NIEUWE
N«. 1519.
Zondag 23 Maart 1^90
15ds Jaargang.
"Een vrome vvensch.
BUITEN LA N~ü!
Per 3 maanden voor Haarlemf 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummer»0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG
BUBXAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
Van 18 regeln30 Cents.
Slke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
i.
De Heer Van Put, lid van den Belgi
schen Senaat, heeft onlangs zjju wensch
geopenbaard, dat op de Conferentie te
Berlijn het voorstel van algemeene ont
wapening zou worden ter tatel gebracht.
Velen zullen in dit verlangen van den
Belgischen Seuator deeleu en wanneer wjj
bedenken dat de gezamenlijke Staten van
Europa ongeveer negentien millioeu solda
ten onder de wapens houden, die jaarlijks
twee en een half milliard gulden aan on
derhoud kosten, dan komt ons als van zelf
de vraag op de lippen: waarheen zal ons dit
sehromeljjk overdreven militairisme voeren?
En dan is er maar een aDtwoord op die
vraag te geveu: naar den financiëeien on
dergang, naar het staatsbankroet.
Nu reeds heeft Europa, als een gevolg
van zijne ontzettend uitgebreide bewape-
ning"eeu schuldenlast van zestig milliard
gulden, waarvan de jaarlijksche interest
ongeveer drie milliard guldeu bedraagt en
die schuld wordt aanhoudend vermeerderd.
Dan is het deze, dan gene Staat, die eene
nieuwe leening sluit, om in de behoefte
van het leger en de vloot te kunnen voor
zien, als de gewone middelen niet meer
toereikend zijn.
Men geeft; aan dit stelsel den naam van
vgewapenden vrede;» het mag echter in
derdaad wel bij het zwaard van Damocles
worden vergeleken, dat elk oogeublik kan
vallen ec dat ons werelddeel verdelgen zal
met al wat de njjveren aan arbeid en kunst
hebben voortgebracht.
Eene algemeene ontwapening in den geest
van den Senator Van Put zal nog wel
langen tjjd tot de vrome wenseheu 'oljjven
behooreu. Wjj vreezen, dat een voorstel tot
afschaffing van de legers, op de Berljjnsche
Conferentie niet in goeden groud zal val
len. Van ontwapening toch kan in den tegen-
woordigen zeer gespannen toestand van Eu
ropa geen sprake zjju. De gemoederen zjju
opgezweept en aan het gisten. De gedachteu
aan wraak en weerwraak vervullen te veel
het brein van machthebbers en volken.Enorn
onze lezers een bewijs te geveu van de vij
andige gezindheid, welke in onze zoo hoog
geroemde eeuw van vooruitgang, verlich
ting, beschaving en humaniteit nog door
de eene natie tegen de andere wordt ge
voed, willen we hier een iesumé geven uit
eeu artikel, 't welk dezer dagen verscheen
in het Russische blad Sujet een orgaan,
dat in het Noordsche Rijk algemeen ver
spreid is en dat geacht kan worden vrij
wel de algemeen heersehende gezindheid
weer te geven.
FEUILLETON.
Het "Raadsel.
»Lateu we eens voor een oogaublik aan
nemen, zegt dit blad,dat een Duitsch le
ger in Rusland valleude, zich door onze
sterke verdedigingslinie zoude slaan en ons
tot den terugtocht zoude dwingen, iets dat
we trouwens voor onmogelijk houden, wat
zouden wij dan doen?
Wjj zouden iu onze provinciëu aan de
grenzen alles totaal vernietigen en verbran
den. Eu het zou niet de eerste maal zijn,
dat we zulk een middel toepassen: in het
jaar 1708 werd het door Czaar Peter deu
Grooteu aangewend iD den oorlog tegen
Zweden; hetzelfde middel werd ook in 1812
door de Russische boereu op de Franscben
toegepast. Wjj hebben geeu aauleiding om
thans anders te handelen; de Rus blijft
altjjd dezelfde. Wanneer wjj genoodzaakt
zjju terug te trekken en de Duitschers
rekenen immers op ouzen terugtocht
zullen we alles verbranden, zoowel steden
als dorpen en korenvelden, alles, te be-
giuuen inet de have eu het goed dierzelfde
Duitschers en kolonisten (juist met hun
goed beginnen wjj 't eerst) zoowel in Polen,
aau geue zijde van den Weichsel, als in de
West-Russische streken. Tegelijkertjjd zulleu
wjj op onzen terugtocht alle bruggen ver
woesten alle stations eu in 't algemeen
alle spoorwegen; alle magazjjneu,werkplaat
sen eu al het rollend materieel zuilen wjj
vernietigen. Ook zullen we alle wegen en
strateu onbruikbaar maken. Ingeval wjj
moeten terugtrekken, hetgeen niet geschie
den kan dan door onza verdedigingslinie
aan de westeljjke grens te overweldigen
(eene operatie, die den vijand eenige maan
den zal kosten, eene tjjdruimte, die vol
doende is om onze kolossale reserve en den
landstorm te mobiliseereu en naar de be
dreigde grenzen te doen oprukken), zullen
wjj in staat zjjn, overal waar het ons
goeddunkt en waar wjj ze noodig hebben,
sterke verdedigiugspositiën to kiezen. Wjj
zullen die positiëu slechts te improviseereu
hebben, evenals Plewna voor ons werd
geïmproviseerd. Het is zonder twijfel, dat
wjj voor den vijaud zulke Plewua'szullen
houwen hij heeft er thans nog geeu be
grip vaü, maar zjjn inval in oua Rjjk zal
heui duar te staan komen. In elk geval
zal onze terugtocht, als het ooit zoo ver
mocht komen, zeer langzaam, hardnekkig
eu bloedig zjjn.
