dat aan den politiekeu strjjd een
einde behoort te komen, en dat de ver
schillende staatkundige partjjen zich met
elkander moeten verstaan
Op welken grondslag kan zulk eene
verzoening worden bevestigd In welk op
zicht kunnen de geloovigen met het tegen
woordige bewind samenwerken? Naar ons
inzien (en wjj meenen hiermede ook naar
het hart van alle geloovigen in Fraukrjjk
te spreken) kan alleeD op den basis van
den godsdienst eenige overeenstemming
zjjn te bereiken. Wauneer de radicalen
het recht van den godsdienst wilden er
kennen, wanneer zij de Kerk iu hare eer
wenschten te herstellen, dan eerst zou er
sprake van kunnen zjjn om te onderhan
delen met eene richting, die immer den
godsdienst vijandig geziud is geweest.
Doch dit is eene voorwaarde, die wel
nimmer in vervulling zal komen. De ge-
heele politieke gedragsljjn der radicalen is
gebaseerd op vijaudschap tegen God, en,
zonder hunne beginselen te verloochenen,
kunnen zjj nimmer in verbond treden met
het geloovig deel der Fransche Natie.
Eene verzoening der staatkundige partjjen
is dus een droombeeld, dat alleen kan
zjjn opgekomen in het hoofd van hen, die
óf zich met de revolutionnaire richting
hebben laten meeslepen en nu berouw
hebben gekregen van huune dwaling óf
den diepen afgrond niet hebben gepeild,
welke hen van hunne tegenstanders ge
scheiden houdt.
Als de Kerk hare vredeboodschap weder
ongestoord aan alle geloovigen kan mede-
deeleu, als de Fransche Natie de over
tuiging heeft verkregen, dat de volksouve-
reiuiteit ten verderve leidt en het goddeljjk
recht des Koniugs behoort te worden ge
ëerbiedigd, dan eerst zal de ware vrjjheid
kunnen worden gevestigd, en dan zal voor
het schoone Fraukrjjk een tjjdperk van
ongekenden bloei kunnen aanbreken.
Hiervoor is de tjjd echter nog niet rjjp.
Het anti-godsdienstig element zegeviert
nog in Fraukrjjk en bet is te voorzien,
dat dit door de nu behaalde overwiuning
der radicalen bjj de stembus nog wel
eeuigen tjjd het streven der goedgezinden
krachteloos zul maken. Maar wanneer de
geloovigen slechts met moed en met ver
trouwen op de toekomst, doen wat zjj hun
plicht achteu, dan zal hun streveu een
maal worden bekroond cn hun arbeid wor
den gezegeud.
laatsgenoemde lieeft het een en ander in voor
raad, dat heel geschikt is om een jongmeisje
als Rika te behagen.
Na Willem's vertrek hoorde men een twee
tal dagen niets van hem en bleef hij op eene
raadselachtige wjjze weg.
Een is er in IJdoorn, van wien niemand dit
zou hebben verwacht, die zich met eiken dag
meer beangst maakt over dit wegbljjren van
Willem. Die persoon is baas Stavels. Willem
had hem beloofd den volgenden dag de be
wuste quitautie te komen brengen, en ziet, nu
blijft hij wegl Van wat in het dorp alzoo wordt
verteld, komt den baas genoeg ter oore. Met
betrekking tot de grove verteringen die Willom
maakt, doen allerlei praatjes en geruchten de
ronde. //Zjj hadden het wel gedacht, dat het zoo
zou gaan,// zeggen er velen in het dorp. Euke-
len schudden bedenkeljjk het hoofd. /,Baas Sta
vels heeft veel verdriet van dit jonge meusck,"
meenen zij. Hoe zij zich vergissen! Het is den
baas volkomen onverschillig, hoe zjjn neef zich
gedraagt, en op welke wjjze hjj zjjn geld zoek
maakt. Indien Willem zjjn woord gehouden eu
hem de quitautie voor het volle bedrag van
twaalf duizend gulden gebracht had, dan mocht
de deugniet, wat baas Stavels betreft, gemoord
of gestolen hebbeu. Het bezit van die quitautie
is het eenige, waarom Stavels zich bekommert.
