N I E WE
buitenland!
No 1454.
Vrijlas 18 October 1889.
14de Jaargang.
Twee eeuwfeesten.
ii.
De vrek van IJdoorn.
si)
„Zanik niet, en geef mij geld, zoo veel of zoo
IliKLIlSC
ABONNEMENTSFB IJB
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p, p.
Voor het Buitenland
Afzonderljjke Nummers
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
0,85
1,10
1,80
0,03
AGITB MA NON AGITATE
dOIRlIT.
PRIJS DBB ADVBETBNTlfiN
Van 16 regel»30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPERS k LAUREÏ.
Men dwaalt schromelijk, als men meent,
dat de revolutie, die zich in de vorige eeuw
sinds Voltaires dood heeft outwikkeld eu
in onzen tijd zulk eene dreigende gestalte
aanneemt, in de sociale toestanden haar
oorsprong heelt of door de misdadige agi
taties van enkele individuen te voorschijn
is gebracht. Dat zijn bjj-oorzaken, die op
zich zeiven niets uitwerken of tenminste
kunnen overwonnen worden, wanneer niet
tegelijkertijd die oorzaak in werking treedt
uit welke die revolutie hare outwikkelings-
kracht, haar geest en haar leven ontvangt.
De hoofdoorzaak der revolutie is: het mate
rialisme, dat met de godsdienstige eu zede
lijke banden, ook de politieke en sociale
ontbindt.
Deze levensgeest der revolutie heeft niet
eerst in onze dagen beginnen te werken.
Hij bestond reeds vroeger eu had zijn oor
sprong in Voltaire. Hetgeen Voltaire eu
zjjue geestverwanten onder het parool
«Ecrasez l'iufatne» hebben geschreven, dat
is de geest der revolutie. Tageu dien geest
moet geageerd worden, als men tegen de
revolutie strpden wil. Hij moet onderdrukt
worden zoowel aan de hoogescholen, aan
de gymnasiën, aan de hoogere burger
scholen als aan de volksschool. Voor hem
moet de schouwburg gesloten worden, de
literatuur en de pers.
Allen moet tot dit doel samenwerken.
Het kan niet door den Staat, allerminst
door hem alleen worden bereikt. De Staat
heeft de taak de vrijheid te verleeuen aan
de verspreiding van de waarljjk behoudende,
christelyke beginselen en deze te bescher
men en te bevorderen. Deze taak is even
omvattend als gewichtig, de hoofdtaak echter
rast op de Kerk, tegen welke het»Ecrasez
l'infame» werd uitgesproken. Voltaire zelf
en zijne aanhangers wijzen op haar en leg
gen de getuigenis af, dat slechts de Katho
lieke Kerk aan de revolutie weerstaat.
In hetzelfde jaar, waarin deze Kerk in
Frankrijk werd verwoest, schiet zjj in de
nieuwe wereld hare vaste wortelen in deu
bodem der Vereenigde Staten van Noord-
Amerika. Uit een klein, nietig zaadkor
reltje is binnen eene eeuw een reuzenboom
opgegroeid, die zijne krachtige takken uit
spreidt van de kasten des Atlantischen
Oceaaus tot aan de oevers van de Stille
Zee, van de palmbosscheu van het zonnige
Florida tot de bergen van het woeste Mon
tana eu het onherbergzame Idaho. Ja een
reuzenboom is het geworden, die zjjue takken
uitbreidt over het reuzeurjjk der Vereenigde
Staten en hij staat daar groot en verheven,
FE U1LLETON.
Vervolg).
«Mijne deur uit, schurk, dief, oplichter!
Geen ceut krjjg je meer van my, en ik zal je
onterven, reken daarop!/'
«Zooals je wilt, oom Stave's! Je erfenis myn
goeie man, daar geef ik geen cent om. Ik geef
alleen iets om geld, dat ik in mijne hand of in
mijn zak heb. De rest kan mij niet schelen. Ver
maak je geld aan wien je wilt; dat roert myne
koude kleeren niet. Vooreerst heb ik nog ge
noeg, want ik krjjg van u nog vijfhonderd en
tien gulden. Schrik maar niet! Je ziet, dat ik
accuraat boekhoud."
„Vijfhonderd gulden heb je gehal!" kermt de
baas.
„Nu, goed, laat het dan vjjfhonderd zijn. Dat
tientje maakt mij niet veel armer, en u niet
veel rijker. En nu moet je zelf weten hoe je
wilt, ouwe heer! Hoe eerder je mij zesduizend
gulden zult hebben betaald, zooveel te eerder
ben je van mij af. Ik begrijp goed, dat mijn
gezelschap u niet aangenaam is. Je moet het nu
zelf weten. Ik beu tevreden, als je mij telkens
bewonderd door de gansche beschaafde wereld.
