No. 1561.
Vrijdag li Juli 1890
15de Jaargang.
Modern bijgeloof.
B UITEN L A N lï
iLBOUTKJBMBlïTSPBIJS
per S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 140
Voor het Buitenland i*80
AfzJudarljjke Nummer»0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z A TERDAG
BUBÏAÜ: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA HON AGITATE
?K1JS DEB ADVBBTENTIÉW
Van 18 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Ad verteutië n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrijdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KüPPERS LAUREÏ.
Niet slechts bij enkele persouen, maar
ook bij gausche natiëu vertoouen zich somtijds
zekere ziekteverschijnselen, dieniet zelden
besinetteljjk werken. Deze ziekten openba
ren zich meesteutjjds in het zenuwstelsel
en grijpen het verstaud aau, anders zou
men hare uitwendige werkingen niet kun
nen verklaren. De nieuwsgierigheid dringt
een gezond mensch naar den zieke eu
weldra vertooneu zich de eerste sporen,
dat lij besmet is, waut zijn verstaud schjut
te zjjn aangetast. Toch bestaan er voor
zulke ljjders geeue inrichtingen en zj ba-
wegen zich vrij iu de maitschappj eu
willen bovendien door kunne medemen-
schen nog wel als bizonder verlichte en
hoog begaafde wezens worden beschouwd.
In de middeleeuwen zocht men naar het
tot dusver nog niet gevonden middel, goud
te maken. Verschillende metalen werden
met allerlei chemicaliën bewerkt eu de
zucht, goud te maken, had een groot aan
tal lieden het hoofd op hol gebracht. Maar
het geheim werd niet ontdekt en tot heden
heeft nog niemand de schoooe aunst ge
leerd, goud uit koper, lood, zink of tin te
makeu. De goudziekte is «enigermate ver
dwenen, maar de goudzucht is in onzen
Ijjd onlzettend toegenomen.
Later kwam er eene nieuwe manie vooi
den dag, die ook haar zetel werkelijk in
de hersens had. Eenige charlatans hadden
langdurige studiën gemaakt om den dood
parten te spelen en hem zijne macht over
de menschen te ontnemen. Zjj zochten naar
middelen om het menschel ijk leven te ver
lengen en den dood uit de wereld te ban
nen. Eerst zouden daarvoor tooverspreuken
helpen, doch toen deze den govreesden
dood niet verdreven, kwamen de doodver-
delgers op de gedachte tooverdrankjes te
fabriceeran, die dikwerf zoo sterk eu krach
tig werden gebrouwen, dat zj den dwazen
consument naar het graf deden verhuizen.
De gausche zaak liep op niemaudal uit
en het gelukte den dwazen niet aan den
Almachtige de heerschappj over leven en
dood te ontrukken en het sterven is tot
dusver nog niet uit de mode gekomen.
Eene andere hersenziekte der menschen,
die hen dikwijls op zeer gevaarlijke wegen
heeft geleid, openbaart zich iu de vurige
begeerte, de duistere toekomst, of de ge
heimen van het leven aau gene zijde vau
het graf te ontsluieren. Deze ziekte kende
men reeds in de grijze oudheid, want de
beidenen waren er steeds op uit te trach
ten de toekomst te leeren kennen. In het
onde Griekenland, iu Delphi, niet ver van
Athene, was eene inrichting, om den
wil de goden te verkondigen, gevestigd.
Boven eene bergkloof, die bedwelmenoe
dampen uitwasemde, stond een drievoet;
wanneer nu de priesteres, de wijze Pythia,
in de toekomst moest zien, dan nam zj
FE U ILL ET ON.
De oude schilderij.
Hare moeder intusschen sliep in inet de ge
dachte dat men nu denkelijk haar droom, den
vasten droom van een kantoorklerksvrouwtje, zou
kunnen verwezenlijken o» een huisje koopen,
„niet grooter dan zoo," buiten, aan de oevers
van de Seine, voor de Zondagen des zomers.
Wat de boekhouder betreft, de schilderij bleef
hem met buitengewone juistheid in het geheugen.
Hij had het stuk zoo lang hekeken.
Nu vond hij het wonderbaar! Hoe kwam het
dat hij nooit vroeger getroffen was door het ta
lent, dat dHaraan was besteed.
Dan herhaalde hij fluisterend het cijfer, 20,000
franks. Zonder het toeval, dat dit kostbaar voor
werp aan het licht had gebracht, zouden de
Pourots er nooit aan gedacht hebben, dat zjj
een Breughel, de Biuweelen Breughel genaamd,
in handen hadden. Wat toch beroemdheid is!