(Slot volgt.)
Het document, Yon Bismarcks verzoek
om outsiag inwilligend, is Donderdag-na
middag te 3 uur door de hoofden van het
burgerljjk en van het militair Kabinet, na
mens den Keizer, aan Prins Yon Bismarck
ter band gesteld.
Eeu buitengewoon blad van den
Reichs-Ameiger vermeldt, naast het eervol
ontslag van Prins Vou Bismarck, de be-
noeming vau Generaal Von Caprivi tot
Duitsch Rijkskanselier en Pruisisch Minis
ter-President, en de voorloopige opdracht
der leiding van het Pruisische Ministerie
van Buitenlandscbe Zaken aan den Dnit-
schfn Staatssecretaris voor Buitenlandscbe
Zaken, Graaf Herbert Von Bismarck.
Da Keizer heeft aan Von Bismarck
twee uitvoerige brieven geschreven waarin
hjj hem de verzekering geeft van zjju on
uitwischbaren dank eu dien des vaderlands,
eu waarin hij deu afgetreden Rijkskanselier
benoemd tot Geueraal-Opperbevelhebber
der cavalerie met deu rang van Generaal
Veldmaarschalk eu hem de waardigheid
verleend van Hertog vau Lauenburg'.
Bjj den Parjjschen Gemeenteraad is
ingekomen een voorstel van den Heer Dau
ma?, strekkende om een groot feest van
deu arbeid» te geven op het Cliamp de
Mars en wel 1 Mei a. s. Dit ieest van den
arbeid wensebt Dautnas, dat op dienzelfden
dag ook val gevierd worden door alle werk
lieden in alle steden van Europa en Ame
rika als eene grootsche demonstratie om
daarmede het verlangen te kennen te geveu
naar eeue oplossing der sociale quaestie
De Raad verzond het voorstel naar de
commissie voor de arbeids-aangelegenheden.
Het aftreden van Prins Von Bismarck
heeft te Parjjs niet weinig sensatie gewekt
La République Frangai.se schrijft, dat de
Franschen zich niet te ongerust moeten ma
ken over deze gewichtige gebeurtenis. Al
leen moet erkend worden, dat er in de Eu-
ropeesche politiek döze verandering geko
men is, dat in de plaats van eeu genoeg
bekenden factor, welke de wil was van Prins
Vou Bismarck, een geheimzinniger factor
is getreden.
Volgens VEstafetteFerry's orgaan
die veel, rsaar voornameljjk raadsels voor ge
noemd blad bewerkte en bjj het publiek als de
knapste raadselsmid van ziju tijd bekend stond.
l)e Gravin lsterloe liet dezeu jongen man bij
zich komen en beloofde hem eene aanzienlijke
som, wanneer bij in staat was, haar binnen drie
dagen, want vier waren er reeds verloopen, uit
den nood te helpen.
Nadat onze eandidaat een goruimen tijd te
vergeefs had zitten peinzen, sloeg hij een anderen
weg in. Hij onderzocht namelijk door Leinhaus,
waar de Koning in de laatste dagen voor de
opgave vau het raadsel was, en waarmede hij
zich had bezig gehouden, en nu bleek weldra,
dat het slot Uebig u allerwaarschijnlijkst de ge
boorteplaats van het raadsel geweest was, want
daar had zich de Koi ing, hetgeen den hofbe
dienden niet ontgaan was, oen geruimen tijd met
een wegarbeider onderhouden, ja hem zelfs iu
zijne woning vergezeld. Deze, een zekere Velten
Karig, was nu spoedig gevonden, maar ofschoon
hij wel bedektelijk toegaf, wilde hij er toch niets
van verraden en besl; ot eindelijk met te zeg
gen, dat men na een paar jaar eens weder moest
viagen, daar hjj dan wellicht in staat zou zjjn,
er de betcekenis van te openbaren.
