NIEUWE
No. 1585.
Zondag 7 September 1800
15de Jaargang.
BERICHT.
Europa en Noord-Amerika.
li uTr E N'OATË
18
Verdiend loon.
HilRLlMSr
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1.80
Afzonderlijke nummerss 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
XI AND
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Ad verte n tien worden uiterlijk Maandag-, Woensda g-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KAPPERS I.AÜSEÏ.
Zij, die zich met 1 Ootober a. s. op de
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
abonneeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
De gekroonde hoofden van Europa bren
gen elkander bezoeken en tegen bezoeken.
Er worden feesten gevierd en getoost, er
wordt gevleid en men omhelst elkaar alsof
er »geen donker wolkje in de lucht zit,»
alsof Europa in den zachten sluimer van
den vrede ligt.
En terwjjl de klok maar immer vrede
luidt, wedjjveren de mogeudbedeD in het
maken van krijgstoerustingen teu einde
gereed te zjjn voor een bloedigen strijd.
Men zoekt en werkt om de meesi vernie
lende wapens te hebben, alsof er geen ge
wichtiger zaak in de wereld was, dan de
onderlinge verdelging der natiën.
Van jaar tot jaar eischt meD meer sol
daten in het leger, van dag tot dag klim
men de oorlogslasten op zulk eene wijze,
dat de oorlogsbudgetteu eene hoogte heb
ben bereikt, die ontzettend moet geheeten
worden. Om een juist denkbeeld te hebben
van de hedeudaagsche oorlogskrachten der
vjjf groote mogendheden in Europa, die
drie aan twee gereed staan om elkander
aan te vallen, laten we hier eene korte
opgaaf volgen.
Duitscbland beeft 3,200.000 soldaten,
Oostenrijk 1,150,000 en Italië 1,090,000
dus het Drievoudig Verbood heeft een le
ger van 5,440,000 man. Daartegenover
stelt Frankrijk 3,226,000 en Rusland
2,574,000 soldaten, dus hebben die twee
landen, die bjj een mogeljjken oorlog
waarschijnlijk bondgenooteu zullen zjju,
5.800.000 man eu diensvolgeus zullen ruim
11 millioen soldaten ten strijde trekken,
wanneer er een oorlog in Europa uitbarst.
Welke eene vreeseljjke slachting zal er
dan plaats hebben. Het hart krimpt ons
ineen als we er aan danken.
En wil men weten hoeveel die mogend
heden jaarlijks betalen voor het onderhoud
barer legers, die zjj thans onder de wapens
hebben, men leze dan de volgende opgaaf:
Rusland 480,500,000»
Frankrijk 471,000,000.
Duitscbland 268,500,000.
Oostenrijk 203,500,000.
Italië 207,500,000.
Moet dit geeue ontzettende geldverspil
ling geheeten worden Hoeveel toch zou
er kunnen gedaan worden met een deel
dier ontzaglijke sommen in het belang van
handel en nijverheid, tot opbeuring van
den landbouw. Inderdaad de algemeeue wel
vaart verdwjjnt door de hooge kosten en
eischen van den gewapenden vrede. Volgt
er geene ontwapening, dan zal men weldra
Europa niet beter kunnen vergeijjken dan
bjj een geraamte, dat nog wel levensgees-
FEU1LLETON.
Vervolg.)
Een half uur later gaat de etensbel en betre
den tante en nicht de eetzaal. Pamela loopt statig
naar hare plaats en ziet rechts noch links. Ter-
wjjl zij gaat zitten, duidt hare geheele houding
aan: „spreekt mij eens aan als gij durft; ik ben
eene dame, gijlieden zjjt canaille, vergeet dit niet,
als het u belieft. Ik ben hier niet door mijn
eigen wil, maar ik zal mü, nu ik er ben, ver
maken, door ulieden's dwaze handelingen gade
te slaan.// Langzamerhand worden al de plaatsen
bezet. Gode zij dank, de plaats naast haar blijft
ledig, dan volgen twee meisjes en een oude
heer, die allergenoegelijkst met elkander babbelen.
