NIEUWE No. 1587. Vrijdag 12 September 1890 15de Jaargang. BERICHT. Algemeen stemrecht. II {Slot.) In Memoriam. Het sociaal Congres te Luik. ABONNE MBNTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BUEBATT: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents por advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KÜPPBÏ8 li A (JEET. Zij, die zioh met 1 October a s. op de NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. »Doch deze diugen, aldus gaat de Heer Margadant in de Haagsche Stemmen voort, hebben nog eene andere, zeer ernstige zyde, en daarom ook recht op moer dau een woord van boogbartigen spot ot on verschillige wjjsgeerige bespiegeling. Gewis, daar ziju er ook nu als bij elke revo- lutionnaire beweging onder de leiders en voorgangers, voor wie deze beweging geen doel, maar middel is; die weten dat zjj der schare voorliegen; dat wat zy haar als vrucht der verlangde hervorming voor spiegelen, een jjdel droombeeld is; dat het noch in hunne, noch in eenige meusche- lgke macht staat, te geven wat zy beloven. Doch het ware eene gevaarlijke zelfmislei ding, eene onverantwoordelijke misduiding vau de teekenen des tjjds, in deze beweging niets anders te zien dan het werk van eer zuchtige volksmenners en geweteulooze ge lukzoekers, die de onwetende en lichl- geloovige schare misbruiken tot eigen voordeel, tot bevrediging van eigen belang of begeerlijkheid. Inderdaad, voor wie nadenkt, behoeft het geen betoog, dat bet algemeen stem recht, waarnaar het volk dringt, teneene- male onmachtig is om de kwalen en ge breken eu misstanden in de bedendaugsche maatschappij weg te nemen; behoeft het geeu betoog, dat voor de Regeeriug eu wetgeving van den Staat niet wel eeu on geremder stelsel is te bedenken, dan dat waariu aan de stem, dat is dus aan het advies, van den Minister geljjke waarde wordt toegekend als die van den kamer dienaar, aan de stem van den Generaal als aan die van den recruut, aan de stem van den Hoogleeraar in het Staatsrecht als aan die van zijn schoenpoetser. Over dit alles behoeft men geene woorden te verspillen; uiaar dat de klemmendste argumenten uiets vermogen tot bekeering der voorstanders dezer beweging; dat het afdoendste eu welsprekendste betoog zoo goed als niemand zal overtuigen, juist dit bewjjst dat men hier te doen heeft met een verschijnsel, waarvan de oorzaken en drjjfveeren niet liggeu op het gebied van verstandelijke overweging cf in den drang van praktische behoeften, maar elders en diepei; een verschijnsel, dat niet de uiting is vau eene bewuste min of meer weten schappelijke overtuiging, maar de openba ring vau een blind geloot, van eeu ou- bewusten instinctmatiger! aandrang. FEUILLETON. De Prins Feeder ik Hendrik, zoo schrijft de Amigoe di Cwaqao, bracht Woensdag 11. de treu rige t|jdiug mede, dat de ZEW. Heer VINCENT J. A. M. JANSEN, Pastoor van St. Willibrordo, die tien dagvn te voren tot herstel vau zijne ge knakte gezondheid eene reis naar Nederland on dernam, reeds in den nacht, die op zijn vertrek volgde, aan boord van de Prins Maurits plot seling is overleden. Die slag heeft de kudde, die aan zijne zorgen was toevertrouwd en wij mogen zeggen geheel Curasao, te meer getrofl'en, wijl de waardige, ijve rige Priester zich de innige liefde van zijn volk de vereering van alle Katholieken, de hoogach ting ook van vele andersgezinden had weten te verwerven. Wij voldoen aan een innig gevoel van piëteit door deze regelen aan de nagedachtenis van den dierbaren ontslapenen te wijden. Vinoentius Johannes Augustinus Maria Jansen werd den l Juni 1850 te Schiedam uit sOm zich daarvan te overtuigen, behoeft men slechts op enkele der opschriften te letten, öie als leuzen in den stoet werden gedragen, als de uitdrukking van de denk wijze en de wenschen der schare. »De slachtoffers