De ambtenaar zegende den beroemden kunste
naar, die misschien eertijds niet in eigen rijtuig
reed, maar wiens talent met de eeuwen den uit-
op dien drievoet plaats; de dampen be
nevelden hare zinnen en brachten lmar iu
een delirium, waaria zij louter onzin bab
belde. «Wijze» heidensche priesters wisten
echter hare woorden in een antwoord op
de gestelde vraag om te werkeD, echter
zoo, dat men uit den duisteren zin het
gewensehte antwoord, echter ook het te
genovergestelde kon opmaken. Zoo voor
spelde de wijze Pythia aau Koning »Cresue:
Wanneer Cresus de rivier llalys overtrekt,
dan zal hij een groot rijk verwoesten. Cre
sus dacht natuurlijk aau een vijandig laud,
trok over de rivier en verwoestte zjjn eigen
rijk. Pythia had goed voorspeld. En bij
het Deiphische orakel z voeren alle groo-
ten van het Rijk en de heidensche pries
ters beschermden ijverig den nimbus van
het orakel, want zjj maakten er goede
zaken mee.
Andere heidensche volken zagen door
den rook der offerdieren iu de t mkomst
en zjj verstonden de kunst uit de inge
wanden der offerdieren deu wil der goden
te leeren kennen. De belangstellenden
moesten deu goden daarvoor rijke offers
brengen, die natuurlijk door de priesters
werden opgestoken eu deze laatstee ver
stonden meesterlijk de kunst, huDue be
driegerij want niets anders was het
immers met een mysterieuzeu glaus te
omgeven. Reeds in deu vroegsten tijd
trachtte men ook in de sterren de toe
komst te doorgronden; de sterrenwichelaars
vormden bij eenige volken eene eigen
klasse, die liunue kunst als eene weteuschap
uitoefenden en Komngen en Vorsten had
den hunne eigen astrologen, om hun nood
lot uit de sterren zich te laten verkondigeu.
Nu, zal meu zeggen, dat waren allen
heidenet), eu hun kan men zulke ziekeljjke
verschijnselen vergeven.
Zeer juist, maar in onzen christeljjken
tijd zijn de ziekten van het menscbenver-
staud ook niet verdwenen; de moderne
heidenen zjjn nog niet uitgestorven. Hoe
veel lieden, zelfs uit de zoogenaamde ont
wikkelde* kringen, begeven zich nog naar
de kaartlegsters om een blik iu de toe
komst te slaan en hoe velen zijn er niet,
die nog geloof hechten aau hetgeeu hun wordt
voorgepraat door een ergeilijk individu,
dat inplaats van met geld, met zweepslagen
voor zijne kunst moest betaald worden.
Maar onze moderne beschaving bracht
eene nieuwe, vroeger nooit gekeude her
senziekte, het spiritisme, te voorschijn. De
door de oude heidenen gebezigde middelen
om den sluier der toekomst op te lichten,
werden door de moderne heidenen ondien
stig verklaard. Men vond het spiritisme
uit, d. w. z. de v kunsten wetenschap
met de zielen der afgestorvenen door too-
vermiddelen in direct verkeer te treden.
En deze nieuwste vorm van bijgeloof vindt
in de door ongeloof aangetaste hoogere
kringen talrijke aanhangers.
gezochten geur kreeg, dien oude gebottelde wij
nen ontwikkelen.
Den volgenden morgen na het ontbijt maakte
Pourot zich gereed om den expert te gaan
raadplegen. Hjj moest in elk geval terugkomen
of met geld in den z.ak, want bij mocht de lief
hebbers niet langer van zulk een meesterstuk
berooven, of met de schilderij onder den arm..,.
Bah! Juffrouw Pourot had een blind vertrou
wen er op. 's Morgens vroeg werd de vrouw
van den concierge dan ook ingelicht omtient den
tocht, en toer. de boekhouder uitging, met plech
tigheid de schilderij dragende,die in voeringkatoen
gewikkeld was, hield zij hem aan om hem geluk
tc wenschen.
Waarlijk, hij was wel gelukkig, zulke kost
baarheden te erven.
Pourot scheen niet zeer verwonderd; zijn
bloedverwant in Brussel, een man van smaak en
kenui3, had slechts dingen van groote waarde
in zijn bezit gehad.