Honderd jaar geleden in den tijd waarin
de tegenwoordige Unie werd gegrondvest,
leefden er in de Vereenigde Staten ongeveer
22,000 Katholieken verspreid, zoo verspreid,
dat dikwjjls de eeoe familie 3, 4, 5 ja 10
uur vau de andere verwijderd was, en deze
22,000 Katholieken hadden slechts 20
Priesters, die hun het Brood des Levens
brachten, het Evangelie verkondigden, 20
Apostelen, die jaar uit jaar in, bij storm eu
onweer, bjj hitte en koude door da bijna
ondoordringbare wouden trokkeu eu vaak
des nachts geen ander dak hadden dan
een boom iu het bosch, onder welken zij
het moede lichaam nederlegden iu de eene
hand de teugels van hun paard houdende,
in de andere het wapeD, om zich tegen de
bloeddorstige dieren van het woud te ver
dedigen. En zoo trokkeu deze Apostelen
des Kruizes van hut tot hut eu brachten
het Brood des Levens bij de arme, verlaten
immigranten; zij droegen de H. Offerande
op, hoorden biecht, ouderwezen de kinderen
en de ouderen, die van het Geloof vervreemd
wareo, omdat zij iu vele jaren geen Priester
hadden gezien. Zoo arbeidden die weinige
Priesters voort totdat er eindelijk uit Europa,
uit Fraukrjjk namelijk, hulp kwam opdageu.
Toenmaals woedde de Fransche revolutie,
toenmaals vielen de hoofden vandiePiies-
ters, welke getrouw aan het Geloof en aan
hunne begiuselen bleven, onder de guillotine.
Vele Priesters trokkeu over deu Oceaan
eu voegden zich bij de weinige Geestelijken,
die toenmaals in de Vereenigde Staten het
Evangelie verkondigden eu weldra kon de
eerste Bisschop van Amerika worden ge
ïnstalleerd: Dr. John Caroll, eene eerbied
waardige heldengestalte van echt Apo to-
lischen stempel. In 1790, in hetzelfde jaar,
toen de revolutie iu Frankrijk altaar eu
bisschopszetel verwoestte, werd de eerste
bisschopsstoel te Baltimore opgericht en
Dr. John Caroll als Bisschop geïnstalleerd.
Deu 19u Augustus, op het feest vau O. L. V.
Hemelvaart, outviug hij in Engeland de
bisschoppelijke wijding. Heeft Brittannië,»
zoo sprak de feestredenaar, Pater Plowdet;,
bij deze plechtigheid, »vele bewoners vau
Amerika met de dwaalleer besmet, zoo
hebben wjj toch den troost te weten, dat
ook zijn Katholicisme van ons afkomstig is.
Evenals wij in vroegeren tijd het geloof
van den H. Gregorius en onzen Apostel,
deu H. Augu8tinus, ontvangen hebben,
zoo zal heden, na eene tusschenruimte van
1200 jaar, onze hoogwaardige Opperher
der, op last van den opvolger van den H.
Gregorius, den eersten Vader eu Bisschop
dezer nieuwe Keik consacreeren, die be
stemd is, zooals wij met vertrouwen hopen,
die zegeningen te verspreiden, welke zoovele
Apostelen des Geloofs elders hebbeu aan-
gebiacht.<
geeft wat je missen kunt. Ik zal met pleizier de
moeite doen telkens terug te komen. Misschien
is 't voor ray zoo nog het beste, want ik maak
het geld toch op. Het geld moet rollen. Daarom
is het maar goed dat er ook menschen in de
wereld zjjn, die hun geld niet achter slot en
grendel houden, zooals sommige menschen doen.
Wien de schoen past trekke hem aan."
Indien Willem éenig gevoel had bezeten, zou
hij althans voor een oogenblik deernis hebben
gehad met den ouden, gebrrkkigen man daar
tegenover hem. Het besef, dat hij zal moeten
eindigen met aan Willem's eischen te volloen
maakt baas Stavels ziek van machtelooze woede.
Geene enkele van Willem's bewegingen ontgaat
aan zijn scherpen, loerenden blik- Nu en dan
strekt hij onwillekeurig de krampachtig gesloten
vuist uit naar het geldkistje, dat ditmaal beter
onder zijn bereik staat dan toen Willem hem
voor het eerst bezocht. Wie hem onverwacht
vond zitten, zou meenen met een stervende te
doen te hebben, zoo vaalbleek is zijne gelaats
kleur.
