N I E U WE
No, 1475.
VrPag 6 December 1889
14dt Jurgug.
De laatste stuiptrekkingen
van liet Levyïsme.
BUITENLAND.
Arvor en Ingrid.
IIÜRLÏMSfBE C0BR1IT.
ABONNEMENTSPBIJB
Per 3 maanden roor Haarlem0,85
foor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzjuderljjke Nummer*0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATEUDAÜ.
BÜKJSAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITJS MA HON AGITATE
PBIJS OBB ADVEBTKNTIÊH
Van 1 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Advertentiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KüPPERS LAUEEï.
Jl. Dinsdag is het einde vsn den school
strijd begonnen. Wanneer de Eerste Ka
mer hare discussies geëindigd heett en de
eindstemming is gehouden, zal Nederland
tot ru*t r.yu gekomen.
Dan kunnen weder andere onderwerpen
behandeld worden door onze Volksvertegen
woordigers, dan is de eeuwige school-
quaestie voor langen tijd van de baan.
Het hoogste warmtepunt van de crisis
is bereikt, de koorts is sedert Dinsdag
aan het afnemen. Waaneer ons Hooger-
huis zjjne goedkeuring hecbt aau het ont-
werp-Mackay zal de algemeene beterschap
spoedig intreden. Alleen het onverhoopt
weigeren van den Senaat zou de zieke
Nederlandsche parlementaire politiek op
nieuw doen instorten.
Doch dat zal niet geschieden.
Op het oogeublik van crisis hebben de
kwade gee«ten nog gedaan wat hun mo-
geljjk was. De ziektestoffen in het oud-
doctrinair liberalisme hebben nog gewerkt
zooveel zjj dat in de ongunstige omstan
digheden vermochten.
De liberale Microben Katz, De Goeje,
Levyssobn Norman, Van Hamel, Voute,
hebben uog hunne beste krachten in het werk
gesteld.
De verpersoonlijking van het Doctrinai-
risme, van den afkeer tegen de bizoudere
school, en van al wat godsdiensthaat eu
priestervroes heet, de heer Mr. Levy heeft
er over gespeechd, gesproken, eene bro
chure geschreven, en courant-artikelen bjj
massa's door Nederland gejaagd.
Zijne partijgenooteu moeten voor hem
een standbeeld oprichten. Hij heeft zelfs,
en wat dit voor hem is, hoe bjj zich be-
laeheljjk daarmee maakte, moet ieder be
kend zjjn, hij heeft zjjne stokpaardjes
er voorgespannen om de Nederlandsch
Hervormde Christeijjke Kerk te verdedigen,
haar te proclameereu als de roem bjj uit
nemendheid van ons Vaderlaud, de roem
van den besten tjjd der Nederlanders, van
de 17de eeuw!
Die laatste stuiptrekkingen te zien van
Levy en vau zjjne partjjgeuooten van zjjn
volgelingen, die om hem en met hem de
Eerste Kamer met adressen bestookten, die
laatste doodskreten waren treurig om aan
te zien, droevig te hooren.
Het verraadt zeker geen goeden aard,
geen menschlievend gemoed, te lachen om
het verdriet, om de doodsangsten van in om-
macht zinkende medemenschen. Maar, nu
het hier geldt mannen, die veertig jaren
lang in werkeloosheid ons land zeiden te
FEUILLETON.
{Vervolg en slot.)
Hjj zette zich op de knieën en kroop behoed
zaam, met de mjjnlantaarn voor zich, door de
opening. De anderen volgden hem op den voet.
Zjj vernamen, hoe de oude, nadat hjj het doel
bereikt had, een kreet van ontzetting en ver
bazing slaakte. Een oogenblik later waren zjj
bjj hem, en stonden zjj zeiven ook stom van
verbazing en verwondering bij het zeldzame
schouwspel, dat zich aan hunne oogen voordeed.
Daar lagen de ljjken van beiden, die voor
zestig jaren verongelukt waren zoo wel onder
houden en onverteerd op den bodem, al» hadden
de twee ongelukkigen zoo pas den geest gegeven.
De oorzaak van hun ongeluk was tevens de
oorzaak van het behond van hun Ijjk; hier bood
zich een der zeldzame, wondervolle geheimen
der natuur aan, welke ontstaan uit de verbinding
van chemische en metalen elementen. De ont
zettingen van den doodstrjjd stonden op de
gelaatstrekken der dooden niet meer te lezen.
