NIEUWE
No. 1580.
Woensdag 27 "Augustus 1890.
15de Jaargang.
Afrika.
BUITEN LA ft
i.
De voeding van den mensch..
(Slot volgt.)
14,4 IlLINSCHE IIII ii I I.
abqnkembntsfbijb
Per 3 maanden toor Haarlem0,86
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het Buitenland 1,80
Afzonderlijke Nummer»0,08
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en Z ATERDAG
BIJ BE AU: St. Janstraat Haarlem.
AGITB MA NON AGITATE
?BiJB DUB ADVEBTENTIBN
Van 16 regel» 30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en Vrpdag-avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPERS Jc LAUREY.
Meer en meer wordt er in Afrika voor
de beschaving terrein gewonnen; iu deu
laatsten tijd werd bijna elk jaar onze ken
nis van land en bewoners van het zwarte
werelddeel aanmerkelijk verrgkt en de be
langstelling nam in 't algemeen in hooge
mate toe. Toch bevat dit land nog zeer
veel geheimen en zeer veel wat nog niet
werd nagevorscht; alvorens er dus een tjjd
komt, waarin Afrika in alle richtingen
doorkruist en doorzocht zal wezen, zullen
er nog onderscheidene tientallen jareD, wel
licht eeuwen in den stroom des tijds zjjn
verdwenen, want de hindernissen, die reeds
in vroegeren tgd voor de Europeanen be
stonden om in de binnenlanden door te
dringen, zjjn nog niet uit den weg ge
ruimd, ze bestaan nog in dezelfde mate in
onzen tijd. Het gebrek aan geschikte ha
vens, dat de Afrikaansche kusten kenschetst,
het verderfelijke klimaat op vele plaatseD
van het Afrikaansche kustgebied, de uit
gestrekte woestijnen eu last not least de
wildheid der meeste Afrikaansche volks
stammen, hebben te allen tijde samenge
werkt de ontdekkings- en de ouderzoekings-
reizen in de binnenlanden van Afrika op
buitengewone wijze te bemoeiljjkeD. Deze
moeilijkheden uit den weg te ruimen, daar
voor zijn in de laatste helft der tegenwoor
dige eeuw eeuige der krachtigste hefboo-
men, welke de menschelijke energie kunnen
versterken, werkzaam geweest, namelijk het
koopbandel-egoïsme en de politieke specu
latiegeest, de wetenschappelijke eerzucht
en de godsdienstige toewijding, terwijl ten
slotte de rivaliseereude kolonisatiezucht der
Europeesche machten in Afrika het hare
heeft bijgedragen om onze kennis van het
zwarte werelddeel op bizondere wjjze te
vermeerderen.
Afrika was reeds in de oudheid bekend
als het land der raalsels eu wonderen en
de menschelgke phantasie liet dit. wereld
deel door allerlei sphinxen en draken en
ten slotte ook door menschen van bizonde
ren aard bevolkt zijn. De geschiedenis van
het onderzoek in Afrika is, zoo men be
grijpen kan, zeer oud. De eerste expeditie,
welke naar Afrika werd ondernomen en
waarvan wij keDnis dragen, werd door de
ondernemende Pbeniciërs uitgevoerd, die
op bevel van den Egyptischen Koning
Necho omstreeks het jaar 600 voor Chris
tus' geboorte van de Roode Zee uit gansch
Afrika omzeilden en na eene driejarige reis
door de Straat van Gibraltar gelukkig naar
de monden van den Nyl terugkeerden.
Later zond Keizer Nero eeue expeditie naar
Afrika, die doordrong tot aan de uitge-
strékte riet-moerassen, welke zich bij de
7ereeniging van den Gazelleuvloed met den
Blauwen Njjl uitstrekken. Op de Romeinen
volgden de Arabieren, aan wier expedities
wjj inderdaad eene vermeerdering der geo-
graphische kennis van Afrika hebben te
danken. De door Arabische aardrjjkskundi-
geu der middeleeuwen vervaardigde kaarten
van Afrika dienen thans nog als bronnen
foor het onderzoek der Sahara van Noord-
FEU1LLETOR'.
De mensch is het eenige schepsel, dat niet
weet wat hij eten zal. Jonge kinderen leveren
hiervan reeds een sprekend bewijs. Tallooze ster
ven er door gebrekkige, verkeerde voeding en
met de voeding van volwassenen is het niet veel
beter gesteld.
Men kan wel proefondervindelijk naar het beste
voedsel zoeken, doch dergelijke proeven zijn be-
driegeljjk. Bjj den eene zullen ze tot resultaat
hebben, dat men de rauwe biefstuk der Hunnen
aanprijst, bij den andere, dat men zweert bij de
rjjst der Indiërs.
