NIEUW
No. 1545.
Zondag i Juni 1890
15de Jaargang.
Ëeo groot man herdacht.
BUITENLAND.
II. (Slot).
BÜRIMSC
ABONNXKEMTBPBIJB
Por 3 maanden voor Haarlem 0,85
Foor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
AfzDnderljjke Nummer*0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BDB1AD: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA KON AGITATE
?K1JB DE» ADVEBTENTlSN
Van 16 regel»30 Cents.
ÏÏlke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant.
Advertentien worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrjj dag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPESS k LAUREï.
Wegens het feest van den H. Sacraments
dag zal de Nieuwe Haarlemsche Courant in plaats
▼an Dinsdag, Woensdag a. s. worden uitgegeven.
Het dan volgende nummer verschijnt Zaterdag 7
Juni.
Toen Gregorius deu Pauselijken Stoel
beklom, zag het er in de wereld treurig
uit. >Helaas!< zoo roept hij uit, »de steden
zjjn ontvolkt, de vestingen verwoest, de
kerken vernietigd, de kloosters verdelgd,
de velden zjjn in woestijnen veranderd...
Rondom ons heerscht overal dood en ver
woesting. Van alle kanten worden wjj ge
slagen..
Reeds voor een oppervlakkigen kenner
den toenmalige geschiedenis is de gegrond
heid van Gregorius' klachten zonneklaar,
't Was de oudromeinsch-grieksche bescha
ving, die toen wegstierf. En onweerstaan
baar daagde er een nieuwe tijd: het was de
periode, die thans reeds verre achter ons
ligt. De cbristeljjk-germaauscbe beschaving
der middeleeuwen werd door het Pontifi
caat van Gregorius voorbereid.
Gregorius stoud aan deu uitgang van
den ouden tjjd en aan den dorpel der
middeleeuwen. De oude wereld met bare
beschaving valt in puin, een nieuwe tjjd
breekt aan, bestemd, het bruikbare uit deu
ouden in zich op te nemen, te veranderen,
nieuwe vormen met een nieuwen inhoud
ie maken.
Gregorius bezat eene heldhaftige zelfopof
fering voor bet welzjjn zijner kudde, daarbij
eene hoogst zeldzame regeeriugs-wjjsheid,
kracht, inzicht, ernst en liefde. Gregorius
had het katholieke Christendom onder de
de Angelsaksen, LoDgobarden en West-
gothen gebracht en het by de Franken
bevestigd. Wat hjj dezen had geleerd, dat
verspreidden de Angelsaksische Missiona
rissen iu Duitschlaud en van daar uit droog
bet door tot by de Slaven en Magyareu.
En met het Christendom viel ook de hoogere
beschaving aan de Europeesche volken ten
deel.
Welk een gevolg de arbeid van dien
grooten Paus heeft gehad, vernemen wij
uit zjjne eigene woorden. >De oproerige
volken komen rustig aau de voeten van
den Priester; barbereu, die zich door geen
zwaard meer lieten bedwingen, werden ge
leid door een woord uit den mond des
Priesters. De wilde heiden vreesde vroeger
geen legermacht in den oorlog eu thans
FEUILLETON.
500 stoelen en 1 bezoeker.
Amerika ii het land der uitvindingen en der
kunstgrepen. Om spoedig en gemakkelijk geld te
slaan, eerljjk en 01 eerljjk, moet men een Yankee
wezen. Om dit te bewijzen diene het volgende:
In de stad X. zou eene tentoonstelling worden
gehouden. Naast het hoofdgebouw was een park
aangelegd, met eene muziektent, welke plaats bood
aan 500 bezoekers.
500 stoelen zjn echter gemakkelijker geplaatst
dan bezet.
Het wilde maar niet. Het publiek wandelde
wel in het park, maar bleef van de muziektent
op zoo verren afstand alsof er dynamiet onder
verborgen lag.
De pachter zat in zak en asch. Dag aan dag
mocht hjj berekenen: «de 500 stoelen kosten mij
zooveel, de pacht zooveel, de 5 oppassers per
dag zooveel: OutvaDgst: nihil." Het tourni
quet, dat hij aan den ingang had laten plaatsen
als controle, bleef maar tiouw staan op 0. Dag
aan d»g mocht hij den hoofdoppasser vragen
„Niémand?" het sombere stereotiepe ant
woord bleef: „Niemand.//
Op een mooien dag vraagt een van de oppas
sers een onderhoud.
Hoe vreemd keek de pachter op, toen de
man voorstelde, hem voor een dag de exploi
tatie van de stoelen over te dragen tegen de
helft van de winst!
