NIEUWE
No. 1595.
Woensdag 1 October 1890.
15de Jaargang.
De Katholieke Kerk en de
slavernij.
BUITENL A NI).
De pot met Huislook.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1*80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
TIEND
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1G regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk M a a n d a g-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor G uur ingewacht.
Uitgevers: K P P ifi R 8 LAUREY.
i.
De Katholieke Kerk heetf te allen tijde haar
heilzamen invloed uitgeoefend in aanhou
dende pogingen tot waren vooruitgang, tot
christelijke beschaving; zij stond steeds aan
het hoofd van grootsche werken tot nut en
heil der menschheid. Ook in onzen tijd zijn
er een aantal werken, waarop zij roemen
mag het zegel barer krachtige medewer
king te hebben gedrukt en onder deze
werken beboort voorzeker de afschaffing
der slavernij. Op de stem van Kardinaal
Lavigerie, den onvermoeibaren Apostel, die
in onze dagen als een H. Augustinus of
H. Ambrosius optreedt, vergaderen de Chris
telijke volken en gelijk eertijds, bij de op
roeping van Peter den Kluizenaar, Vorsten
en volken gereed stonden om het graf van
den Zaligmaker te gaan bevrijden, zoo
staat ook thans de beschaafde wereld op
om die volken te bestrijden, welke den
afschuwelijkeD slavenhandel drijven.
Het grootsche werk om dea slavenhau-
del te bestrijden is begonnen door Kardi
naal Lavigerie, en het wordt gesteund,
aangemoedigd en machtig beschermd door
Z, H. Paus Leo XIII. Eiken dag schiet
het diepere en breedere wortels en men
mag hopen, dat de opoffering der Missio
narissen, de hulp der wereldlijke macht en
de resultaten van het Congres, dat dezer
dagen te Parijs werd gehouden, weldra
een einde zullen maken aan den hateljjkeu
slavenhandeldie in Afrika heerscht en
rampen en onheil brengt over dat land.
De anti-katholieke pers, die er steeds op
uit is om de Katholieke Kerk te belasteren en
t® hoouen, heeft ook vaak haar de eer
trachten te ontrooven, welke haar ten aan
zien der bestrijding van de slavernij iu de
hoogste mate toekomt. Het zal derhalve
geen nutteloozen arbeid genoemd kunnen
wordoD, wanneer wij in korte trekken gaan
betoogen dat de Pausen, de Kerkvaders en
de Christelijke wetgevers steeds de beste
en meest energieke verdedigers van 's men-
schen vrijheid zijn geweest.
De Katholieke Kerk begon hare zending
op een tijdstip, waarin de slavernij, hoofd
zakelijk in het Romeinsche Rijk, haar top
punt van ontwikkeling had bereikt.
Het Christendom alleen durfde aan de
maatschappij luide verkondigen, dat alle
menscben broeders zjjn en recht hebben
op dezelfde vrijheid; het eischte derhalve
de vrijheid van alle slaven.
Het werk der Apostelen en Kerkvaders
moest noodzakelijk van langen duur zjjn.
Zjj begrepen wel dat, zelfs na den tijd der
vervolgingen en nadat de Kerk algemeen
gekend was, zjj de slavernij door geen wet
konden afschaflen. Het kwaad was te diep
geworteld, de heidensche denkbeelden ga
ven nog te veel den toon aan in de samen
leving, alle gewoonten en gebruiken droe-
FEU1LLE T ON.
Vervolg en slot.)
Wees bedaard en vooral spaar u zelve; bedenk,
dat gjj misschien nog vele nachten aan het ziek
bed van uw man te waken zult hebben, en gij
moet zorg dragen, dat gij op uwe beurt niet ziek
wordt. 1
Ik zal kracht hebben, omdat ik moed heb en
niets zal mij te veel kosten voor mijn man en
voor mijn kind.
Uw man zal spoedig in beterschap toenemen,
hjj is gered.... het lot van uw kleinen Paul
hangt af van eene crisis waarop ik wacht, en die,
zoo ik hoop, gunstig zijn zal.
