NIEUWE
No. 1589.
Woensdag 17 September 1890.
15de Jaargang.
BERICHT.
Ëene ontzettende statistiek,
•.it'll
BUITEN L A N D.
De Portemonnaie.
i
liiisn
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland lt80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUEEATT: St. Janstraat Haarlem.
JEJnAIN XIAN PRAT.
AGITE MA NON AGITATE.
(lOlfftlIT.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPEKS L AURE Y.
Zij, die zich met 1 October a. s. op de
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
abonneeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Zjjn reeds de vele zelfmoordea van vol
wassenen een bedroevend teekeu van de
godsdienstige, zedelijke en sociale toestan
den van onzen zoo hoog geprezen,beschaaf
den tijd, de zelfmoorden van kinderen en
onmondige jongelieden zijn in uog booger
mate verschrikkelijk. En het aautal van
deze zelfmoorden is niet gering. Uit eene
statistiek van het koninkrijk Pruisen blijkt
ons, dat in eene tijdruimte van zes jaar,
namelijk van 1883 tot met 1888 inj 't ge
heel 289 zelfmoorden door kinderen en
onmondige jongelieden zjjn gepleegd en
wel in het jaar 1883: 58, in 1884: 41, in
1885: 40, in 1886: 44, in 1887: 50 en in
1888; 56.
Deze getallen bewjjzen duidelijk, dat er
van eene verbetering, van eene wending
ten goede geen sprake is.
De officiëele statistiek heeft zich de
moeite gegeven om ook de beweeggronden
der zelfmoorden op te sporen. Het is echter
een feit, dat bij jeugdige zelfmoordenaars
de bepaling der motieven nog veel moei
lijker valt, dan bij volwassenen. Uit dien
hoofde bleef dan ook van de 289 zelf
moorden bij 86 gevallen of 29,8 percent
de oorzaak onbekend.
Meer nog dan bjj gevallen van zelfmoord
van volwassenen zijn bij die van jeugdige
zelfmoordenaars de bloedverwanten geneigd
de ware oorzaak geheim te houden. Om
trent de psychische en lichamelijke toe
standen en over het vroegere leven dezer
zelfmoordenaars zijn zelden voldoende op- j
helderingen te verkrijgen. Voorts zijn de j
oorzaken van den zelfmoord vaak van zoo j
geringen en onbeduidenden aard, dat nie
mand op het denkbeeld komt van de beu-
zeliug, die er de aanleiding van was.
De statistiek maakt ouderscheid tusscben
de leerlingen van de hoogere en die der
lagere scholen.
Onder de motieven van den zelfmoord
bjj de leerlingen van de inrichtingen van
onderwjjs zjjn zjj, die vrees betoonen voor
hel examen, die niet aan het examen heb
ben voldaan, of die niet in eene hoogere
klasse overgingen, het meest vertegenwoor
digd, namelijk 15 maal. Bjj de leerlingen
van de lagere school bestaat het motief
verreweg in gevallen van vrees voor straf,
nameljjk bij 45 van 163 gevallen bij kna
pen en bjj 23 van 46 gevallen bjj meisjes;
bij laatstgenoemden is dus de vrees voor
straf de meest voorkomende oorzaak (50
percent) van den zelfmoord. Daarentegen
heeft uit vrees voor het examen of omdat
er geene verhooging van klasse plaats had,
FEUILLETON.
Vervolg en slot.)
Het gebeurde te Nice, op zekeren dag, dat
grootmoeder een oogenblik alleen op het bankje
zat, bij de promenade des A nglais toen een galant
oud heer naast haar ging zitten. Hij scheen van
den zelfden leeftijd te zijn als zij en even kloek
en gezond. Deze twee eeuwen zagen elkander
met wederzijdsche bewondering aan.Daarop begon
de oude heer een gesprek en zeide:
Ik ben een-en-negentig.
en ik drie-en-negentig! antwoordde de
oude vrouw trotsch.
Wel, wel 1 Behoort u hier te huis, me
vrouw
Pardon, mijnheer, ik ben uit Quimper
Corentin.
Ah zoo, ik ook. En toch herinner ik mij
u niet. Doch ik ben reeds jong uit mijn vader
land verbannen.