Er is een tweede weg, nameljjk te vragen wat
heeft de mensch noodig en het antwoord luidt:
eiwitstoffen, suikervormers, vette en minerale stof-
Afrika en van Soedau. In de vijftiende
eeuw begonnen de Portugeezen hunne op
zien barende omzeilingen van Afrika en
daarop traden ook de Engelschen, Span
jaarden en Nederlanders in de rg der ont
dekkers en onderzoekers in Afrika. Maar
al deze onderzoekingstochten bepaalden
zich, evenals die der Romeinen en Ara
bieren, tot het kustgebied; het geheim
volle binnenland van Afrika bleef nog
steeds gesloten. Eerst aan het einde der
vorige eeuw begonnen de ernstige onder-
zoekingsreizen in het binnenlandsch gebied
en 't was vooral Mungo Park, een Schot,
die zich door zijne tochten naam maakte.
Later haf er als 't ware een wedstrijd
plaats tusschen de groote natiën van Europa
ten doel hebbende kennis te verkrjjgen
van den toestand der binnenlanden van
Afrika. Vooral Engeland en Duitschland
hebben een talrjjk contingent Afrika-rei-
zigers opgeleverd. Met eere worden de na
men genoemd van Specke, Baker, Living
stone, Vogel, Barth, Nachtigall, Wissmau»,
Schweinfurth, Peters, en anderen. Ats eeu
der laatste, maar schitterendste helden
op het gebied van onderzoekingsreizen in
Afrika, mag vooral de moedige Amerikaan
Stanley genoemd wordeD, die zijn roem
door het vinden van Livingstone heeft
gevestigd en door het opsporen van Emin
Pacha nog heeft verhoogd.
Ongetwijfeld hebben vele geestdriftige
pioniers der wetenschap en beschaving, die de
wildernissen en woestenijen vau Afrika zij a
binnengedrongen, hunne onderneming met
hun leven moeten boeteu; gedeeltelijk stier
ven zy als slachtoffers van het moordend
klimaat, gedeeltelijk vielen zij in handen
der wilden of vonden zij op eene andere
wijze den dood. Maar in de ontstane leem
ten van Afrika-reizigers werd aanhoudend
voorzien; steeds waren dappere mannen be
reid, alle gevaren, welke hen in zoo onder
scheidon vormen bedreigden, te trotseeren
en bet wonderbare werelddeel rechtvaardigt
volkomen de groote zucht, zijne geheimen
te doorgronden.
Zyu grootste deel wordt verzengd door
eene gloeiende zon, onrustbare zandwoes
tijnen beslaan duizenden en duizenden mijlen
en toch vindt men juist op den Afrikaan-
schen boden de meest buitengewone produc-
teu-rijkdom uit alle drie rgken dar natuur.
Men vindt er de reuzen uit de dieren- en
plantenwereld, den 25 voet in omvang
metenden apenbroodboom, den majestueuzen
bananenboom, den door zijne hoogte im
poneerenden dadelboom en andere uitmun
tende vertegenwoordigers der plantenwereld;
uit het dierenrijk den olifant, die den In-
dischen in grootte overtreft, het nijlpaard,
den neushoorn, de giraf, het kameel, den
leeuw zelfs, den koning der dieren. En
welk eene weelderige groeikracht openbaart
er zich niet in het door rivieren besproei
de lage land; men kan er het groeien
schier met de oogen zien. Uitgestrekte
bosschen van het edelste hout, de heer-
lykste specerjj-gewasseu vindt^ mee er bij
massa's en in de bergen zjjn de edele
metalen en de schitterendste edelgesteen
ten iu overvloed voorhanden.
fen. Deze zelfstandigheden nu komen in alle
voedingsmiddelen bijna voor en we staan voor
eene nieuwe, onopgeloste quaestie: door welke
spijs moet de mensch die tot zich nemen.
Uit verschillende proeven op menschen en
dieren genomen, heeft men de zoogenaamde stik -
stofihcorie opgebouwd namelijk dat eitwitstoften
de voornaamste voedingsbestanddeelen zijn en
daaraan de niet miuder verkeerde meening vast
geknoopt, dat die eiwitstoffen van dierlijken oor
sprong moeten wezeD; zoo althans ziet Dr.Lahmann
de zaak in, aan wiens opstel deze mededeelingen
werden ontleend.
Onder de dieren zjjn planteneters en vleesch -
eters. Wat gewoonlijk als onderscheid wordt op
gegeven, het gebit en de betrekkelijke lengte der
darmen, is niet beslissend genoeg. Het eenige
bruikbare kenmerk, dat vreemd genoeg tot nu
toe altijd is veronachtzaamd, zijn de zweetklieren.
