NIEUWE
No. 1459.
Woenslag 30 October 1889.
14d« Jaargang
Een milde weldoener.
BUITENn¥iT
BINNENLAND.
De vrek van IJdoorn.
BilRLEMSfiHÏ C0CR4IT.
A.BONNEMENT8FBIJB
Per 3 maanden voor Haarlem0,86
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p, p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlgke Nummer»0,03
Dit blad rerschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITS MA NON AGITATE
PRIJS OER ADVERTENTIE»
Van 1—6 regel»30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag-
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPEBS I.AUREI.
Terecht mag de godsdienst genoemd
worden de milde weldoener van het men-
scheljjk geslacht. Niet alleen immers, dat
hjj den mensch in het bizondere leven
overlaadt met allerlei weldaden, neen, dat
is slechts een klein gedeelte van zyne
verheven werkzaamheid.
Volg den mensch uit den schoot van
zjjn eigen leven in de maatschappij, te
midden zijner geljjken; daar ook weer zult
ge de godsdienst hem zien volgen met
zijne weldaden. De godsdienst stelt zich
midden iu de samenleving om de verschil
lende deelen daarvan in een band te ver-
eenigeu. Al wat door de driften en on
deugden verdeeld, door de vooroordeelen
en dwaze instellingen der menschen uit
eengerukt is, wordt door den godsdienst
hereenigd en verzoend.
De rijke wordt verbonden met den arme
door milddadigheid, en de arme aan deu
rjjke gehecht door erkentelijkheid. De gods
dienst brengt tusschen grooten en geringen
eeDe gezegende gemeenschap tot stand van
weldaden en dienstvaardigheid. Naar den
bedrukte zendt hg zijne troosters, naar
weduwen, weezen en hulpeloozeu zijne
helpers. Voor alle ongelukkigen heeft hjj
redding en hulp vau allerlei aard.
Laat uwe blikken gaan over die groote
gedeukteekenen, sprekende en bljjvende ge
tuigenissen van de weldadigheid des Chris
tendoms jegens de maatschappij. Beschouw
die ruime en grootsche gebouwen, waar
zieken van allerlei soort genezing komen
zoeken, waar gebrekkigen zonder hoop, op
beuring en vertroosting vinden, waar de
hulpelooze grijsheid rust komt vragen na
jaren van arbeid eu hare dagen vol moeite,
eindigen kan iu vrede en stil genoegen.
Bezie de huizen, waar de vondeling de
moederzorg kan terug erlangen, welke hem
het wreede moederhart durfde weigeren,
waar het treurende weesje nieuwe ouders
aantreft, waar de arme kraukzinnige,
verbannen uit die sameuleviug, waarin hg
stoornis bracht, zich ziet overladen met
weldaden en hulpbetoon, welke hij, helaas!
niet in staat is te beseffen.
't is de godsdienst, die zulke heerljjke
toevluchtsoorden heeft opgericht ea onder
houdt, die ze verrijkt heeft, die do hand
bestuurd heeft van de edelmoedigeu ten
gunste der ongelukkigen wier lot hg wil
verlichten.
Zou de werold aan gehuurde handen de
verheven werkzaamheden durven toever
trouwen, welke de reine deugd alleen naar
behooren weet te verrichten?
Wee haar, zoo zjj het zich vermeette.
De godsdienst alleen kan het rechtmatige
loon bieden voor zoo veel heldenmoed, die
elk oogenblik besmetting en dood trotseert;
FEUILLETON.
Vervolg).
31)
„Ja, zie je, Grietje-lief," voegde dokters-juf
frouw er aan toe, //je zult je erg moeten be
helpen, maar overigens, wij hebben zoo'n aardig,
net huisje voor jullie op het oog, en, ik zal u
zoo-met-een eens laten zien, hoever ik uw uitzet
al klaar heb. Ne-.n, nu geen bedankjes voor dat
je weet of het de moeite waard is. Je weet wel,
kind, wij hebben het zelf niet rijk; dus het is
alles hoogst, hoogst eenvoudig."
Grietje wist niet wat zij zeggen zou. Hare
mooie oogen stonden vol tranen, tranen van
diepgevoelde erkentelijkheid. Wat zij op dit oogen
blik ondervond was zoo geheel anders dan de
behandeling van den ouden vrek, wiens huis zij
zooeven had verlaten. Zij reikte den doster de
eene hand, en aan zjjne vrouw de andere, en
toen, terwijl zjj hare handen terugtrok om op
Kees toe te treden en de armen om zjjn hals te
slaan, toen brak, als een zoimetje door de wol
ken, een glimlachje door Grietjes tranen.
