NIEUWE
No. 1596.
Vrijdag 3 October 1890
15de Jaargang.
De Katholieke Kerk en de
slavernij.
BUiTENLAN
De goddelijke gerechtigheid.
IÜHIEISH
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem.
XI EN DRA T.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K UPPERS L A U R E Y.
II. (Slot.)
Intusschen liet de Kerk geene gelegen
heid voorbijgaan zonder aan de nieuwbe-
keerden in de hooge rangen der maatschappij
de verplichting op te leggen bunne slaven
vrij te maken. Dientengevolge geschiedde
bet in het jaar 100, dat Hermes, Prefect
van Rome, bekeerd door Paus Alexander,
1250 slaven naar het doopvont leidde en
hun de vrijheid schonk; in 284 gaf Chro-
maoe, eveneens Prefect van Rome, bekeerd
door den H. Sebastiaan, aan 1400 slaven
de vrjjheid, nadat allen het H. Doopsel
hadden ontvangen. In zijn vurig geloof
riep Cbromace uit: Zjj, die beginnen kin
deren Gods te worden, moeten geen slaven
der menschen meer zijn.» Ledematen der
H. Kerk zijnde, werden de vrijgemaakte
slaven als broeders beschouwd, zelfs door
de rijksten en machtigsten en was er voor
hen geen beletsel meer om Priester, zelfs
Bisschop te worden.
Doch ondanks den ijver der Kerkvaders
en Priesters werd de slavernij slechts zeer
traag afgeschaft. De moeilijkheid om door
het betaalde werk het slavenwerk te ver
vangen, scheen onoverwiubaar. Doch de
geest van geloof en liefde gaf den moed
niet op. Reeds in het jaar 605 had de Kerk
het afkoopen der slaven ingesteld; tot dat
einde liet zij in 585 toe de kerkelijke goe
deren te verpanden en in 625 stond zij
zelfs toe gewijde vaten te verkoopen.
Iutusschen lieten de Pausen de machtige
stem van hun gezag hooren. Gregorius de
Groote gebood in 590 de vrijmaking der
slaven en in 745 bepaalde Gregorius III
voor de slavenhandelaars dezelfde straf als
voor de moordenaars. Tot aan de twaalfde
eenw hadden er niet minder dan 37 kerk
vergaderingen plaats, waarop wetten wer
den gemaakt in het belang der slaven. Het
vrijheidswerk oefende niet alleen in het
Romeinsche Rijk zijn invloed uit, maar ook
de verst verwijderde en meest onbe
schaafde volken. In 1102 werd te Londen
eene kerkvergadering gehouden door den
H. Anselmus, waarin bepaald werd, dat bet
koopen en verkoopen van slaven door het
ganscbe Rijk was verboden en in 1171
verklaarde de Kerkeljjke Overheid van Ar
magh in Ierland, dat alle Engelsche slaven
vrjj waren.
De Katholieke Kerk had ti6n eeuwen lang
gedurig en aanhoudend moeten werken en
worstelen om in de beschaafde wereld de
slavernij uit te roeien eu die oumensche-
Ijjke gebruiken te overwinnen waaraan de
FE 1 L L E T O N.
I.
De geschiedenis dagteekent van hetjaarl793.
Io dat gedeelte van Lotharingen, dat niet meer
tot Frankrijk en nog niet tot Duitschland be
hoorde, bestond een klein dorp, eenzaam gelegen
in het dal, waarin de zedige woningen der land
bouwers verspreid zijn. "t Is daar, aldus zegt de
verhaler der historie dat ik de eerste jaren
van mijne jeugd doorbracht in het presbyterium
van mijn oom. Hij was een heilig grjjsaard,
mjjn oom, en veertig verloopene jaren hebben
zijn deugden, zijne liefdadigheid en zijn ijver
nog niet doen vergeten. Ootmoedig in al zijn
doen, had hij geene andere eerzucht, dan die,
om met de geheele kudde, die hem was toever
trouwd, den hemelschen schaapstal binnen te gaan;
daarom was er niets in zijn moeilijken arbeid
wat zjjne pogingen weerhield; wat het ook kosten
mocht, bij wilde zjju plicht doen; men noemde
hem het model en de eer van den omtrek. Bij
uitstapjes nam hij mij mede in de hutten van
het dorp, en naast hem gezeten op de eenige
bank der stnlp, leerde ik al de schatten van het
hart eeus Apostels kennen. Elk huisgezin zag
van tjjd tot tijd zijn herder; intusschen gingen
wij nooit te zamen in eene zekere wijk van het
dorp: 't was echter het rijkste en sierlijkste ge
deelte, en daar ik niet zofcder mijn oom uitging.
