N I B U WE
No. 1462.
Wocnsita 6 November 1889.
14Ö0 Jaargang
Europa's strijdmacht.
BU1TENLAN D.
BINNENLAND.
Par 3 maanden voor Haarlem0,83
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG.
BOSBAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 1—6 regel» 30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie b Contant
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag*avond voor 6 uur ingewacht.
Een Engelsch dagblad, de Courrier de
Londres, heeft eeDe vergelijkende tabel op
gemaakt van de strijdmachten der onder
scheiden natiën van Europa en van betgeen
zij jaarlijks aan de belastingschuldigen
kosten.
Deze tabel is welsprekend door hare cgfers.
Uit deze statistiek bljjkt, dat de landen
van het Drievoudig Verbond* in geval
van oorlog, een contingent kunnen verschaf
fen bijna gelijk aan dat van Frankrgk en
Rusland te zamen. Het is misschien aan
deze gelijkheid van krachten en diensvolgens
aan den wisaelvalligen uitslag van den
strjjd, dat wij sedert een aantal jaren van
een oorlog verschoond' bleven.
Het effectief der legers, die de Euro-
peesche Staten in tjjd van vrede onder de
wapens houden, bedraagt in alles te zamen
3,263,474 manschappen, waarvan 876,938
in Rusland, 512,472 in Frankrgk, 491,840
in Duitschland, 290,106 in Oostenrijk-Hon-
garjje, 240,211 in Italië, 221,358 in Groot-
Brittannië, 182,000 in Turkije, 131,400 in
Spanje, 65,730 in Nederland, 43,400 in
België, 42,900 in Denemarken,'35,400 in
Rumenië, 33,000 in Zweden en Noorwegen,
32,345 in Bulgarjje, 26,346 in Griekenland,
24,260 in Portugal en 13,245 in Servië.
Zwitserland heeft slechts kaders.
In deze cgfers is niet begrepen het ef
fectief van het zeewezen, hetgeen klimt
tot meer daa 191,000 man, waarvan 61,400
manschappen voor Engeland, 29,379 voor
Rusland, 24,729 voor Frankrjjk, 16,403
▼oor Duitschland en 14,372 voor Italië.
Maar wat beteekenen zulke legers ver
geleken met hunne getalsterkte in tijd
*an oorlog?
Voor de vgf groote mogendheden van
het vasteland alleen, bedraagt dan het
effectief ongeveer 21 millioen man, waar
van 5 millioen ingeschreven in het leger
van den eersten ban.
Ziehier hoe het totale oorlogs-effectief
wordt verdeeld:
Duitschland 7,200,000 man
Frankrijk4,108,655
Italië2,626,000
Russische Rijk2,600,000
Oostenrjjk-Hongarije 1,181,000
Voor het leger dat in wezenlijkheid de
krachten bevat bestemd om in den strijd
te treden, bekleedt Rusland de eerste plaats
met 1,639,000 man; vervolgens komen
Duitschland met een millioen man, Frank
rjjk met 960,000 man, Oostenrjjk-Hongarjje
met 940,000 man, en Italië met 610,000
man.
De kosten, die zulke strijdmachten jaarlijks
veroorzaken, zgn ontzettend groot, Zg
bedragen elk jaar voor deze vjjt groote
mogendheden 2 milliard 27.720.300 gul
den waarvan rnim l'/a milliard voor de
FEUILLETON.
Hoe er alzoo geschreven is.
landmacht eu 433 millioen voor het zee
wezen.
In deze cijfers zijn niet begrepen de
273 millioen, welke de Engelsche Èegeeriog
thans aan het Parlement vraagt voor den
aanbouw van schepen, noch de 385 mil
lioen buitengewoon krediet, dit jaar toe
gestaan door het Fransche Gouvernement
aan de departementen van oorlog en ma
rine, noch de 106 millioen voor het leger
toegestaan door de Italiaansche Kamers.
In deze ontzettende cijfers staat Rusland
aangeteekend voor 495 millioen, Frankrjjk
voor 471 millioen, Engeland voor 381
millioen, Duitschland voor 268 millioen,
Italië voor 208 millioen en Oostenrgk-
Hongarge voor 203 millioen gulden. Aan
gezien nu deze zes mogendheden op krijgs
kundig gebied vier vijfde van Europa ver
tegenwoordigen, kan men besluiten, dat
de gausche wapening, welke de oude wereld
zich oplegt, gemiddeld en in ronde cijfers
twee en een half milliard gulden per jaar
kost.