Winstl De pachter had hier dat woord voor
het eent gehoord. Winst! De eerste bezoeker
moest nog komen.
buigt hjj zich geloovig voor het woord van
de zwakke Boden der Kerk. c
Ook thans staan wij wederom aau eene
grens iu den loop der wereldgebeurtenissen.
De beschaving van de christelijke middel
eeuwen heeft reeds lang plaats gemaakt
voor eene andere, welke wij de nieuw-
heidensche zoudeu willen noemen. Ook deze
heeft schier uitgeleefdzij nadert onfeilbaar
haar einde; men kan niet zeggen of zjj
zich reeds hesft overleefd en zonder eene
groote catastrophe voor een nieuwen tijd
plaats maakt of dat zjj een heidendom zal
ten gevolge hebben, 't welk vreeselijker
dan het oude zal zjjn en de gansche we
reld iu vuur en vlam zal zetten.
Wy weten niet wat er gebeuren zal,
maar wij vreezen, dat eene groote cata
strophe niet meer te ontwijken is. Te laat
heeft meu aan de geneesmiddelen gedacht
en te groot is het werk om het te voiein-
digeu alvorens de vloed den dam heeft
vernield.
Doch op welke wijze de overgang van
de eens periode naar de andere ook plaats
moge vinden, eene zaak is zeker, dat slechts
de Katholieke Kerk de kracht heeft aan
de wereld een nieuw leven in te ademen,
dat zij alleen mits meu hare vrijheid
uiets iu den weg legt iu staat is, het
dreigende g6vaar te voorkomen of de ou-
vermydeiijke rampen te verzachten. Iu zulk
eeu tjjd is het zeker heilzaam deu blik te
wenden naar een tijdstip als dat van het
Pontificaat van Gregorius is geweest, en
waarin de Kerk hare taak op zulk eene
elukkige en heerlijke wijze heeft volbracht,
ch! dat de machten toch bij eeu Grego
rius deu Grooten ter schole gingen; zjj
zouden er zooveel kunnen leereu.
Gregorius was eeu voorbeeldig Paus en
de Kerk was ook ouder zjjn bestuur eau
waar toevluchtsoord voor de armen en
zwakken; ja zjj was het asyl der gausche
maatschappij. De inkomsten der Kerk moes
ten volgens Gregorius' verordeningen
een patrimonium der lydende inenschheid*
zjjn en daarvoor werden zij ook besteed.
Viermaal per jaar gaf de Paus aau de
Geesteljjkheid, aan zyne huisgenooteD, aan
de kloosters, kerken, armen- en zieken
huizen van Rome hun bepaald aandeel.
Iu de eerste dagen der maand werden de
armen bedeeld en dageljjks zond hij spij
zen aau armeD, zieken, gebrekkigen en
ouden van dagen.
Iu eeu tijd, waarin pest, honger en oor
log de menschheid aanmerkeljjk vermin-
Lachsnd om de domheid van zijn oppasser,
had bjj tegen het voorstel niet het minste be
zwaar. Hij wilde hem in alles de vrije hand
lalen. Met een handdruk nam hjj afscheid; hij
zette zich op den trein en twee dagen later zou
hjj terugkomen.
Nu, Tom, was de eerste vraag bij zijne
terugkomst zsken gemaakt?
20 dollar», mjjnheer!
20 doll Dus alle 500 plaatsen
bezet?
Ja, mjjnheer.
Kom, praatjes, dat moet ik zien aan het
tourniquet. Hij gaat er heen, licht de controle-
klep op en ziet dat de 0 heelt plaats gemaakt
voor 1.
Dacht ik het niet dat je praatjes had
verkocht?
Volstrekt niet, mijnheer; antwoordde
de oppasser, altijd even kalm al wijst het
tourniquet honderdmaal 1 aan, toch had ik 500
stoe'en bezet. Overtuig u of niet alle rugplaatjes
(met de zitting in verband staande controleurs!
aanduiden dat de stoelen bezat zijn geweest. En
luister nu eens, hoe ik de zaak heb aangelegd:
Geen vjjf minuten na uw vertrek schreef ik de
volgende advertentie, bestemd voor den Messenger
van hedenavond:
Morgen-avond zal een van de bezoekers van de
muziektent u/orden verrast door eene banknoot van
40 dollars. Het geschenk zal uit het rugplaatje
{controleur) van den stoel te voorschijn komen.
