N I E U W 1 No. 1499. Woensdag 5 Februari 1890 Een belangrijk leervak op de lagere school. BUiTEIMLA !M D. i. De reis van den kleinen Frits. ABOHHHMJBWTSjPBIJB Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor het Buitenland Aizonderlgke Nummer* Dit blad verschjjnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B UB KA TT: St. Janstraat Haarlem. AOITK MA HOW AGITATB PBIJB DKB ADVEBTEKTlSÜH Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer 5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Advertentiën worden uiterlyk Maandag-, Woensdag en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht. Uitgever» KiPPESS k LAUSEÏ. Behoort het zangonderwijs tot het pro gramma der lagere school? Om deze vraag met zekerheid te beant woorden, moet eene andere voorafgaan, namelijk: Wat is het doel der lagere school en welke zijn de betrekkingen van de leervakken tot dit doel? Deze vraag wordt, waarschijnlijk wegens hare algemeenheid, nagenoeg door iedereen op dezelfde wijze beantwoord. Mgr. Dupanloup zegt: »De lichameljjke, verstandelijke, zedeljjke en godsdienstige ver mogens, die de menscheljjke natuur eu de waardigheid vau het kind uitmakeu, aan- kweeken, oefenen, ontwikkelen, versterken, veredalen en volmaken; tot den hoogstan graad van kracht en werkzaamheid opvoe ren; daardoor den mensch vormen en hem voorbereiden om zijn vaderland te dienen in de onderscheidene maatschappelijke be trekkingen, welke hjj eens zal moeten ver vullen gedurende zijn leren hier op aarde en aldus, van eeue meer verheven denk beeld doordrongen, het eeuwige leven voor bereiden door het tijdelijk leven te verede len, dat is de taak, dat is het doel der opvoediDg, dat is de heilige zending van de onderwijzers der jeugd.> En op eene andere plaats waar er meer spraak van is van de verstandelijke opvoe ding, schrjjft dezelfde Kerkvoogd: >Uet naaste doel, dat men zich in de studie voorstelt, zegt een man van zeldzame on dervinding, is wel juist het weten niet, maar de oefening. Het geldt niet zoo zeer de letteren, de geschiedenis, zaken die mo- geljjk vergeten worden, maar het geheu gen, het oordeel, die bljjven. Bij het eiude der studiën zal de verstandelijke opvoeding van den jongeling voortreffelijk zjju, niet als hij zeer geleerd is, maar bekwaam om veel te leeren.2) De Heer GermaÏD, directeur van het la ger onderwjjs bij het ministerie van bin- nenlandsche zaken, gaat hand in hand met den doorlnchtigen Bisschop van Orleans. »De meuschen,» zoo schrijft hij, die ernstig nagedacht hebben over de ware zen ding der lagere school, erkennen eenparig, dat het groote werk van den onderwijzer vooral bestaat in de algemeene en wezen lijke opvoeding, dat i3, in de harmonische ontwikkeling der lichamelijke, zedelijke eu godsdienstige vermogens, die in het kind de menschelijke natuur en waardigheid uit maken. Opdat een leervak waard zjj op het pro gramma te staan der lagere school, moet het l) L'eufant, par Mgr. Dupinloup. De l'éducation, Tome 111. FEUILLETON. Uit mjjn raam keek ik over de binnenplaat» heen in het opkamertje, dat door de familie van den kleinen Frits bewoond werd, zoo vertelt een Parijzenaar. I)e vader was w. rkzaam in een kleerenmagazjjn, de moeder, reeds grijs door het zorgvolle leven op haar 44ste jaar, besteedde nu het overige harer gezondheid in de bestiering van het huishouden. Van hunne vijf kinderen waren er drie bui tenshuis; de twee overigen waren, een meisje van 18 jaar, dat naaistertje was, en de kleine gsbochelde Frits. Hij was de jongste uit een dier Parjjsche huwelijken tueschen lieden, die het grootste gedeelte van hun leven in onge zonde magazjjnen en donkere benauwde winkel tjes doorgebracht hebben, en in zoo hevige mate door de Kngelsche ziekte aangetast, dat hij on geneeslijk misvormd was. Hjj wa» juist acht jaar oud; zag men echter die iueengedrongene misvormde gestalte dan gaf men hem ter nauwernood vijf; maar keek men hem in het peinzende gelaat, beschouwde men aan de volgende drie roorwanrden voldoen: lo. De graad van moeilijkheid mag niet boren de verstandelijke ontwikkeling der leerlingen zijn verbeven. 