Zon het onbescheiden zjjn te vragen om
welke reden? vroeg grootmoeder, terwjjl zjj haar
geen enkel meisje zich van het leven be
roofd en van de lagere school slechts een
knaap. Andere met het schoolbezoek sa
menhangende oorzaken worden door de sta
tistiek aangegeven in 5 gevallen bjj leer
lingen van hoogere en in 8 bjj leerlingen
van de lagere scholen. Voorts hadden er
de volgende zelfmoorden plaats
wegens oneenigheid met ouders of onderwijzers. 2 g p
gekrenkte eerzucht. U o 8 .2
harde of onwaardige behandeling van -g Jg
o 1 ^2
p, 2 a
5 o o
1 Th 6 72
O O
5 o 1 <u
a 7 q
15 71
ouders of anderen
toorn, mismoedigheid en trotschheid
9 geestesziekte, zwaarmoedigheid
9 lichamelijk ljjden
dweepzucht
9 ongelukkige liefde
r zedeljjke verwaarloozing
levenszatheid.
beuzelarij
onbekende oorzaken
Ouder het laatste cjjfer ziju 12 zelfmoor
den door meisjes gepleegd, begrepen.
Het aautal zelfmoorden door leerlingen
der lagere scholen bedreven overtreft dat
van leerlingen der hoogere scholen. In
1883 werden 19 zelfmoorden door leer
lingen van hoogere en 39 door leerlingen
van lagere scholen gepleegd; voor de vol
gende jaren luiden deze cijfers als volgt:
1884: 14 en 27; 1885: 10 en 30; 1886:
6 en 36; 1887: 17 en 33; 1888:12 en 44.
Worden deze getallen verklaard door
het feit dat het aantal leerlingen, die de
lagere scholen bezoeken veel grooter is
dan dat der leerlingen vau de hoogere
scholen, ontzettend moet het gebeeten wor
den, dat zulk een groot aantal jonge kin
deren zich van het leveu berooven; want
de zelfmoordenaars op de hoogere scholen
zjjn reeds knapen ol meisjes van meer ge
vorderden leeftijd.
Het aautal zelfmoordenaressen is belang
rijk minder dan dat der zelfmoordenaars;
het bedraagt 46 van de 289 gevallen eu
van deze 46 zelfmoorden werden er 23
uit vrees van straf gepleegd, terwjjl van
12 gevallen de oorzaak onbekend bleef.
Belangrijker dan de vermelding der
bizondere oorzaken der zelfmoorden door
kinderen gepleegd is de vermelding der
algemeene oorzaken van dit treurig ver-
schjjnsel. En dan mag geconstateerd wor
den, dat zij, evenals bjj de zelfmoorden
van volwassenen, hoofdzakelijk te zoeken
zijn in den achteruitgang op zedelijk en
godsdienstig gebied van onzen Ijjd. Wan
neer het kind godsdienstloos onderwjjs
ontvangt, thuis geen godsdienstige opwek
king geniet of geen christelijk voorbeeld
voor oogen ziet, misschien wel over God
6n godsdienst hoort spotteD, zooals, helaas!
in vele huisgezinnen gebeurt, hoe zal dan
het kind zedelijke beginselen worden inge
prent, die het in een oogenblik van harts
tocht zullen beletten zich om de eene of
andere beuzelarjj of om anderen te ergeren,
het leven te benemen? Waar de godsdienst
ontbreekt, daar ontbreekt ook elke zede-
ljjke steun; de verleiding speelt haar ge
vaarlek spel. Wie weet, welke zedelijke
ellende achter de onbekende oorzaken zjjn
buurman over haar bril aanzag.
Hij antwoordde met een zucht:
Teleurgestelde liefde, mevrouw. Een meisje
van mij, een beeldschoon meisje, trouwt met mijn
beste vriend en....
Zoudt gij dan ook neef Frederik kunnen
wezen?
Wat! herkent gij mjj? Wie zij gij dan.
Ik werd altijd Rose Valcroissat genoemd.
Wat! Ben je Rosefte?
En zoo was neef Frederik onze vriend ge
worden. Tijdgenoot van grootvader en volbloed
royalist al3 hij, was ook hij met de orde van de
Lelie begiftigd.
Ik liep toen naar hem toe. Hij droeg het
ordelint op de borst en ontdeed er zich haastig
van, om Rosette hulde te bewijzen.
Nu nog de portemonnaie. Ik ging naar het
magazijn, doch dit was reeds gesloten.