Twee dagen later bevond Juliaan zich wat
beter en de kleine zieke bleef nog altoos tus-
schen leven en dood; de verwachte crisis was nog
niet gekomen; beiden sliepen; Clotilde bij de
wieg van haar kind gezeten, was in treurige
gedachten verzonken; zij sloeg een blik op haar
gen nog te duidelijk en te vast den hei-
denscheu stempel. Daar was meer noodig
dan eene wet om in dien staat van zakea
verandering te brengen. De verandering
was eene omwenteling en om deze te kun
nen teweeg brengen zoo, dat hare goede
gevolgen van duur waren, moest men eerst
den slavenhouder bekend maken met de rech
ten van den ineusch.
De Kerk kon de slaven niet onmiddel
lijk uit hun droevigan toestand bevrjjden,
maar zij gaf de grootste bljjken van de
onuitputbare liefde waarmede zjj voor hen
was bezield; zij stichtte en onderhield toe
vluchtsoorden voor oude en arme slaven.Deze
werden daar ontvangen als broeders en het
was verboden iemand uit te sluiten. Derge
lijke asielen vond men te Cesarea, Amasa,
Hippone, Rome, Constantinopel en op tal
van andere plaatsen.
En terwijl de Kerk de slachtoffers der
slavernjj te hulp kwam in hun ellendigen
toestaud, trachtte zij onophoudelijk de voor-
oordeelen te overwinnen welke onder het
volk bleven heerseheu. Zij verkondigde dat
alle menscben gelijk zjjn voor God en bracht
langzamerhand de slavenhouders en wet
gevers tot betere gevoelens. Constantjjn de
Groote schafte de gevechten in de strijd
perken af, hetgeen een grooten stap ten
goede mocht heeten als men in aanmer
king neemt welk eene onzalige belangstel
ling deze bloedige tooneelen bij het Ro
meinsche volk genoten.
Onder Constantjjn den Grooten bekwa
men de Priesters en de boog geplaatste
Christenen de macht en het recht, do christe
lijke slavinnen af te koopen; deze wet werd
bekrachtigd door Keizer Honorius,die zelfs
nog verder ging: de meester namelijk, die
misbruik maakte van zijue macht over de
slaven, verloor alle rechten op hen; de Bis
schop had het recht de slaven te verlossen
en de schuldige meester werd in balling
schap of naar de strafwerkplaats gezonden.
Coustautjju had aan de Kerk de macht
gegeven de slaven vrij te maken; de Bis
schoppen hadden uitgebreide rechten en
onder groote plechtigheden schonken zij de
vrjjheid aan de slaven, die hunne hulp
kwamen inroepen.
»Gjj zult geene slaven bezitten, noch
voor den huiseljjkeu dienst, noch voor het
werk op het land, want de rneuseh is naar
Gods beeld geschapen.Dat is de onver
anderlijke leer van het Christendom.
(Slot volgt.)
De Peuple deelt eenige bizonderheden
mede omtrent eene internationale conferentie
van mijnwerkers, welke dezer dagen te Brus
sel in het Maison du peuple beeft plaats
gehad. De vergadering heeft de agenda
vastgesteld voor het tweede internationaal
congres, dat den len April 1891 te Parjjs
bijeenkomen zal, waarschijnlijk in het ge
bouw der Arbeidsbeurs, en daarua het voorbe-
vroolijk verleden, dat zoo rijk was aan geluk....
Zij hoorde haar distelvink zingen; maar het sche
nen haar klaagtonen te zijn, daar zij niet meer
zong.
Thans, zeide Clotilde, is hier alles treurig,
alles drukkend. Wat zal er van ons worden als
Juliaan niet herstelt? Geen geld meer; niets
meer om te verkoopen of te verpanden; en de
geneesheer die hem versterkend voedsel voor
schreef.... Goede God zult gij u niet over ons
ontfermen?
De arme vrouw schreide.
Zij stond op; haar man en haar kind sliepen
nog altoos; zjj ging werktuigelijk naar het ven
ster, wierp een blik van medelijden op hare
bloemen, die kleurloos en verwelkt waren gewor
den en almede het beeld der treurigheid ver
toonden. De huislook alleen was groen gebleven
en welvarend; dat onderscheid trof de jonge
vrouw, die zich alstoen de laatste woorden van
moeder Barrois herinnerde. Bewaar dezen pot al
toos ter gedachtenis van mij en, als ik er niet
meer zijn zal en gij ongelukkig zijn mocht, als
een uwer kinderen ziek werd, welnu, denk dan
aan mjj, aan de smart, die ik gevoelen moest bij
reidingscomité benoemd, samengesteld uit
elk éeu burger van de natiën, welke op
het eerste congres vertegenwoordigd waren.
