NIEÜ W
l
i
Mo. 1502.
Woenste 12 Februari li SO
Ëene epidemische zielsziekte.
De gilden in de middeleeuwen.
iHJITE\ LA ll
!5lf J
ABONnHJSHHTBrBIJB
Per S maanden voor Haarlem
Foor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
alken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATIKDAG
0,85
1,10
1,80
0.0S
BOSHAÏÏ: St. Janstraat
Haarlem.
«saw
AÖITE MA HON AGITATJS
?BIJS DBR ADVBBTJSNTIBBï
7an 16 regel»30 Cents.
like regel meer a
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
Advertentie» worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag- avond voor 6 uur ingewacht.
Uttg s v e r s K i P P S R S LAURIÏ.
Belangrjjke medodeelingan lazen we on
langs in een Duitsch blad omtrent de uit
breiding welke het spiritisme in onzen
verlichten tjjd ondergaat. Uit die mede-
deelingen blijkt zonneklaar, dat het spiritisme
sedert lang zijn onschuldig karakter heelt
afgelegd. Immers volgens de berekening
van zeer geloofwaardige personen, telt het
thans ruim tieu millioen aauhangers, wier
beschouwingen in ongeveer driehonderd
boeken en in vijf-en-twintig tijdschriften
hun weg door de wereld maken.
Sinds het jaar 1867 wordt te Leipzig
doer den Russischen Staatsraad Al Aksakow
eene Bibliotheh des Spiritismus jür Deutscli-
land uitgegeven; het koninkrijk (baksen is
het hoogaltaar van het nieuwe bijgeloof:
alleen te Leipzig bestaan twee spiritistische
gezelschappen, welke elkaar trouwens be
streden, terwjjl niet lang geleden eene
spiritistische Gravin, die bewserde reeds in
de veertiende eeuw te hebben geleefd als
dochter van een roofridder en die, zooals
ajj zsgt, als heks zou rerbraud zjjn, pogin
gen heeft aangewend om eene eigene ge
meente op te richten. Wjj weten echter
niet of het haar is gelukt. Misschien wel,
waut in onzen zoo zeer verlichten tjjd is
veel mogeljjk.
Niet alleen in de hoogere klassen der
maatschappij maar ook in de lagere stan
den is het spiritisme doorgedrongen en in
deze standen wordt het bijgeloof tot een
handwerk van bedrog gemaakt en brengt
het de weinig ontwikkelden letterljjk tot
waanzin. Het spiritisme vult de gevange
nissen en de krankzinnigengestichten; het
wordt ontzettend gevaarlijk en daarom is
het tjjd, dat er openly k wordt tegen op
gekomen.
In verschillende steden van Duitsch'iand
worden door mediums» vergadeiingt» be
legd, waarin gepreekt en gepropheteerd
wordt. Men vormt er zoogenaamde gods
dienstige gemeenten en niemand moet er
zich over verwonderen wanneer weldra een
aangeklaagd spiritist zich voor de recht
bank zal verontschuldigen met te zeggen,
dat niet hij, maar de geest, die iu hem
was gevaren, de misdaad heelt begaan en
er hem toe had gedwongen.
Het spiritisme redeneert alles weg; het
onderscheid tusschen ruimte en tjjd, de
grenzen van het weten, de leer der moraal
alle» houdt daarbij op, ook verstand,
wet en verantwoordelijkheid. Het is voor
waar een treurig verschijnsel, dat zelf»
menschen van ontegenzeggelijk hooger be
schaving, zoo gaarne het credo quia absur-
dum huldigen. Ouder de aauhangers van
het spiritisme bevinden zich mannen als
de Darwiuist Wallace, de professoren
Zöllner, Uirici, Breslauerfcde kunstschildsr
Max enz. enz. aan wie men toch voorze-
FEUILLETON.
Het blauw katoenen stofje.
HumortsJc* door N. Beunaud Roozen.
2. (Vervolg.)
GELAATKENNIS.
De opmerker zelf hsd een van die prettige
geaichten, die de aandacht trekken en terstond
in het oog vallen.
Klein vau geitalte, met donker haar en bruioe
iatwat getinte gelaatskleur, had hjj een paar
gitzwarte oogen, een weinig rond, overschaduwd
door vrij lange bruine oogharen, in een woord
hjj was eau knap jongmensch zooals de jonge dames
niet ongaarne zien. Zijn scherp geteekende, zuiver
gevormde wenkbrauwen (zegt men het zoo nist.)
waran als met een penseel getrokken en teekenden,
zooal» Lavater dat leerde, met een licht gebogen
nens een mannelijk en resoluut karakter, een
jonkman, die voor geen klein geruchtje vervaard
was.