Den volgenden morgen liep ik er ir, de vroegte
weder heen. Ach, mijnheer, antwoordde de win
kelier, ik heb er slechts twee gehad van dezelfde
soort en die tweede heb ik verkocht aan den
commissaris van politie. Ik ijlde naar het politie
bureau en maakte den commissaris met het geval
bekend.
verborgen? Immers de bekende motieven,
welke de statistiek vermeldt, laten ruimte
voor de meest uiteenloopende vermoedens;
vanwaar toch zouden dikwerf zwaar
moedigheid» en »levenszaiheid« komen?Her-
inneren we ten slotte uog aan de genot
zucht, welke vele ouders bij hunne kinde
ren aankweeken, dan hebben wij eene al
gemeene verklaring voor het ontbreken
van den zodelijkeu steun, die ieder menseh
noodig heeft en waarvan het gemis bjj de
zelfmoorden op de eerste plaats te gronde
ligt. Zjj echter, die met de samenstelling
van eene gedetailleerde statistiek der zelf
moorden zooveel op hebben, zouden ook
zeer verstandig handelen, wanneer zij zich
met meer ijver toelegden om de oorzaken,
van den zelfmoord, die zoo duideljjk spre
ken,door doeltreffende maatregelen en dege
lijke middelen uit den weg te ruimen.
Men komt te Berljju meer en meer tot
het inzicht, dat de bjjeenkomst tusschen
den Czaar en den Duitscben Keizer te
Nerva toch niet op zoo verblijdende wjjze
eindigde, als officieel werd beweerd. Als
kenteekenen daarvan worden twee feiten
aangevoerd: vooreerst dat Keizer Wilhelm
op den naamdag van den Czaar geen toost
op diens gezondheid uitbracht, en verder
dat de Czaar in antwoord op het telegram
van gelukwensohing uit Moskou op demon
stratieve wijze deed uitkomen, dat hij iD
de gevoelens, welke Moskou bezielen, de
stemmen van geheel Rusland ziet.
Opmerkelijk is het ook, dat door Ham-
burgsche correspondenten juist nu officieus
het bericht gelanceerd wordt, dat bet in
1892 eindigende drievoudig verbond reeds
nu voor de verdere vijf jaren is verlengd
geworden.
In de vergadering van Afgevaardig
den op het oud-katholiek Congres is aan-
geuomen een protest tegen de beslissing
der Beiersche Regeering van 15 Maart,
volgens welke beslissing de oud-katholieken
worden beschouwd als niet meer behoorende
tot de Katholieke Kerk. Voorts zijn er be
sluiten genomen betreffende weeshuizen,
vereenigingshuizen, opleiding van zieken
verpleegsters.
Het plaatseljjk vestingcommando van
Mentz heeft den soldaten van het garnizoen
het bezoeken van winkelsen herbergen verbo
den, waarin de inteekouiug op socialistische
bladen is opengesteld of zulke bladen ter
lezing aanwezig zjjn.
Nu in de door watersnood geteisterde
streken van Oostearjjk het water langza
merhand wegloopt, kan men eerst over
de daardoor veroorzaakte verwoestingen
oordeelen. In Bohemen en Vorarlberg is de
ramp het grootst geweest. In het eerste
gewest zjjn alleen 45,000 menschen van
huisvesting en have beroofd. De in de
Mijnheer, geef mij de portemonnaie....
yan jjarte gaarne, antwoordde hij, doch
op voorwaarde, dat het mij vergund zal zijn, ze
zelf aan mevrouw te brengen. En opdat er
niets aan mjjne rol moge ontbreken, zal ik mjjne
uniform aantrekken.
Ik nam het aanbod aan en ging even voor
hem naar huis. Grootmoeder was opgestaan, ge
kleed en veel opgewekter dan ik had. verwacht.
Welnu, zeide zjj, hen je op het politie
bureau geweest?
Nog niets gehoord. Doch ik heb nog hoop!
Zij keek mij sluw en geheimzinnig aan, doch
ik bemerkte dit nauwelijks, daar de kinderen
juist binnenkwamen, om grootmoeder goeden
morgen te zeggen. En weldra was het geheele
gezin bjjeen, met inbegrip van de oude Maartje.
Er werd gescheld. Het was de commissaris
van politie.
Mevrouw, vroeg hij ernstig, is dit de por
temonnaie niet, welke gij hebt verloren?
J3) mijnheer, zij gelijkt er sprekend op.
Mag ik vragen wat er in is geweest?
De goudstukken, het zilver en de cent ver
schenen op zijn bevel.
