N I E U WE
No. 1472.
Vrijdag 29 November 1889.
14fle Jaargang
Een woord over de jonaste
revolutie.
BUITEN LA N I).
BINNENLAND.
4.
Arvor en Ingrid.
Koloniën.
HAARLEM
ABOHNEMEWTSPBIJ B
Per 3 maanden voor HaarlemI 0,8b
Voor de overige plaatsen in Nederland tr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummers0,08
Dit blad verBohjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITK MA HON" AGITATE
PBIJB DBB ADVBBTBBTIBB
Van 1—regel30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vr j' dag» avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KAPPERS Sc I, AURET.
Verrassende berichten inderdaad hebben
we in de laatste dagen uit Brazilië ver
nomen. Eene klaarblijkelijk sinds langen
tjjd voorbereide revolutie heeft gezegepraald,
zjj heeft het grjjze keizerpaar gewelddadig
onttroond en uit het land gejaagd om ten
slotte de republiek uit te roepen, aan wel
ker hoofd zjj een plicbtvergeteu revoluti-
onnair heeft gesteld. Het is buiten kijf dat
deze omwenteling bet werk der loge is,
die in alle lauden voor den republikein-
scben regeeriugsvorm jjvert en die, helaas!
in Brazilië eene machtige hand bezit. Wij
hebben hier met eene nieuwe uitgave van
de woelingen der Carbonari in Italië en
der Spaausche Possibilisten te doen; vol
gens dit recept werd er in Brazilië ge
werkt.
Het monarchaal systeem, de legitieme be
grippen hebbeu door de jongste gebeurtenis-
san in Rio Janeiro een zwaren slag gekregen
en de zegepraal dezer revolutie zal in menig
vorsteljjk paleis van Europa diep worden
betreurd. Maar wjj lezen of hooren nog
niets van een protest der monarchen of
der monarchale Staten en het scbjjnt dus
dat er van dezen kant niets gedaan zal
worden voor de belangeu en de rechten
van deu onttroonden Vorst. Nu, zulks ver
wondert ons eigenljjk niet; sinds de mo
narchale Staten van Europa rustig toeza
gen en zich onverschillig betoonden, toen
de oudste en wettigste Troon der wereld,
die van deu Apostolischen Stoel, door de
revolutie bedreigd en van zjjn wettig eigen
dom berhofd werd, kan men toch niet
meer verwachten, dat er eene mogendheid
zich tot bescherming van bet gekreukte
rocbt verheft eu dat er eene gezamenljjke
Strjjd tegen de revolutionnaire aanslagen
wordt aangebonden. Het gevoel van soli
dariteit ontbreekt en het oude eerbied
waardige christelijke koningdom beeft voor
de moderne begrippen moeten wijken. Geen
wonder, dat de revolutiouuaireu iu hunne
stoutmoedigheid gesterkt worden eu dat,
bjj gebrek aan tegenwerking, de revolutie
dan hier, dan gind», onversaagd haar hoofd
verheft.
Het gelukken van den jongsten coup
détat in Brazilië zal ongetwjjfeld deu moed
aangewakkerd hebben van de schootsvel-
dragende troonverdelgers in andere landen
en bet zal ons niet verwonderen wanneer
ook, bjj de eene of andere gelegenheid, iu
Madrid of Lissabon de in Rio Janeiro
welgeslaagde proef wordt herhaald.
Merkwaardig is de houding der liberale
pers. Men leest niets vau eeuige afkeuring o f
FEUILLETON.
Vervolg).
O, Arvor, Arvor!" mompelde de oude Björn
bedroefd. //Nog zoo jong en nu reeds sterven 1
Welke smart zal het uwe Ingrid veroorzaken,
als ik u op de ljjkbaar bij haar breng! Want ik
wil er u uithalen.... Ingrid heeft mjjn woord!.,
en bij den baard van Gustaaf Wasa, Olaf Björn
hjeld nog steeds zijn woord!..."
Intustchen had hjj zijn halsdoek in eene kruik
met water gedoopt en bond zich den doek voor
den mond.
//Wat wilt gij doen, Björn?" vroeg bekommerd
de mjjnwerker Herald, «Arvor Ljung zal reeds
lang in den giftdamp zjjn verstikt. Zet dus uw
leven niet roekeloos op 't spel!"
«Ik weet wel, dat Arvor door den giftdamp
verstikt is", gaf de oude kortaf tot bescheid.
«Ik zal zjjn ljjk er uithalen voor Ingrid Stjerna.
Maakt, dat ge weg komt! Redt u!"