„De volgende week,// zei dokters-juffrouw,
«gaan wij samen eens naar de stad, om te zien
voor zoo veel gevoeligheid, die door geen
gewoonte verslapt, door geen zuchten en
ljjden wordt afgeschrikt; voor dat onuit
puttelijke geduld, dat noch voor het wee-
geklag noch voor onrechtvaardige verwij-
tiugen, noch voor ondankbaarheid terug
deinst. De godsdienst alleen bezit het loon
voor zoo veel opoffering, voor al dien z waren
arbeid in walgelijke bezigheden, voor al
dien jjver zonder ophouden, voor al die
bestendige bezorgdheid zonder rust, voor
die vereenigiug van alle deugden, hoe
moeilijk ook.
Werp een blik in die talrijke instellingen,
welke in onze groote steden bloeien en
zelfs op het platte land haar zegenrijken
werkkring uitbreiden, 't Is alweer de gods
dienst, die ze in 't leven riep.
Geen behoefte is er in de samenleving
of de godsdienst tracht er in te voorzien,
geene rampen of onheilen, welke hij niet
poogt te lenigen.
Hg dringt door onder het nederige
stroodak bij den zieke, teneinde verlichting
eu genezing te brengen.
Hg neemt ouder zijne hoede de jeugd,
leert haar alle kundigheden en alle plichten,
vormt haar tot deu arbeid, toont haar de
kunsten in al haren luister en geeft haar
middeleu tot bestrjjdiug der ellende. Ja, de
godsdienst schuwt niet om binnen te dringen
iu die vreeswekkende gebouwen, die ballings
oorden der maatschappij, waarin de men-
scbeljjke gerechtigheid hare strafge-ichten
houdt; hij reikt de helpende hand zelfs aan
den misdadiger, aan den diepgezonkens
en wekt hem tot berouw on terugkeer tot
het goede pad, 't welk hjj had verlaten.
Inderdaad, als de gansche wereld den
mensch verlaat blijft hij alleen den ver-
stootene getrouw. Als de maatschappij den
mensch verbant, dan roept hij den banneling
tot zich. Hij volgt hem op het schavot en,
onder den wrekenden arm, die zjjne boos
heden bestraft, is de godsdienst nog bij hom,
om hem te steunen met de schoonste hoop,
met de verhevensie verwachtingen.
Ziedaar weldoen in den waren zin des
woords.
In den eergisteren verschenen Moniteur
beige wordt bevestigd dat voor de bewape
ning der Belgische infanterie en genie
troepen het repetitie-geweer, systeem Mauser,
is aangenomen. Na een kort rapport aan
den Koning, waarin de Minister van oorlog
verwjjst naar zijne vroegere roededeeliugeu
omtrent de werkzaamheden der commissie,
welke onder voorzitterschap van Generaal
Baron Van der Smissen proeven met ge
weren van verschillende stelsels heeft ge
nomen, volgt een koninkljjk besluit, be
palende dat het Mauser-geweer (model 1889)
of wij daar het een en ander kunnen koopen
voor de nieuwe huishouding.//
Én zoo geschiedde het, dat eerlang Grietje's
huwelijk met Kees Dobbels werd voltrokken in
alle eenvoud en stilte. Al had Grietje hare hand
gereikt aan een schatrijken edelman, de toeloop
van vrienden en belangstellende dorpsgenooten
had niet grooter kunnen zijn, de zon had niet
vriendelijker kunnen schjjnen, de kerkklok hare
tonen niet statiger kunnen doen weerkliuken, dan
nu Grietje haar lot verbond aan dat van een
tram-conducteur. De tonen der kerkklok bereik
ten ook het oor van een ouden man, die hulpe
loos in zjjn leuningstoel zit bij eene met pa
pieren gevulde tafel. Zóo verhard is baas Stavels
geweten niet, of hij drukte de handpalmen tegen
de ooren, als om het gelui van die klok, dat
hem geeselt en pijnigt, van zich te weren. De
haas wendt zich in zjyn stoel om en om, als
iemand die rust noch duur heeft. Hij heeft aan
het jonge meisje, dat twee jaar lang dag en
nacht aan zjjne zijde stond, nooit rustende, zoo
lang zjj iets kon doen tot leniging van zijne pijn,
haar erfdeel ontstolen. Daar is haar werktafeltje,
waaraan zij nooit meer zal zitten. Ginds staat
de piano. Hare hand zal die niet meer aanraken.
De planten, daar in de vensterbank, staan ver
droogd en verlept, want zij is er niet meer om
die te verzorgen.