Hij droeg natuurljjk boven den fijnen mond
een aardig, geestig opgestoken kneveltje, niet al
ta weerbarstig en stak bovendien «eer elegant
in het pak: met lichte slobkousen en een in
dunne pjjpen uitloopende pantalon. Een lorgnon
ker eene groots hoeveelheid verstand niet
kan ontzeggen. Than* wordt bewezen, dat
ook bjj wetenschappelijke gevormde lieden
dikwjjls het spreekwoord geldt: Mundus
vult decipi.
Toen de adem van vrjjheid, gelijkheid
en broederschap over Europa blies, werden
de gilden, die nuttige instellingen, afge
schaft. Na dien tijd beweerden allen, die
grootsch gaan op hun liberalisme, dat door
de afschaffing der gilden de werkman is
geëmancipeerd geworden. Thans nu men
de zaken op de keper beziet, komt men tot
gausch andere overtuigingen. Alom wordt
thans erkend, dat d# arbeider, de hand
werksman, thans in veel hooger mate af-
hankeljjk is dan wele*r.
In den tjjd van het gildewezen was d«
arbeider van beter conditie. Ondanks de
enkele misbruiken, eigen aan da tjjden en
gewoonten, was de werkman een vrjj man.
Zijne vrijheid immers was gewaarborgd
door de gemeentelijke instellingen en door
het genootschap of gilde waartoe hjj be
hoorde. Wel is waar had bjj verplichtiugsn
tegenover beide, doch deze waren weder-
keerig.
De gilden waren, sooals bekend is,
vereeuigingeu, die naar vooraf bepaalde
statutenjjwerden samengesteld en bestuurd.
De leden waren verdeeld in drie afdee-
lingen: de leerling, de gezel en de meester.
De gezel was een vrij man, die met den
meester arbeidde, terwjjl deze verplicht
was hem kost en inwoning te verschaffen,
alsmede loon, geëvenredigd naar zjjue be
kwaamheid. De meester was een werkman,
die bewyzen van voldoende bekwaamheid
had afgelegd, om zjjn ambacht zelfstandig
it te oefenen, zoodat er geen gevaar
was, dat hjj broddelwerk zou leveren of
onder den prjjs werken.
De wjjte wetten, die den arbeider, den
ambachtsman, beschermden, zjjn afgeschaft.
De zoogenaamde vrjjheid heerscht overal
doch vaak ten koste van den degeljjken
arbeider, die al te dikwerf, helaas! ge
noodzaakt is, zjjn degelijk werk tegen den-
zelfden prijs te leveren als anderen knoei
werk. De kapitalist, die, als werkman
met den leerjongen geljjk staat, vestigt
zich als baas en doet den flinken, den
kundigen werkman eene doodende concur
rentie aan. Op de tentoonstellingen wordt
bjj met gouden, zilveren en bronzen me
dailles, eerediploma's enz. bekroond, terwijl
de vervaardiger onbekend bljjft en soms
niet naar evenredigheid loon ontvangt voor
zijn kunstarbeid.
Eene eeuw is sedert de zoogenaamde
emancipatie verloopeu en wie open ooien
en oogen heeft voor hetgeen de enquêtes
aan het licht hebben gebracht, zal mosten
waarvan hij geen gebruik maakte, «chool weg
alleen door het zijden koordje verraden. Maar
we moeten niet verkwistend zijn met onze be
schrijving, genoeg dat we onverwachts een knap
cavalier, nog jong, maar op en top Erauschman
ontmoet hebben.
Rond om hem zaten vrij onbeduidende perso
nen. Twee kooplui, die precies geleken op
alle andere kooplieden, verder de mijnheer, die
den neus uit het raampje gestoken had, zoo'n
soort van zaakwaarnemer, in het zwart gekleed,
voorzien van een snuifdoos waarvan hjj den in
houd niet met rust liet, een wandelslok met
koordjes en kwastjes aan den gebogen knop, een
eendenkop en eep gouden bril. Een persoon met
breede, rosse knevels, die bijna de lelletjes zijner
ooren raakten, een echte ijzarvreter, zwaar ge
bouwd, met een paar stevige vuisten zooals men
ze meer ontmoet, zat «veneens in den coupé. Ik
herinner me nog verder, dat hjj eea ridderorde
droeg, die ik met mijn kennis van wapenkunde,
maar niet thuis wist te brengen.
Het was geen zon van den Skah van Perzië.
Eindelijk zat er tegenover de opengebleven
plaats een zonderling aardige verschijning met een
typischen kop waarvan men da oogen niet af kon
houden. De draver van dit merkwaardige hoofd
was ongeveer zes voet hoog en aan de schouders,
op raming gemeten, nagenoeg drie voet breed
bekennen, dat de werklieden van vroeger
geenszins het lot van vele arbeiders iu ouzo
dagen zouden benijden.