2o. Het moet eene groote kracht hebben als middel van algemeene vorming. 3o. Het moet voor alle leerlingen eene wezenlijke waarde hebben, 't zij als on misbaar middel ter verkrijging van nieuwe kundigheden. Is eene leerstof van weinig belaug als factor in de algemeene opvoeding, dan moet zjj verworpen worden, hoe nuttig ook hare toepassing zy voor dit of dat beroep. Men kan in onzen tjjd niet genoeg op zjjne boede zyn tegen de overdreven zucht orn telkens het getal der leervakkeu te vermeerderen. De lagere school lang zamerhand in eene beroepsscbool herschep pen, is de toekomst der werkende klasse in gevaar brengenom zaad uit te strooien van nuttige begrippen, dat maar ont kiemen kan en gedjjen in een welbereiden grond. De lagere school kan slechts al het goede voortbrengendat men met recht van haar verwachten kan, zoo zjj een school bljjft van volkshumaniora, waar het lichaam versterkt wordt, het verstand geoefend, het hart veredeld, de wil ge richt, het karakter verbeterd en waar de kinderen in staat worden gesteld om zelfs het werk hunner eigen volmaking voort te zetten.* J) Dit alles kan men in enkele woorden samenvatten. In de lagere scholen is ou derwijs een middelopvoeding het doel. Of nu het zangonderwijs er thuis be hoort? Dat de zang in het bereik der leerlingen ligt is daardoor bewezen, dat zij reeds zingen eer zy ter school komen eu dat hjj ten allen tjjde in vele, zoo niet in de meeste scholen wordt beoefend. Maar de zang heeft ook eene groote kracht als middel van algemeene vorming. De zede ljjke invloed van den zang is van ouds erkend en benuttigd. »De Hebreeuwen,* zegt Fleurywisten dat woorden op maat en zang in 't geheugen bewaard blijven. Vandaar hunne zorg om liederen te maken op de voornaamste gebeurtenissen. Zulke zjju dis van Mozes, dat van Deboradat van de moeder van Salomo eu zoovele anderen, waaronder ook de psalmen vau David. Deze gezangen, in de hoogste mate ouderrichtend, zjjn vol van Gods lof, van dankbaarheid voor Zjjne weldadenvau zedelijke voorschriften en van al de ge voelens, die den mensch moeten bezielen in de verschillende toestanden vau zjjn leven. Zoo werden de voornaamste waar heden en de edelste gevoelens op eene 1) La ((neition Jel'enMignement élémentaire de» scien ce» naturelle», de l'hygiène et de l'agrieulture dans lo» écolei primaire», par A. J. Germain. hem van naderbij, dat uitstekend voorhoofd, sag men die donkere, bruine oogen, die zoo droevig en denkend voor zich uit konden staren, men had hem er ongetwijfeld 20 gegeven. Door zijne zachte, innemende manieren, en zijn bizonder ontwikkeld verstand, werd hij als om strijd door vader, moeder en zuster vergood. De dokter had hem het leeren verboden, maar om bem eenige afleidiDg te bezorgen, bezocht hjj toch de school; maar hjj bepaalde zich met toe te luisteren en geen woord te verliezen van hetgeen er werd gezegd. Op zekeren avond zag ik hem, na het uitgaan der school, tegen deu muur van het huis ge leund staan. Zijne moeder waa uit om eenige inkoopen te doen, zjjne zuster nog niet terug van het magazjjn, hjj had de deur dus dicht gevonden en was daarom zoolang tegen den muur gaan staan. Zooals hij daar stond, den blik strak op de straat gericht vanwaar zjj moeaten komen, was het hem aan te zien, dat hij zich in gedachten op iets treurigs voorbereidde, maar er zich tevens gelaten aan onderwierp. Ik sprak hem even aan; zjjne donkere oogen vestigden zich met eene uitdrukking van schrik op mjj. Da«r kwam zjjne zuster geheel buiten aangename wjjze in den geest der kiuderen ingeprent.