Twee en een half milliard per jaar!
Twee en een half milliard geheel verloren,
zonder rekening te houden van het verlies
door de werkloosheid van 3.263.000 man
aan landbouw, nijverheid en handel ver
oorzaakt, een verlies, dat men, zonder
overdrijving, jaarlijks kan schatten op een
milliard.
Dus minstens genomen drie milliards.
En zulks geschiedt in de negentiende
eeuw, de eeuw van stoom, electriciteit en
voorspoed, de eeuw vau alle groote en
verbazende uitvindingen, de eeuw der zoo
genoemde volksbeschaving.
Drie milliard worden jaarlijks verkwist
ten einde gereed te zijn om elkander on
derling te vermoorden.
't Is waarljjk schande voor onze oude
wtreld!
Gaat Europa voort met deze bewapening,
dan kan het binnen korten tjjd niet beter
vergeleken worden, dan bij een geraamte,
waarin nog leven is, doch dat hg gebrek
aan kracht niet meer op de been kan ge
bracht worden.
Uit Berljjn wordt aan de Kölnische Zeit.
bericht, dat de oogziekte, waaraan de
Pruisische Minister van Financiën, de Heer
Von Scholz, lijdende is, zgn aftreden nood
zakelijk maakt, wat trouwens door hem
zeiven wordt toegegeven. Voor eenigen tjjd
dan ook heeft hij het verzoek om ontslag
reeds gedaan, en de inwilliging wacht slechts
op het vinden van zijn opvolger.
De Norddeutscke Allgemeine Zeitung
doet uitkomen, dat het bezoek des Keizers
te Constantinopel een nieuwe waarborg
is voor den vrede waarbjj land en volk
welvaren, en dat Duitschland hiervoor den
op de knieën als zjj hem vroegen hun wat te
vertellen, omhelsde hen en begon weer te wer
ken, alsof er niets was gebeurd.
Maar, baas boven baas; Jean Paul Eriedrich
Eichter behielp zich geheel anders onder zijn
arbeid. Kalm en vriendelijk zat hij te werken
in den hoek van een kamertje waar de dienst
bode was, ja zelfs soms stond te strijken. Dat
alles hinderde hem niet, ook niet de duiven, die
door de gebroken ruiten soms naar binnenvlo
gen. Pas later in Bayreuth, kreeg hjj een we
zenlijk studeerkamertje.
Van Matnrin wordt verteld dat hij, wanneer
hjj niet gestoord wilde wezen in zjjn werk, een
ouweltje op het voorhoofd plakte.
Wellington schreef op den dag, dat hjj elk
uur den Eranschen slag zon kunnen leveren,
met den kijker in de eene en de pen in de
rechter hand eene belaugrjjke brochure over de
oprichting eener Engelsche bank te Lissabon.
Hoevele beroemde mannen schreven in de ge
vangenis hunne beste werken!
Wederom anderen schreven het meest onder
ziekten, nood of schulden gehukt, zooals Gold
smith en Eielding, Camoens en Mozart, Milton
en Burns. Milton zei //wie het best kan lijden,
kan het best wat doen.//
Haendel was het grootstin het aangezicht van
Keizer van harte dankbaar moet zijn.
Met betrekking tot het voorstel van
de Duiiscbe vrijzinnige party aan den Rijks
dag om vermindering van vrachtprijzen
voor buitenlaudsche steenkolen, verneemt
de Köln. Ztg.y dat een zoodanig voorstel
bjj de betrokken spoorwegbesturen reeds
geruimen tijd ia overweging is.
De jachten Kaiser en LÏohenzollern, ge
ëscorteerd door verscheidene Turksche pant-
serscbepen, zijn jl. Zaterdag in de Turk
sche hoofdstad aangekomen en werden met
een aantal salvo's van het geschut begroet.
De Duitsche Keizer en de Keizerin kwamen
aan de Dalrna Bagtsche aan wal, waar de
Sultan hen ontving. Zij begaven zich daarop
naar het Yldez Paleis, waar eene eerewacht
defileerde.
Het Berliner Tageblatt meldt bij wijze
vau gerucht uit St. Petersburg: De Russische
troonopvolger is voornemens, eenige dagen
na het vertrek van den Duitschen Keizer
uit Constantinopel, ook zijnerzijds aan den
Sultan een bezoek te breugen. Tusschen de
Keizers Wilhelm en Alexander moet tjjdeus
het verblyf van deu Czaar te Berlijn over
dit plan reeds gesproken zjjn, eu misschien
zelfs is het door Von Bismarck aanbe
volen.