Burt en Pickart, beiden leden van hetEngel-
sche Lagerhuis, zijn tot algemeen penning-
meesteren secretaris van het voorbereidings
comité benoemd.
Op de agenda zijn o. a. gebracht het
voorstel eener algemeeno internationale
werkstaking van mijnarbeiders ter verkrij
ging van den werkdag' van 8 uur, en enkele
voorstellen omtrent maatregelen, ten einde
te beletten dat de Regeeringen en de groote
maatschappijen iu landen, waarin de werk
staking uitgebroken is, zich in andere lan
den van steenkolen voorzien. Intusscheu
zouden de bedoelde maatregelen slechts wor
den toegepast, onder medewerking en goed
keuring der nationale mijuwerkersbonden
in elk land.
Bij de aanstaande gemeenteraadsver
kiezingen in België (19 October) zullen
liberalen en socialisten heel broederlijk
samengaan. Zeer zeker is niets natuurlijker
dan dat, al beweren eerstgenoemden ook
altijd, dat zij van het socialisme door eene
breede klove zjjn gescheiden. Eu deze alli
antie zegt liet Journal de Bruxelles«
komt tot staad onmiddellijk na het socia
listisch congres van 14 September, waarop
de algemeene workstakiug en eene krachtige
propaganda te haren gunste is gedecreteerd.
De socialistische partij heeft zich boven
dien gehaast in bare overeenkomsten met
de liberalen er nadruk op te leggen, dat
zij van geen eukel artikel iu haar program
afstand doet ea dit in zijn vollen omgang
handhaaft.
De radicale pers, die altijd op een bond
genootschap met de sociaal-democraten heeft
aangedrongeu, kraait natuurlijk victorie.
Daarentegen worden nog door sommige
doctrinaire bladen bedenkingen geopperd
en een hunner de »Meuse« wil zelfs met
de liberalen breken. Maar dit'zou onbezou-
nen werk zijn, verklaart eeu ander oud-libe
raal orgaan. De radicale elementen worden
machtiger iu de liberale partij en zelfs een
blad als de Gazette van Brusselverklaart
zich over te geven aan den »onweerstaan-
baren stroom der publieke opinie.Da
»Flaudre liberaleen ander doctrinair blad,
erkent eveneens, dat de radicalen hebben
overwonnen. Het oud-liberalisme in België
heeft zijn tijd gehad. Thans ruimt het zeer
logisch en consequent zjjne plaats voor de
radicalen en socialisten.
Naar aanleiding van verschillende
courantenberichten deelt de Reichsanzeiger
mede, dat de Verzekeringswet tegen inva
liditeit eu ouderdom bepaald met 1 Janu
ari a. s. in werking zal treden.
De Berljjnsche socialisten, die plan
hadden ter gelegenheid van het afloopen
van de Socialistenwet hunne huizen te il-
lumineeren, hebben dat voornemen opge-
geven.
Men meldt dat de Minister van Oor
log, Generaal Von Verdy du Vernois, die
het verliezen van mijn zoem en zeg alsdan een
De profundus bij den huislook-pot; God. zal u
beloonen. Ik zal daar boven zijn om voor u en
uwe kindereu te bidden. Een bitter lachje zweefde
op de lippen van Clotilde bij het vergeleken van
hetgene moeder Barrois voorzien had met den
wanhopigen toestand, waarin zij zich bevond;
vervolgens dacht zij onwillekeurig aan al het
afgrijslijke, dat in het verlies van een zoon voor
eene moeder is gelegen. Zij herinnerde zich de
diepe droefheid, welke moeder Barrois tot aan
het einde van haar leven behouden had; zij be
greep er al liet prangende van, en een vochtig
oog op de wieg van haar kleinen Paul slaande,
boezemde een gevoel van godsvrucht haar het
denkbeeld in, om den wensch der goede vrouw
te vervullen en een De profundus bij den huis-
look-pot te bidden! God geve, dacht zij, dat deze
gebeden ook niet voor mijn kind gedaan worden.
Het was nog altoos stil in het vertrekje: Clo
tilde hoorde niets dan de gedrukte ademhaling
van haar kind en het gekweel van haar distel
vink in zijn kooitje. Zij opende zachtjes het
venster en nam den pot met huislook uit het
bloemenhekje, om hem bij de wieg te breDgen;
iu de eerste dagen van October zal aftre
den vermoedelijk vervangen zal worden
door Generaal Yon Lescynski.
