NIEUWE
buitenland!
No. 1531.
Vrijdag 25 April 1890,
15 de JurgMg.
Eene vraag des tijds.
6.
Geboet.
HURLEMSCHI CÖERMT
ABOHNBMEMTSEBIJB
Per 8 maanden voor Haarlem1 0,8&
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1.10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBEAU: St. Janstraat Haarlem.
AGITB MA NON AGITATE
?B1JS DER ADVEBTENTIEN
Van 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlgk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPEBS A li A URE Y.
Men heeft wel eens de vraag gesteld of
Z. H. de Paus, die Bisschop is van Rome,
zjjn zetel kan verplaatsen en in eene
andere stad kan gaan resideeren. Het kon
immers gebeuren, zoo redeneert men, dat
in den ioop des tjjds de »eeuwige« stad
door de eene of andere groote ramp van
den aardbodem verdwjjnt.
Deze vraag wenscheu we in 't kort te
beantwoorden. Zeker, wjj kunnen de mo
gelijkheid niet loochenen, dat Rome kan
verwoest wordeD. Maar even zeker als deze
mogelijkheid is, even vast is onze overtui
ging, dat de stad Rome, als zjj heden
wordt vernield, morgen weder wordt op
gebouwd. Immers de gansche Christenheid
zal bgdragen zenden om de eeuwige stad,
hare hoofdstad, uit de ruïnen te doen op
staan en om hare tempels in hun vorigeu
glans en luister te herstellen.
De mogelijkheid bestaat ook, dat het
gansche Romeinsche Bisdom het geloof
verliest. De geschiedenis immers meldt een
betreurenswaardig groot aantal bisschoppe
lijke, aartsbisschoppelijke steden en zetel
plaatsen van Patriarchen, die het ware
geleof hebben verloren en eene prooi wer
den van het schisma of yaa de ketterg.
Zal deze mogelijkheid ooit werkelijkheid
worden? Wanneer men leest, hoe het ge
loof der kerk te Rome reeds ten tijde der
Apostelen in de gansche wereld werd ge
roemd; wanneer men uit de geschiedenis
verneemt, hoe Rome nooit eene dwaalleer
liet opkomen, dan kau men onmogelijk
gelooven, dat er ooit een tjjd tal komen,
waarin Rome tot het ongeloof, tot het
schisma vervallen zal en de Paus slechts
nog Bisschop van Rome in partibus infide-
lium, in het land der ongeloovigen zal zgn,
Dit geval zal zich evenmin voordoen als
het andere, dat de Paus zich Bisschop van
Rome moet noemen, terwgl eene stad Rome
niet meer op de landkaart is te vinden.
Het is ook mogelgk, dat de overweldi
ger, de monarch, die in het jaar 1870
zijn troon in de eeuwige stad heeft opge
slagen, nog langoren tijd in Rome blgft
en dat de H. Vader de eeuwige stad moet
verlaten, omdat hij in Rome de Kerk niet
meer vrjj kan regeeren. Niet weinigen zgn
der meening toegedaan, dat men zich op
eene afwezigheid van den Paus uit Rome
moet voorbereiden. Immers de Italiaansche
Minister-President Crispi heeft reeds in de
Kamer verklaart, dat de Paus ook van een
Europeeechen oorlog niets meer heeft te
hopen, dat het met de wereldlijke macht
van den Paus voor altijd is gedaan. IJdele
taal! Door een Keizer Napoleon of door
een Hohenstaufen op den Keizertroon ge-
FEV1LLETO N.
Vervolg.)
Nu veranderde de ijverzucht in bitteren baat,
welken hij bij elke ontmoeting door bitse woor-
liet blyken, iets wat Julia volstrekt niet welkom
was. Floris daarentegen sloeg er geen acht op
en met zelfbewustzijn en fierheia trad. bij op.
Zelfs de Graaf Van Lippe had de treurige waar
heid ingezien, dat de jonge Graaf in geenen
deele de eigenschappen bezat, die een edelman
passen
Graaf Von Lippe maakte in stilte een ver
gelijk tusschen Jan Van Wittenhorst en blo ris en
moest bekennen, dat dit meer ten gunste van
dezen laatste uitviel; nu begon bij het te be
treuren, dat hij aan zijn vriend de belofte had
gegeven. Was hem zijn gegeven woord ook nog
zoo heilig, toch hoopte hij dat deze zaak hem
geen grootere smart mocht veroorzaken.