volken zoo verknocht waren. Alleen de
landen, die van het Christelijk geloof niet
wilden weten en de prediking ervan belet
ten, behieldeu de slavernij. En toch werkte
de katholieke ijver daar nog veel goeds.
St. Jan van Malta in 1199 en de H.
Petrus Nolascus in 1215 stichtten do Orden
van de Trinitarissen en van O. L. Vrouwe
om de Christen-slaven te gaan afkoopen,
die ouder de macht der Turken en Afrika
nen waren.
Onze tegenstanders beweren, dat Frau-
sche, Spaansche of Portugeesche Christenen
de slavernij weder invoerden in hunne
overzeesche bezittingen en zij willen de
Katholieke Kerk daarvoor verantwoordelijk
stellen. De slavernij echter is steeds een
werk van gewelddadigheid geweest tegen den
geest van het Evangelie, dus tegen den geest
der Kerk. Hebben eenige geldzuchtige koop
lieden, eenige onmenschelijke staatslieden
hun belang gezien in het bevorderen der
slavernij, de schuld daarvan valt niet op de
Kerk, die altijd met alle maebt dien terug
keer naar het heidendom heeft bestreden.
Wg zullen hier in geene bizonderheden
treden, die ons trouwens te ver zouden voe
ren, van hetgeen mannen als Las Casas,J)
Claver, Lieberman, Jean de la Mennais eu
zoovele andereu gedaan hebben tegen de
slavernij. Wij bepalen er ons toe in't kort
te vermelden, hetgeen de Pausen hebben
gedaan om de slaven vrij te maken.
Den 7eu October 1482 veroordeelde Pius
II de Portugeezen, die menschen in slaver
nij hadden. Den 29 Mei 1537 verklaarde
Paulus III dat het eene uitvinding des dui
vels is te verzekeren, dat de Indianen in
slavernij mogen gehouden worden. Hij laakte
de gierigheid der Spanjaards en verklaarde,
dat de Indianen, gelijk al de andere vol
ken, zelfs die niet gedoopt zjjn, hunne na
tuurlijke vrijheid en den eigeudom hunner
goederen moesten genieten, dat niemand het
recht heeft hen te storen of te veroatras
ten in hetgeen zij uit Gods milde hand heb
ben ontvangen. Al wat in tegenovergestel-
den zin werd gedaau, zou onrechtvaardig
zijn en veroordeeld door de Goddelijke en
natuurlijke wet. Den 22on April verbood
Paus Urbanus VIII de zwarten van hunne
vrjjheid te berooven, hen te koopen of te
verkoopen, hen weg te voeren uit huu va
derland, te scheiden van hunne vrouwen en
kinderen of hunne eigendommen te rooven.
Den 20en December 1741 veroordeelde
Benedictus IV de slaverug en sprak hij den
Men leze omtrent (ten grootschen arbeid door Bis
schop Las Casas in het belang van de slaven verricht,
de schoone en merkwaardige artikelen van den Zeereerw.
ZeergelHeer F. A. Weijers o.r., voorkomende in De
Katholieke Gids, 2en jaargang.
wist ik alleen dat deze nieuw gebouwde wijk
aan den baljuw toebehoorde, die den naam bad,
dat lijj veel meer rijkdommen dan godsdienst
bezat.