van het mjjngas, de martelaars der mjjueo, vragen het recht om te stem men.» »Zie, elke lust tot satire vergaat by het lezen van dit opschrift, dat de gedachte aan zoo bitter lijden, aan zoo namelooze ellende, ia stoffeljjkeu en zedeljjken zin, wakker roept. Zjj nebbeu inderdaad wel het recht, zich martelaars te noemen, die ou- gelukkigen, tol eeu leven gedoemd, in vroe ger eeuw slechts voor slaven en misdadi gers weggelegd; maar wie beeft hun diets gemaakt dat dit martelaarschap zal eindi gen, als zjj het stemrecht bezitten? Zjjn huune broeders in Frankrjjk en Duitsckland, die wèl mogen stemmen, er dau beter aan toe? »Vrjj leven, vrjj sterver; niet gelooven, maar welen;» zoo lezen wij ginds. En al willen wjj over het hoofd zien, dat aan deze samenvoeging van woorden elke logische verstaanbare gedachte ont breekt; al willen wij ons de moeite getroos ten, naar de vermoedeljjke bedoeling der stellers van dit kabbalistisch opscbrilt te raden: dan is tocb de vraag geoorloofd, wat dit alles met het iuvulleu van een stembriefje heeft te maken? Bekwaam om te werken, bekwaam om te kiezen;» heet het elders. Kan het dwazer?.... Ia waarheid, dit alles zou in de hoogste mate komisch zjjn, als het niet zoo diep ernstig ware. Voor zeker, de meeniug dat het algemeen stem recht de kwa'eu eu ellendeu en noodeu vau onze uit hare voegen gerukte maat schappij zal genezen, wat is zjj anders dau de bedritgeljjke waan van den hopeloos kranke, die zich verbeeldt, dat eene ver andering van omgeving, eene verwisseling van kleedereu of medicijuen, het wegziu- keude leven zal behouden? Maar is die waau zelf niet eeu ziekteverscbjjusel, dat als zoodauig orize belangstelling verdient?» Het opstel van den fleer Margadant ver der aau te halen acbteu wjj ouuoodig. Be langstellenden kunnen in het nummer der Haagsche Stemmen het artikel iu ziju ge heel lezen. Dit nog wenschen wjj op te merken, dat de Heer J. Magadant, verder sprekende over de sociale ziekteverschijn selen, waarvan de eisch tot invoering van ulgemeen stemrecht er eeu mag genoemd worden, alleen iu den godsdienst het groote middel ziet tot redding der maatschappij. Niet iu wetten, zegt de Protestantscho auteur, maar in het Evangelie moet de redding der doodkranke samenleving wor den gezocht. Alben de godsdienst kan uitkomst bieden. Tut den godsdienst moe- vrome Katholieke oudera geboren. Uit een gods dienstig oogpunt beschouwd, kenmerkte zich ziji e jeugd door eene steeds toenemende neiging t>n voorliefde tot al wat heilig en dierbaar is aan het Katiiolieke hart. Deze neiging werd vooneker niet verzwakt op het gymnasium te Katwjjk, waar hij onder de kundige leiding der Paters Jezuïeten tot een wetenschappelijk en godsdienstig jongeling werd opgevoed. Langzamerhand begon in hem de zucht naar hoogere studiën te rijpen. Maar welke richting zou hij blijven volgen? De keuze viel hem moeilijk. De rechten hadden voor hem iets aantrekkelijks. Naar de theologie zag hij met eene eerbiedige ge negenheid op. Zijn praktische geest, die hem immer bijgebleven is, schafte hier echter rand. Om den weg voor zijne toekomst niet af te sluiten, indien hij voor de priesterlijke loopbaan niet bleek bestemd zijn, bood hij zich aan de univer siteit te Leiden tot het admisssie-examen aan, dat hij cum laude aflegde. Deze voorzorgsmaat regel bleek in de toekomst echter overbodig, daar hjj reeds in de vacantie, die op het examen volgde, zieh naar Kome begaf, waar hij zich zoo tot het Priesterschap voelde aangetrokken, <lat hij aanstonds zjjne philosophische studiën begon en na voleinding daarvan zich met de borst op de godgeleerdheid ging toeleggen. Toen de tijd der heilige Wijdingen voor hem aanbrak, keerde hij naar Nederland terug en ging ten de dwalenden worden heengeleid. In dat gevoelen nu wordt door duizenden bij