Des morgens na het feest was het gansche
dorpje in opschudding. Uit Venloo en Roermond
waren tijdingen gekomen, dat de oorlog op han
den was en de Graaf Von Wittenhorst met zijn
zoon zich onverwijld naar het slagveld moes
ten begeren. De verloving van zjjn zoon met
Julia moest dus uitgesteld worden en niemand
had er meer genoegen van dan de Graaf* Die
sproken, zou aan zulk eene phrase door
enkele Katholieken nog eenige beteekeuis
kunnen gehecht worden; door Crispi ge
sproken, is zij bepaald belachelijk. Het is
inderdaad beschamend voor ons, dat Pro
testanten, die de geschiedenis tot een on
derwerp hunner studiën hebben gemaakt,
een veel grooter vertrouwen op de vastheid
en den bestendigen duur onzer katholieke
instellingen aan den dag leggen, dan me
nige Katholiek. In een tijd toen men
reeds lang wist, hetgeen de Piëmonteesche
Regeering, in overeenstemming met Frank
rijk, voornemens was te doen en toen het
reeds een openbaar geheim werd geheeten,
dat Rome den Paus zou ontnomen wor
den, schreef de protestantsche geschied
schrijver Wolfgang Menzel het volgende:
Hoe veel stormen heeft het Pausdom reeds
doorstaan! Een toch heeft de H. Vader
thans nog zgn zetel in Rome en hij zal
dien weer terug krggen al wordt hij ook
nogmaals uit Rome verbannen. De Itali
aansche eenheidsdweperjj is thans nog,
evenals ten tijde van Cola di Rienzi, eene
flikkering en een stroovuur eu is in
tegenspraak met het karakter van het
Italiaansche volk. De machten, welke tegen
den Paus vijandig optreden, zjjn toch niet
in staat Rome duurzaam aan zich te
onderwerpen.
En zoo is het inderdaad. Als er coit
eene waarheid door de geschiedenis is be
vestigd dan is het deze, dat de Paus
als hij uit Rome verdreven wordt, toch
weder in de eeuwige stad zal terugkeeren.
Vier en veertig maal is de Vader der
Christenheid reeds uit Rome verdreven ge
worden en vier en veertig maal heeft de
H. Vader den Apostolischeu Stoel te Rome
weder beklommen. Vier en veertig maal is
in den loop der esuwen Cicero's voorspelling
bewaarheid, dat de goden en de meuschen
den Priesterkoning in Rome niet dulden,
maar ook vier en veertig maal zijn de
woorden van Pilatus wederom bevestigd:
Quod scripsiscripsi; wat ik geschreven
heb, blgft geschreven, Jezus van Naza
reth is eu blijft in zijne opvolgers Koning
in Rome.
Reeds Paus Leo I, de Groote 440
tot 464 beeft den Hunnenvorst Atilla,
den geesel Gods, gewaarschuwd zich aan
Rome te vergrijpen, omdat zulk een mis
daad door God gewroken wordt en daarbij
op Totila en Aigulf gewezen. De geschie
denis meldt sinds die dagen eene serie
voorbeelden, die als bewijs dienen, dat men
zich niet ongestraft aan den Paus en aan
Rome zal vergrijpen. Wg zullen slechts
aan de Hohenstaufen herinnerenwier
laatste spruit op het schavot gestorven is
en aau den Koning van Rome, die in het
aerik, want nu viel een loodzware last van zjjn
hart. Jan Von Wittenhorst koesterde intusschen
de gedachte, dat hij in Julia eene levensgezellin
had gevonden. Van de toestemming baars vaders
was hjj verzekerd. Wat kon zjjn geluk nog in
den weg staan, mogeijjk Flo ris? De Jonkheer
lachte er om; echter kon hij niet betwisten, dat
hjj alle kansen bezat, want hij had al de toe
stemming van haar vader verkregen. Ulo ris be
zat echter de lielde van Julia.
V.
De krijgsgeruchten, die als met de snelheid
des bliksems over 't land vlogen, werden wel
dra bewaarheid. De kreet „te wapen, te wapen!
voor onzen Hertog!/' weergalmde van Noord tot
Zuid en uit alle dorpen en steden rukte men
troepsgewjjze aan om voor het dierbare vader
land goed, bloed en leven ten ofter te brengen.