Nu, eens was mijn oom zonder mij uitgegaan,
en toen hij des avonds in het presbyterium te
rugkwam, was zijn boofd treurig hangende en
zijne roode gezwollen oogen getuigden, dat hij
had geweead. Op het gezicht van die smart,
wierp ik mij in de armen van den grijsaard, om
hem de reden zijner tranen te vragen. En terwijl
hij diepe zuchten slaakte,,zeide hij: «Mijn zoon,
wij moeten bidden, veel bidden; de goddeloosheid
zegeviert, de godsdienst gaat vernield worden.
Kom met mij, kom wij zullen naar den heiligen
tempel gaan, om den storm te doen bedaren als
het zijn kan, door onze vurige gebeden;.,, maar
jjdele hoop! de dag van morgen nadert! morgen,
ja, morgen. En de ontroerde grijsaard greep mij
bij den arm en voerde mij mc'* snelle schreden
en in stilte naar het huis van God. De heilige
Priester, mij in het ruim latende, trad in het
sanctuarium; hjj wierp zich voor de voeten van
den Eeuwige en smeekte Hem, de slagen te wil
len afwenden, die het geringe erfdeel, waarvan
hij de bewaarder was, bedreigden.
Wij bleven langen tijd in het gebed; de sche
mering ging voorbij, ik kwam alleen terug en
eerst verscheidene uren later kwam ook mijn oom
bij ons. Hij was meer bedaard, want hjj had
z:jjne parochie in de handen van zijn God ge
steld; maar niet minder verslagen, want hij be
hield geene hoop meer van zich te kunnen ver-
banvloek uit, waarvan hij en zijne opvol
gers op den Pauselijkea Stoel slechts kun
nen ontslaan, tegen al degenen, die de In
dianen en de negers tot slaven maken of
in slavernij houden of hen door welk mid
del ook vau hunne vrijheid berooven.
Henry Gregoire, Bisschop van Tours iu
Frankrijk en de godvruchtige William Wil-
berforce in Engeland waren aan bet einde
der vorige en in 't begin dezer eeuw ijve
rig aan den arbeid om den slavenhandel te
doen ophouden. Paus Pius VII moedigde
hen aau door zijne raadgevingen en door
al den invloed van zijn hoog gezag. Den
3en December 1839 veroordeelde Gregorius
XVI den slavenhandel. Iu 1853, te Roebelle,
waar de hooge Geestelijkheid van Bordeaux
bijeenkwam en waar de Bisschoppen der
buitenlandsche bezittingen voor de eerste
maal tegenwoordig waren, werd luide de
vrijheid verkondigd »van zoovele menschen,
die alhoewel van eene andere kleur, onze
broeders ziju in Adam en in Jezus Chris
tus.»
Onze groote Paus Leo XIII ea Kardinaal
Lavigerie, waardige opvolgers vau de roem
volle Apostelen eu Kerkvoogden, hebben het
werk ondernomen de ontzettende plaag
der slavernij krachtig te bestrijden eu uit
te roeien in Midden-Afribazij worden
daarin door tal van invloedrijke personen
gesteund en zien hun grootsch werk rassche
vorderingen maken door den energieken ar
beid der heldhaltige Missionarissen, die aan
deze ongelukkige volken het licht des ge-
loofs brengen eu de troostende waarheden
van het II. Evangelie eu aldus medewer
ken aau het bestrijdeu der gruwelijke sla
vernij, in deu geest der Katholieke Kerk,
die ook tbaus evenals door alle eeuwen heen
zich het lot der slaven heeft aaugstrokken
en die niet rusten zal totdat aan don laat-
sten slaaf het recht der vrijheid is geschon
ken.
Na twaalf jaren in werking te zijn ge
weest, liep eergisteren de socialistenwet in
Pruisen af. Ia eenige bladeu vindt men
hoofdartikelen over deze gebeurtenis.