Onze werlieden, die nadenken, beginnen
in te zien, dat de lsuze vrijheid, geljjkheid
en broederschap» juist het tegendeel bracht,
vau wat ze beloofde.
liet H. Romeinscbe Officia voor de vas
ten- en outhoudiugswet heeft een decreet
uitgevaardigd, waarin wordt medegedeeld,
dat Z. H. de Paus met het oog op de heer-
•chende ziekte, aan alle Aartsbisschoppen,
Bisschoppen en Ordinariussen in alle lauden,
waar bedoelde ziekte heeft gebeerscht, de
macht verleent, de geloovigen te dispen
seeren van het houden der vasten- en ont-
houdingsdagen gedurende den tjjd als dit
de publieke gezoudiieidstoestaud eischt.
»Maar,zoo luidt het decreet verder,
»Z. H. verlangt, dat, terwij! de geloovigen
van deze welwillende gunst genieten, zij
zich met meer ijver zullen toeleggen op
godvruchtige werken, welke geschikt zijn,
om de goddelijke goedertierenheid te ver
dienen. Dientengevolge spoort Z. H. hen
aaii den Heer te gedenken en te verzoenen
door liefdadigheid jegens de armen, door
iu de kerkgebouwen de gebeden en heilige
diensteu bij te wonen en veelvuldig de HH.
Sacramenten te ontvangen, daar bet dui-
deljjk is, dat het groote aantal kwalen,
waardoor wij gekweld worden, moet worden
toegeschreven aan de godde'jjke gerechtig
heid, welke aan de meuscheu rechtmatige
straffen oplegt voor het bederf der zeden
en de groote uitbreiding der boosheid.*
In het Vaticaan hebben de beide
sociaal-politieke missives van den Duitschen
Keizer eea zeer gunstigen indruk gemaakt.
Z. H. de Paus had Donderdag een langdurig
onderhoud met hooggeplaatste kerkelijke
personen, waarin het optreden van den
jongen vorst met veel lof werd besproken.
De H. Vader prees in het bizonder het
internationale karakter der in 't vooruit
zicht gestelde maatregelen tot bescherming
van deu arbeider.
De Fransche Senaat heeft, bet wets
ontwerp, waarbij de Minister vau oorlog
een krediet van ruitn 1.100.000 fr. aan
vraagt tot verbetering eu vermeerdering
der legersteden in de kazernen, met een
parige stemmen goedgekeurd.
De Hertog van Orleans, de oudste
zoon van deti Graaf van Parijs, de voor
naamste Fransche Kroonpretendent, is te
Parijs ten huize vau den Hei tog Dn Luy-
nes in hechtenis genomen. Zooals men
weet, is voor eenige jaren door de Repu
bliek eene wet uitgevaardigd, waarbij de
Kroonpretendenten en hunne oudste zoons
van het Fransche grondgebied worden ver
bannen. Ook de Hertog van Anmale werd
toen het larid uitgezet, maar verleden jaar
Onder de breede plooien van zjjn pantalon en
jas tan keurigen, grjjzen flanellen stof, naar alles
behalve Parjjsche snit, school een krachtige reu
zengestalte met stevige knoken, ijzeren spieren en
weldoorvoed vleeich. Een roode foulard was
achteloos om zijn dikken hals geslagen en bedekte
met alle minachting voor mode of gebruik een
gedeelte tas zijn hoofdhaar, dat geelachiig blond
en kort afgeknipt was a la Titus Van baard of
knevel» was geen spoor te ontdekken, niet eens
op #e meest vruchtbare plaatsen.
Het terrein geleek daar op vlakken heidegrond
of vulcanitchen bodem, waarop geen gewas gedijt.
Zijn neus was goed gevormd waar vrij groot,
een echte Crassusnek, dikke roode lippe,n, groote
porselein blauwe oogen, met een droomende uit
drukking, en bij dit alles een beichroomdheid,
een linkschheid, een bjjr.a ongeloofeljjke logheid.
Het portret Tan Gerrit Van Blejjeudaal, onzen
landgenoot, is niet zeer vleiend en toch mogen
we trotsch op hem zijn, want het goedige kuiltje
in zjjn proconsulate, dubbele kin, teekent hem,
volgens Lavaters onverzettelijke laer, tot een *oed J
menseh, en wat wil men nu meer zijn dan goed. j
De jonge, bruine reiziger had behendig zjjn j
glas in het linkeroog gezet en beschouwde op
zijn gemak dit echte Noordsche type, welk
onderzoek onzen blooden maar puiken Hollander
nog meer verlegen maakte want zijn gelaat ver
liet men hem weder terugkeeren. De Her
tog van Orleans, die dezer dagen 20 jaar
is geworden, wilde, naar man meldt, ba-
proeven of hij «iet bjj het Fransche leger
kon worden ingedeeld, om zijn vaderland
te dienen. Of de Grauf van Parijs van dit
plan iets wist, is nog niet bekend.