Het zoogdier, dat werkende zweetklieren heeft,
d.w.z. zweet, is een planteneter. De roofdieren
Waarljjk, Afrika is een zeldzaam, een
merkwaardig land! De bodem wemelt er,
waar het dorre'zand elke groeikracht doodt,
van termieten, spinnen, mieren, rupsen,
motten, muskieten en sprinkhanen, maar
zelfs deze plagen zijn slechts het bewijs
van het wonderbare voortbrengingsver-
mogeu der natuur. De in vruchtbare
streken van Afrika ontwikkelde groeikracht
is in de hoogste mate bewonderings waardig
en overtreft in de menigvuldigheid harer
vormen zoowel als in haren rijkdom die
der landeu aan den Orinoko of aan den
Amazonenstroom. Alle palmsoorten, bos
schen van mimo8aboomen, papyrusstrui
ken, riet en bamboes, heerljjke, sap
rijke grassoorten, acacia's, talrjjke
aloë soorten, cassaven, suikerriet, katoen-
boomen, bataten, orchideën, rubiaeeën,
pisangs, tamarinden, euphorbiën, acanthus-
soorten, wierookboomen, gaascue boschen
van den heerlijken orleanderstr uik eu nog
een overgroot aantal andere plantensoor
ten bedekken in tropische eu subtropische
Btreken van Afrika den bodem iu onuit-
putteljjken overvloed, in verrassende vol
maaktheid. Zelfs de onorganische natuur
moet de verbazing van den toeschouwer
opwekken. Hoe karakteristiek b. v. zgn
de tafelbergen in Afrika! Hoe merkwaar
dig zgn de reuzenstroomen, welke hunne
richting somtijds op de meest bizondere
wijze veranderen en hun loop ten slotte
niet zelden in grootö meren ja zelfs in
het zand der woe3tjjnen eindigen!
Volgens de Nordd. Allg. Zeitung is thans
bepaald, dat de Duitsche Keizer den 28
dezer uit Rusland te Kiel terugkomt en
denzelfden dag per buiteDgewonen trein
de terugreis naar Potsdam zal voortzetten.
Wegens het bezoek der Oostenrijksche vloot
zal hij den 2 September te Kiel terugko
men, alwaar alsdan eeue officiëole ontvangst
zal plaats hebben en deu daarop volgen
den dag de Oostenrijksche en de Daitsche
vloot vcov hem zullen paradeeren.
Yau eeu gewoonlijk goed ingelichte
zijde wordt tevens gezegd, dat de Keizer
eu Keizerin van Rusland tegen half Octo
ber te Berlijn konaeo; dat de Czaar dit
aan Keizer Wilhelm vast heeft beloof);
dat de Russische keizerlijke familie daarom
hare beschikkingen aangaande haar uajaars-
verblijf in de Krim zal veranderen eu dat
zg waarschijnlijk half September ten bezoeke
bij de koninklgke familie van Denemarken
op het kasteel Fredensborg zal komen.
De Minister van Openbare Werken
in Pruisen heeft een schrijven gericht aau
de verschillende spoorwegdirectiën, waarin
wordt aangedrongen op inkrimping zooveel
mogelijk van het goederenvervoer des Zon
dags, opdat aan de beambten en arbeiders
op die dagen meer rust kan gegeven
worden.
Men bericht, dat Baron Schorlemer
Alst, die zich het vorige jaar om gezond
heidsredenen uit den Duitscheu Ryksdag
terugtrok, thans opnieuw een mandaat
daarvoor wensebt ta aanvaarden.
bezitten wel klieren, doch deze zjjn onontwikkeld;
zij werken niet meer. Een roofdier heeft zich
het zweeten ontwend, om het zoo eens te zeggen,
en moest dit doen wilde het vrjj blijven van
jicht en rheumatiek.
De derde afdeeling van allesetenden, die men
zoo gaarne aanneemt, is onzin. Het varken, dat
hiervan de vertegenwoordiger heet, is een kunst
product. Het wilde zwjjn eet niet meer vleesch
dan een rund, en de mensch, dien men ook
onder de omnivoren rangschikt, boet hierroor
met jicht, rheumatiek en talrijke zieken.
Mag hij dus in 't geheel geen vleesch gebrui
ken? Zeker, hij mag dit doen omdat hij 't niet
laten kan. Doch het is de vraag of de mensch
vleesch kan dan wel moet eten, of men niet de
waarde der vleeschvoeding veel te hoog heeft
aangeslagen en of die niet veeleer gelijk nul is.