Zeker dochters van een winkelier, denkt Pamela
met afschuw. Verderop zitten vier dames met een
dooven heer, tegen wie» ieder harer luide praat
of schreeuwt. Natuurlijk wekt ook dit Pamela's
afgrijzen op. Over haar zit een Schot, die met een
Sterkt accent de kellners beknort.
ten bezit, doch dat bij gebrek aan krach
ten niet meer op de been kan gehouden
worden. De hedeudaagsche gewapende vrede
drukt even zwaar als de oorlog zelf.
Geheel andere toestanden treffea we in
Noord-Ameiika aan. Terwijl Europa voort
gaat millioenen aau leger eu vloot te ver
kwisten, ontwikkelt zich Noord-Amerika
meer en meer op het gebied van handel
en njjverheid.
Gaat men in Europa zoo voort, dan zal
men schier het tijdstip kunnen berekenen,
waarop de Staten van dit werelddeel op
het gebied van handel en industrie de me
dedinging van de Vereenigde Staten niet
meer zullen volhouden. Om dit te betoo-
gen is eeu enkele blik in de statistiek vol
doende.
Vergelijken wij eens de toeneming van
de bevolking in Europa met die aan gene
zijde van den OceaaD.
In de laatste 50 jaar is de bevolking
van Engeland slechts met 5, die van Duitsch-
land met 15 millioen vermeerderd. Iu het
zelfde tijdvak nam de bevolkiug der Ver
eenigde Staten toe met 37 millioen.
Indien deze vermeerdering van de be
volking door de nederzetting van krachtige,
gezonde mannen met eeuig vermogen, op
dezelfde wijze voortgaat, dan zal de be
volking van Noord-Amerika in de volgen
de 50 jaar over de 200 millioen zijn
(tegeD 62 millioen op heden) en in 70
jaar Europa in bevolkiug hebben over
vleugeld. In een tijdsverloop van eene
eeuw hebben zich 13,450,000 menschen
in de Unie gevestigd.
Iu het jaar 1850 berekende men het
nationale vermogen der Vereenigde Staten
op 21,075 millioen gulden, terwij! dat van
Engeland op genoemd tijdstip op 56,250
millioen gulden werd geschat. Ongeveer
36 jaar waren voldoende om de rollen geheel
te verwisselen.
In hel jaar 1864 werd het nationale
vermogen van Engeland getaxeerd op 112a/3
milliard gulden, dat der Vereenigde Staten
op 187 Ys milliard gulden.
De Amerikaansche fabrieken vertegen
woordigen eene waarde van 14 milliard,
terwijl die van gansch Europa op 321/s
milliard gulden worden berekend. Neemt,
men aan, dat het nationale vermogen van
Frankrijk 100 milliard, dat van Duitsch-
land 62Y3 milliard bedraagt, dan volgt
uit deze cpfers, dat de transatlantische
republiek het rijkste land der wereld is.
De burgeroorlog tusschen de noorde
lijke en zuidelijke Staten van de Unie,
heeft aan de fiuauciëu zware slagen toe
gebracht, doch zij verhinderden den toe-
nemenden bloei van het land in geeneu
deele. De Vereenigde Staten hebben reeds
meer dan 1 milliard 325 millioen gulden
gedelgd vau de Staatschuld door deu oor
log veroorzaakt en het is vrij zeker dat
binnen eenige jaren alle schulden zullen
afgelost zjjD.
Daarop komt eene groote Israëlietische familie,
de dames in schitterende toiletten. De soep wordt
gediend en gegeten, als, o schrikl de commis-
voyageur, zooals zij hem heeft genoemd, de plaats
aan hare rechterzijde inneemt. Zij draait zich
zachtjes zoo ver om, dat alleen haar schouder
voor hem zichtbaar is.
Het helpt haar niet. „Mag ik u beleefd het
zout verzoeken," zegt hij op vroolijken toon.
Zjj reikt het hem over met een blik, die het
merg zou doen berriezen in het gebeente van
een gevoelig mensch.
„Dank u," zegt hij heel kalm. Pamela draait
hem nog verder den schouder toe, en poogt een
gesprek met tante aan te knoopen; doch deze
zit recht gezellig met een buurman te praten.
De commis-voyageur eet smakeljjk zijne soep, veegt
mond en knevel af, en neemt daarna op zijn
doode gemak Pamela op, hetgeen zij heel goed
bemerkt.
Daarna richt hij het woord tot haar schou
der, en zegt: //het hotel schijnt vol te zijn." Zjj
antwoordt niet. De onbeschaamde herhaalt
zjjne woorden van daareven.
