NI EU WE
BuiTENirnrüi
No 1465.
Woensisa; i3 November
14dc Jur&ang
Vooruitgang van de weten
schap.
B 1 N Ai E IN L A N 1).
Werkstaking op zee.
Hl 4 RUMS CHE C0VB4IT.
1BOHNEMKHTS FBIJ
Per 3 maanden roor Haarlemt 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATIRDAG.
BUHBAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITB MA NON AGITATE
PBIJB DSB ADVEBTBNTIiN
Van 1—regel»30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
AdvertentiSa worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
Vrij dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Ui tg ever»: KüPPERS Sc 1AUREI.
en
De wetenschap heeft zich tegenwoordig
niet te beklageu; de belangstelling vaD
het publiek weet zij zich in ruime mate
te verwerven. Tal van reizigers brengt zjj
in beweging, duizenden artikelen in de
couranten spreken over haar en honderden
boekdeelen behandelen haar, het eene al
geleerder dan het andere. Niet weinigen
zjjn er, die de wetenschap bestemmen om
den godsdienst te vervangen, en die door
haar de wereld willen vernieuwen, her
vormen. Of zg daarom haren aanbidders
dankbaar moet zijn? Dezulken nameljjk die
haar boren alles stellen en op die wijze
de wereld tot een verfijnd materialisme (de
verheerlgkiing der stof) tot een geleerd
heidendom terugbrengen? Volstrekt niet,
en wel omdat men haar in hare edelste
roeping miskent. Wie zou de wetenschap
niet bemiunen? Zij is immers de nasporing
der waarheid, en de waurheid geleidt tot
God, Die zelfs de oneindige waarheid is.
De grootste geleerden zijn geloovige man
nen geweest, maar de ongeloovigen worden
gedwongen op een zeker punt te bljjven
staan, hunne navorschingen worden daar
jjdel, het allerlaatste weteu ze niet te ver
klaren, tot God opklimmen willen ze niet,
en zoo is hun weteu slechts eeue kennis
van ouderdeelen en feiten, waarbjj God als
hoogste oorzaak wordt vergeten. Zulk eeue
zoogenaamde wetenschap beminnen wij
niet.
De electriciteit heeft thans het voor
recht van bet meest de aandacht tot zich
te trekken. Wie zich hiervan wil overtui
gen bezoeke slechts eene der menigvuldige
tentoonstellingen van electriciteit, die te
genwoordig zoo vaak worden gehouden.
De electriciteit roept den Hercules der oudeu
in het geheugeu terug. Hier smelt zjj de
metalen, daar geeft zjj licht; hier verguldt
ZB» ginds is zjj eene beweegkracht, die zich
meet met den stoom. Zie, daar is zjj weder
een vliegende bode, die in enkele seconden
de gedachten van den meosch overbrengt
van het eene einde der wereld naar het
andere. Ja, men laat haar doordringeu in
het meuscbeljjk lichaam en zij geeft de
storingen aan, welke de ziekte daar teweeg
brengt. Al verder is zjj een uurwerk, nauw
keurig het uur aangevende en wel op den
zelfden tijd op duizend verschillende plaat
sen. Reeds dacht men al het mogeljjke
nut van haar getrokken te hebben eu dat
verder uiets meer noodig was dan de reeds
bekende toestellen te volmaken, toen eene
nieuwe toepassing een nieuw veld voor haar
opende.
FEUILLETON.
Vervolg en slot.)
Ongetroost verliet //de baas" stuurman Tjebbes.
Maar eer hjj tot zijne kameraden terugkeerde,
peilde hij nog eens de pomp, die een zeer be
denkelijk aantal voeten water aangaf.
Luider en luider klonken de stemmen der
werkstakers. Wat zij zeiden, was niet te verstaan,
maar wat zjj bedoelden werd spoedig genoeg
merkbaar, De timmerman en twee matrozen ver
hieven hunne stem ten laatste en riepen: „Als jjj
dan volstrekt verzuipen wilt, wij niet." Met hun
drieën gingen zij naar den stuurman toe en
zeiden: „Wij hebben vrouw en kinderen, wq wil
len pompen//!
//Ja mannen, het spjjt mij, maar t is nu te
//laat. Daar straks hadt ge kunnen spreken en
//hebt het niet gedaan. Gaat maar weer heen,
„ik geef het pompgereedschap niet//.
Weder verliep er een uur; dat de werkstakers
niet op hun gemak waren, werd meer en meer
duidelqk, zjj schenen in zeer gunstig beraad te
zijn, en meer dan eens hoorde de stuurman be
dreigingen en verwenschingen uitbraken, die niet
hem, maar Andries golden.