duizenden van harte gedeeld. Het volk luistere dus niet naar de stem van eerzuchtige volksmenners en van ge vaarlijke volksmisleiders, die iu vergade ringen en b|i betoogiogeu hunne onzalige theorieëu verkondigen en zich niet ontzien om zich daarbij van alle mogelijke oneer lijke middelen, lage handelingen en sliuk- sche wegen te bedienen, want inderdaad hij, die onbevooroordeeld redeneert, zal met ons moeten erkennen, dat de invoering van het algemeen stemrecht het algemeen belang bp de behandeling der staatszaken niet zal bevorderen eu de kwalen en ellende der maatschappij niet zal genezen. Ook by de sociale ziekteverschijnselen gelden de woorden: Wacht u voor de valsche profeten. Nederland is op het sociaal congres te Luik op waardige wjjze vertegenwoordigd o. a. door de Heeren Mr. F. Westerwoudt, Dr. Schaepmau, Jür. Van Nispen tot Sevenaer (directeur der Gezellen-Vereeni- giug te Amsterdam), Jhr. J. De La Court en Dr. Scheinemacher, lid van de T. K. Jl. Zondag had de eerste openbare zit ting plaats, welke door den Bisschop van Luik werd geopend. Groote geestdrift verwekte de breve van den H. Vader, waarvan de voorlezing door de vergadering staande werd aangehoord. »Wi) hebbeu Ons vooral verheugd te ver nemen,schreef o. a. Z. H., »dat uwe vergadering voornemens is in ruimeren kring de lessen vau den Apostolischen Stoel bekend te maken aangaande een vraagstuk, waarvan de openbare en parti culiere rust en welvaart niet minder af hangen dau de rechtvaardige belooning van den arbeid. Deze quaestie big ft bij voortduring het onderwerp uitmaken vau Onze zorgen, en dit te meer, wjjl de voor gewende vrienden des vo.ks, hun ver derfelijke leeriugen, die atleeu op leugens gegrond ziju, tot groote schade vau het algemeen welzjjn, door daden in praktgk zoeken te breDgen.c Meer dan honderd brieven vau hoog geplaatste personen waren ingekomen, alle instemming inhoudende met het doel van het congres. Eenige dier brieveu wer den voorgelezen. Dj advocaat Bacliem brengt verbolgens den groet over van Windtborst. Gaarne zou deze de vergadering te Luik hebbeu bijgewoond, doch hjj heeft na het Congres te Coblenz kou gevat en moest zich dus bij ziju hoogen leeftjjd iu acht nemen. In eene keurige redevoering, die herhaalde malen door de toejuichiugeu der vergade ring werd onderbroken, schetst daarop de zich iu het Seminarie van Warmond in heL bis dom van Haarlem, tot het verbe en Priesterambt met allen ernst nader voorbereiden. Hoe zijn hart van liefde en ijver brandde op den dag zijner Priesterwijding! Hoe het: ga en onderwijs alle volken liem als he.melmuziek in de ooren klonk! Hoe hij zich toe'1 reeds den Heer aanbood om zich alle oilers en ontberingen ter verspreiding van Zijn heiligen Naam te getroosten! Een on- weers aa> baar verlangen naar de Missiën wa9 in hem ontwaakt. Daar was een breed veld geopend voor zijn vlammenden ijver; daar, onder de armen, kon hij nutliger zijn, meende hij, dan in ziju vaderland. Deze gedaohle dreef hem naar het Missie-Collrge te Scheutveld heen, waar hij onge veer een jaar verbleef. Doch de Voorzienigheid riep hem naar elders Reeds was zijn broeder, die in de Orde van den H. Dominicus was ge treden en daarin de heilige Priesterwijding had ontva' gen,hem naar de Missie in deNeilerlandsche West-Indien voorgegaan. Van over den Oceaan scheen hem de stem zijns broeders tqe te klinken; Transiens adjuva nos Kom en help ons! Zijne keus was bepaald. Hij nam afscheid van familie en vrienden, begaf zich scheep en landde in De cember van het jaar 1876 te Curasao aan Reeds aanstonds begon hij zijn priesterlijken arbeid. Een half jaar na zijne aankomst werd de parochie Willibrordo aan zijne zorgen toevertrouwd. Voor de parochie heeft hij geleefd, gcarteid, geleden Heer Bachem wat in Duitschland op initia tief van het