Haar heldere lach, haar lief geluid klinkt
van 7 m.m. 65 aangenomen en de vervaar
diging daarvan opgedragen wordt- aan de
nationale fabriek van oorlogswapenen te
Luik.
De socialisten in den Rjjksdag hebben,
in vereenigiug met de vrijzinnigen, een
wetsontwerp iagediend tot afschaffijg van
het invoerrecht op: granen en peulvruchten,
boter, kunstboter, vleeseh, dood wild, dood
gevogelte, vleeschextract, tafelbouillon, ha
ring en andere visch, meel, reuzel, stearine,
eieren, fok- eu slachtvee, alles tegen 1
April 1890.
Te Londen is aaugekomen een ge
zantschap van den Sultan van Zanzibar.
Mohammed-bec-Soeliman Mendrie, opper
hoofd van de Mendrie-Arabieren en Saad-
ben-Hamied, voorheen stadhouder van
Lamoe, zullea vgf of zes dagen ia Engeland
blijven. Huune zeudiug schjjut in verband
te staan inet de laatste veranderingen in
den staatkundigen toestand van hun land,
met de opheffing van den slavenhandel
aldaar eu met de noodzakelijke voorzieningen
op het stuk der inkomende rechten, die de
Duitschers ea de Engelschen van den Sultan
hebben overgenomen.
Te Manchester is eene vergadering ge
houden om te beraadslagen over het stich
ten van een gedenkteeken ter eere van Pater
Datnieu. Men besloot iu België een gesticht
te openen tot het geven van onderricht
aan hen, die hun leven willen wjjden aau
de Ieprozeu vau Molokai.
Iu den hoogen legerraad iu Fraukrjjk
zou besloteu zjjn een twintigste legerkorps
te vormen om de grenzen van den Elzas
te versterken.
Toen Mevrouw Crispi, de echtgenoote
van den Minister-President, met hare doch
ter te Syracuse zoude aankomen, waren
eeuige personen naar het station gegaan
om de dames te begroeten.
De meerderheid der bevolking wilde
echter niets vau deze demonstratie weten
en floot zoo hard zij kon. Daarop ontston
den vechtpartjjeu tusscbenjjde toejnichers en
de fluiters, waaraan de politie een einde
moest maken.
Uit Madrid wordt bericht, dat de Spaan-
sche Regeering depêches outving, volgens
welke Chili eu Argentinië ongeneigd zijn,
het plan van de Staten der Unie te steu
nen, dat alle Amerikaansche Staten een tol
verbond zouden vormeu tegen invoer van
Europeesche producteu. Chili en Argentinië
begrijpen dat zoodanig tolverbond enkel
Noord-Amerika zou bevoordeelen, terwijl
de Staten van Zuid-Amerika meer voordeel
hebben bij Europa.
Ex-Koning Milan heeft eene depêche
gezonden aan den Voorzitter der Skupt-
chiua waarin hij verklaart, dat, ofschoon
hij zich aan het politieke leven onttrokken
heeft eu besloten is er niet toe terug te
niet meer door ziju huis, want hij heeft haar
uit dat huis verdreven. Het is nog niet ten
volle drie weken geledeu, dat Grietje hem ver
laten heeft, en nu reeds heeft baas Stavels het
onderscheid leeren kennen tusschen bediend wor
den uit liefde en bediend worden tegen zooveel
per week. Dat verschil blijkt dag aan dag in
honderd kleinigheden, die elk voor zich geen
naam hebben, maar die, bijeengevoegd, de som
des levens uitmaken. Bjj dag en bij nacht heeft
haas Stavels zich tot Grietje gewend om al wat
hjj noodig had, en nooit is het haar te veel
geweest. Sinds zij is weggegaan, gaat alles ver
keerd. De plaatsing van zijn stoel, het schikken
van de kussens, het bereiden van zijn eten en
drinken, niets wordt hem meer naar den zin
gedaan. Grietje's zachte, gewillige hulp mist hjj
wel duizend keeren op een dag! Hij zal het niet
wagen, de nieuwe huishoudster een vloed van
scheldwoorden naar het hoofd te werpen, als er
iels niet naar zijn zin gaat, of als de jicht hem
foltert. Grietje verdroeg dat alles. Voortaan zou
hij niemand meer om en bij zich hebben, om,
al ware' het ook slechts met een schijn van deel
neming, zjjne klaagliederen aan te hooren.
„Komaan, meneer Stavels,// zoo luidt het kort
bevel van de nieuwe huishoudster, „ga nu eens
recht-op zitten, en gebruik uw middagmaal!//
Hoe anders placht Grietje met hem te doenl
Zjj zocht het beste voor hem uit; sneed zjjn
keeren, hg evenwel aan de nationale ver
gadering de uitdrukking zijner goede wen-
scheu zeudt.