Nog (enmaal ziet hij den timmerman naar den
peilstok grijpen, en toen hij dien uit de pomp
ophaalt, is zulk een groot gedeelte van de lp
De Atneiikaau Edison vond de telephoon
uit, eu ziedaar, uu is het uiet alleen de
menscheljjke gedachte, neen maar ook de
menseheljjke stem zelve, die naar groote
afstanden heuensuelt; op honderden mjjlen
verwijderd kan men een geheel concert
bijwonen; eene opera te Parjjs gezongen,
wordt te Dieppe duideljjk gehoord. Dat
is verbazend; de dagelijksche toepassing
dier grootsche uitvinding is echter als men
wil nog verbazender, daar zjj eene geheele
verandering teweeg kau brengen in het
maatschappeijjk verkeer. Reeds zjjn tele-
phoon-maatschappjjen opgericht; ieder par
ticulier kau zich een telephoon aanschaffen
en aldus ziju woord uaar de meest uiteen-
loopeude richtingen overbrengen en nu
reeds verspreidt men de woordeu, gelijk
men gas of water verspreidt door middel
van afzonderlijke buizen.
Dat alles noemen we gaarne: wonderen
der weteuschap. Wjj kunnen hier natuurlijk
niet treden in een afzonderljjke beschrijving
der toestellen, en evenmin den hewoude-
reuswaardigeu vooruitgang der weteuschap
en de toepassingen der electriciteit breed
voerig bespreken. Wjj herhalen het: bezoek
maar eens eeue tentoonstelling van elec
triciteit. Verbazend! Wonderen! roept men
uit, eu om het geziene te verklaren zou
men boekdeelen kuuneu schrjjven. Dat was
echter ook geenszins het doel van dit
opstel. Wjj willen slechts eeue vraag doen,
namelijk deze: waarheen voert ons dat alles.
De beantwoording dier vraag geschiedt
in ons volgend nummer.
Terwjjl in de Borinagerondom Bergen,
de arbeid in de mijnen weder geregeld in
gang is, scbjjnt thans het Centre door het
contagium der werkstakingen te zjjn aange
tast. Eeu bericht van eergisteren aan dehidé-
pendance houdt in, dat, hoewel de toestand
niet veranderd is, toch verschillende inlich
tingen hoop geven op eene geleidelijke
verbetering.
Het is in de Beiersche Kamer van
Afgevaardigden gegaan geljjk meu had
verwacht. Het voorstel der Centruinpartjj
betreffende de bedeeling van het recht van
koniukljjk placetis met 81 tegen 78 stem
men aangenomen. Namens de rechterzjjde
werd door Dr. Dalier eeue verklaring voor
gelezen, hierop nederkomende: dat de leden
der rechterzjjde hunnen op de grondwet
afgelegden eed niet toepasseljjk makeu op
de uitbreiding, die in de miuisteriëele inter
pretatie aan de grondwet wordt gegeven,
en voorts dat zjj bjj de behandeling der
begrooting voor eeredienst zoodanige ge-
dragsljjn zullen volgen als zjj tegenover
nat, dat het duideljjk wordt dat het zoo niet
heel lang meer kan doorgaan. Zwijgend beschouwt
de stuurman de onrustige gebaren, die dreigende
houdingen, die zich eindeljjk oplossen in zeer
verstaaubare bedreigingen van den raddraaier, An
dries.
//Als jjj nou niet dadeljjk heengaat en den
stuurman vraagt of wjj mogen lenapompen, dan
slaan wjj je de moffenheraens inl" riepen twee
forsche stemmen te gelijk. En om hunne woor
den kracht bij te zetten, had de eene Andries
bij den nek en hield de andere hem twee bruine
gebalde knuisten voor. Ook de timmerman meende
zich niet onbetuigd te moeten laten, althans hjj
voegde zjjne vuist er nog bij, en zoo ging het,
half sleepende, half duwende, naar achteren toe,
waar zjj Andries loslieten, doch bjj hem bleven
staan.
//Stuurman//, zeide deze, sidderende over zjjn
gansche ljjf, //wjj willen pompen! Toe, stuurman,
laat het ons toe, wjj hebben het zoo niet ge
meend!//
//Heb jjj het zoo niet gemeend, lafaard?"
„Neen, stuurman! In Gods naam, laat ons
//maar lenspompen, misschien is het noe niet te
laat!"
//Is dat jelui aller wensch? Zou je graag wil-
„len lenspompen als je mocht?//
„Ja, ja!// riepen nu alle stemmen tegelijk,
„geef ons het pompgerij maar; wie weet, het is
„misschien nog niet te laat!"