Op Lord-Mayorsdag, 9 November,
zal weder als vau ouds te Londen de bekende
optocht worden gehouden. De lijst van al
de muziekkorpsen, lichamen eu vertooningen,
die den Lord-Mayor zullen voorgaan, neemt
heel een klein gezette kolom van een En
gelsch dagblad in.
IIAIRLEMSCHE COIRAIT.
ABONNEMENTSFBXJ8
AGITK MA NON AGITATE
?BIJ8 DBB ADVEBTENTlBW
Uitge vers: KüPPERS I, AUREÏ.
Het is altijd aardig de verschillende manier
van w. rken van eenige schrijvers en dichters
weer eens na te gaan.
Washington Irving kon overal en te midden
van het grootste geraas en getier schrijven.
Walter Seott maakte al zijne hoofdstukken in
zijne verbeelding gereed, terwijl hj nog te e
lag, half wakend, half droomend. Dan stona hy
op, nam onverwijld pen en papier, en se ree
zoo met het grootste gemak. Hij bekent in een
zijner werken, dat hy meestal niet wist hoe y
den een of anderen roman tot een goed. einde
zou brengen. Hij had nooit een vastgesteld P'®*}
bij het schrijven; als hjj er eens een had, hield
hjj er zich niet aan. Ik beijverde mij, zoo zegt
hij, om op eene vermakelijke en leerrijke wijs te
schrijven, eu de rest liet ik over aan het noodlot.
Ook hij schreef te midden van allerlei drukte,
en zijne kinderen en hunne makkers, de wind
honden, mochten vrij in zijne kamer komen.
Hij antwoordde op al die vragen, die de kinde
ren deden, legde soms de pen neder, nam hen
Prins Roland Bonaparte heeft op de ten
toonstelling te Parijs eene gouden medaille
behaald voor zjjne ethnographische werken.
De Hertog van Aumale is naar zjjn
kasteel Wood Norton vertrokken, waar hg
den winter met den Graaf van Parijs zal
doorbrengen.
Le XlXe Siècle meldt, dat het hotel,
door Generaal Boulanger op Portland Place
te Londen bewoond, te huur staat voor
30.000 frs. per jaar.
De Spaanscbe Gaceta bevat een
koninklijk besluit, waarbjj de Minister van
Financiën gemachtigd wordt bjj de Kamer
in te dienen een ontwerp van wet tot ver
hooging vau de inkomende rechten op
granen en meel.
Pater Francesco Denza is benoemd
tot lid vau de permanente internationale
commissie voor de bewerking van de
hemelkaart, als directeur van het Vaticaansch
Observatorium
Volgens berichten uit Odessa zgn
aldaar Fransche kapitalisten tegenwoordig
bezig op groote schaal Russische champagne
te fabriceeren. Zjj hebben groote hoeveel
heden druiven in Bessarabië gekocht, deze
gesorteerd, alleen de geheel gave bewaard,
en zjjn nu bezig, met de hulp van uit
Champagne ontboden deskundigen, den
den dood. Beethoven heeft zijne meesterstukken
vervaardigd, half doof, en daardoor tot in den
dood bedroefd; en Schiller schreef zijne beste
treurspelen, toen hij door ziekte werd gekweld.
Dokter Johnson schreef al zjjne artikelen ter
wijl de drukker of liever de zetter op hem
wachtte, als hjj aan het tweede gedeelte van een
stuk bezig was, ging het eerste al ter perse.
Als Goldsmith schreef liep hij van de kamer
naar de keuken, zonder ooit van iemand notitie
te nemen. Ir. de keuken bleef hij dan soms eene
poos voor den li aard staan, en ging dan weer in
allerijl naar zijne kamer om zijne gedachten op
papier te brengen.
Lessing wandelde onophoudelijk door de kamer;
hij schreef om zoo te zeggen al loopende.
Schiller had, naar overbekend is, als opwek
kend middel rotte appelen in de lade van zjjne
schrijftafel.
Als hij des nachts schreef, had hjj altijd sterke
koffie of chocolade, met wijn geprepareerd bij
de hand; ook dronk hij wel champagne. Addi
son schreef al loopende, in eene lange galerij;
aan elk linde daarvan stond eene flesch wijn,
waaruit hij zich gedurig laafde.