Die advertentie heeft gisteren reeds dus
voor dat ze in de Messenger voorkwam effect
gesorteerd. Ik gaf haar natuurijjk met opzet,
open aan den kellner om naar de courant te
bezorgen.
derd hadden, rekende Gregorius het zich
eene sehande, dat een bedelaar iu Rome op
straat vau honger was gestorven. Hy sloot
zich uit schaamte iu zijn vertrek op en
waagde het eenige dagen niet, te celebree-
ren. Waarlijk van zulk een man kan onze
tjjd leereu, hoe de vraag van het patrimo
nium der onterfden is op te lossen.
Aau deu naam van Gregorius is ook
onafscheidbaar de herinnering aau de
kerkelijke liturgie verbonden. Zoo ver dit
thema ook van de sociale behoeften vau
deu tegenwoordigen tijd schijnt te liggeD,
zoo nauw staat het toch feitelijk met de
questions brülantes onzer dagen iu verband.
Immers wanneer iets iu staat is om de
maatschappij te verbetereu, te redden, dan
is het de macht van den godsdienst. De
godsdienst echter komt, zoolang wjj meu-
schen zijn, niet in eene onzichtbare ge
daante, op enkel geestelijke wijze iu ons.
Door de majestueuze vormen,] door de
macht der indrukken vau den cultus komt
hij iu ons hart. De zegen ontbreekt zoo
vaak wanneer die vormen niet de door
God gewilde zjjn.
Ook op de kloosters en huune betee-
keuis voor den moreeleu en socialen arbeid
der Kerk wordt onze aandacht door de
herdeukingaan het Pontificaat vanGregorius
gevestigd. Immers men heet hem niet teu
onrechte de tweede stichter 'au de Orde
der Benedictijnen. Verbazend groot was
de belangstelling, welke Gregorius ten op
zichte van de kloosters en hunne bewoners
voortdurend liet bljjken.
't Is een bjj uitstek rijk leven, dat ons
iu Gregorius den Grooten voor oogen staat,
talrjjk zijn de aanrakingspunten, die tus-
schen zjjn Pontificaat en onzen tijd be
staan en veel, zeer veel kunnen wij voor
de behoeften van onze dagen eruit leereu.
Moge dit alles wel overwogen worden.
Met deze woorden eindigen wij onze be
schouwing over een Paus, die als een der
grootste mannen in de Katholieke Kerk
staat aangeschreven, die door vriend en
vijand hoog geacht, Kerk, Staat en maat
schappij in de hoogste mate aau zich heeft
verplicht.
Moge het dertiende eeuwfeest van zjjn
Pontificaat door alle geloovigen op de
meest waardige wjjze worden gevierd.
De Duitsche Keizer is voornemens eenige
Engelsche deskundige ambachtslieden uit
De raan leest, fluistert een paar woorden tot
den buffetchef en zegt mij terwijl hij haastig
vertrok, dat hjj wel zelf de advertentie zou
brengen.
Teruggekomen, vindt hij me nog in het café en
verzekert mij dat het een allergelukkigst idee van
me was om eene premie op het bezoek te stellen.
Da man ging weg. Ik nam eene courant, tuurde
er over heen en zag dat de kellner een briefje
schreef.
Van ochtend kom ik in het park om naar
mijn post te gaan. Een als heer gekleed persoon
wachite me aan het tourniquet.
Zeg eens, vrind, ik wil maar al ast plaats
nemen. De muziek begint wel eerst over een
uur, maar ik beu nogal moê van het wandelen
en kan dus in dat uur hier lekker uitrusten.
Volkomen gelijk, mijnheer, zei ik, terwijl ik
het tourniquet open zette. U gaat maar zitten waar
u wil, een van de oppassers hebt ge maar een
dubbeltje roor een stoel te betalen.
Voor de eerste maal zoolang de tentoonstelling
er is, versprong de 0 aan het tourniquet tot 1.
De man ging zitten, waar ik verwacht had, op
den eersten den besten stoel, haalde een kokertje
geld uit zijn jas en betaalde den oppasser zijn dub
beltje. Op hetzelfde oogenblik versprong de veer
van tiet rugplaatje; de man keek om, stond toen
onmiddelljjk op en plaatste zich op den volgenden
stoel.
Mijnheer hoorde ik den oppasser zeggen
voor eiken stoel moet u betalen. U ziet dat hij
zélf aangeeft als er iemand op zitten gaat.
Ik geloof dat ik zitten raag waar ik wil,
hoorde ik antwoorden hier man, daar heb jij je
dubbeltje.
