NiEU W E
No. 1563.
Woensdag 16 Juli 1890
15de Jaargang.
Uit Noorwegen.
buitenland;
Per 3 maanden roor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzinderljjke Nummer»0,08
Dit blad verschpnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BOHilAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
?aus DBB ADVEBTENTIÈH
Van 16 regel»30 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en Vrjjdag-avond voor 6 uur ingewacht.
ii.
Ja,» zoo gaat de schrjjver in het ver
melde liberale blad voort, »ja; zal men
zeggeD, bij ons is het eveuzoo: de kerk is er
voor alleu, en ook de bjjbel, zelfs de bijbel,
is voor alleu.» Hierop kan men antwoorden,
het moest zoo zijn, maar het is zoo niet.
Denk maar eens aau de lessenaar-stoelen,
gelijk ze in Cbristiaausand worden genoemd,
waar men de gesloten stoelen eerst kort
geleden heeft verwjjderd. Denk maar eens
hoe de lieden, op het platteland dikwijls
in zwijgende, dichte drommen buiten de
kerk staan en moeten wacnteu totdat de
predikant hen naar binnen leidt. Onze
akelige, gesloten kerken! Is er wel een
mensch, die in gemoede zeggen kan, dat
hp er zich in thuis gevoelt? Eu kennen
wel niet de meesten onzer de uitdrukking:
»Ik heb niet zooveel, dat ik mij kan klee-
deu om naar de kerk te gaan?» De toe
stand is inderdaad zoo, dat er eene aristo
cratie van kerkgaugers bestaat en ouder
deze nog verscheiden klassen of rangou.
>Eu dan de bjjbel en dat wjj geeu ou-
feilbaren Paus hebben! Voor zoo verre mij
bekend is, is het een feit dat iemand, die
de zaak ernstig opvat dat de bijbel voor
alleu is en zich durft veroorloven eene
andere meening te koesteren dan die vau
den predikant, als een afvallige wordt be
schouwd wien het zelfs met geoorloofd is
als onderwijzer in lretj rekenen in eene
school op te treden; en op volksvergade
ringen wordt het zelfs als een der grootste
zonden van de vrijdenkerij beschouwd wan
neer iemand meent dat een uiet-Lutheraau
een evengoed Christen kan zijn als iemaud
anders. Eu de onfeilbare Paus! Of wel meer
onfeilbare Pausen beter zijn? Eo tellen we
dezen niet bij massa's? En wie houdt Lutüer
niet voor onfeilbaar?
Laten we toch niet te veel stoffen op
ons Protestantisme. Laten we toch beden
ken, dat we op sociaal gebied niet zoo veel
hebben kunnen verrichten, als de Katholieke
Kerk van haar bestaan af heeft gedaan en
nog dagelijks en onophoudelijk doet. Laten
we toch bedenken, dat we eigeulijk ter
nauwernood een begin hebben gemaakt de
taak te volbrengen om, na de gewijzigde
omstandigheden van den nieuwen tijd, eenige
eenheid tot stand te brengen, die allen ge-
ljjk maakt, die de scheidsmuur tusscben de
menschen verwijdert en heu nader tot el
kander brengt eene gelijkheid in de
groote onvermijdelijke ongelijkheid.»
't Spreekt van zelf, dat het langzamer
hand terugkeeren tot katholieke ideeën,
gelijk dit artikel duideljjk verkondigt, de
predikanten der Staatskerk in hooge mate
verontrust. Vermits zij de beweging niet
kunnen loocheneu eu niet willen toegeven
dat die ideeën recüt van bestaan hebben,
trachten zjj ze op rekening van het sec-
FEUILLETON.
Bijna vermoord.
Engeland en Noord-Amerika zjju
met elkaar overeengekomen, dat Noord-
Amerika drie vee-inspecteurs zal zenden
naar Liverpool, Glasgow en Londen, om
tegenwoo.-dig te zjjn bij het ontschepen
van Amerikaausch vee, als waarborg voor
de gezondheid daarvau.
De Eastern Cable Company meldt dat
er eene aardbeving heeft plaats gehad in
Banjoewangio, waardoor hare drie Austra
lische kabels tegelijkertijd ziju vernield.
De aardbeving was erger dan er sedert
vele jaren eene werd waargenomen.