Willem ziet het, maar het deert hem niet.
„Komaan," herneemt hij, als baas Stavels
blijft zwijgen, „hebben wjj elkaar goed begre
pen?"
«Eerst de quitantie!// zegt de baas met eene
zwakke stem.
Dr. John Caroll, geboren den 8 Januari
1735, stamde uit eene voorname en ver
dienstelijke familie in Maryland, trad na
zijne opvoeding bij de Jezuïeten, in de Orde
van de sociëteit van Jezus in het jaar
1753, kwam na de door hem zeer betreurde
opheffing der Orde, als Priester in zjjn ge-
boortelaud terug en oefende zjju heilig
ambt langen tijd in 't geheim uit. Met 19
van zjjue voormalige Ordebroeders arbeidde
hij aan het heil der zielen totdat hjj tot
Bisschop werd benoemd. Merkwaardig mag
het heeten, dat uit de Sociëteit van Jezus
iu Noord-Amerika en speciaal in Maryland
de eerste Martelaren, de eerste Apostelen
eu de twee eerste Aartsbisschoppen zjjn
voortgekomen. Bij zijn optreden als Prelaat
was aao Mgr. Dr. Caroll een Missie-ge
bied van 100,000 vierk. mijlen toever
trouwd. Hij verdeelde de Apostelen des
Kruizes ouder de onderscheiden districten
van zijn reusachtig, bijna onmetelijk dio
cees. Zelf trok hjj als een waar Apostel
bijna door het gansche gebied der toeu-
malige Unie. Hij was niet alleen Bisschop,
hjj was Missionaris in eigen persoon. En
zoo snel nam de Katholieke Kerk in Ame
rika toe, nadat het gebrek aan Priesters
eeuigszins had opgehouden te bestaan, dat
reeds in 1808, den 8steu April, door Paus
Pius VII de bisschoppelijke Stoel van Bal-
timore tot een Metropolitaauzetel werd
verheven eu dat tegelijkertjjd in New-York,
Philadelphia, Boston eu in Bardstou in den
Staat Kentucky nieuwe Bisdommen werden
opgericht. Slot volgt.)
Zaterdag-middag heeft onder presidium
vau Prins Von Bismarck eene vergadering
plaats gehad van het Pruisische Staats-
miuisterie, waarin verscheidene op de Rijks-
dagzittiug betrekking hebbende onderwer
pen ter tafel zijn gebracht.
Ouder andere is eene beslissing genomen
omtrent den aan te nemen vorm van eene
socialistenwet, voor zoover de Pruisische
Regeering daarbij is betrokken.
Czaar Alexander en de Grootvorst Georg
hebben Dinsdag-namiddag Berlijn verlaten.
Omtrent het ontwerp tot wjjziging der
Rgkswet op de octrooien wordt nader ge
meld, dat het niet, gelijk dezer dagen werd
beweerd, reeds gereed ligt eu binnen kort
openbaar zal gemaakt worden. Er bestaat
nog slechts een voorloopig ontwerp, het
welk bij het Rjjksdepartemeut van Biu-
uenlandsche Zaken is opgemaakt, om te
dienen als grondslag voor commissoriale
beraadslagingen, waaraan thans, nevens
een vertegenwoordiger van dat departement,
ook vertegenwoordigers van het Ministerie
van Financiën deelnemen. Iu alle geval
zal bet nog eenige weken dureu eer het
weinig als je kunt missen! Morgen of overmor
gen, of zoodra het op is, kom ik om meer.//
«Je hadt mij die quitantie immers beloofd!"
zegt de baas op een schreierigen toon, als van
een dwingend kind.
«De quitantie komt later,// zegt Willem.
„Je hebt geen hart, Willem!"
«Dan kunnen wjj elkaar de hand geven, ouwe
heerl Maar, blijf mij nu, asjeblief, van het lijf
met je aardigheden! Geef alvast een paar hon
derd gulden."
«Geen cent, versta je!
«Zelf weten,// herneemt Willem, opstaande.
Een ding wil ik n nog vertellen. Als je je nu
niet gauw bedenkt, dan kom ik morgen de
twaalfduizend gulden opeischen. Versta je dat,
oude vrek?//
«Vjjfhonderd gulden heb je gehad," kermt
Stavels.
„Jawel, maar je begrjjpt, dat ik dat heet lie
gen. Je hebt er geen bewijs van! Komaan, toon
nu ten minste, dat je je belang begrjjpt en geef
mij tweehonderd gulden."
Baas Stavels haalt het geldkistje naar zich
toe, opent het met bekende hand, en neemt er,
wantrouwend naar Willem ziende, eenig papieren
geld uit.
