NIEUWE No. 1596. Vrijdag 3 October 1890 15de Jaargang. De Katholieke Kerk en de slavernij. BUiTENLAN De goddelijke gerechtigheid. IÜHIEISH ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem. XI EN DRA T. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: K UPPERS L A U R E Y. II. (Slot.) Intusschen liet de Kerk geene gelegen heid voorbijgaan zonder aan de nieuwbe- keerden in de hooge rangen der maatschappij de verplichting op te leggen bunne slaven vrij te maken. Dientengevolge geschiedde bet in het jaar 100, dat Hermes, Prefect van Rome, bekeerd door Paus Alexander, 1250 slaven naar het doopvont leidde en hun de vrijheid schonk; in 284 gaf Chro- maoe, eveneens Prefect van Rome, bekeerd door den H. Sebastiaan, aan 1400 slaven de vrjjheid, nadat allen het H. Doopsel hadden ontvangen. In zijn vurig geloof riep Cbromace uit: Zjj, die beginnen kin deren Gods te worden, moeten geen slaven der menschen meer zijn.» Ledematen der H. Kerk zijnde, werden de vrijgemaakte slaven als broeders beschouwd, zelfs door de rijksten en machtigsten en was er voor hen geen beletsel meer om Priester, zelfs Bisschop te worden. Doch ondanks den ijver der Kerkvaders en Priesters werd de slavernij slechts zeer traag afgeschaft. De moeilijkheid om door het betaalde werk het slavenwerk te ver vangen, scheen onoverwiubaar. Doch de geest van geloof en liefde gaf den moed niet op. Reeds in het jaar 605 had de Kerk het afkoopen der slaven ingesteld; tot dat einde liet zij in 585 toe de kerkelijke goe deren te verpanden en in 625 stond zij zelfs toe gewijde vaten te verkoopen. Iutusschen lieten de Pausen de machtige stem van hun gezag hooren. Gregorius de Groote gebood in 590 de vrijmaking der slaven en in 745 bepaalde Gregorius III voor de slavenhandelaars dezelfde straf als voor de moordenaars. Tot aan de twaalfde eenw hadden er niet minder dan 37 kerk vergaderingen plaats, waarop wetten wer den gemaakt in het belang der slaven. Het vrijheidswerk oefende niet alleen in het Romeinsche Rijk zijn invloed uit, maar ook de verst verwijderde en meest onbe schaafde volken. In 1102 werd te Londen eene kerkvergadering gehouden door den H. Anselmus, waarin bepaald werd, dat bet koopen en verkoopen van slaven door het ganscbe Rijk was verboden en in 1171 verklaarde de Kerkeljjke Overheid van Ar magh in Ierland, dat alle Engelsche slaven vrjj waren. De Katholieke Kerk had ti6n eeuwen lang gedurig en aanhoudend moeten werken en worstelen om in de beschaafde wereld de slavernij uit te roeien eu die oumensche- Ijjke gebruiken te overwinnen waaraan de FE 1 L L E T O N. I. De geschiedenis dagteekent van hetjaarl793. Io dat gedeelte van Lotharingen, dat niet meer tot Frankrijk en nog niet tot Duitschland be hoorde, bestond een klein dorp, eenzaam gelegen in het dal, waarin de zedige woningen der land bouwers verspreid zijn. "t Is daar, aldus zegt de verhaler der historie dat ik de eerste jaren van mijne jeugd doorbracht in het presbyterium van mijn oom. Hij was een heilig grjjsaard, mjjn oom, en veertig verloopene jaren hebben zijn deugden, zijne liefdadigheid en zijn ijver nog niet doen vergeten. Ootmoedig in al zijn doen, had hij geene andere eerzucht, dan die, om met de geheele kudde, die hem was toever trouwd, den hemelschen schaapstal binnen te gaan; daarom was er niets in zijn moeilijken arbeid wat zjjne pogingen weerhield; wat het ook kosten mocht, bij wilde zjju plicht doen; men noemde hem het model en de eer van den omtrek. Bij uitstapjes nam hij mij mede in de hutten van het dorp, en naast hem gezeten op de eenige bank der stnlp, leerde ik al de schatten van het hart eeus Apostels kennen. Elk huisgezin zag van tjjd tot tijd zijn herder; intusschen gingen wij nooit te zamen in eene zekere wijk van het dorp: 't was echter het rijkste en sierlijkste ge deelte, en daar ik niet zofcder mijn oom uitging. volken zoo verknocht waren. Alleen de landen, die van het Christelijk geloof niet wilden weten