Nu men de door Liebig in zwang gebrachte
stikstoftheorie heeft laten vallen (al zal zij bij het
groote publiek nog jaren lang haar gezag be-
Te Fulda wordt in deze dagen eene
Bisschopsconferentie gehouden, waaraan
zullen deelnemen de Bisschoppen van
Limburg, van Ermland, de Aartsbisschop
van Breslau, van Keulen, de Bisschoppen
van Hildesheim van Osnabiückvan
Munsterde Veldproost Bisschop Aas
maan van Berlgu, de Aartsbisschop van Frei
burg, de Bisschoppen van Mainz, de Wij
bisschop Likowski van Poseu, terwijl de
Bisschop van Paderborn zich zal doen ver
tegenwoordigen.
O. a. komen op die conferentie in be
raadslaging: de oprichting van een Duitsch
zendelingshuls in de Afrikaansche kolonie
iu overeenstemming met den bekenden brief
des Pausen aan den Aartsbisschop van
Keulen, van 20 April jl.r de »Sperrgeld-
quaeBtie», terwijl daarna een gemeeuschap-
peljjken herdersbrief zal worden opgesteld,
vermoedeljjk tegen de socialistische woe
lingen.
Sedert oulangs werd gemeld, dat
drie mijnwerkers uit Hermsdorf eeneaudiëutie
bjj deu Keizer hadden gehad, waaromtrent
zij de stipste geheimhouding iu acht namen
heeft het natuurlijk niet ontbroken aau
gissingen met betrekking tot de vraag,
wat er iu die audiëutie toch wel zon ver
handeld zijn. Nu verklaart de Reichsan-
zeiger dat het gerucht onwaar is. Volgens
een ander blad ia er eenige dagen geleden
aan bet koninklijke paleis te Berlijn eea
adres afgegeven, inhoudende een verzoek
om gratie voor eeu mjjuwerker, die tot
vier weken gevangenisstraf was veroordeeld,
en naar men vermoedt, is daaruit het ge
rucht ontstaan.
Iu Fraukrrjk is eene vereeniging op
gericht, de verdediging van het Pausschap
ten doel hebbende. De naam der Vereeni
ging luidt: «Association des servit-nrs et
servautes de St. Pierre.» De voreeni-
giug heeft haar zetel te Grenoble, waar
haar stichter, Mgr. Fava, Bisschop is.
Vanwege de hygiënische afdeeling bij
het Fransche ministerie van Binuenlaudsche
zaken wordt het bericht, dat de cholera
te Marseille verschenen is, tegengesproken.
Op bevel van den Minister van Oor
log zijn Woensdag proeven genomen om
te weten in hoeveel tijd in geheel Frank
rijk het bevel tot mobilisatie kan gegeven
worden. AI de telegraafkantoren, ten ge
tale van ongeveer tienduizend, waren eenige
seconden lang in verbinding met den staf
van het leger. Deze kantoren hebben op
de minuut af deu tijd opgegeven dat het
telegram, waarbij de mobilisatie bevolen
werd, is ontvangen.
Uit deze opgaven is gebleken, dat er
niet meer dan drie uren noodig zonden
zgn om in geheel Frankrjjk het bevel tot
mobilisatie te geven.
Uit Weenen, en wel uit de naaste
omgeving des Keizers, verneemt men dat
Keizer Wilhelm aaü zijne bondgenooten na
het aftreden van Prins Von Bismarck eene
nota heeft gericht, die 36 bladzgden be
slaat en waarin eene nauwkeurige opgave
wordt gedaan van de motieven, welke den
Keizer aanleidiug hebben gegeven van de
verdere diensten van den Prins geen ge
houden) komt men meer tot het inzicht, dat de
voornaamste voedingstoffen van den mensch in
he; plantenrijk te vinden zijn en alleen daar.
Door het koken heeft de mensch zjjne spijskaart
zeer aangenaam kunnen uitbreiden, maar heeft hij
zich ook veel ongeluk op den hals gehaald. Want
door onze methode van koken in water vloeien
de voedzame oplosbare zouten langs den gootsteen
in plaats van door onze aderen. Daarbij kiest
de mensch zich spjjzen, die het armst zijn aan
minerale stoffen tot hoofdvoedsel; vleesch en
brood. Geeft men een dier zoogenaamd uitge
loogd d.i. mineraa'vrjj voedsel, dan sterft het.
De mensch krijgt door zijn verkeerd uitgekozen
voedsel juist genoeg minerale stoffen binnen om
niet dood te gaan doch niet genoeg om gezond
te bljjven. Willen wij een geslacht opkweeken,
dat krachtig eu gezond is en vrjj van allerlei
kwalen, dan dient ar eene gehecle hervorming
plaats te hebben in onze voeding.
(Slot volgt.)