„Hier is honderd veertig gulden,//zegt Stavels,
nadat hij de bankbiljetten wel tienmaal had
overgeteld.
bjj den Bondsraad kan worden ingediend.
De Prins-Regent van Beieren heeft
de kennisgeving van den Vicaris-Generaal
betreffende den dood van Aartsbisschop
Mgr. Dr. Von Steicbele met een brief van
rouwbeklag beantwoord, waariu hjj de
trouwe gehechtheid eu aanbankeljjkheid,
de hooge geleerdheid eu de vroomheid van
den overledene huldigt, die in stille werk
zaamheid onophoudelijk voor het welzjjn
van zjjn Aartsbisdom jjverde, dien hjj daar
om heeft geacht en van wien bjj een warm
aandenken in bet harte zal bewaren.
Gelijk bekend is, behoort de Heer Henry
Isaacs,die onlangs te Londen tot Lord-Mayor
gekozen werd, tot de orthodoxe Israëlieten,
en had hjj besloten den optocht op Lord-
Mayors-dag, die Zaterdag den 9en Novem
ber moet plaats hebben, te voet mede te
maken, ten einde den sabbat niet te schen
den. Dinsdag is die zaak behandeld in de
vergadering der Aldermen. Deze bestreed
's heeren Isaacs' besluit, en ten slotte is
de volgende schikkiug aangenomen: de
Heer Isaacs zal den optocht te voet mee
maken in de Joodsche wijken, welke de
stoet doortrekt, eu in het rijtuig gaan
zitten langs het overige gedeelte van den
weg.
C'est ménager la chèvre et le chou.
De partp van Gladstone heeft weder eene
overwinning behaald, en wel in bet district
North-Buckinghamshire. De drie jongste
Parlementskeuzen vielen alle gunstig voor
Gladstone uit. Bp twee verloren de Tories
een zetel en bp de derde behielden de Glad-
stonianen het terrein. Reeds juichen de
liberalen, dat deze uitkomst hun triomf
voorspelt bjj de eerstvolgende Parlements-
outbinding.|Daar tusscheutpds-verkiezingen
niet altjjd een maatstaf opleveren voor de
algemeene volkskeuzen, konden de Gladsto-
nianen wel eens te vroeg zich verblpdeu,
vooral, wanueer het bericht blykt waarheid
te behelzen, dat het Tory-Kabinet deu land-
bouw-toestand in Ierland wil verbeteren.
Uit Athene verneemt men dat Shakir
op vier punten troepen byeenbrengt om
Spbakia aan te grypen. De bewoners bieden
een krachiigen tegenstand. Zij hebbeu zes
voorposten slapende gedood.
De Canadasche Regeering heeft vol
gens berichten uit New-York aan Admiraal
Heueage eene scherpe berisping gegeven
wegens het wegslepen van de Duitsche
bark Esquimault van hare ankerplaats. Men
verwacht dat de Admiraal zal teruggeroe
pen worden.
Ten gevolge van een geschil tusschen
de verlichtiug8maatschappyen en de overheid
te New-York, hebbeu de eerstgeuoemden
de verlichting der voornaamste straten
gestaakt.
Uit Shanghai meldt men, dat de
spoorweg-aanleg tusschen Peking en Han-
«Geef maar op! Als ik ze kwjjt ben, kom ik
wel weer. Je kunt mjj zoo lang aan de praat
houden als je wilt. Ik houd nauwkeurig aan-
teekening van wat ik ontvang, en als de helft
van wat mjj toekomt binnen is, dan geef ik u
de quitantie voor het volle bedrag, altijd in de
hoop, dat je de andere helft ook eerlijk zult be
talen."
Geen woord is den baas van dit laatstge-
sprokene ontgaan. Een oogenblik flikkert er iets
in zjjne oogenAls hjj eens nu die driedui
zend gulden betaalde, en Willem hem de qui
tantie gaf!
Willem schjjnt te raden wat er in den ouden
man omgaat.
„Je zoudt maar graag van mjj af zjjn," zegt
hjj sarrend. «Hoor eens, daar komt niets van
in. Ik kom om geld, zoo vaak ik geld noodig
heb."
//Ja, je wilt mjj uitplunderen!// jammert baas
Stavels.
„Dat is 't precies," herneemt Willem op ru
wen toon. Ieder zijne beurt, ouwe heer! Je hebt
mij niet ontzien Je hebt al mijn land ingepalmd.
Je liet mij zonder een cent naar Amerika trek
ken. Verwacht van mjj geen medelijden!//
Als Willem is heengegaan, blijft baas Stavels
alleen achter.
Wordt vervolgd.)