Kort na zijne arrestatie is de Hertog
van Orleaus voor de correctioneel# recht
bank verschenen eu heeft op eeuige vragen
geantwoord. Op 's Prinsen verzoek om een
advocaat te mogen kiezen en nadat er
eeuige opmerkingen gewisseld waren, is de
zaak tot Woensdag verdaagd.
Wederom is een gerucht in omloop,
dat er nieuwe moeilijkheden gerezen zjjn
tusschen Fraukrjjk en Engeland naar aan
leiding van de couversie der Egyptische
schuld. De onderhandelingen zouden ge
schorst zjjn.
In de Times komt een brief voor
uit Oporto, waarin verslag gegeven wordt
van het aangenaam leven, dat de Engel-
schen op het oogeublik iu Portugal leiden
en de algemeene achting waarin zij zich
daar verheugen mogen.
Eigenaardig is het, dat de briefschrjjvende
Engelschman zeer verontwaardigd is dat
de Portugeezen iu hun eigen land de En-
gel8chen lastig vallen. Het, is geen partuur,
zegt bjj, éen Brit op 100.000 Portugee
zen.
Het schijnt dus werkeijjk, dat het aan
de Portugeezen begint te gelukken de En-
gelschen te overtuigen, dat gebruik makeu
van overmacht niet altjjd goedkeuring ver
dient.
De werkstakende gasstokers der South-
Metropolitau Gasmaatschappij hebben zich
eindelijk geslagen verklaard en hun even
hopeloos eu onridderljjk verzet gestaakt. De
hoofden hunner Unionsamengaande met
die vau den Kotetidragersboud, wendden
zich dezer dagen tot den Loudenschen Trades
Council rnet het verroek, ta hunnen gunste
bemiddelend bjj de directie der Gasmaat
schappij werkzaam te willen zijn, opdat de
weerbarstigen zooveel mogelijk weder op
de oude voorwaarden by de fabriek mogen
aangenomen worden.
Uit Lissabon wordt bericht, dat de
Gedelegeerden van Portugal ter conferentie
te Brussel do Afgevaardigden van Frank
rijk en Rusland heeft gepolst over eene
verstandhouding ten aanzien der Oosten-
rjjksche quaestie, maar dat hjj geeue aan
moediging ontving.
De studenten te Oporto hebben de
vensters van de club aldaar verbrjjzeld,
omdat de Engelsche leden van die club
er niet uit verdreven en opnieuw Engel-
scbeu als lid toegelaten zjjn.
Uit Lissabon verneemt meD, dat de
Regeering den gemeenteraad van Lissabon
wil ombinden om hjj honderd millioen reis
voteerde voor de landsverdediging. Men
schoot van roiekleurig tot vermiljoen en van
laatstgenoemde kleur tot zuiver violet Wat of die
lichtzinnige, goede jongen wel dacht bij het zien
van zoo'n colossus. Kan Eransckman, die ge
woonlijk teer slecht op de hoogte is omtrent om
land, dut volgens hem tot Pruisen behoort, moet
welvleiende gedachte hebben gekregen over onzen
grain de sable zooals Jacque» 8t. Cère (niet
oprecht)van deu Figaro oris" plekje grond ont
worsteld aan de baren// heeft genoemd. Hij tal
het zich voortaan alleen kunnen denken al* een
land van halve reuzen volgen» het specimen, dat
hij hier bjj toeval ontmoet, 't Was voor dien
Eramchman of hij het groe e gras tusschen dien*
t»tiden en in zijn neusgaten zag groritn, net
precies als wij dat meenen te zien bjj sommige
lieden van meer stamverwante nationaliteit.
Toen hij hem op zjjn gemak had opgenomen,
trok hij uit zijr. zak een keurig lederen garni
ture, wat wjj sigarenkoker* noemen, en stak
zonder zich te verwaardigen te vragen of het
iemand hind-rde, een goede sigaar op (althans
voor een sigaar //Ie la Régi, Niemand dacht
er aan, zich over die vrijpostigheid te beklagen,
er werd niet gezegd:// we zitten: //niet rooken"
maar een der twee kooplui opende het venster,
dat hij vlak bjj de hand had.
De trein suelde altjjd voort.
(Wordt vervolgd.)