Met open oogen en in hunne natuurljjke ge
laatskleur lagen zjj daar, dood en koud sedert
zestig jaren, oude ljjken, waaraan men niet het
geringste spoor van vertering kon waarnemen.
regeeren, die door eigen schuld het ver
trouwen verloren der Natie, die, ten ouder
gebracht door de macht van een outwaakt
rechtvaardigheidsbegrip, zich het palladium
hunner vroegere grootheid zien ontnemen
door den overwiuuenden vjjand; nu wjj
zelf die overwinnaars zjjn, die voor het
eerst in zoo langen tjjd het Recht eiichen
met succes, nu komt de lach der tevreden
heid, de vreugdevolle lach der triomf ons
om de lippen.
Wjj bljjveu zonder medeljjden voor de
genen, die zich het onrechtmatig bezeten
goed slechts bjj stukjes en beetjes laten
ontnemen.
Nu raakt het ons niet, dat aan de ver
worven geljjkheid der gesubsidieerde bizon-
dere school, bjj het outwriugen^op ouze
tegenstanders, het eelt zitten bljjft, dat het
Levyïsme in den strjjd aau de handen ge
groeid kreeg.
Het Levyïsme heeft gestreden voor het
openbaar onderwjjs alleen, wjj voor het
ouderwjjs, omdat ons volk niet onderwe
zen kan worden in zjju geheel, zoo niet
het bizoudere naast het openbare wordt
geljjk gesteld.
Eeu der laatste stuiptrekkingen was de
vergadering van de Liberale Uuie, Zater
dagmiddag te Amsterdam gehouden.
Daar stelde de Heer Bloembergen voor,
geen uitspraak meer te doen. Dit voorstel
viel met 49 tegen 27 stemmen.
Mr. Willeamier, President van de Am-
sterdamsche schoolcommissie, dacht beter
te doen met de Liberale Unie als voor-
parlement te doen optreden en de uitspraak
te doen, dat de Eerste Kamer het oatwerp-
Mackay niet tot wet mocht helpen ver
heffen. Dat waren 53 tegen 22 aanwezi
gen met hem eens.
Dat was eene stuiptrekking, waaraau Mr.
Levy nog maar den angstkreet behoefde
toe te voegen, om het sterfbed van het
Letïysme aan ieder ander niet-kalm over-
ljjdeu te doen geljjk worden.
Die angstkreet stond Zaterdag-avond nog
in de N. Rott. Ct.
Prof. Spruyt, al jaren lang tegen de
openbare neutrale school de grieven van
de helft der Nederlanders erkennende,
schreef eeu open brief waarin hjj weder
evenals iu 1883 en onlangs aan diezelfde
grieven recht deed, en waariu hjj de Eerste
Kamer wees op de gevaarvolle gevolgen,
welke uit de afstemming van de wet zou
den kunnen voortvloeien.
Daartegen moest Mr. Levy opkomen.
Niets zeggend, oude waarheden en oude
ouwaarheden herhalend, spreekt hjj den
Professor toe, wiens zwakheid van karak
ter en bovenmatige toegeeflijkheid* hjj
gevaarljjk acht.
De eenvoudige mjjnwerkers waren bij dien
aanblik diep ontsteld, doch de jonge geleerde
nam de zaak meer koelbloedig op, hoewel zjj
hem zeer veel belangstelling inboezemde, omdat
hjj nu een prachtig onderwerp gevonden had
om eene geleerde verhandeling voor de konink-
ljjke Academie van wetenschappen te Stockholm
te schrijven.
Het beval de lijken er uit te halen. Men
droeg ze daarna door de mjjngangen, tot bjj
het heldere daglicht, alwaar zij voorloopig op
twee baren werden gelegd. De hoogstaande
Meizon hulde de beide dooden in eene als van
goud glanzend gewaad en schonk aldus hun
aangezichten eene uitdrukking vau kalmte en
luister.
Als een loopend vuurtje verspreidde zich het
merkwaardig nieuws der ljjkenvondst door Ealun,
en jong en oud stroomde naar buiten, om het
wonder te aanschouwen. Eene groote volksme
nigte verzamelde zich dra ter plaatse. De ouden
van dagen vertelden de verbaasd staande jonge
ren, daarbjj tegenwoordig, de vreeseljjke geschie
denis van Arvors en Ingrids ongeluk. De jonge
meisjes snikten en weenden, de oude vrouwen
vouwden de handen tot een innig en hartelijk
gebed....
Eensklaps ontstond er tusschen de menigte
eene beweging, welke evenals een electrieke
schok aller gemoederen trof. /Plaats, plaats! De
oude Ingrid!»