Naar de Londenscbe editie van den
New-York Herald verneemt, zal de memo
rie van een aantal leden van liet Lager
huis tegen de Auglo-Duitsche overeenkomst
vermoedelijk niet aau Lord Salisbury wor
den aangeboden. Een ernstig verzet tegeu
de overeenkomst schijnt men thans niet
meer te verwachten.
Uit St. Gallen en Bern is tot den
Bondsraad het verzoek gericht om wette
lijke maatregelen fegen de propaganda der
Mormonen-leer, zooals die iu Zwitserland
gedreven wordt, te nemeD. De verbanning
van alle Mormonen-apostelen wordt ver
langd.
Men is zeer benieuwd of de Bondsraad
tot het nemen yau maatregelen iu den
verlangden zin zal besluiten.
Men verneemt uit Odessa, dat Rus
land iu zake de achterstallige oorlogsschat
ting wederom eeue nota totde Porte zal rich
ten, en eene vloot zal zenden naar den
Bosporus, of naar eene haven aan de Zwaïte
Zee, als het antwoord niet volkomeu be
vredigend mocht luiden.
De President der Ver. Staten, Har
rison, verklaart in zijn antwoord op het
verzoek van het Congre3 der landbouwers
in Pennsylvania om de zittingen daarvan
bij te wonen, dat bjj een voorstander is
vau het protectionistische tarief. Mocht'de
vrjje handel bij de verkiezingen iu 1892
zegevieren, voegt bij er bij, dan zou dat
voor het land eene ramp zjjn.
Telegrammen uit Iquique melden
dat de onlusten een einde hebben geDO-
men; bet spoorwegverkeer naar de salpe-
termjjueu is hervat.
schudden en de tijd verliep.
HU
iBOffili BMEHTSt'K IJ S
AGITB MA NON AGITATE
UiüflT.
Uitgevers KüPPERS LAUREY.
Vervolg en slot.)
Eer ik dien noodrem nu in de duisternis al
tastende gevonden had, eer ik den tgd had een
portierraampje te verbrijzelen en aan den ring
te trekken, eu vooral eer de machinist den snel-
tre n in zijne vaart kon stuiten en men mij ter
hulpe kwam, ware ik reeds twintigmaal gedood.
Zocht ik daarentegen door mijne hulpkreten
de aandacht mjjner medereizigers in het volgende
compartiment te trekken gesteld, dat er rei
zigers waren, wat ik volstrekt niet wist dan
zon ik immers slechts de ontknooping ver
haasten.
Ik kon, wel is waar, plotseling den voet van
den moordenaar terugstooten, hem mijne reisde
ken over het hoofd werpen als ik maar pre
cies wist of deze links of rechts lag en het
portier openrukken en langs de loopplank het
volgende rijtuig bereiken. Maar vooreerst was
dat voor een ol geoefende uiterst gevaarljjk in
de duisternis: de geringste mistred wierp mij
0p de rails: en het was meer dan waar-
tewezen te stellen, dat in Noorwegeu bui
tengewoon propaganda maakt, juist omdat
meu zich in de Luthersche Staatskerk
heeft vergist en de Katholieke Kerk in
Noorwegen, jammer genoeg, nog te zwak
is om de besluiteloozen te kunnen opne
men. Maar te midden van hun onhoud
baar ontkennen van onloochenbare feiten,
doen de predikanten de heerlijkste en duide
lijkste getuigenissen ton gunste van de
Katholieke Kerk.
Zoo leest men o. a. in het Luthersk
Ugeskrifthet orgaan der predikanten van
de Staatskerk te Cbristiunia:
»Meu moet wel overwegen, welke be-
teekeuis het zou hebben, wanneer ten slotte
de in bet oneindig voortschrijdende scheu
ring, welke het sectewezen veroorzaakt,
het de Kerk onmogelijk maakt verder als
volkskerk te bestaan. Ingeval de steeds
toenemende verdeeling in secten het der
Evaugelische Kerk onmogelijk wordt ge
maakt, bet bevel des Heereu, alle volkeren
tot Zijue leerlingen te maken, te vervul
len, dau is er eene andere Kerk, die bereid
is, deze taak op zich te nemen, namelijk
de Katholieke Kerk.
»FIet is een zonderling noodlot, 't welk
overal op het prostautsche sectewegeu
drukt, dat het namelijk steeds het Katho
licisme in de hand werkt, de Kerk welke
het toch boven alles haat en verafschuwt.