//Wacht hier op mjj", zei de stuurman; haalde
de thans gehoorde verklaringen van den
Minister noodig achten.
In de Internationale Revue der ge-
sammten Armeeën und Flotten wordt ge
wezen op de gevaren der weelde voor het
Duitsche offieierskops. Het vermjjden van
overbodige weelde iu levenswijze en genie
tingen wordt als een der middelen be
schouwd om het Duitsche officierskorps
zijne hooge maatschappelijke positie te doen
behouden. Op bedenkelijke verschijnselen
van weelde worde gewezen, terwijl voorts
nagegaau wordt, hoe eene eenvoudige
levenswijze kan worden gevolgd, zonder
tegen de verplichtingen van den officiers
stand ie zondigen, noch den officier een te
ver gedreven onthouding op te leggen.
Het scbijut zich te bevestigen, dat
de Duitsche Kapitein Francois met zjju
gewapenden troep in het ouder Duitsche
bescherming geplaatste Damaraland (in
Zuidwest-Afrika) door de inlanders onder
Koning Kamaherero is ingesloten. Althans
de afdeeling Keulen van de Duitsche Kolo
niale Maatschappij heeft tegen 15 November
eene vergadering bijeengeroepen, om te
beraadslagen over de vraag, hoe Francois
met zijne manschappeu uit zijn gevaarlijken
toestand zou kunnen gered worden.
Gedurende zjjn verbljjf te Budapest
heeft Herbert Yon Bismarck met Tissa
de quaesties der tarieven en handelspoli
tiek behandeld, vooral in verband met de
expiratie van het tractaat vau Frankfort
van 1892.
Indien de bakkersknechts te Londen
het werk staken, zegt de St. James Gezette
zal dit een ware ramp voor de stad zjju
eu zullen de werklieden over heel de wereld
een lesje ontvangen. De verhoogde prjjs
van het brood zal natuurlijk het zwaarste
drukken op den armen. Dat is de ramp.
De les zal wezen, dat het verhoogde loon
de arbeiders uiets rjjker zal maken, wan
neer hjj zjjn brood zooveel duurder moet be
talen.
De Minister van Buitenlandscbe Za
ken in Portugal is beuoemd tot Staatsraad.
Het plan oui het Ministerie te vernieuwen
is opgegeven; het Kabinet zal dus alleen
worden aangevuld met nieuwe Miuisters
van Oorlog eu Financiën.
Uit Turjju wordt bericht, dat er een
stoute aauval beraamd was tegeu deu trein
uit Indië, die veertien millioeu lire aan
waarde bevatte. De aanval is mislukt door
dien de politie te Turjju heimeljjk was
onderricht vau betgeen er gaaude was. Er
waren mistdieu voorzorgen genomen. Tus-
scheu Salbetrarid en Bardoneche, op welk
vak de aanval 's nachts moest geschieden,
waren er van afataud tot afstaud karabi-
niers geplaatst, alsmede op de locomotief,
doodbedaard de pompemmers en zuigers roor deu
dag, droeg ze naar de midscheeps en hield ze
daar, op een afstand van de pompen, bjj de
valreep boven het water. Toen hief hjj ze met
beide handen omhoog en zeide op vastberaden toon:
//Nu, man voor man, zonder onderscheid,
excuus vragen; anders, zoo waar ik leef, zien
jelui dit gereedschap nu voor het laatst! Een
voor een, Andries voorop!"
Zonder zich een oogenblik te bedenken, ge
hoorzaamden allen aan dit bevel. Toen gaf de
stuurman het pompgerjj aan den timmerman en
in een onbegrijpelijk korten tjjd was de geheele
werkstakersbende aan het werk.
Hoe lang het wel duurde, eer al het water
uit het schip gepompt was? Zij pompten on
vermoeid dien ganschen nacht en den geheelen
volgenden voormiddag door. Telkens mochten
twee man rusten, de anderen bleven pompen;
en dat ging alles alsof een blankofficier met de
zweep achter hen stond. Gedurende de tjjden
van rust werd gekookt en gegeten, aangebrast
of opgebrast al naar zulks noodig was enz. enz.,
terwjjl de stuurman veelal het roer hield.