(Slot volgt)
ABONNBMENTSPBIJB
AGITB MA NON AGITATE
PBIJS DBB ADVBBTEWTlfiW
Uitgevers: KüPPERS 8c LAUREï.
fff?* Wegens den feeBtdag van M AHIA BOOD
SCHAP zal de Nieuwe Haarlemaolie Courant in
plaats van Dinsdag, Woensdag a. s. worden uitge
geven; het dan volgende nummer verschijnt Zaterdag
29 Maart.
Op zekeren tijd waren er a«n Augustus'
prachtvol en weelderig hof vele hooge vreemde-
lingeu vereenigd, als Uon Giovanni Gasion, Erf-
prius van Florence, de Vorstin-weduwe van
Nassau-Diez, de Markgraaf Erust van Baireutb,
lleonore, de moeder van den Frius Georse
Radzivil, euz. Bij zulke gelegenheden was de
Koning altijd buitengewoon levendig, nog meer
echter wanneer hij de eene of andere scherts
achter de baud had, waaraan liet in een tjjd,
toen men nog hofnarren bezoldigde, catuurljjk
zelden ontbrak. Ook nu verheugde hij zich zeer,
zijne gasten een, geljjk hij meende onoplosbaar,
raadsel voor te kunnen stellen.
Bizocder dacht hij daarbjj aan de gemalin
van den Opperhofmaarschalk, de Gravin lsterloe,
die voor de meest geestvolle name vaü het Hof
doorging, en tegelijk om hare buitengewone
spaarzaamheid algemeen beroemd werd.
Nauwelijks had de Koning zich aau tafel ge
zet of hij bracht dan ook het gesprek op de
spaarzaamheid en prees da Vorstin van Nassau,
Amalia,- de Gravin van lsterloe, aan als een
Het bericht, dat Z. II. de Paus dezer
dageu eene encycliek over het arbeiders
vraagstuk zou uitvaardigen, wordt tegen
gesproken. Z. H. zal alleen d6n brief iu 't
licht geven, welke hjj aan deu Duitscheu
Keizer met betrekking tot de Berlgusche
Conferentie heelt gericht.
De Deutsche Dampfscbiff Rhedereic
toonbeeld dezer deugd. Hij wendde zich toen tot
deze dame zelve met de vraag: o' zjj wel geteigd
was de oplossing te beproeven van een raadsel,
dat met hare wijdberoemde zuinigheid in de
nauwste betrekking stond.
l)e Gravin vraeg, hoe Ivt was.
Nu stelde de Koning voor: hoe het wel moge
lijk was, bij een inkomen van vier grosschen
daags, niet slechts eene vrouw en zes kinderen
te onderhonden, maar er ook nog rente iocr
een belangrijk kapitaal van op to leggen. Een
mijner gerings e onderdanen, voegde de Koning
er bij, verstaat en beoefent deze kunst, doch
naam en persoon doen niets ter zake, -het
hoe? slechts moet geraden worden.
Nadat de Gravin er zich lang genoeg te ver
geefs orer gepijnigd had, wendde zich de Koning,
met zijn raadsel tot het gezelschap, plechtig
verzekerende, dat de oplossing van zulk een
moeilijk vraagstuk geenszins de zaak was van
een enkel mensen. Na lang peinzen verklaarden
ook de gezamenlijke keereu en dames, dat het
hun onmogelijk was er eene oplossing san te
vinden,
Welaan, zeide eindelijk de Koning, wan
neer er onder mijne gasten geen rader is, vind
ik hem misschien wel ergens anders, lieden over
acht dagen zien wjj «lkander, zooals wij hier
ta Hamburg (Kmgsin Linie) zal naast hare
Japan- en Ohinaljjueu ook eene geregelde
vaart Dair Ned. ïudië openen.
De havens die geregeld zullen worden
aangedaan, zijn, buiten Peuang en Singa
pore, Batavia, Samarang en Soerabaia. De
vaart zal vermoedelijk 1 December geopend
worden, aauvankelijk met vier nieuw
gebouwde stoomschepen, welker namen
»Satoe«, »Doea«, »Tiga« en Atnpat« aan
verdere uitbreiding doen deuken.
In strjjd met de vermelde geruchten
omtrent eene verkoeling des Keizers jegens
de Bismarckeu, wordt verzekerd, dat de
Keizer ten levendigste wenseht, Graaf Her-
bert You Bismarck in fuuctie te houden,
ten einde niet deu indruk te laten door
dringen, dat hjj in wrok vau Prins B s-
marek en zjjn zoon scheidt.