Hjj ging heen met zijn gewonen kalmen en
afgemeten stap, en richtte zijne schreden naar
de rue LafiKtte. Men volgde hem met vriendeljjk
oog; hij sloeg den hoek van de straat om. De
dames bleven aan het venster.
En toen hij om dienzelfden hoek twintig mi-
Men vergadert in zalen, waar slechts
éene lamp haar flauw licht op een aautal
aan eene groote tafel gezeten personen
werpt, die getuigen worden van de meest
bizarre en dolzinnigste zaken. Erheerscht
eene mysterieuze stilte. Plotseling hoort
men kloppen, welk geluid uit de tafel
schijnt voort te komen. De tafel beweegt
zich, vrij hangende muziekinstrumenten
geven geluid, eene onzichtbare hand schrijft
de antwoorden op van de vragen welke
iemand uit de vergadering aan den bezwo
ren geest goedvond te stellen. Het ver
keer met de zielen vindt slechts door een
uitverkorene, medium geheeten, plaats. Eu
ofschoon in duizenden gevallen bewezen is,
dat deze mediums niets dan bedriegers en
bedriegsters zijn, toch maakt het spiritisme
steeds meer en meer propaganda.
Er bestaan spiritistische catechismusseu,
welke de leer iu vragen en antwoordeu
verkondigen. De spiritist wil de overlede
nen dwingen de plaats hunner smart of
gelukzaligheid te verlaten om hem op zjjne
gestelde vragen te antwoordeu. Verstan
dige menschen zullen gemakkeljjk begrijpen
dat deze geestverschijningen op bedrog
eu zinsbegoocheling zjju gebaseerd. Toch
bloeit bet spiritisme in de meest beschaaf
de kringen, zelfs mannen van groote eru
ditie en hoog geplaatste persouen schamen
zich niet tot zijne aauhaugers te behooren.
Menschen, die zelfs geen geloof hechten
aau de hocus-pocus zjjn dikwerf nieuws
gierig genoeg om de vergaderingen bij
te wouen eu voorname lieden inviteereu
hunne vrienden en bekenden op de spiri
tistische soirees, waar de apostelen der secte
de geesten oproepen en hunne voorstel
lingen geven. Hooggeplaatste lieden zjjn
op deze wijze als bedriegers ontmaskerd
geworden eu ofschoon spiritistische proe
ven, zelfs eene waarbij Graaf Mortagne
te Par jjs fr. 20, 000 had uitgeloofd wanneer
er tene werkelijke geestverschijning plaats
had, aanhoudend mislukken, toch bljjveu
veleu vasthouden aan dit onzalige en hoogst
ergerlijke bjjgeloof,
Plet spiritisme beeft eene belachelijke
maar ook eene zeer ernstige zijde. Door
de aanhangers dezer moderne zwendelarij
wordt de door de Katholieke Kerk zoo
heilzaam aanbevolen vereering der Heili
gen als eene belachelijke vertooniug be
schouwd eu uitgeroepen, 't Is derhalve zeer
natuurlijk, dat de Kerk elke deelneming
aan het spiritisme ten strengste verbiedt.
Eu is het niet een hoogst belacheljjk bjj-
geloof, dat eenige gelukzoekers met in
achtneming van zekere phautastische cere
moniën hunne handen slochts op eene
tafel behoeven te leggen om de Engelen
en Heiligen des Hemels, of de zielen der
afgestorvenen op te roepen, zoo dikwerf
het hun goeddunkt.
Men ziet dus, boe ook eeue beschaafde
wereld dikwerf met de oude heidenen in
nuten la'er weer verscheen, had hjj geen Breu
ghel, genaamd de Eluweoleu Breughel, meer onder
den arm.
De moeder en de dochter gaven hunne vreugde
in luide uitroepen lucht; de eene had in gedachte
de streek uilgekozen, waar men zich de //villa//
moest aanschaffen; de andere had juist precies
den dag bepaald waarop ze zou trouwen.
Men ging naar beneden, den braven man te
gemoet, de vrouw van den concierge was reeds
op den drempel van haar hokje en vroeg: //Dus,....
het is zoo?"
Ja
Twintig duizend?
Neen vijftienduizend maar! Wat zal
ik er van zeggen, die kunstkoopers afzetters
zijn het!
Vjjftienduizend, dat is toch nog zoo kwaad
niet!
Maar toen Pourot thuis was, sloot hij zorg
vuldig de deur en wendde zich tot zijne vrouw
en dochter, die glimlachten, of-choon het maar
vijftienduizend franks was.