Ceotrum en laatstelijk van den Keizer voor de arbeidende klassen werd gedaan. Daarna werd het woord gevoerd door Mgr. Doutreloux, Bisschop van Luik, die iu eene uiteenzetting treedt van hetgeeu door Z. II. Paus Leo XIII in zjj ie ency clieken en elders gedaan is tegen de socia listische dwalingen. De Bisschop ontleent aau deze uiteen zetting de conclusiëu: lo dat geeu ernstig Katholiek zich mag outrekken te volgen waar het Hoofd der Kerk zoo is voorge gaan; 2o dat de godsdienst teu slotte het eenige redmiddel blijft tegen de sociale wauorde, 3o dat de Katholieke Kerk bljjk gat de sociale quaestie beter dan ieder ander te doorgronden eu naar hare oplos sing te streven. Graaf Blume brengt het Congres van Katholieken iu herinnering, dat vorig jaar met medewerking der Geestelijkheid in Oostenrijk gehouden is eu zich geheel in den geest der Encyclieken van Z. H. den Paus met het sociale vraagstuk heeft bezig gehouden. De President vau den Studen tenhond te Leuven getuigt, hoe ook onder de studeereude jongelingschap de belang stelling in het sociale vraagstuk levendig is. Daarop bestijgt onder luide en lang durige toejuichiugeu de talentvolle Bel gische Afgevaardigde Woeste het spreek gestoelte. Het socialisme, erkent Spreker niet smart maakt iu België groote vorderingen. Iloe komt dit? De arbeiders achten zich ongelukkig. Zeker de arbeiders hebben al tijd met moeiljjkhed^u te worstelen gehad, maar zij waren niet ontevreden. Ziet slechts hunne vroolijke tronies op de schilderijen van Teuiers en andere Vlaamsche meesters. De werkman ontmoette destijds meer liefde en, indien h|j hier op aarde al ongeluk kig was, verwachtte hij het geluk hier namaals en wierp de schuld niet op de maatschappij. De groote hoofdman der socialisten Lasalle zeide op echt machiavel listische wijze: »Zoolang w|j den werkman niet hebbeu overtuigd, dat hij ongelukkig is, zullen al onze pogingen om revolutie te maken, schipbreuk lijden.Daarom moest ook den werkman de hoop op ge luk in het andere leven worden ontnomen. Maar ook de arbeidgevers hebbeu schuld: op enkele lofwaardige uitzonderingen na, meenden zij genoeg gedaan te hebben, in dien zij deu werkman zijn loon uilbetaal den. Te weiuig hebben zij zich met zgne ziel beziggehouden. Door die vreeseljjke kwalen wordt de arbeidende klasse geteisterd, nameljjk: door onverschilligheid ten opzichte vau den godsdienst; door het ontbreken van deu familiegeest, welke alleen in staat is een eu uit ijver voor zijn bemind volk is hij wellicht als slachtoffer gevallen. Na zes jaren arbeids gevoelde bij zijne krachten verminderen en ging hij herstel zoeken in het moederland. Het jaar, dat hij daar doorbracht, werd niet iu bekagelijke rust gesleten, wat voor zijne ge zondheid wellicht beter ware geweest. Zoodra hjj zich eenigszins hersteld gevoelde, nam hij de bedelstaf ter hand en ging de liefdadigheid in roepen voor zjjn volk van S. Willibrordo. Eene edele gedachte bezielde hem bij dat streven; hij wilde het ellendig kerkgebouw zijner parochie door een waardigen tempel vervangen. Hoe hjj daarin geslaagd is, mag ieder getuigen, die de kerk van S. Willibrqrdo heeft aanschouwd. Daar, op die kleine plek, verrijst ter eere van den apostel van Nederland een grootsch tempelgebouw, waaraan den na >m van den stichter voor immer zal verbonden zjjn. Zou het ook echter op dezen ontslapen Priester van loepasssiug wezen, dat dc ijver voor het huis Gods hem in letterljjken zin heeft verslonden? Zooveel is zeker dat bij in de laatste maanden, terwijl hij nog op de voltooiing zijner kerk be dacht was, zjjne krachten merkbaar voelde af nemen. Zijne gezondheid was ondermijnt. Eene nieuwe reis naar Nederland, zou er hem weder geheel ophelpen, meende hij. En ofschoon vooral inde

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1