Daar moet een einde aan komen. Op ijskouden
toon zegt zij: //Ik weet er niets van,//
Europa daarentegen gaat gebokt onder
eeu schuldenlast van meer dan 58 milliard
gulden. De reule, welke de volken van
Europa jaarlijks moeten opbrengen, be
draagt 4 a 5 milliard. Deze som drukt
zwaar op de nationale nijverheid, die
daardoor duurdere waren levert, dan de
Amerikaansche.
Per Hoofd betalen in Engeland en Frank
rijk de inwoners ongeveer 27 gulden be
lasting; in de Vereenigde Siaten slechts 7
gulden.
Wanneer in dezen staat van zaken niet
spoedig verandering komt, dan moet de
welvaart der Europeesche Staten achter
uitgaan eu wel in verhouding naarmate
die der Vereenige Sfaten toeneemt.
De gewapende vrede, die de krachten
der Europeesche volken verteert, drijft
jaarlijks duizenden krachtige armen naar
de overzijde van deu Oceaan eu deze dra
gen, ten nadeele vau hun geboorteland,
bjj tot de vermeerdering van het vermo
gen en den bloei der nijverheid in de Ver
eenigde Stateu.
Het wordt inderdaad hoog tijd, dat de
Europeesche Staatslieden de schaduwzijde
van den gewapenden vrede eens in over
weging nemen om een fliukeu stap te doen
en tot ontwapening te besluiten, vrede
onder de Europeesche volken te stichten
en zich tegen den machtigen overzeesehen
tegenstander op het gebied vau handel en
njjverheid te weer te stellen, door op zjjn
voorbeeld de handen ineen te slaan en door
afdoende bescherming handel eu industrie
te bevorderen eu tot den geweuschteu bloei
te brengen.
Terwijl in de Borinage de weikstaking
geheel geëindigd is, openbaart zich nu in
het bekken van bet Centre onder de ar
beiders iu verscheidene mijnen de neigiug
tot werkstaking. Begonnen iu deu avond
vau den len dezer in de schacht No. 5
van Trazegnies, waar de nachtploeg wei
gerde iu da mijn neder te dalen, heeft zjj
zich sedert uitgebreid over verschillende
mijnen te Morlauwelz, zoodat bet aantal
der werkstakers gisteren reeds tot omstreeks
2800 was gestegen. Als aanleiding tot deze
onverwachte werkstaking worut genoemd
de eiscb tot verhooging der loonen met 20
pet., welke niet voor inwilliging vatbaar
is verklaard door de directie der Sonété
Mariemonl-Bascoupwaartoe al de mjjneu
behooren, waarin het werk thans geheel
of gedeeltelijk stilstaat.
De Rjju is op verschillende plaatsen
buitau zijne oevers getreden. Van Götzis
tot Fusznch is een meer gevormd van zes
uur lang en twee uur breed. De geheel
door het water omringde verffabriek van
Gysi te Birkenfeld is afgebrand.
Ten einde den spoorwegbeambten
en den arbeiders wat meer Zondagrust te
doen genieten, heeft de Pruisische Miui«ter
Kort daarop vraagt hij of zij reeds lang bier
is. Zij neemt een kloek besluit, verwaardigt hem
met geen antwoord, valt bare tante midden in
hare gesprek in de rede, en houdt haar zoo
uitsluitend bezig, dat de andere de bedoeling be
grijpt, en nu een praatje gaat maken met de
meisjes, die aan zijne rechterhand zitten. Dat
schijnt beter te vlotten, want Pamela boort hen
praten en laeben zoo ongegeneerd als zij het in
haar eigene kringen gewoon is; maar van deze
meisjes vindt ze dat zeer ordinair. Zij is woedend
op tante, die haar met zulke personen in aan
raking bracht, en dankbaar als de tafel is afge-
loopen.
Tante gaat een dutje doen, en Pamela neemt
plaats op het balcon, kijkt naar de zee en luistert
naar de muziek. Men speelt eene wale: „My
queen", die haar vele zoete herinneringen brengt.
Nu moet de kus' vrij bljjven voor Lord Melton.
Op dit oogenblik wandelt haar tafelbuurman
voorbij baar balcon met zijne buurtjes naast zich.
Zij hebben ijselijk veel pleizier. Dat soort van
menschen heeft toch onuitstaanbare manieren!