Eindelijk kwam des Hemels hulp. De pomp
sloeg lens en was na dien tjjd gemakkelijk lens
te houden. De bries wakkerde aaD, zoodat het
schip goede vaart maakte. Nog twee dagen eu
de hoek van Krawang kwam in het gezicht. Eea
uur of wat later lag de //Thetis// vlak bjj het
wachtschip ten anker.
en in de gewone rjjtuigeu. Het was eeue
stikdonkere nacht, die de misdadigers te
stade scheen te komen. De trein stoomde
zonder hinderpaal voort tot aan Avigliana,
toen plotseling de roode verlichte schjjf,
het teeken van oponthoud, te voorschjjn
kwam. De treiu hield uu op en de kara-
biniers zageu verscheidene personen nade
ren. Men liet hen begaan, maar toen werd
er gefloten, eu dadelijk gingen de bedoelde
personen op de vlucht. Het gefluit was
ontwijfelbaar voor hen een sein, dat het
geheim uitgelekt en de toeleg bjj gevolg
mislukt was. Zoodra de trein had stil ge
houden, stapten de karabiuiers er uit eu
gingen zjj aan het opsporen. Maar zjj heb
ben niemand kunnen vinden.
Volgens berichten uit Washington
is een voorstel der Nederlandsche Afge
vaardigden op de maritieme conferentie,
betreffende het seinen van stoomschepen
donr middel van stoom- of luchtdrukfluiten,
door de vergadering verworpen.
Men meldt uit Aden aan het agent
schap Stefaui: Volgens berichten uit Cboa
hebben de Derwischeu, gebruik makende
vau de afwezigheid van den Generaal, die
de voorhoede vau Meuelik commandeert,
Caudar in brand gestoken en de soldaten,
die er het garnizoen uitmaakten, vermoord.
Van het gebeurde onderricht, heeft daarop
de Generaal van Menelik de Derwischeu
aangevallen eu hen volkomen verslagen.
Hunne drie aanvoerders werden gedood.
Men verneemt uit Zanzibar dat de
betrekkingen van deu Sultan met de Duit
sche Oost-Afrikaansche maatschappij weder
hoogst gespannen zijo. De maatschappij
biedt niet meer dan 10,000 pd. st. als jaarljjk-
sche pacht voor het baar afgestane kustgebied;
terwjjl de Sultan beweert dat volgens de
boeken het laud gemiddeld 70,000 pd. st.
opbrengt. Hierop hebben de Duitschers ge
antwoord dat zjj het kustgebied in elk ge
val tóch zullen houden.
Leerzame cijfers. Dut de katholieke begin
selen alleen met kracht het socialisme kunnen
bestrjjden en tegenhouden, bljjkt wederom uit
de verkiezings-statistieken in Duitschland, welke
dezer dagen bij de behandeling der socialistenwet
in den Rjjksdag opnieuw werdeu te berde ge
bracht.
Het socialisme maakt de grootste vorderingen
in de niet-katholieke streken.
Zoo vielen bij de algemeen® verkiezingen van
1887 in de 196 bjjna geheel prolestantsche kies
districten van Duitschland van de 8.770,329
uitgebrachte stemmen niet minder dan 599,657
aan de socialisten ten deel en in de 86 over
wegend protestantsche districten van de 1,150,902:
94,358.
Oumiddelljjk zond stuurman Tjebbes zjjn
ziekeu patroon naar het hospitaal, en koelies
kwamen de afgematte manschappen aflossen en
hielden de brik lens.
Bjj het lossen van de lading bleek de boven
ste, beschadigbare lading, droog gebleven te zjjn
doch in het ruim waar het paarlmoer en de
schildpad lagen, waren de kisten nat, zoo nat
zelfs dat hjj sommige het water nog onder het
ophjjschen er uitliep.
Tjebbes had zjjn volk permissie gegeven a»n
wal te gaan, en van die permissie werd gaarne
door hen gebruik gemaakt. Overal, waar zjj
kwamen, verkondigden zij de goede hoedanig
heden van hun stuurman, die //een kalf van
een vent" was, maar //ferm, als het er op aan
kwam.// Niemand sprak kwaad van hem. Toen,
na volbrachte lossing, de brik te Soerabaya aan
den kiellichter lag, bleek het dat eene groote
hoeveelheid zeewier zich in de, door het koraalrif
gemaakte, diepe insujjdingen had vastgezogen. Zoo
was het lek plotseling tot vermindering gekomen
Eene flinke som gelds, door assuradeuren aan
stuurman Tjebbes uitgereikt voor zjjn standvastig
en moedig gedrag, beloonde hem eenigermate
voor de doorgestane bezwaren; maar zjjn gelaat
kreeg zjjne vroegere vrooljjke uitdrukking eerst
terug, toen zijn patroon genezen uit het hospitaaj
aan boord terugkeerde.
Overgenomen met toestemming des schrijvers
uit het Dagbl. van Z. H. en 's Or.)