en de prediking ervan belet ten, behieldeu de slavernij. En toch werkte de katholieke ijver daar nog veel goeds. St. Jan van Malta in 1199 en de H. Petrus Nolascus in 1215 stichtten do Orden van de Trinitarissen en van O. L. Vrouwe om de Christen-slaven te gaan afkoopen, die ouder de macht der Turken en Afrika nen waren. Onze tegenstanders beweren, dat Frau- sche, Spaansche of Portugeesche Christenen de slavernij weder invoerden in hunne overzeesche bezittingen en zij willen de Katholieke Kerk daarvoor verantwoordelijk stellen. De slavernij echter is steeds een werk van gewelddadigheid geweest tegen den geest van het Evangelie, dus tegen den geest der Kerk. Hebben eenige geldzuchtige koop lieden, eenige onmenschelijke staatslieden hun belang gezien in het bevorderen der slavernij, de schuld daarvan valt niet op de Kerk, die altijd met alle maebt dien terug keer naar het heidendom heeft bestreden. Wg zullen hier in geene bizonderheden treden, die ons trouwens te ver zouden voe ren, van hetgeen mannen als Las Casas,J) Claver, Lieberman, Jean de la Mennais eu zoovele andereu gedaan hebben tegen de slavernij. Wij bepalen er ons toe in't kort te vermelden, hetgeen de Pausen hebben gedaan om de slaven vrij te maken. Den 7eu October 1482 veroordeelde Pius II de Portugeezen, die menschen in slaver nij hadden. Den 29 Mei 1537 verklaarde Paulus III dat het eene uitvinding des dui vels is te verzekeren, dat de Indianen in slavernij mogen gehouden worden. Hij laakte de gierigheid der Spanjaards en verklaarde, dat de Indianen, gelijk al de andere vol ken, zelfs die niet gedoopt zjjn, hunne na tuurlijke vrijheid en den eigeudom hunner goederen moesten genieten, dat niemand het recht heeft hen te storen of te veroatras ten in hetgeen zij uit Gods milde hand heb ben ontvangen. Al wat in tegenovergestel- den zin werd gedaau, zou onrechtvaardig zijn en veroordeeld door de Goddelijke en natuurlijke wet. Den 22on April verbood Paus Urbanus VIII de zwarten van hunne vrjjheid te berooven, hen te koopen of te verkoopen, hen weg te voeren uit huu va derland, te scheiden van hunne vrouwen en kinderen of hunne eigendommen te rooven. Den 20en December 1741 veroordeelde Benedictus IV de slaverug en sprak hij den Men leze omtrent (ten grootschen arbeid door Bis schop Las Casas in het belang van de slaven verricht, de schoone en merkwaardige artikelen van den Zeereerw. ZeergelHeer F. A. Weijers o.r., voorkomende in De Katholieke Gids, 2en jaargang. wist ik alleen dat deze nieuw gebouwde wijk aan den baljuw toebehoorde, die den naam bad, dat lijj veel meer rijkdommen dan godsdienst bezat. Nu, eens was mijn oom zonder mij uitgegaan, en toen hij des avonds in het presbyterium te rugkwam, was zijn boofd treurig hangende en zijne roode gezwollen oogen getuigden, dat hij had geweead. Op het gezicht van die smart, wierp ik mij in de armen van den grijsaard, om hem de reden zijner tranen te vragen. En terwijl hij diepe zuchten slaakte,,zeide hij: «Mijn zoon, wij moeten bidden, veel bidden; de goddeloosheid zegeviert, de godsdienst gaat vernield worden. Kom met mij, kom wij zullen naar den heiligen tempel gaan, om den storm te doen bedaren als het zijn kan, door onze vurige gebeden;.,, maar jjdele hoop! de dag van morgen nadert! morgen, ja, morgen. En de ontroerde grijsaard greep mij bij den arm en voerde mij mc'* snelle schreden en in stilte naar het huis van God. De heilige Priester, mij in het ruim latende, trad in het sanctuarium; hjj wierp zich voor de voeten van den Eeuwige en smeekte Hem, de slagen te wil len afwenden, die het geringe erfdeel, waarvan hij de bewaarder was, bedreigden. Wij bleven langen tijd in het gebed; de sche mering ging voorbij, ik kwam alleen terug en eerst verscheidene uren later kwam ook mijn oom bij ons. Hij was meer bedaard, want hjj had z:jjne parochie in de handen van zijn God ge steld; maar niet minder verslagen, want hij be hield geene hoop meer van zich te