't Begint Pamela erg te verwelen op de bad
plaats; ware het niet, dat zjj Lord Melton hier
verwachtte, dan zou zij aan tante vragen, dadelijk
van Openbare Werken de spoorwegdirec-
tiëu verzocht het daarheen te leiden, dat
bet goederenvetvoer, zooveel dit mogelijk
is met het oog op verkeers-en handelsbe
langen, op Zon- en feestdagen worde in
gekrompen.
Da Overste Schöiler, van het 9e
iufauterie-regiment dat onder diens leiding
een geforceerdea marsch maakte van Würz-
hurg naar Marktbreit en waarbij twee sol
daten stierven, is van het bevel over dat
regiment ontheven.
Een telegram van den Gouverneur
van Senegal, te Parijs ontvangen, beves
tigt dat de administrateur Jeaudet uit per
soonlijke wraakzucht vermoord is geworden.
Het huwelijk van den jongen Hertog
van Orleans met zijne nicht, de dochter
van deu Hertog de Chartres, zal niet plaats
hebben.
Verscheidene streken in Silezië zijn
overstroomd. De Keizer heeft de legeroefe-
niugeu bjj Tescben afgecommandeel d. Da
inwoners van Praag vluchten voor de
overstrooming.
In ofSciëtdo kringen te Sofia wordt
ontkend, dat de Exarch een beroep gedaan
zou hebben op de grootmoedigheid van
den Czaar, otn eene verzoening tusschen
Rusland en Bulgarije tot stand te brengen.
Een ontzettende brand is te Salo-
niki tegelijkertijd op acht punten uitge
broken. De wouiugen en pakhuizen van
Grieken en andere Europeanen zjjn in asch
gelegd en eeu aantal personen omgekomen.
De Regeering heeft wegeus deze ramp drie
oorlogsschepen naar Saloniki gezonden.
De werkstakers van de Panama
spoorwegmaatschappij beletten den loop
der treinen. Er zjjn troepen heengezonden.
Te Hiawatha, Kansas, heeft eeu hevige
brand gewoed. Men vreesde dat de geheele
stad zou vernield worden.
Aan de Aew-York Heralcl wordt uit
Guatemala geseind, dat de verwoede bevol
king de woning van den Amerikaauschen
Gezant bedreigt, eu dat deze door de politie
wordt bewaakt.
Iu handen van het Comité voor de
Buiten laudscbe Zaken is gesteld een voor
stel van het Senaatslid Calle, om als eene
beleediging voor de Vereenigde Staten te
beschouwen den moord, gepleegd op Ge
neraal Barruhdia te Guatemala, aan boord
van een echip ouder Amerikaansche vlag,
en daarvoor voldoening van Guatemala
te verlangen.
De werkstaking der timmerlieden te
Chicago is mislukt.
Het Braziliaansch Gouvernement
heeft een decreet uitgevaardigd, waarbij
het zich verbindt de Stutenleeuiug van 50
millioen milreis te waarborgen. De be
hoefte aan geld van verschillende Staten
is zeer dringend.
te vertrekken. Zij vindt het er in een woord
onuitstaanbaar.
Weer eeu uurtje om. De muzikanten gaan been,
om plaats te maken voor andere. Ook deze spelen
„My queen.n Dat wordt onverdragelijk. Pamela
zoekt al weder troost in de correspondentie en
vertelt hare vriendin welk eene vervelende plaats
het hier is, en vermaant haar, zich nooit te laten
overhalen om er een bezoek te brengen. Vo®r
haar open raam, begint een draaiorgel een walsje
„My queen." De ramen worden toegemaakt, neen,
toegegooid.
Den volgenden morgen, na het ontbijt, gaan
tante en nichtje, ieder met een hoek gewapend,
in den tuin van het hotel zitten. Slechts een
oogenblik zijn zij alleen, of daar komen die on-
verdragelijke „meiden// met den commis-voyageur
aan, ieder met de benoodigdbeden voor het
croquet-spel beladen. Een der meisjes is werkelijk
brutaal genoeg, om Pamela aan te spreken en
haar te vragen of zij meedoet.
Op jjskouden too i weigert Pamela zulks.
Zij gaan dus zonder haar aan dan gang en
vermaken zich kostelijk.
(Slot volgt.)