De aanstaande Rijkskanselier, Caprivi,
heeft in zijn uiterljjk voorkomen veel ge-
ljjkenis met den ouden Vou Bismarck. Ook
hjj is iemand van groote gestalte, met een
karakteristiek kogelrond hoofd, eeu schraal
met haar bezetten schedel, een dikken,
grijzen knevel eu borstelige wenkbrauwen.
In den oorlog van 1870 beeft hjj, als chef
van deü geueralen staf van het 10e leger
korps, roem verworven door eene verken-
mug in het Moezeldal, waardoor het voor
zijn korps moge jjk werd gemaakt, iu den
slag van Vionville beslissend op te treden.
Na later een korten tijGouverneur-Ge
neraal te Mötz te zjjn geweest, werd hij iu
1883 tot Minister van marine benoemd, in
welk ressort hjj zich spoedig iu werkte en
de Duitscbe torpedovloot te voorschijn riep.
Hjj was tegen aan-chaffiog van nieuwe zware
gevecht,sschepeu en voor de voimiug van
eeu eskader lichte kruisers. In het bizon
der wjjdde bjj zjjne aandacht aan het bij
eenbrengen eu de opleiding van jeugdige
manschappen voor de vloot, daar tijdens
zjjn optreden aan het hoofd van genoemd
departement Duitschlaud meer schepen dan
personeel had, en dit laatste grootendeels
uit de binueolandsche provinciën gerecru-
teerd moest worden. Hjj beeft aangename
manieren en is eeu goed spreker, die zich
onderscheidt door eeuvoudigheid en duide
lijkheid.
Naar verzekerd wordt, heeft bij eerst
zeer ernstig bezwaar gemaakt de opvolger
te worden van eeu man als Von Bismarck,
maar eindelijk bijna meer als gehoorzaam
soldaat, aan het besliste bevel van zjjn op
persten bevelhebber ge.ioor gegeven. De
pers begroet in het algemeen Vou Caprivi
met sympathie als eene aangename persoon-
ljjkheid eu tevens als een bekwaam man.
Hoe boog de Keizer Von Caprivi schat,
is gebleken uit het kabicetsschrjjven van
5 Juli 1888, waarbij bjj, kort na het over
laden van Keizer Fiïedricb, op eigen ver
zoek uit het ambt van Minister vau Marine
werd ontslagen. Toen schreef de Keizei:
zitten aan deze tafel weder. Ontbreekt dan nog
de sleutel tot het raadsel, zoo laat ik hem door
Iceander zoeken. Men moet weten, dat toen
in Dresden een weekblad bestond, onder den
titel: nSaksische» Curiositiiten-Cabinet// of //Cur osa
Saxonica", hetwelk de boekbandelaar Etal onder
den naam van Ieeander uitgaf en waarin met
raadsels niet zelden op eene vrij plompe, toen
maals dikwijls in bet leven zoowol als in de
poëzie voor geestig geldende wijze werd geschertst.
Het zoeken van do oplossing der raadse's door dit
blad opgegeven, behaagde den heeren eu dames en
vooral der Gravin lsterloe zeer weinig, want gaf
nu misschien de eene of andere burgerlijke mensch,
die het meest, voor dat weekblad werkte, de op-
los-ing, in we;k een bleeken maneschijn ver
scheen dan niet eensklaps de geest van allen, die
slechts in bet zonnelicht van den hoogsten rang
en daarmede ook van het meest ontwikkeld ver
stand voor het volk wilden schitteren? En toch
zou er geene hulp opgedaagd zijn in dezen raad-
selnood, Ware zij uiel door zulk een mensch ge
komen.
j De keurvorstelijke hofin endant Leinliai s name-
lijk wien er vau zeil veel aau gelegen lag, zich
I bij de gemalin van den Opperhofmaarschalk aan
te bevelen, sloeg kaar tot noodhelper eeu candi-
daat voor, met name Johan David Germann,
»Ik reken n u;t volle overtuiging tot de
uitstekendste Generaals des legers. Gjj hebt
in uwe vjjfjarige ambtsbekleediug de ont
wikkeling der marine in hooge mate be
vorderd, en in waarheid zegeurjjk gewerkt
ten aanzien van de kern van alle militaire
zaken, namelijk op den goeden geest in
het officierskorps. Dat verzekert aan uwen
naam voor imtner eene eereplaats in de
geschiedenis der Duitscbe marine.»
De benoeming van Caprivi is ook in
zoover merkwaardig, dat er bjj zjjn aftre
den indertjjd ernstig verichii van meening
bestond tussehen den Keizer en hem over
de verdere ontwikkeling der Duitsche ma
rine.