kunnen ver- banvloek uit, waarvan hij en zijne opvol gers op den Pauselijkea Stoel slechts kun nen ontslaan, tegen al degenen, die de In dianen en de negers tot slaven maken of in slavernij houden of hen door welk mid del ook vau hunne vrijheid berooven. Henry Gregoire, Bisschop van Tours iu Frankrijk en de godvruchtige William Wil- berforce in Engeland waren aan bet einde der vorige en in 't begin dezer eeuw ijve rig aan den arbeid om den slavenhandel te doen ophouden. Paus Pius VII moedigde hen aau door zijne raadgevingen en door al den invloed van zijn hoog gezag. Den 3en December 1839 veroordeelde Gregorius XVI den slavenhandel. Iu 1853, te Roebelle, waar de hooge Geestelijkheid van Bordeaux bijeenkwam en waar de Bisschoppen der buitenlandsche bezittingen voor de eerste maal tegenwoordig waren, werd luide de vrijheid verkondigd »van zoovele menschen, die alhoewel van eene andere kleur, onze broeders ziju in Adam en in Jezus Chris tus.» Onze groote Paus Leo XIII ea Kardinaal Lavigerie, waardige opvolgers vau de roem volle Apostelen eu Kerkvoogden, hebben het werk ondernomen de ontzettende plaag der slavernij krachtig te bestrijden eu uit te roeien in Midden-Afribazij worden daarin door tal van invloedrijke personen gesteund en zien hun grootsch werk rassche vorderingen maken door den energieken ar beid der heldhaltige Missionarissen, die aan deze ongelukkige volken het licht des ge- loofs brengen eu de troostende waarheden van het II. Evangelie eu aldus medewer ken aau het bestrijdeu der gruwelijke sla vernij, in deu geest der Katholieke Kerk, die ook tbaus evenals door alle eeuwen heen zich het lot der slaven heeft aaugstrokken en die niet rusten zal totdat aan don laat- sten slaaf het recht der vrijheid is geschon ken. Na twaalf jaren in werking te zijn ge weest, liep eergisteren de socialistenwet in Pruisen af. Ia eenige bladeu vindt men hoofdartikelen over deze gebeurtenis. Het socialistisch Berliner Volksblatt heft eea triomflied er over aan, dat die gehate wet eindelijk gevallen is, maar het doet dit in buitengewoon bedaarde taal. Het wensebt de werklieden geluk wegens hunne trouwe volharding, maar waarschuwt echter tegen overdreven verwachtingen daar er ook on der het gewone recht genoeg termen te vinden zijn om verdrukking te kunnen doen uitoefenen. Onze leuze, zegt betten slotte, moet zijn: geene illusiën, maar koele opvat- zetten, tegen de revolutionnaire woede. Ik wist de juiste oorzaak van het verdriet van mijn oom no0, nLt en vroeg er naar; en een treuri- gen blik op mij werpende, zeide hij://Er worden groote dagen voorbereid, lief kind; groote omkee ringen hebben in de steden plaas gehad; de landgemeenten zullen op hare beurt de slacht offers worden. Ik moet u alles zeggen, op uwe jaren i3 men oplettend en gij zoudt misschien reeds God en de menschen kunnen dienen. Gij kent die straat van het dorp werwaarts ik u niet geleiden wilde, om uw jeugdig hart geen getuige te doen worden van slechte voorbeelden en uwe ooren af te wenden van de ergerljjke taal der goddeloosheid. Welnu, zij behoort geheel en al aan den Heer X, die luar in de jongst verloo pene jaren met groote kosten heeft doen bouwen. Helaas! de rijkdom brengt de trotschheid en de trotschheid de godsdienstloosheid voort, en de Heer X is er het treurig bewijs van. Gij weet, dat hij de baljuw vau het dorp is; hij heeft dan heden verlof gevraagd, verworven en beko men, om de kerk te berooven en de kruizen omver te werpen, die op het grondgebied van de parochie zijn: morgen zal hij aan het werk gaan. Dat hij mij heeft latou roepen was, om mij zege vierend deze jammervolle tijding aan te kondigen; hij heeft mij bericht, dat hij reeds tegen de kudde de kastijding voor hare dweepzucht verworven heeft en dat hij onverwijld voor den herder een decreet van verbanning verwachtte. Helaas! waarom kan ik niet, door het opofferen van mijn leven, de ontheiliging verhiuderenl ting der toestanden en voortdurende