* In Sparta, waar de lichaamsoefeningen bij de opvoeding op den eersten rang stonden, werd de verstandelijke ontwikke ling verwaarloosd; de zang kwam er op de tweede plaatshij werd er beoefend om het gemoed der kinderen tot dapper heid en vaderlandsliefde op te wekken en ze voor buitensporigheid te behoedenook tot vereering der goden. Pythagoras plaatste het zaugouderwijs aan het hoofd van zyn opvoedingsprogram omdat hij meende, dat daardoor de ge voelens en gemoedsbewegingen kouden veredeld, de krankheden der ziel genezen en de gezondheid van het lichaam kon hersteld worden. In Athene werd de jeugd bekwaam ge maakt om volksdrama's op te voeren eu goede liederen te zingen, ten einde in de harten der kiuderen zedelijkheid, vader landsliefde en levenswijsheid in te planten. Aristoteles beweerde, dat de jeugd in den zang moet onderwezen worden, omdat hy ook aau de jeugd past en strekt tot veredelingjvan het karakter, tot verzedeljj- king en tot het betoomen van hartstochten. (Slot volgt.) Moeori dei Israelites et de» Chretien», psr l'abbé Henry. De nieuwe Minister van koophandel in Pruisen is 47 jaren oud. Door zijne vroegere studiën betreffende de Silezischo kolenmij nen is hij van de aangelegenheden van het mjjn werkersbedrjjf goed op de hoogte. Hij is de schoonzoon van een der rijkste en grootste eigenaars van mijnen in Sile- zië. De voornaamste leider van de Dnit- sche socialisten, Liebkuecht, wijdt aan zijn Nederlandschen collega de volgende, ver makelijke openbare verklaring: In Reclit voor Allen wordt beweerd, dat ik tot inyue Berlynsche kiezers gezegd heb, dat ik myue zienswijze omtrent het parlementarisme gewyzigd heb en de oplossing vau het sociale vraagstuk in deu Ryksdag verwacht. Daar ook in Duitschland eenige pseudo- revolntionuaire, anarchistische Schwachmati- kusse (spotnaam voor zwakhoofd) zijn, die, omdat ik geen liefhebber van phrases ben zooals zij zelveu, mij gaarne bij de werk lieden in diskrediet zouden willen brengen, zoo verklaar ik hiermede dat ik uitdruk kelijk heb gezegd: ik denk over het par lementarisme in hoofdzaak heden nog pre cies als in 1869, slechts heb ik sedert myue zienswijze over de beteekeuis der werkzaamheid in den Ryksdag in zoover veranderd als de Rijksdag door de stichting van het Duitsche Rijk de beteekenis heeft adem aangeloopen en riep op een toon vol zelf verwijt uit: «Ach Frits, mijn lieveling, hebt ge op me gewacht, en waart ge ongerust?" Neen, antwoordde hij op kalmen toon, «niet ongerust; ik dacht alleen, dat ge genoeg van mij hadt, en niet weer zoudt komen; ik ben ook zoo ziekelijk en vervelend.* O, gij ondeugd, bestrafte het meisje, en bedekte hem met kussen, //hoe hebt ge zoo iets kunnen denken.// Daarna zich met tranen in de oogen tot mij wendende, sprak ze: //Hij is zoo goed en lief, bij is onze vreugd, hjj redeneert als een groot mensch! Hoe jammer, dat zijne ge zondheid zoo slecht is. De dokter heeft gezegd dat, als hij dezen zomer naar Berck kon gaan om de zeelucht in te ademen en in het warme duinzand te zitten, hjj waarschijnlijk beter zou worden I Maar 't is zoo ver en 't kost zoo veel! Maar ik wil het toch beproeven en mjjn best doen zooveel te verdienen, dat hjj er heen kan En het moedige jonge meisje werkte van den morgen tot den avond om de benoodigde som bjjeen te garen. Zjj plooide, stikte en zoomde steeds door. Tot midden in den nacht hoorde ik het eentonige geluid der naaimachine, zag ik bjj