De Grieksche pers roemt eenstem
mig de lieftalligheid van Prinses Sophia.
Ia het bizonder beeft zij aller harten gewon
nen door de toespraak van den burgemees
ter van Athene in het Grieksch te beantwoor
den. Er is nergens eenige ongeregeldheid te
bespeureu; de Cretensers jubelen mede. De
Kroonprins en de Kroonprinses zulleu in
November eene reis door Griekenland aan
vaarden. De Keizerin-weduwe gaf aan de
dimarchen van Athene en van Piraeus te
kennen, dat zij tevreden en gelukkig was
over de harteljjke ontvangst.
In den omtrek der Dardanellen heb
ben eergisteren-nacht tusschen 2 en 3 uur
verscheidene zware schokken van aardbeving
plaats gehad, waardoor groote verwoestin
gen zijn aangericht. Het aantal slachtoffers
is nog onbekend.
Naar men verneemt zal de nieuwe
Bulgaarsche Staatsleeniug, met de Lander-
bank gesloten, wegeus redenen van staat
kundigen aard, te Weenen niet in de
officiëele noteering worden opgenomen.
Uit St. Petersburg verneemt men, dat
de Czaar moet besloten hebben, Lijfland»
Gouverneur, Zinovieff, weg te zenden, naar
aanleiding van de klachten, den Keizer
tjjdens zijn verblijf in Denemarken geworden
over Zinovieffs wanbestuur; 0. a. zouden ette
lijke verkeerde personen zijn verbannen.
Uit Zanzibar wordt gemeld, dat van
de benden, waarmede Bushin het landschap
Usarama verwoestte, in de gevechten met
de inlandsche benden en met de Duitsche
beschermiugstroepen ongeveer zevenhonderd
man zijn gedood. Aan de andere zjjde be
draagt het verlies zeven man, onder welke
niet een Europeaan.
Het Japansche Ministerie heeft collec
tief ontslag gevraagd.
Wat hebben de liberalen toch bitter weinig
voor het onderwijs over! In de N. R. Ct. wordt
gejammerd over deu vermoedeljjken val van eene
bewaarschool van het „Nut" te Workum, die
gesloten zal worden omdat de gemeenteraad met
6 tegen 4 stemmen eene jaarljjksche subsidie van
f 200 heeft ingetrokken. Ondankbaren worden de
Itoomschen en orthodoxen, genoemd die jaren
lang van de school geprofiteerd hebben en de
subsidie intrekken, na zjj de meerderheid in den
Raad hebben. Er is nu slechts keuze, zegt de
A. R. Ct., om of de school geheel of gedeelteljjk
te sluiten, of door particuliere bjjdragen het jaar
ljjksche tekort, dat ontstaat door de intrekking
der gemeente-subsidie, te dekken.
Dus zal de school vallen, als de particulieren
geen f 200 bijeenbrengen. Zoo iets is dus moge
lijk? 't Kan bjj de liberalen geen f200 ljjden,
om eene school staande te houden. SiïÜi
vleeseh, zooals hjj het gaarne at, en schoof hjj
soms zjjn bord terug, dan wist zjj zóo lang en
zóo aardig te praten, tot hjj er althans iets vau
nam. Geen dag gaat voorbjj, of de oude man
wordt er aan herinnerd. Ook dezen middag wordt
hem het half-koude maal voorgezet, alsof hjj een
bedelaar of een verdwaalde hond ware, dien men
een afgekloven been toewerpt. Geen enkel stukje
gebruikt de baas er van. Hij laat de huishoud
ster een glas sterken jenevergrog klaarmaken;
drinkt het in éen teug leeg; verzoekt de juffrouw
hem alleen te laten, werpt zich moedeloos in
zijn stoel, en is weldra vast in slaap.
Als baas Stavels ontwaakt, zit Willem tegen
over hem.
„Jjj hier!//
„Zooals je ziet, ouwe heer! Ik zit hier al een
klein, half uur. Ik wou je maar niet storen in
je dutje. Wat ik zeggen wil en liegen niet: te
zjjn getrouwd, hoor! Ik wou het eerst maarniet
gelooven dat het gebeuren zou. Daarom ben ik
zelf bjj de pret tegenwoordig geweest. Je hebt
toch zeker geene totstemming gegeven, is het
wel?
„Als zjj getrouwd zijn, is het zonder mjjne
toestemming," zegt Stavels.
Wordt vervolgd.)