In de zaal der Harmonie te Berlijn werd
Zaterdag-avond door de Duitsche koloniale
vrienden ter eere van Carl Peters een groot
feest gegeven. Er heerschte eene sterke
anti-Engelsche stemming in de vergadering,
waaraan de Voorzitter, de vrij-couservatieve
Afgevaardigde Cunei in eene uitvoerige rede
eu ouder grooten bijval uitdrukking gaf.
Hij zeide o. a. dat Dnitschlaud, hoewel met
Engeland op vrieudschappelijken voet, zich
daarom nog niet alle onbeschaamdheden
behoeft te laten welgevallen. (Daverende
bijval.) Duitschland moet op zijne rechten
blijven staan.
Eenige honderd telegrammen ter begroe
ting, ook van Duitschers uit Nederland en
België, warea staaude de vergadering ont
vangen.
Uit Frankrijk wordt van Privas ge
meld, dat het verkeer gestremd is door
het wegslaan van bruggen en het wegspoe
len van wegen en spoorwegen op den rech
teroever der Rhone.
Te Pont de la Beaume, op den weg van
Aubenas naar Thueytz, zijn negen perso
nen verdronken. In het Ardèehe departe
ment kwamen dertig personen om.
Van Avignon wordt gemeld dat de R'uone
in haar bed is teruggekeerd.
Het wassen van de Gardon en de Gard
geschiedde zoo vreeselijk snel, dat een voer
man nog juist den tijd had om zijne paar
den af te spaunen en te redden, het voer
tuig moest hij achterlaten. Op enkele plaat
sen stond het water 10 meter hoog.
Tasschen Sauilhac en Uzès kwam eene
kudde vaa 1200 schapen, door de over
strooming verrast, om.
Ook in de gemeente Moussac werd door
het uit haar oevers treden van deGardou
groote schade aangericht. Eene fabriek,
waaiin 3000 werklieden arbeidden, werd
ter hoogte vaD 2,50 ineter onder water gezet.
Dit ging zoo snel in het werk, dat al de
werklieden naar boven moesten vluchten
en den nacht op de eerste verdieping door
brachten.
Ook hier kwam een geluk bij een onge
luk daar de spoorwegdijk doorbrak en het
water kon wogloopen.
De schade, in de fabriek aangericht,
wordt op 200.000 frs. begroot.
Ook hier is de oogst verloren, terwijl een
groot aantal paarden en andere huisdieren
verdronken.
Kardinaal Lavigerie is naar Rome
vertrokken om aan Zijne Heiligheid den
Paus verslag uit te brengen over de werk
zaamheden van het jongste internationale
anti-slavistisch Congres en aan Leo XIII
de veertien jeugdige negers van Ouganda
voor te stellen, die Mgr. Linhac bp diens
terugkeer in Europa zjjn gevolgd.
Uit een proces, te Saint-Etienne voor
de rechtbank gevoerd, bljjkt dat de mijn
werkers, oudanks de veelvuldige ontplof-
maar eensklaps gaf het kind een geweldigen
schreeuw; 't was de crisis, die de geneesheer
verwachtte! De arme vrouw loopt naar (le wieg, zij
sidderde en liet den pot met huislook vallen, die
brak en nu rolde goud geld over den grond
van het kamertje! 't Waren de 15,000 franks
voor het remplacement van Paul Barrois, die zijne
goede moeder onaangeroerd gelaten en in den
pot geborgen liad, om, volgens hare belofte, het
bloedgeld van haar zoon niet aan te roeren.
In dat oogenblik trad de geneesheer bin
nen, hij snelde naar de wieg, vanwaar hij door
dringende kreten hoorde.
Geluk moeder! uw kind is gered!
Wij allen zjjn gered, mijnheer, zeide de
jonge vrouw, op de knieën vallende om den Hemel
te danken.... de pot met huislook geeft aan ons
allen het leven en het geluk weder!
Een straal der zon drong door de gordijnen
van het venster; de distelvink zong weder vroolijk.
De huislook-plant werd iu een fraaien pot
gepoot en prijkt nog in de woning der gelukkige
Clotilde, die de geschiedenis van dezen pot vaak
aan hare kindeten verhaalt.