Neen, niet vijftienduizend, niets riep hij
zacht, maar woedend. //Het is maar eene copie;
het origineel is op het Louvre eeue oude
copie, bovendien slecht gemaakt, door een on-
belachelijke dingen, in domheid eu ver-
stands-armoode kan wedijveren. Inderdaad
de aanhangers van het spiritisme zjjn offers
van bedriegerij en in hunne waanwijsheid
bespeuren zij niet, dat ze bedrogen wor
den. Op hen is het spreekwoord ongetwij
feld van toepassing mundus vult decipi
de wereld wil bedrogen zijn.
Eene groote menigte verzamelde zich
Maaudag-avond om 8 uur voor het hoofd
bureau van politie te LondeD, zoodat het
verkeer daardoor werd gestremd. Er wer
den gedrukte blaadjes rondgedeeld, hou
dende eene oproepiug lot eene volksver
gadering otn 10 uur, en eindigende met
de woorden: »Leve de sociale revolutie!*
Daarbij werd de Marseillaise aaugeheveu.
Nadat de beredeu politie te vergeefs had ge
tracht de straat schoon te vegen, waarbij'
eenige personen gearresteerd en ook eenigen
gekwetst werden, moest er een troep rui
terij ontboden worden om den Prins van
Wales bij het verlaten van den schouw
burg te escorteeren. Deze wanordelijkheden,
veroorzaakt door de houding der muiten
de politieagenten, werden tot diep inden
nacht voortgezet, en eerst omstreeks 2
uur, toen eene regenbui, geholpen door
konstabels te paard eu Life guardsde
oproermakers verstrooide, werd de rust
hersteld. Iu het heetste van het tumult,
terwijl de trouw gebleven agenteu hun
plicht deden, wierpen de audereu uit de
vensters vau het politie-gebouw alle mo-
geljjke projeetieleu op hen ueer. De mui
ters hebben den Minister van Binneuiand-
sche Zaken een ultimatum toegezonden,
waarbij zjj met eeue algemeene werksta
king dreigen, indien er aau huure eischen
geen gevolg wordt gegeven.
Ofschoon de dreigende algemeene dienst-
staking van da polièie-ageuteu 's avonds
niet plaats vond, bleef de toestand toch
allerhachljjffst. Iu vele districteu wildeu
de agenteu deu nachtdienst slechts schoor
voetend vervullen, terwijl de meesten in
het politie-station van Boio-Street volstrekt
weigerden te patrouilleeren, Ondanks alle
aanmaningen der inspecteurs vouden ge
vechten plaats op de binnenplaats vau het
politie-station tusschen de gehoorzame en
ongehoorzame agenten. Middelerwijl bleef
het geheele ceutrum van Londen deels
slecht deels in het geheel niet bewaakt;
vele banken en eigenaars van huizen orga
niseerden gedurende den geheelen nacht
een politiedienst, wat noodig was, want
een enorme toevloed vau allerlei janhagel
stroomde ondanks de slagregens, toe eu
vulde de bourt vau Bow Streetwaar de
betrekkelijk weinige politieagenten, waar-
ouder beredeue van andere wijken, luttel
konden uitrichten tegen het steeds aan
groeiend rumoerig gespuis. De politie werd
bekende. Ik dacht het wel, parbleu; 'tis duide
lijk! Die kladder vau de vierde verdieping heeft
je voor den gek gehouden! Men heeft het ding
in 't geheel niet willen hebben, voor niets niet!
Er volgde eene lange, pjjulijke stilte. Eindelijk
vroeg Anaïs beschroomd, wat hjj met de schil
derij had gedaan.
Ik heb ze in een koffiehuis in de buurt
laten staan. Ik kon ze niet meebrengen het
aan de vrouw van den concierge zeggen
Men heeft ook zijn trots.
De boekhouder barstte in lachen uit bjj dit
denkbeeld; hij omhelsde zijn vrouw en besloot
vrooljjk:
Kom, laten we ons troosten. Er is niets
verloren, ten slotte zelfs het meesterstuk niet!
Hij ging dienzelfden avond den valschen
Breughel, genaamd de Fluweelen Breughel, halen,
toen het gas uit was. Hij bracht het stuk ter
sluiks binnen, als iets om zich voor te schamen,
en verstopte het in het donkerste gedeelte van
de rommelkamer, waar het zijn eeuwenoude rust
hernomen heeft, en waar het die voorzetten zal
tot op den dag, waarop de erfgenamen van de
Pourots zieh over de waarde, helaas! dezelfde
illusies zullen maken.