Maar toen ook het ordelint te voorschijn kwam,
was de oude vrouw geheel verbluft.
schuren opgestapelde graanoogst, de aar
dappelen en de voor die streken zoo ge
wichtige suikerbieten zijn voor een groot
deel vernietigd, en te Praag worden dage-
ljjks duizenden uit de openbare middelen
gevoed en onderbonden. Bohemen, dat een
van de weinige provincies is, welker kosten
van bestuur door de opbrengst der be
lastingen ruim gedekt worden, zal dit jaar
zijne belastiugen niet vol kunnen opbren
gen, en reeds hoort men dan ook van
vermindering spreken. De twee millioen
fl., door de Regeering tot hulpverleeniog
beschikbaar gesteld, zjjn natuurljjk niet
veel meer dan een droppel op een heeten
sieen, indien althans de schatting juist is,
welke men van de door den watersnood
veroorzaakte schade hoort maken en vol
gens welke zij wel 100 millioen zou bedra
gen. Men ziet uit deze cijfers dat men
hier met eene nationale ramp heeft te
doen.
7.oo wreekt zich het stelsel om alle tak
ken vau bestuur aan de oorlogsuitgaven
ondergeschikt te maken. Op eene begroo
ting van 546 millioen toch, is er nauwe
lijks 3 millioen voor den ^waterstaat uit
getrokken. Voor Bohemen, dat anderhalf
maal zoo groot is als Nederland, is voor
den waterstaat de belacheljjk kleine som
van 250,000 fl. en voor Vorarlberg slechts
25,000 fl. op de begrootiug beschikbaar
gesteld. De dijken van den Rijn, welke
slechts over een afstand van 10 kilome
ter op Oosteuryksck gebied liggen, zijn
doorgebroken, terwijl ze aan de Zwitsersche
zijde aau bet water hebben weerstand ge
boden. Dornbirn en Hohecemens en hunne
omgeving hebben zeker met afgunst naar
de Zwitsers aan den overkant gezien, die
door bijtijds tnillioeuen voor hnune be
scherming tegen bet water uit te geven,
nu voor schade bewaard zjjn gebleven.
Zooals wel bekend is, is de Engelsche
wetgeving in veel opzichten zeer eigenaardig.
Een jongen van veertien jaren zag dezer
dagen twee knaapjes, die aan het visschen
waren, in het water vallen. Hjj sprong
hen na, redde den eene, maar de tweede
verdronk. Voor het redden van den dren
keling kent de wet hem geene belooning
toe, maar voor het vinden van het lijk
vau den anderen eene som van f 3.
Da Bondscommissaris te Tessino
schijnt moeilijkheden te ondervinden bij
het vervullen van het mandaat om pogin
gen tot verzoening aau te wenden. De
moord op den raadsheer Rossini heeft ten
gevolge, dat de conservatieve partij onver-
zoen ljjk is.
De districtsschietoefeningen zijn ver
boden. De gevangenen zullen in vrijheid
worden gesteld.
De inwoners van Lissabon zjj'n ge
belgd over de tegenwoordigheidjvan een
Engelsch oorlogschip in de Taag.
Eenige soldaten en matrozen, die aan
Dit gaat mijn begrip te boven! zeide zij.
Maar waarom, grootmoeder? vroegen wij,
ziet gij ons over uw bril zoo verwonderd aan?
Verbeeldt u, kinderen, antwoordde zij, dat
mij in de gedachten is gekomen, dat ik mijne
portemonnaie niet bij mij heb gehad, maar ze in
de lade heb laten liggen, waar ik ze juist te
rugvond. En ziet nu eens; deze twee zijn precies
hetzelfde!
De lezer kan zich voorstellen, dat wij op onzen
neus stonden te kijken. Er schoot ons niets over,
dan eene verklaring van het feit te geven en ter
verzachting vau onze schuld aan te voeren, dat
wij haar voor verdriet hadden willen sparen.
Och, grootmoeder, wij hebben het om best
wil gedaan, zeide ik, en ieder onzer heeft het
zijae bijgedragen. Neef Frederik zijn ordelint,
Martha haar koperen cent en de kinderen hunne
blanke dubbeltjes.
En wjj vonden het zoo prettig, riepen de
kleintjes, naar haar toeloopende.
Grootmoeder strekte nu hare armen uit, waar
mede zij ons allen omvatte, met een lachje op
de lippen en van tranen zwemmende oogen.