Jacon, dezelfde schrijver die zooveel bizonder-
heden aangaande VYalter Scott weet mede te
deelen, verhaalt van Erasmus Darwin, dat hij
wijn te bewerken. Het schjjnt dat de druiven
in deze streek van Rusland het best voor
het vervaardigen van schuimende wjjoen
geschikt zijn; de Bessarabische champagne
die den laatsten tijd in den handel is ge
bracht is aanmerkelijk beter dan de Krim-
champague, die reeds sedert vele jaren
verkrijgbaar is. Over het algemeen maakt
de Russische wijnbouw en vooral de berei
ding van deu wijn groote vorderingen;
het verschil in prijs in vergelijkiug met
Fransche wijnen is ten gevolge van de
hooge inkomende rechten natuurljjk zeer
aanmerkelijk, zoodat men goedsmakenden,
ouvervalschten Russischen rooden wijn
koopen kan voor een prijs, waarvoor alleen
zeer vervalschte zoogenaamde Fransche
wjju verkrijgbaar is. Lang hebben de wijn
handelaars alhier zich tegen den Russischen
wijn verzet, daarop is trouwens minder te
verdienen; maar onder den aandrang vau
het publiek zijn zij allen, de eene na den
andere, tot den verkoop van inlandscbe
wijuen overgegaan, daar zij anders door de
speciale dépots voor den verkoop der goed-
koope soorten geheel zouden verdrongen
zgn. Er wordt ook wijn naar Frankrijk
uitgevoerd om daar tot Bordeaux verwerkt
te wordeD. De Krim eu Bessarabië schgueu
de gunstigste terreinen op te leveren; de
Kaukasische wijnen hebben een wrangen
smaak, die niet iedereen bevalt.
Volgens bericht van Greta is Cbakir
Pacha met drie oorlogsschepen, welke een
regiment troepen aan boord Lebben, naar
Spaalia gegaan, waar men voor muiterjj
ouder de troepen en ontscheping van
wapenen en ammunitie uit Griekenland
vreest.
In het Gtds-artikel van Professor Buys over
de Eerste Kamer en de Schoolwet
wjjst de hooggeleerde schrjjver op het
verschijnsel dat, uit de vele adressen, die bjj de
Eerste Kamer tegen de Onderwijswet inkomen,
moet worden afgeleid dat er eene kentering is
gekomen in de meening van vele liberalen, wie
het ontwerp, iu Mei ingediend, zeer meeviel;
men had veel erger gevreesd. Toen was van geen
algemeen petitionnement bjj de Tweede Kamer
ook maar in de verte sprake.
De schrijver is van oordeel dat er geen reden
is voor die veranderde zienswjjze; hjj gelooft dat
de Eerste Kamer, in 't welbegrepen belang des
volks, de wet moet aannemen.
„De oppositie tegen de nieuwe wet vindt//
zegt de schr. //haren grond niet in 't
geen men aan de openbare school ontneemt,
maar omgekeerd in wat men aan de bizondere
school toevoegt, nl. de subsidie uit de schatkist.
//Men moet immers ziende blind wezen om
het feit te kunnen loochenen betoogt schr,
dat de helft der natie veel minder gehecht
is aan de openbare school dan nog in 1857. De
wet van 1878 heeft den tegenstand doen toene
men. De nieuwe wet nu moet daarmee rekening
meestal op reis schreef. Maar hoe reisde hjj? In
eene oude waggelende reiskoets van boven spaar
zaam verlicht. Voor in het rjjtuig, (.dus al een
voorlooper van de nu zoo netjes ingerichte dok
ters en dames-coupés, (waren bakjes voor papier
en potlooden, mes, vork en lepel; aan den an
deren kant boekenrekjes, en kL ine bufietjes met
vruchten en suiker.
Als Coleridge, de Engelsche schrjjver, bezig
was, sloeg hij de maat met de voeten en
schreeuwde elke sehoone gedachte overluid uit.
Winkelmann en Lessing hebben zich het
meest toegelegd op het herzien hunDer geschrif
ten. Pope getuigt dat hjj evenveel genoegen
hadin het herzien als in het schrjjven zijner
werken.
Petrarcha was nooit te vreden en wenschte
steeds dat hjj het beter kon doen. Johnson en
Milton schreven zeer langzaam. Pascal had
twintig dagen noodig voor een zjjner beroemde
brieven. La Rochefaucould werkte vijftig jaren
over een klein deeltje van tweehonderd bladzijden.
Ariosto moest twaalf malen het eerste vers van
zijn „Koland" overmaken. Buffon achttien malen
een hoofdstuk uit een zijner werken.
En zoo is er nog veel meer, waarover inder
daad eene interessante studie zou te maken zijn.