Ook Floris Gravenvorst wilde niet jachter blij
ven. Met weemoed zagen zijne pleegouders hem
vertrekken, hoewel zij zjjn edelmoedig besluit
goedkeurden; immers het gold het behoud des
vaderlands. //Op spoedig wederzien!// riep Julia
hem bjj 't afscheid toe. Hier of daar Koven,"
was het antwoord van den jongen held. Tusschen
Spanje en het leger van Oranje, welke beide
naar de heerschappij streefden, volgde slag op
slag. Handel en nijverheid kwjjnden; velden en
beemden lagen vwoest en veil," het geldgebrek
was algemeen en het andere zoo vreedzame land
buitenland als Vorst zonder land een een
zaam graf heeft gevonden. Ook het Pië
monteesche Vorstenhuis zal zijne straf, dat
het zich aan den Paus en Rome heeft
vergrepen, niet ontgaan. Wellicht zgn het
de Romeinen zelveu, die eenmaal uit hun
nationaliteitsroes outwaakt, zich zullen her
inneren, dat het eene diepe vernedering
is voor Rome, tot hoofdstad van een ko
ninkrijk gedaald te zgn en dat Rome na
zijne meer dan tweeduizendjarige wonder
bare geschiedenis, slechts de hoofdstad der
aarde kan zgn en de residentie van den
Priesterkoning, wiens heerschappij zich uit
strekt van de Noordelijke IJszee tot aau
de kusten van den Stillen Oceaan. En
onder den kreet: »Weg met de indrin
gers!* zullen dan de Romeinen de Piëmon-
teezen uit de eeuwige stad verjagen. Wij
zgn vast overtuigd, dat de beieediging het
lijk van Pius IX aangedaan, de Giordano
Bruno-feesten en al de gruwelen, die in
Rome niet door de eigenlijke Romeinen,
maar door de vreemdelingen zijn gepleegd,
den dag verhaasten, waarop de Heer der
Kerk Zgn Plaatsvervanger zal recht doen
wedervaren tegenover degenen, die hem
van zjjne hoofdstad hebben beroofd en hem
de doornenkroon hebben opgezet.
Ook wg kunnen er toe bgdragen, dat
deze dag spoedig aanbreekt, door te bidden
voor het Opperhoofd der Kerk, gelijk de
eerste Kerk voor den Apostel Petrus bad,
toen hij iu den kerker- zat, en door geene
gelegenheid te laten voorbijgaan zonder
luide en krachtig te protesteereu tegen de
ontheiliging van de hoofdstad der Chris
tenheid.Zien we voorts vol vertrouwen in den
geest op bet wapenschild, dat Paus Inno-
centius VII zich had gekozen en 't welk
eene rots iu zee voorstelt, door golven
gebeukt, boven de rots de pauselijkg tiare
met het opschriftin oeternum non commo
velitur: zij zal niet wankelen of wijken
in eeuwigheid.
De werkdag van acht uren zal den grond
slag vormen van het arbeidswets-voorstel,
dat door de sociaal-democratische partij
in den Duitschen Rjjksdag zal worden in
gediend bij het begin van de nieuwe zitting.
Naar hetgeen uit Berljjn wordt ge
meld, kan als zeker worden medegedeeld,
dat de Regeering vrjje beweging zal laten
aau de uitvoering van plannen der werk
lieden ten opzichte van den lsten Mei,
maar dat zij aan de bij haar in dienst
zijnde werklieden het wegblijven op dieu
dag zal toerekenen als contractbreuk.
Eene vereeniging van iudustriëeleD to
Leipzig, die te zameu ruim 7000 werk-
leed onder den druk der oorlogsschatting. Ge -
pantserde ridders vielen met het zwaard of de
lans in de vuist; andereu werden bloedig ge
wond en onder die anderen, welke uit liefde
voor het vaderland streden, behoorde ook onze
Floris Gravenvorst. Met roem had hij gestreden,
toen hij een steek in de rechterzijde ontvingen
door het ontzettend bloedverlies in bezwijming
viel. Toen hij weder tot zich zeiven kwam, lag
hij reeds buiten het kamp op de baar der zie
kenverpleging. Vlak naast hem lag een zwaar
gewonde. Een lansstoot had hem de borst door
boord en wel zoo, dat men uit zijn dof gesteun
genoeg begrjjpen kon, dat hij spoedig uit zijne
ellende zou verlost worden. Hij wendde zich tot
Floris, die hem reeds lang met iunig medelijden
en weemoed had aanschouwd.
Hemel! Zijt gij de Heer Von Wittenhorst niet,"
sprak Flo ris verschrokken, //nooit had ik gedacht,
dat wij elkander in zulk een toestand moesten
wederzien./»
//Floris," antwoordde de aangesprokene met
gebroken stem, //vergeving voor het groote leed,
dat ik u heb aangedaan; ik heb er voor geboet.