Middelerwijl begaf hij zich naar de opening
en brgoc naar binnen te kruipen.
«Houdt hem met alle kracht terug!" riep
Herald de anderen toe.
De vier mijnwerkers vlogen den ouden man
na, doch voor de opening dreigden zij neer te
storten terwijl de oude bereids doorgekropen
misprijzing der onrechtvaardige daad, slechts
hier of daar vallen een paar krokodillen
tranen, dat juist Dom Pedro, die toch zoo
zeer terwille is geweest van het liberalisme
en die eenmaal ter zake van de afschaffing
der slaverujj zoo hoog geprezen werd, zjju
troon moest verliezen. Maar daarbjj betuigt
meu teveus eene merkwaardige sympathie
voor de nieuwe republiek.
Een aantal joodsche bladen in het
buitenland, organen der Alliance Israelite*
zijn nog een stap verder gegaan en hebben
als oorzaak van de revolutie genoemd de
vrees welke in Brazilië bestond voor eene
toekomstige katholieke Regeoriug. Dom
Pedro heeft geene manueljjke erfgenamen,
maar eeué dochter (gebuwd met den Graat
d'Eu); de vermoedelijke wettige erfgename
van den troon, eene vrome katholieke
Vorstin. En nu zeggen de joodsche organen,
dat de katholieke gezindheid van Dom
Pedro's dochter de steen des aanstoots bij
de Braziliaansche liberalen is geweest en
zjj vinden dus de omwenteling en hare
gevolgen zeer natuurljjk. Ja, de Ne.ue
Freie Presse o. a. gaat nog verder eu
zegt, dat de onttroning van Dom Pedro
moet beschouwd worden als eene reactie
van het volk tegen deu invloed der Jezuïeten
aan bet Hof, ofschoon het blad zelf erkent,
dat onder Pedro II eene algemeene opheffing
der kloosters en eene verdrjjviug der
Jezuïeten heeft plaats gehad. Het genoemde
orgaan profeteert ook alle dynastieën, die
door de Jezuïeten worden geïnspireerd,* dat
wil zeggen, die nog een overbljjfsel van
katholieke gezindheid aan deu dag leggen,
hetzelfde lot. Volgens deze theorie der
jodenpers is dus eene revolutie geoorloofd,
wanneer zjj van liberalen uitgaat eu tegen
eene katholieke dynastie is gericht.
Iuderdaad, dat is een zeer leerrijke be
kentenis, die Vorsten en Staatslieden van
katholieke Staten wel ter harte mogen
nemen eu die ook aan de volkereu eene
rjjke stof tot nadenken geeft.
De voorstellen van leden der Centrum-
en andere partijen, betreffende Zondags-
arbeid alsook arbeid van vrouwen en
kinderen zijn in den Rjjksdag bjj eerste
lezing behandeld. Het was vooruameljjk
te doen om een besluit van den Rjjksdag
te verkrijgen, waarmede den Bondsraad,
eene bepaalde aanleiding zal worden ge
geven om de zaak eindeljjk tot eene defini
tieve beslissiug te brengen. In het debat
werden geen bezwaren er tegen aangevoerd
en daar geen der leden eeu commissoriaal
onderzoek noodig achtte, zal er dus recht
streeks tot tweede lezing worden overgegaan.
en verdwenen was. Hunne ademshalingswerk-
tuigen, niet door natte doeken beschut, konden
den giftdamp niet uithouden en na dezen zoo
met macht en vreeseljjk ondervonden te hebben,
durfden zij niets meer beproeven, om 't voorbeeld
van hun hoofdman te volgen. Mistroostig, ver
stoord en bleek van ontzetting ijlden zjj heen
en verspreidden in de naastbjjgelegen mijngangen
door hun verhaal over het zeldzaam, wonderlijk
natuurverschijnsel bij alle mijnwerkers vrees en
ontzetting. Weldra weerklonken de gangen der
mijn van 't geroep: «Redt u, redt u, 't gift
nadertl«
De oude, wakkere Olaf, eenigszins door zjjn
ratten doek tegen den giftwalm beschermd, drong
door de opening en steeg in de holte, welke door
een witten, doorschjjnenden walm was gevuld.
De mjjn-lantaarn van Arvor stond brandend op
den bodem, en als omgeven door een reuzen-
grooten, lichtblauwen nevelbol. Naast de lamp
lag in zijne volle lengte de ongelukkige Arvor,
dien de man met de zeis zoo noodlottig en
spoedigvan het tooneel der wereld had weggemaaid
Olaf Björn stapte of liever hjj tuimelde voort
want ook op hem begon de verpestende walm
noodlottig te werken... Hjj naderde het lijk,
boog er zich over heen, ten einde het met zjjne
knoestige, stevige handen te bewegen en het in
zjjne oude toch nog krachtige armen te om
vatten...