Verbeeld u. Daarvan werd Prof. Spruyt
toch zeker niet door Mr. Levy beschuldigd,
toen zjjn »In geen geval eeu ultramontaan
klonk door Nederland, uit de streek vau
Haarlem vandaan.
Spruyt! eu zwakheid van karakter en
toegeeflijkheid.
Hoe ook, zeker was het niet de zwak
heid, waarmee geëischt wordt, dat Neder
land altjjd zal bljjveu hangen, zouder op
en omzien, hangen aan datgene, wat Mr.
Levy met zjjn -isme het Laud had gewend.
Het is eene voldoening, nu weer te be
denken, dat Haarlem's antiliberalen nog
eens hebben medegewerkt om dien last-
profeet uit de Kamer te helpen.
Zjjue stuiptrekkingen hebben nu plaats
in de hoofdstad en gelukkig niet ook nog
op de groene bankjes vau het Rjjk.
Het weUontwerp op Zondagsrust en werk
tijd voor beambten eu werkliedeu iu spoor
wegdienst is door de Commissie uit den
Zwitserschen Steudenraad in dezer voege
opgemaakt:
1. De beambten en werklieden moeten
in het jaar minstens 36 vrjje dagen heb
ben, waarvan or miusteus 17 op Zondag
vallen.
2. De duur van aanwezigheid voor dienst
mag iu de 24 uren hoogstens 16 uren be
dragen, in dien zin dat de overige 8 uren
een naneeuge«loten tjjd van rust zjjn. In
den tjjd vau aanwezigheid voor dienst is
begrepen een half uur voor komen eu gaan,
wauueer de weg been en weer minstens
dien tjjd vereischt. De werktjjd mag niet
meer bedragen dan 13 uren daags. De
overige drie uren aanwezigheid voor dienst
moeten als rusttijd zoodauig worden ver
deeld, dat er ongeveer op het midden van
den werktjjd minstens een geheel uur rust
wordt gegeven.
3. De bovenvermelde bepalingen zjjn
ook toepasseljjk op andere van boudswege
geconcessioneerde, of in eigen beheer zjjnde
onderuemiugen van vervoer (stoombooten,
postdienst, enz.). Daarentegen zjjn zjj niet
toepasselijk op dezulken, die in dienst vau
spoorweg- of stoombootdirectiëu ouder de
fabriekswet staan.
4. Op Zondag is alle goederendienst op
de spoorwegeu verboden. Voorbehouden
bljjft de verzending vau goederen en vee
in ijlvracht.
5. Iu gevallen van dringenden aard kan
de Boudsregeering uitzonderingen toestaan
op de voorschriften vermeld onder No.
2 en 4.
6. Overtredingen der bepalingen, vermeld
onder No. 1, 2 en 4, wordt gestraft met
De menigte week naar twee zjjden terug en
er ontstond om zoo te zeggen een doorgang,
waarin de oude, waanzinnge Ingrid verscheen,
met loshangende grjjzc haren, leunende op twre
krukken, al» gejaagd, vooruit loopend, tot zjj de
ljjkbaar genaderd was, waarop Arvor lag, een
schoone jongeling; na zestig lange jaren was hjj
nog dezelfde gebleven! De kreupele wierp zich
op het ljjk en omhelsde het met hare magere ar-
men.
Arvor, Arvor!/ snikte zij, „zijt gij het? Komt
ge mij ter bruiloft halen? Ik, heb lang op u
gewacht! Ik b«n immers uwe Ingrid.... ik ben
geene schim.... gij behoeft u niet te verschrikken,
Arvor!
Nog eenige onverstaanbare ontboezemingen en
dan geen woord meer.
Sprakeloos stond de menigte bjj dit verheven
schouwspel van trouwe liefde. Eindeljjk naderde
een oude mijnwerker met grjjze haren en baard
de baar en bewoog zachtjes den arm der oude
Ingrid. Zij verroerde zich niet meer. Nu trachtte
de grijsaard haar optebeuren. De magere armen
maakten zich los vau Arvors ljjk en levenloos
zonk Ingrid op het lentegroen, de sneeuwklokjes
en de tijm neder.
Ingrid was dood.... Nu had zjj mogen sterven,
haar droom was verwezenljjkt 1
„De arme ongelukkige, die thans zielloos ter
aarde ligt, is dus de goede Ingrid, van wie men
zulke eene vreeseljjke geschiedenis verhaalt?* vroeg
boete van fr. 500; in geval van herhaling
tot fr. 1000.