De gedelegeerden van verscheidene groe
pen van het liberalisme te Brussel hebben
eenstemmig besloten te protesteeren tegen
de Regeevingsontwerpen met name tegen
dat betreffende de ontwerp-afschaffing van
zekere categorieën van de kiezers naar be
kwaamheid; zjj spraken den wensch uit
dat zoo spoedig mogeljjk in het program
ma der liberalen de herziening van de Bel
gische Constitutie zal worden opgenomen,
ten einde het verkieziugsrecht te verkrjjgen
voor alle burgers, die een zekeren graad
van bekwaamheid bezitten, bjj de wet aan
te wijzen.
Geljjk men zich zal herinneren, heb
ben de Duitschers in Zwitserland tjjdens
het geschil over de zaak van den Duitschen
politie-iuspecteur Wohlgemuth geprotes
teerd tegen de houding der Duitsche Re
geering, inzonderheid tegen de officieuze
beschuldiging van kwade trouw der Zwit-
sersche Bondsregeering ten opzichte van
Duitschland en de Duitschers. In dien tjjd
werd gemeld, hoe een Duitscher, de Heer
Yon Pflugk-Harttung, Hoogleeraar in de
geschiedenis aan de universiteit te Bazel,
daarom op hen eu tegeljjk op Zwitserland
eenige scherpe aunvalleu heeft gedaan, met
het gevolg dat de studenten zich verbon
den, voortaaD zjjne colleges niet meer bjj
te wonen. Daar de Professor sinds dien
tjjd geene leerlingen meer had en werd be
schouwd als zich onmogeljjk te nebben ge
maakt, zijn daaromtrent tusschen het kan
tonnaal bestuur en bem onderhandelingen
geopeud, met het gevolg dat er thans eene
overeenkomst is gesloten in dien zin: dat
hjj van alle werkzaamheden bjj de univer
siteit afziet, maar nog gedurende twee ja
ren zjjn volle tractement met titel en rang
behoudt. Naar men zegt, zal hjj nu, geljjk
men ook wel kon verwachten, naar zjjn
vaderland terugkeeren.
Met den wekeljjkschen sneltrein tus
schen Berlijn en Constantinopel gaat het
niet naar wensch. Er wordt te weinig ge
bruik van gemaakt, zoodat dan ook reeds
de vraag is gesteld, of de ondervinding
thans niet bevestigt, dat men met de rich
ting over Silezië en Boven-Hongarjje geene
gelukkige keuze heeft gedaau. Voor het
verkeer tusschen Noord-Duitschlaud en
Hongarije, alsook voor het lokaal verkeer
waarin de drie spoorwegljjneu tusschen
Berljjn en Breslau met hare sneltreinen in
toereikende mate voorzien, kon er toch
reeds niet op worden gerekend, dat eene
eventueele mindere opbrengst van doorloo
pend verkeer per sneltrein BerljjnCon
stantinopel vice versa zou worden gedekt
door het verkeer tusscheu de verschillende
stations in dat traject. De sneltrein Parjjs
WeenenPesth naar het Oosten brengt
De rest is hem geen pjjp tabak waard.
En Willem komt niet!
z/Wat het met oom Stavels toch is," zegt
Grietje, als zjj eens des middags een bezoek brengt
bij de doktersfamilie, //ik weet het niet. De man
heeft in den laatsten tjjd rust noch duur meer.
Ik vraag algedurig, of ik iets voor hem kan
doen, maar de meeste keeren krijg ik geheel
geen antwoord. Het is zoo erg vreemd! Ik zou
haast zeggen, dat hjj op iemand zit te wachten.
En toch, wie zou hij wachten. Je wordt er
moedeloos van, als je hem hoort klagen, dat hjj
niet kan loopen en uitgaan. Daar sprak de man
vroeger zelden van. Twintig maal op een dag
zegt hjj: Grietje er wordt gebeld!" terwjjl er
niemand aan de deur is. Gisteren zei hjj: //Grietje,
je moet meer op die meid letten, want ik ge
loof vast dat zij de brieven, die de post voor
mjj brengt, niet binnen geeft." Menig keer,
als ik opkjjk van mjjn werk zie ik oom met de
armen door de lucht schermen, alsof hjj iets
wil grijpen. De wgn, dien de dokter hem heeft
voorgeschreven, weigert hij te drinken. Het is
zonde dat ik er om lach, maar vroeger kon oom
zitten rooken, dat je kwalijk uit je oogen kon
zien, en nu gaan er halve dagen voorbij, dat
de man zijne pjjp niet eens aanraakt. Ik wou
maar liever, dat hjj dampte als een schoorsteen!"
(Wordt vervolgd.)