«Kan ik u niet levend bjj uwe Ingrid brengen,
goede Arvor, dan beproef ik het u dood er heen
In de zitting van den Rjjksdag
eergisteren 'gehouden, bracht Richter de
zaak van de Royal Niger Company ter
sprake. Woermauu verzocht de Regeeriug
er voor te zorgen, dat de nieuwe compagnie,
welke zich vormt aan den mond van de
Olierivier, van Engeland geen koninklijk
charter krjjge, maar dat Duitschland in
die streek een consulaat vestige; en bij
vroeg of er uitzicht was op bevrediging
der Duitsche aanspraken door de Niger
Company. De Staatssecretaris Von Bismarck
beloofde de vestiging van het geweuschte
nieuwe consulaat in overweging te zullen
nemen. Wat de zaak der Niger Company
betreft, de Commissaris vau Engeland
heeft nu zjjn onderzoek ten einde gebracht,
en met het oog op de loyaliteit der Enge!-
sche Regeeriug zjjn nu verdere stappen te
verwachten.
Bljjkens eene mededeeling van Graaf
Herbert Von Bismarck, is, krachtens eene
gemeenschappelijke proclamatie vao Enge
land, Amerika en Duitschland, de vroeger
afgezette Koning Malietoa weder tot Koning
van Samoa verheven geworden, en is daar
mede het geschil over Samoa tusscbeu de
betrokken mogendheden voorgoed vriend
schappelijk bjjgelegd. Deze mededeeling is
het eenige belaugrjjke, wat de dagenlauge
debatten over de posten der begrooting van
buitenlandscbe zaken hebben opgeleverd.
Vermelding verdient misschien de afloop
eener schermutseling tusscben den Staats
secretaris Herbert Von Bismarck en het
hoofd der Duitsch-vrjjzinnigen, Eugen
Richter. Nadat Graaf Herbert sedert acht
dagen aan de onophoudelijke, uiterst vin
nige, steeds over kleinigheden loopendo
aanvallen van dien Afgevaardigde had bloot-
gestaau (aanvallen tegen welke hjj, als
middelmatig redeuaar, oratorisch niet altjjd
voldoende is opgewassen), bleef hjj eer
gisteren, nadat Richter bem weder zeer
ujjdig aangevallen had, eenvoudig zitten,
en antwoordde den man iu het geheel
niet.
Bjj de behandeling der begrooting
voor Buiteulandsche Zaken in den Rjjks-
dag zeide de Staatssecretaris, Graaf Von
Bismarck, dat er vau de zjjde der Duitsche
Regeering niet het minste bezwaar bestaat
om met de bevriende Zwitsersche Re
geering een nieuw tractaat betreffende de
vestiging der wederzjjdscbe onderdanen te
sluiten, hetgeen te meer aanbeveling ver
dient, dewjjl enkele bepalingen van bet
bestaaude tractaat tot verschil van opvat
ting hebben aanleiding gegeven, betgeen
bjj bet opstellen van het nieuwe tractaat
kan voorkomen worden. De post voor het
Gezantschap te Bern werd daarna goed
gekeurd.
te dragen. Bjj den baard van Gustaf Wasa, ik
wil.
Doch toen hjj deze woorden zoo in zich zeiven
mompelde, viel hem, door het bewegen der lippen,
de natte doelc van het hoofd, dien hjj iü zijne
geja«gdheid niet sterk genoeg had vastgeknoopt.
Alvorens hem weder te kunnen oprapen, was
hem een vergiftige walm te gemoet gekomen,
hij had hem ingeademd en dat was voldoende...
Zjjne oogen stonden verglaasd; zijn verweerd ge
laat werd leikleurig... met een zucht, een ster-
vens-gereutel zonk hij zjjn geest gevend
neder naast het lijk van den fleren Arvor...
En de mjjnlantaarn thans eene doodenlamp
brandde met hare doffe vlam rustig door en
de schoone, groote, lichtende blauwe vlam,
welke het licht omgaf, werd steeds grooier en
grooter...
III
Met den meesten spoed verspreidde zich het
gerucht van de vreeselijke gebeurtenis naar Fa
lun, alwaar aanstonds de bevolking in verbazing
en opschudding kwam. De familieleden der
mjjnwerkers in de groeve werkzaam haast
ten zich naar de plaats van het onheil, ten ebde
zich omtrent den toestand van echtgenooten, vaders
of broeders met eigen oogen te overtuigen.