De Duitsche socialisten hebben het plan
opgevat, den 1 Mei 1890 een rrjjeu dag
te houden, waarop niemand mag werken,
en waarmede de beweging ten behoeve van
een werkdag van acht uren zal worden
ingeleid. Volgens, het plan moeten in elk
vak van beroep of bedrijf de werklieden
dien dag eene vergadering houden, wier
besluiten aau de Regeeriug zullen worden
medegedeeld. Verschillende vakvereenigin-
gen vau werkliedeu hebben zich reeds hier
toe bereid verklaard. Het is evenwel aog
de vraag, in hoever zij op deelneming van
uiet-socialistische werkliedeu zouden kuu-
neu rekenen. Want de lste Mei valt op Don
derdag eu volgt in Pruisen op den alge-
meeuen bededag, en nu zulleu toch niet in
alle vakkeu de patroons genoegen nemen
met twee dageu stilstand van werk, terwjjl
het ook twijfelachtig of werklieden, die
van het socialisme niet willen hooren, zoo
maar op commando een dag loon zoudea
verliezen.
De Minister van fiuanciëu in Oos
tenrijk heeft de begrootiug voor 1890
eergisteren, ingediend. De uitgaven zjjn
geraamd op 545,575,600 florjjueu, zoo
dat zjj 962,817 florjjuen meer bedrage*
dan de ontvangsten. De buitengewone uit
gaven zjju geraamd op 15,577,022 ff.; het
aandeel van Oostenrijk is in de bewape
ning met het nieuwe geweer op 9,181,904 ff.,
eu het krediet voor wapening van de Land
weer op 1,041,460 ff.
Uit Madrid wordt gemeld, dat de repu-
blikeinsche beweging zich meer en mesc
openbaart. Dezer dagen werden republi-
keiuscbe vlugschriften in de straten der
hoofdstad verspreid, waariD op navolging
vau het voorbeeld, in Brazilië gegeveD, werd
aangedrongen.Men zegt dat eenige Generaals
de hand in de beweging hebben. De posi
tie van het Kabiuet-Sagast* schjjnt zeer
wrak te zjju.
In de Boodschap ter opening van
het Congres der Ver. Staten verklaart de
President, dat er van het vorig zittingjaar
weinig quaesties ziju overgebleven, die nog
niet zjju opgelost. Hg kondigt een wets
ontwerp aan, dat meer uitbreiding geren
zal aau het uitleveriug-verdrag tusachen
de Vereeuigde Stateu en Engeland. De
betrekkingen met Duitschland noemt by
zoo harteljjk mogelijk. Het vraagstuk der
naturalisatie is geregeld. Aangaaude het
Nicaragua-kaunal zegt de Boodschap, dat
de Regeering bereid is mede te werken
aan het uit den weg raimen van alles wat
de voltooiing vau het kanaal belet. Ver
volgens wordt er belangstelling betuigd ia
het Congres te Brussel. De vriendschappe-
de jonge mjjnopzichter.
Hi t bitter ljjden der betreurenswaardige In
grid heeft dau nu een einde genomen, zjj is vah
hare kwalen verlost.
„Ja, mjjnheer", sprak de mjjnwerker, zjj, die
daar dooJ nederligt, is de ongelukkige Ingrid.
Dus heb ik oude man, toch nog op 't einde
mijns levens deze ontzettende gebeurtenis moeten
belevenl Ik was, evenals Jozef Yan Egypte, een
18 jarige knaap en dacht de bruiloft van Arvor
Ljung mede te sieren.*Maar het mocht nietzjjn:
God had het anders beschikt. Wel kwam er een
dag van vrees ;ljjke ontsteltenis, maar geen brui
loftsdag. Ik was bij de mensehen in 't oude
mjjnhuis tegenwoordig, ik zag hoe deze arm#
Ingrid zich in de met stikstof bezwangerde mjja
wilde storten om haar lieven Arvor er uit te
halen. Zij sprak en zong daarna van haren droom
en de weder vereeniging met haren Arvor. Nu
heeft de berg zyn offer wedergegeven en thans
zjjn Arvor en Ingrid in 't einde toch vereenigd.
Welk een wederzien zal dat wezen in het Rjjk
der Hemelen!»
De oude mjjnwerker ontblootte zjjn hoofd én
bad een Onze Vader» tot zielelafenis der
overledenen. De menigte volgde in stille aan
dacht zijn voorbeeld, knielende bjj het doodsoffer,
bjj de ware, trouwe en christeijjke, doode bruid.