ge reedheid ten strijde. Da National Zeitung meent, dat er vóór den afloop der exceptioneele socialistenwet had moeten worden gezorgd voor eene ver scherping der algemeene wet, voor zoover de bepalingen aangaande ongeregeldheden betreft, maar dat toch de staatsmacht wel sterk genoeg zal zijn om eene proef te kun nen nemen of zoodanige verscherping ach terwege kan blijven. Misschien hebben de socialisten thans geleerd, voorzichtig te zijn. Maar toch moet er worden gezorgd, dat niets den indruk kan verwekken alsof de bezittende klassen thans door de staatsmacht in den steek werden gelaten. De B'órsen-Kurier zegt: Zoolang het soci alisme door eene uitzonderingswet onder den plak werd gehouden, hebben de burger lijke kringen zich te weinig er aan gelegen laten liggen. Thans schijut men in de te genovergestelde fout te vervallen eu zich veel te veel te bekommeren wegens elke triviale rede van den eea of anderen socia- listischen aanvoerder. Door groote woor den wordt geene staats- of maatschappe lijke orde geschokt. De Börsenzeilung voorspelt, dat het menschlieveud hart des Keizers ongetwijfeld pijnlijke teleurstellingen heeft te wachten, die niet zonder gevolgen van verre strek king zouden kunnen zijn. Zóo spreken de genoemde bladen. Onder de werklieden hadden hier en daar kleine feestelijke bijeenkomsten plaats. Het kiezerscomité der Centrumpartij te Keulen heeft besloten, aanstaanden Zon dag eene vergadering te doen houden, ter beraadslaging over een adres aau den Rijks dag lot afschaffing der verbodswet op de Jezuïeten-Orde. Volgens de Keulscbe Volks- zeitung ligt het iD de bedoeling, ook in andere plaatsen der Rijnprovincie dergelijke vergaderingen te doen houden en daartoe zijn reeds iu eenige der grootste steden voor- loopige schikkingen gemaakt. Den leu October heeft de uitgave van het blad Socialdemocrat opgehouden. In plaats daarvan komt een weekblad onder den titel Neue Zeit, hetwelk in de eerste plaats ten doel za! hebben, de internatio nale betrekkingen der socialisten aan te kweeken. De meest bekende socialisten uit verschillende landeu hebbeD zich bereid verklaard, bijdragen er aan te leveren. Daar toe behooren: Paul Lafargue en Jules Guesde (Frankrijk), de gewezen communard Leo Fraukel (Hongarjje),F. Dotnela Nieuwenhuis (Nederl.), Theodor Curti (Zwitserl.), Vera Sassulitscb, berucht door haar aanslag op het leven van deu Russischen Generaal Tre- pow; Clara Zetkin, berucht door hare agi- De grjjsaard zweeg; hij omhelsde en zegende mij, gelijk hij 's avonds gewoon was, en ik ging de rust zoeken die na soortgelijke aandoeningen, weldra de oogen sluit van eene vijftienjarigen knaap. De nacht ging voorbij en bij de morgen-sche mering riep de baljuw zjjn zoon met deze woorden: «Max, Max, haast u! er is reeds eene compagnie van gardes te paard aangekomen, om de uitvoering der wetten te beschermen." En Max haastte zich. 't Was een jong mensch van twintig jaren, wiens ziel naar die van ziju vader gevormd was; hij was dus weldra gereed, om naar het heiligschennend werk te snellen, waaraan hij deel zou nemen. Welk een feest voor hem, om kruizen te verbrijzelen en hel huis van God te plunderen! In een oogenblik was hij op de bestemde plaats: //Hier ben ik," zeide lijj, //laat ons gaan//, en men vertrok. De dag was nog niet aangebroken. Het gekraai van den haan regelt in de dorpen het opstaan der bewoners, alles was dus nog in eene plechtige stilte, die alleen werd gestoord door de onge regelde stappen en de stemmen der beschonkene soldaten. De baljuw, beducht voor een oproer der inwoners van het vlek, die allen zeer aan liun geloof verknocht waren, had noodig geoor deeld, om zijne moedige daden te doen beschermen door de gewapende macht. Hjj had dus aan de naastbij gelegene stad eenige gewapende m annen gevraagd, aan welke hij overdadig te drinken had gegeven, om hen te bedwelmen en aan te moe digen. (Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1