Ook in de woning van de ouders van Ingrid
was de ongeluksmare doorgedrongen, eu toen de
bruid van Arvor Ljung die vreeselijke ramp ver
nomen had, geraakte zjj in een toestand, schier
De Commissie voor de socialistenwet
heeft ojj tweede lezing deparagrapben 123
goedgekeurd, De stemming over paragraaf
24 (baodelende over de bevoegdheid tot
uitwjjzing) is tot 4 December verdaagd.
Men hoopt dat de fractiëu bet zullen kun
nen eens worden.
Gp eeu feestmaal, door de Kamer
van Koophandel te Rouaan gegeven
ter eere van bet industriëel syndicaat van
Frauschen in de Indisch-Chineesche be
zittingen, heeft de Heer Etienne, Onder
secretaris van Staat voor Koloniën, het
woord geroerd. Hp zeide dat Frankrjjkin
Tongkin moet bljjven om China te berei
ken. Het mag zich niet laten voorbjjstre-
veu door de Eogelschen. Het bezit van
Tongkiu ;s een fortuintje, daar het recht
streeks naar China leidt.
Koning Humbert van Italië heeft
de Kamers geopend. De troonrede kleurt
alles zoo optimitisch mogeljjk. Jammer
voor de Italiaansche Regeeriug dat de feiten
zich niet door woorden laten vernietigen.
De cholera is in de provinciën van
Perzië aan het afnemeu. In Zuid-Mesopo-
tamië, alsook onder de nomaden der Syri
sche woestjjn, die j zich aan alle genees
kundige toezicht onttrekken, heerscht de
gevreesde ziekte Hog zeer hevig. De Per-
ziobe overheden honden strenge quarantaine-
maatregelen vol.
Da Sanca Nacional van Brazilië
heelt bericht ontvangen, dat de Vereanigde
Staten eu Chili de Braziliaansche Republiek
hebben erkend.
Den 20sten October is te Batavia van
Singapore aangekomen het Braziliaansche
oorlogsschip Almirante Barroso, waarop een
kleinzoon van den Keizer van Brazilië als
Luiteoaut ter zee 2de klasse dient. Prins
August, Hertog van Saksen, is een zoon
van 's Keizers dochter Leopoldina, die ge
huwd was met Prins August van Saksen
en in 1871 stierf. Hjj wordt met St. Nico-
laas twae-en-twintig jaar.
Volgens de Loc. wordt tegenwoordig
op Atjeh eene proef genomen met een nieuw
middel tegen de beri-beri, dat bestaat in
eene warme beenbekleeding voor soldaten
die 's nachts op post moeten staan in voch
tig gras of op een sterk uitwasemenden
bodem. Men gebruikt daarvoor oude wollen
dekens.
De Zondag voor den Militair. Naar wij
met belangstelling en genoegen vernemen, worden
door den tegenwoordigen Minister van Oorlog
reeds vele maatregelen genomen om bjj het leger
de Zondagsrust in eere te brengen. Zelfs in
grenzende aan waanzinnigheid. Dus haar droom
zou naarheid wezen! De vurige nevel, waarin zjj
haar geliefde in den droom gezien had, omringde
haar iu werkeljjkheidlMaar zjj had immers ook van
eene werkelijkheid gedroomd. Zjj was niet
te weerhouden. Half zinneloos van verdriet en
toch door een schoone hoopvol vooruitzicht in
de toekomst bekoord, eene schoone hoop, wel
ke haar evenals een waas omgaf en het
woord «weder vereenigd// in haar gemoed per
ste, deed haar naar de mjjn vliegen, gevolgd
door de bekommerde ouders, om het lot van
heiden.
De mjjnoverste had daar buiten al de mijn
werkers hjj hun naam opgeroepen, alleen twee
hadden niet geantwoord: de oude Olaf Björn en
de jonge Arvor Ljung. Beiden waren verongelukt,
reeds lang dood, hierin kwam de mjjnoverste eu
al de overigen na een nader onderzoek volkomen
overeen. De verschrikkelijke stikstof verspreidde
zich langzaam maar gestadig door alle gangen
der mjjn, waaruit, in zoo verre het nogdoenljjk
was, de werktuigen en gereedschappen haastig
werden gered. De hoofdingenieur der mjjn
kwam ter plaatse en gaf het bevel, dat de mijn
en de schacht-opening gesloten moesten
worden.
Juist, toen men hiermede bezig was, verscheen
Ingrid in de mjjnwerkershut.
{Wordt vervolgd.)