Men kent de groote veroveriugen, welke
Rome in de laatste jaren in Engeland en
Amerika heeft gemaakt, welke lauden
juist de eigenlijke kweekscholen van het
sectewezen zijn. Op den duur worden na
melijk de menschen den eiudeloozeu, op-
hitsenden strijd moede, welke het secte
wezen met zich voert en die twijfel en
verzoetingen ook in de harten der Chris
tenen doet ontstaan. Zij voelen, dat zij
een steuu noodig hebben, een gezag ook
voor de verklaring eu toepassing van Gods
woord; en nadat zij moesten oudervinden,
dat alle kerkelijk gezag gedeeltelijk
wegens de inwendige verdeeldheid der
secten, gedeeltelijk wegens hare gemeen
schappelijke ontkenning van alle dogma's
en S acramenten in het Christendom
in de Evaugelische Kerk ondermijnd is,
worden zij maar al te gemakkelijk verleid
dezen steun in die Kerk te zoeken, die
zich de Kerk van het gezag en der eenheid
noemt en de zielen aantrekt door de be
trouwbaarste verzekering en op degeljjke
motieven rustende waarborgen voor het
eeuwige heil.
»Hoe meer het toenemende sectewezen
de Evangelische Christenheid aan die Rijks
dagen geljjk maakt, welke eertjjds op de
vlakte bij Wola in Polen werden gehou
den, waar iedereen door zijn liberum veto
het recht had, de gansche vergadering
uiteen te doen gaan, des te meer zal
ook de Evangelische Kerk in 't gevaar
verkeeren, een zelfde lot als dat Rijk te
schijnlijk, dat de snoodaard mq zou treffen, uit
vrees voor zijn eigen leven.
Hij hield stellig reeds het mes in de vuist
geklemd. En ik had niet dan een zeer klein
zakmesje om mij te verdedigen. Mijn eenig wapen,
eene onschadelijke parapluie, lag boven miju
hoofd in het net, dus buiten mijn onmiddellijk
bereik.
Een middel bleef mij over, een krachtig en
afdoend middel! Ik kon mij op den moordenaar
werpen en hem bij de keel grijpen. Ik had kans
hem te overvallen, want hij waande mij vast in
slaap.
Zoodra hij buiten staat was zijn mes to ge
bruiken, Z'iU ik hem stellig zoolang kunnen vast
houden, totdat men op mijne kreten ter hulp zou
zijn gesneld.
Deed hij maar eene poging om weerstand te
bieden, dan was ik vast besloten hem zijn wapen
te ontrukken, hem dat in de borst te drukken,
als ik hem niet reeds met de handen had ge
worgd.
Wel is waar had ik geene herculische gestalte,
maar de opgewondenheid en de angst, waarin
ik verkeerde, zouden mijne krachten verdubbelen;
ik zou mijn leven duur verkoopen. Ik gevoelde
den moed om met wien ook te vechten.
ondergaau ul. verslondeu te worden door
«ene slimme, krachtige en tegen haar agee-
rende naburige macht. Slot volgt).
Naar verzekerd wordt, heeft Z. H. de
Paus, die zich sedert eeuigen tijd bezig
hield met het gereedmaken van eene nieuwe
encycliek over de sociale quaestie, dien
arbeid thans voltooid, zoodat de openbaar
making van dit stuk weldra te gemoet
kan gezien worden.
De Belgische Kamer van Volksver
tegenwoordigers beeft het wetsontwerp tot
instelling en geldelijke ondersteuning van
eene ka3 tot het verleenen van hulp aan
de slachtoffers van ongelukken bij den
arbeid, aaugeuomou mot 68 tegeu 10
stemmen.
Er is in Frankrijk eene merkwaar
dige brochure verschenen, waarin al de
kuoeierjjeo, tijdens de jongste verkiezingen
door de miuisteriëelen in het Lodève-depar-
tement gepleegd, aau het licht worden
gebracht.
Ofschoon de Minister vau Justitie 7an
den staat van zakeu ingelicht werd, bleven
de schuldigen ougestratt, wat niet nalaten
kon het bedrog aan te moedigen.De brochure
is vau de baud des heereu Paul Leroy
Beaulieu.