Betalen, verspringen van het plaatje, en opstaan,
te uoodigen op bet eerstdaags te Berljjn
te houden congres vau gemachtigden vau
de Duitsche ambaêhtsgenootscbappeu, om
advies uit te brengeu omtrent zaken de
Eugelsche arbeiders betreffende.
De beterschap van 's Keizer» bezeerden
voet gaat snel vooruit.
Een verzoek van het stadsbestuur te
Berljjn, om bijdrageu in te zamelen voor
het oprichteu van een gedoukteekeu voor
Keizer Friedrich, is door den Keizer af
gewezen, dewijl hijzelf zich verplicht voelt
voor zijn vader en diens voorganger een
gedenkteeken op te richten.
Iu den boezem der socialistische par-
tjj bestaat oueeuigheid. Dientengevolge
zullen twee harer leiders, Babel en Auer,
naar Berlijn verhuizen, ten einde gemeen
schappelijk de redactie van het orgaan der
partij, het Volksblalt, te voeren.
De Rechtbank voor correctioueele
zaken te Parjjs heeft uitspraak gedaan
iu de bekende metalen-zaak van het
Comptoir d'escompte. Sécretan is tot 6
maanden gevaugenisslraf eu 10.000 frauks
boete veroordeeld, Laveissière tot 3 maan
den gevangenisstraf en 3000 franks boete
en Hentsch tot 3000 franks boete alleen.
De overige beklaagden zjjn vrygesproken.
Sécretan, Laveissière en Hentsch zijn
bovendien veroordeeld tot betaling van
schade met interest aan de civiele party.
Te Parjjs zjjn vjjftieu personen gearres
teerd. Het zjjn jeugdige Russen, nihilisten,
bjj wie talrijke papieren eu ontplofbare
stoffen zijn gevonden. Zjj zulleu volgens
de Fransche wet worden vervolgd.
De Eugelsche Gezant heeft aan deu
Frauschen Minister van Buitenlandsche
Zaken medegedeeld, dat zijue Regeering
toetreedt tot Fraukrjjks voorstellen betref
fende de conversie der Egyptische schuld.
Da Spaansche Senaat heeft de wet
invoering van het algemeen stemrecht aan
genomen.
Te Madrid is een comité gevormd
voor de feestelijke herdenking in 1892 der
ontdekking vau Amerika. Dit vierde eeuw
feest zal iu Spauje worden gevierd te Ma
drid, Valladolid, Pales, la Rabeda eu Huelva.
Het comité zal handelen iu overeenstem
ming met het Gouvernement eu het zal
ook de medewerking inroepen van de
Spaansch-Amerikaansche republiekeu, voor-
nameljjk om te Madrid eene tentoonstelling
te boudeti.
Een der hoofden van de oppositie
der Italiaausche Kamer, de Heer Baccarini
was liet werk van een pogenblik. De man nam den
volgenden stoel in beslag. De oppasser keek me aan
en kwam mat den wijsvinger van zijn liakerhand
aan zijn voorhoofd, terwjjl hjj een blik sloeg op den
stoelgast.
Dat g*at goedl riep ik hem toe, terwijl hjj het
derde dubbeltje in ontvangst nam.
YVat zegt ge? vroeg dt stoelgast, natuurlijk
denkende aan de banknoot.
Niets, mijnheer, ik zeg iets tot mjjn ka
meraad.
Nog een paar stoelen, en daar kwam de stoelgast
op het gebied van den tweeden oppasser.
Hier weer volkomen dezelfde manoeuvre. Plaats
nemen, een dubbeltje geven, „knip, knap!" omzien
en opstaan.dat allrs met de gelatenheid van iemand
die vaststaat in zijne overtuiging. Toen de muziek
aau den gang was, scheen hij schik te hebben in
het accompagnement, immers nu werd zuiver in de
maat plaats genomen, betaald, omgezien en opge
staan.
De 500e stoel werd bezet, toen de laatste tonen
van het orkest weerkloi.ken en voor de laatste
maal keek mjjn eenige bezoeker n*ar het mecha
nisme in deu rug van den stoel.
Hij ging en keek mjj met droefgeestigen blik
aan.
Wel, mijnheer, hoe vond u het? vroeg ik
alsof ik de muziek bedoelde.
Och, man, zwjjg, ik heb niets gevonden;
ik ben 20 dollars kwijt!
En die 20 dollars mjjnheer heb ik hier
als een bewjjs, dat uit 500 leege stoelen
nog wel geld is te slaan. Van avond loopt
het natuurijjk storm, ten gevolge van de
advertentie.