Ik weet het; slechts weinige minuten blijven mij
nog te leven over; laten wij samen verzoend en
als vrienden van elkander scheiden.//
Floris had reeds sedert lang het onrecht van
zijn tegenstrever vergeten en vergeven. //Heer"
gaf hjj ten antwoord, geen woord meer over het
verledene, dat is geboet genoeg geboet door
het bloed, dat wij beiden voor het vaderland
lieden hebben, heeft het volgende bekend ge
in aakttle. Wanneer in eene fabriek s/8 van het
aantal werklieden den arbeid staken, wordt
de fabriek gedurende een bepaalden tijd
gesloten. 2e. Wanneer slechts enkele werk
lieden wegblijven, worden deze terstond of
binnen den kortst mogelijken termijn ont
slagen. 3e. Werklieden, die ontslagen wor
den wegens weigering van arbeid op 1
Mei, zuilen slechts op verminderd loon en
alleen bij hunne vorige werkgevers dadelijk,
maar gedurende de eerstvolgende zes weken
bij geene andere fabriek worden aange
nomen.
Voorts hebben de eigenaars van fabrieken
in de metaalindustrie aldaar met die te
Halle, Brunswijk, Maagdenburg, Hannover
en Berlijn zich vereeuigd tot een boud om
werkstakingen tegen te gaan. Uit hun
midden zal een comité van negen leden
werkzaam zjjn om met de werklieden iu
overleg te treden. Inmiddels hebben zij
zich verbonden om ingeval van onrecht
matige arbeidsstaking geen der daaraan
deelnemende werklieden in hunne fabrieken
meer aan te nemen.
In de glasfabrieken te Pentzing, met
1200 werklieden, is afgekondigd, dat wie op
1 Mei niet te werk komt, gedurende vier
weken niet meer in een dezer fabrieken
wordt toegelaten.
Dertig steenbakkers in het district Ra-
thenow hebben zich onderling op boete
verbonden, gezamenlijk al huuue werk
plaatsen te sluiten, zoodra de werklieden
bij een hunner den arbeid staken.
De metaalfabrikauten te Maintz hebben
verklaard, niet in onderhandeling te tre
den met de algemeene looucommissie uit
de werklieden, op grond dat die commissie
niet met de inwendige toestanden van en
met de geschiktheid der werklieden voor
elk bedrijf bekend is; maar dat zij bereid
zijn om ieder met zijue eigene werklieden
een minnelijke schikking omtrent loon
en werktjjd aau te gaan.
Bij het diner te Bremerhaven aan
boord der Fulda gehouden, heeft de Keizer
gezegd, dat men op hem moest vertrouwen
dat hij werkzaam zal zijn voor het behoud
van den vrede. Wanneer in de pers zijne
woorden soms anders mochten worden
uitgelegd, moest men denken aan het ge
zegde van den ouden Keizer: dat men aan
het woord des Keizers niet moet draaien
of eene spitsvondige uitlegging geven. Zijn
streven is gericht naar den vrede. Handel
en bedrijf kuuneu alleen bloeien wanneer
zij door vrede zjjn gewaarborgd.
De Frausche Regeering hreugt een
Geel boek iu gereedheid, waarin de werk
zaamheden der conferentie te Berlijn open
baar zullen gemaakt worden. De Heer
hebben vergoten."
In stille droefheid reikten beiden elkander
de hand. Het was een hartverscheurend, maar
plechtig oogenblik. Voor de oogen van den
iiaderenden dood sloot de engel des vredes een
verbond tusschen twee harten, welke tijdens hun
leven zoo verwoed tegenover elkander stonden.
Verzoening, o, zoete vreugde, die, ais een zacbte
halsem in de harten druppelt, die den menschen
do heilzaamste gewaarwordingen des vredes, wel
ke door den haat verscheurd waren, weder terug
geeft. Floris en Johan waren vrienden, aan het
verledene ward niet meer gedacht.
Eene diepe, plechtige stilte heerschte in het
ziekenvertrek, slechts nu en dan onderbroken
door het kermen en klagen der gekwetsten onder
het leggen van een nieuw verband.
//Floris,// fluisterde Johan met de grootste in
spanning, thans ga ik tot het groote legerover,
waar alle strijd en drift voor een eeuwigen vrede
moeten zwichten. In uwe handen der vriendschap
leg ik mijne laatste wenschen. O, lichtzinnig
heid! ua schulden op schulden gestapeld te heb
ben, besloot mjjn vader, dat hij voortaan voor
niets meer kon instaan; in mijn jeugdigen over
moed verliet ik hem stilzwijgend en trad als
vrijwilliger in dienst."
Toen hij deze mededeeling deed, stortte hij
beete tranen.
Wordt vervolgd