Het genootschap voor dierenbescher
ming heeft aan den officier vau justitie
te Parijs een procesverbaal doen toekomen
tegen de stierengevechten iu de Rue Per-
golèse. In dit stuk wordt gezegd, dat hoe
wel de wet-Grammont tegen dierenmis
handeling nog aitoo3 van kracht is, de
stierengevechten geduld worden, waarbij
de paaiden maar al te d.kwijls gemarteld
worden, en dat mitsdien twee leden van
het genootschap de te Parjjs bestaande
Spaausche vereen'ging tot het exploiteereu
van een renperk voor stierengevechten ge
rechtelijk willen vervolgen, ten einde het
gebruik van paarden bij die gevechten
afgeschaft te krijgen.
De voorzitter van b ivenbedocld genoot
schap heeft voorts aan den officier van
justitie een brief geschreven, waarin hij
hem herinnert aan de artt. 29 en 30 van
het wetboek van strafvordering, waarbij
niet alleen aan de ambtenaren van het
openbaar gezag, maar aan ieder persoon
de verplichtiug is opgelegd, den officier
van justitie bericht te geven vau elk ver
grijp, dat te hunner kennis is gekomen. Het
genootschap nu richt zoodanige kennis
geving tot den ambtenaar van het open
baar ministerie, om de toepassing te ver
krijgen van eene wet, die niet afgeschaft
is en die dagelijks toegepast wordt op
koetsiers en karrevoerders, ook op de
toreadores, picadores en banderillero's in het
renperk van de Rue Pergolese.
Het genootschap laat verdor eene aan
Komaan! het moest geschieden; hoe eerder,
hce beter dus.
Maar wat is dat? Op het oogeublik dat ik mij
op hem wil werpen, ziuk ik machteloos op do
bank terug; ik kan geen lid verroeren; het is
of ik plotseling ben verlamd. Ik voel mjjne leden
niet meer in dezen onheschrijfiijken toestand
van machteloosheid, die naij hulpeloos aan mijn
moordenaar overlevert. Een ding voel ik duidelijk;
de verwenschte voet bleef zich tegen den mijne
schuren' en ik meen zelfs den adem van het
monster te voelen.
Ik wist niet dat ik zoo'n bloodaard was 1 Ik
was toch meer dan eens in ernstig gevaar ge
weest en ik had altoos mijne tegenwoordigheid
van geest bewaard. Maar dan zag ik het gevaar,
ik wist met wieu of wat ik te doen had. De
du'steruis, het onzekere, het geheimzinnige ver
lamde mij thans.
Hoe menig dapper soldaat beeft op het minste
gerucht, wanneer hij des nachts een duister woud
doorgaat, of wanneer hij zich op klaarlichten
dag alleen bevindt in de sombere gewelven van
eeue verlatene kerk.
Helaas! er valt niet tegen te redeneeren. Ik
riep te vergeefs al mijne koelbloedigheid te hulp.
Ik kon mjjne machteloosheid niet van mij af-
het parlement te richten petitie tegen de
stierengevechton ter teekening verspreiden.
Het fiasco der werkstaking van de Lon-
densche brievenbestellers is volkomen. Yan
de vierhonderd weggezondenen heeft de
helft aau den postmeester-generaal een
adres aangeboden, waarin zjj allernederigst
verzoeken weder benoemd te mogen
worden. Dit verzoek is meerendeels afge
wezen, met kennisgeving dat de uniformen
terstond moeten teruggeven worden, zul
lende anders er eene strafvervolging
worden ingesteld.
Eindelijk na tal van pogingen slaagde ik er
in, een arm op te tillen en dien onder de bank
te schuiven. Als ik maar het been van den snoo
daard aanraak, dan zal die enkele aanraking
voldoende zijn om de betoovering te breken en
mij de macht over mijzelven te hergeven.
Juist! zoodra mijne hand slechts d6n beruchten
voet had bereikt, voelde ik onmiddellijk mijne
krachten terugkeeren.
Maar hoe zonderling het leder de? laars,
van een manneulaars, geeft mee'onder den druk
mjjuer vingers, alsof er in die laars geeu voet
steekt.
Ik betast haar minder omzichtig, ik zet mijn
onderzoek voort, ik voel in de schacht en.....
Plotseling barst ik in een luiden lach uit.
Het waren Mijne laarzen, miju eigene laarzen,
die ik achteloos onder de bank had geschoven,
toen ik mij daarop uitstrekte. Door de trillende
beweging van den spoortrein en de helling van
den waggon waren zij naar het midden gegleden
en hadden zij tegen mijn voet aangestooten.
Dat komt nu van al die akeligheden, die men
tegenwoordig te lezen krjjgt.