het schijnsel der lamp de schaduw vau verkregen van een vast punt voor den hefboom der agitatie. De Radacteur van Recht voor Allen kan, naar het schijnt, my niet vergeveu, dat ik op het interna tionaal arbeiderscongres te Parjjs het anti parlementair profetendom bestreed en niet van deuzeltden misselijken katzenjammer- licheafkeer tegen het parlementarisme vervuld ben als eeue spreekgrage predikant, die gedurende eene geheels zitting bijna eiken dag eene ellenlange redevoering van stapel liet loopen zonder dat de burger lijke maatschappij uit de voegen kwam! Zoover Liebkuecht, die hiermede zijn Nederlandsehen collega als «preekgraag predikaat, anarchistisch zwakhoofd en phraseur voor de geheele sociaal-demo cratie in Duitschland volkomeu belachelijk heeft gemaakt. De Hamburgsche Senaat heeft een voorstel in behandeling tot het aangaan van eene geldleening van 7 millioen voor aanleg van eene nieuwe haven. Het sterftecijfer te Parijs is de vorige week tot het normale cijfer teruggekeerd: het was 1147. In de daaraan voorafgaande zes weken zijn er 11.4-67 personen over leden, tegen gemiddeld 6419 in hetzelfde tjjdvak van vorige jaren. Men kan dus rekenen, dat er in die zes weken omstreeks 5000 personen direct en indirect aan de influenza zyn overleden. De National weet uit betrouwbare bron te melden, dat er in den gehouden ministerraad een ernstig verschil van mea ning ontstaan is tusschen den Minister van Justitie en deu Heer Rouvier in zake de vervolgingen, iu te stellen tegen de ge- zen directeuren van het Comptoir d'Escompte. Berichten uit Engeland beweren, dat de Khedive Emiu-paeha de betrekking van civiel Gouverneur van Oost-Soedau, standplaats Soakim, heeft aangeboden, maar deze daarvoor heeft bedankt, omdat hij naar Wadelei terugkeeren wil en met Duitschland onderhandelt over het uit rusten van eene nieuwe expeditie. Aan de Standard wordt uit Lissabon bericht, dat verscheidene kooplieden voor gesteld hebben dat de ontvangers van En gelsche goederen daarvoor tien percent der waarde als boete zuilen betalen, alvorens de goederen worden geland. Het te Lissabon verschjjnend dag blad O Imparcial schrijft dat Majoor Serpa Pinto zich naar de Vereenigde Staten zal begeven om heil te zoeken voor zijue ge schokte gezondheid. Het blad voegt er bij dat de beroemde Portugeesche Afrika-reizi- ger zich niet candidaat zal stellen by de aanstaande verkiezingen, iets dat, naar wjj vermeeuen, voor de hand lag, met het oog op zijn toestand. Het is te Napels onder de studenten aan de universiteit tot wanordelijkheden gekomen. De studenten kwamen in verzet haar voorovergebogen gelaat. De overige bewoners van het huis kenden allen de geschiedenis van den kleinen Frit»; zjj «erschaften du» volgaarne werk aan de zuster, terwijl zjj Frits overal «taande hielden, hem liefkoosden en lekkers gaven. Zjj kreeg het al drukker en drukker; de spaar pot, die in een donker hoekje van de kast stond, werd al zwaarder; Juli naderde en met de aan stalten voor de reis werd een begin gemaakt door den aankoop van een lederen koffertje en een reispak voor den ongelukkigen Frits, die over niets ander» sprak tot zjjne vriendjes, dan van de op handen zijnde reis, toen een treu rig ongeval op eens aan allo schoone verwach tingen den bodem insloeg. Het jonge vrouwtje van een beambte op de vijfde verdieping had aan de naaister haar trouwjapon gegeven, om die eeuigszins te veranderen en op te knappen voor de aanstaande wintervermakelijkheden. Zjj was hieraan bezig, terwijl Frits met den inkt koker speelde; op eens ontglipte hjj aan zjjne magere handen, en een zwarte stroom vloeide over het satijn der japon. (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1