Het socialistisch Berliner Volksblatt heft
eea triomflied er over aan, dat die gehate
wet eindelijk gevallen is, maar het doet dit
in buitengewoon bedaarde taal. Het wensebt
de werklieden geluk wegens hunne trouwe
volharding, maar waarschuwt echter tegen
overdreven verwachtingen daar er ook on
der het gewone recht genoeg termen te
vinden zijn om verdrukking te kunnen doen
uitoefenen. Onze leuze, zegt betten slotte,
moet zijn: geene illusiën, maar koele opvat-
zetten, tegen de revolutionnaire woede. Ik
wist de juiste oorzaak van het verdriet van mijn
oom no0, nLt en vroeg er naar; en een treuri-
gen blik op mij werpende, zeide hij://Er worden
groote dagen voorbereid, lief kind; groote omkee
ringen hebben in de steden plaas gehad; de
landgemeenten zullen op hare beurt de slacht
offers worden. Ik moet u alles zeggen, op uwe
jaren i3 men oplettend en gij zoudt misschien
reeds God en de menschen kunnen dienen. Gij
kent die straat van het dorp werwaarts ik u niet
geleiden wilde, om uw jeugdig hart geen getuige
te doen worden van slechte voorbeelden en uwe
ooren af te wenden van de ergerljjke taal der
goddeloosheid. Welnu, zij behoort geheel en al
aan den Heer X, die luar in de jongst verloo
pene jaren met groote kosten heeft doen bouwen.
Helaas! de rijkdom brengt de trotschheid en de
trotschheid de godsdienstloosheid voort, en de
Heer X is er het treurig bewijs van. Gij weet,
dat hij de baljuw vau het dorp is; hij heeft
dan heden verlof gevraagd, verworven en beko
men, om de kerk te berooven en de kruizen
omver te werpen, die op het grondgebied van de
parochie zijn: morgen zal hij aan het werk gaan.
Dat hij mij heeft latou roepen was, om mij zege
vierend deze jammervolle tijding aan te kondigen;
hij heeft mij bericht, dat hij reeds tegen de kudde
de kastijding voor hare dweepzucht verworven
heeft en dat hij onverwijld voor den herder een
decreet van verbanning verwachtte. Helaas!
waarom kan ik niet, door het opofferen van mijn
leven, de ontheiliging verhiuderenl
ting der toestanden en voortdurende ge
reedheid ten strijde.
Da National Zeitung meent, dat er vóór
den afloop der exceptioneele socialistenwet
had moeten worden gezorgd voor eene ver
scherping der algemeene wet, voor zoover
de bepalingen aangaande ongeregeldheden
betreft, maar dat toch de staatsmacht wel
sterk genoeg zal zijn om eene proef te kun
nen nemen of zoodanige verscherping ach
terwege kan blijven. Misschien hebben de
socialisten thans geleerd, voorzichtig te zijn.
Maar toch moet er worden gezorgd, dat
niets den indruk kan verwekken alsof de
bezittende klassen thans door de staatsmacht
in den steek werden gelaten.
De B'órsen-Kurier zegt: Zoolang het soci
alisme door eene uitzonderingswet onder
den plak werd gehouden, hebben de burger
lijke kringen zich te weinig er aan gelegen
laten liggen. Thans schijut men in de te
genovergestelde fout te vervallen eu zich
veel te veel te bekommeren wegens elke
triviale rede van den eea of anderen socia-
listischen aanvoerder. Door groote woor
den wordt geene staats- of maatschappe
lijke orde geschokt.
De Börsenzeilung voorspelt, dat het
menschlieveud hart des Keizers ongetwijfeld
pijnlijke teleurstellingen heeft te wachten,
die niet zonder gevolgen van verre strek
king zouden kunnen zijn.
Zóo spreken de genoemde bladen. Onder
de werklieden hadden hier en daar kleine
feestelijke bijeenkomsten plaats.
Het kiezerscomité der Centrumpartij
te Keulen heeft besloten, aanstaanden Zon
dag eene vergadering te doen houden, ter
beraadslaging over een adres aau den Rijks
dag lot afschaffing der verbodswet op de
Jezuïeten-Orde. Volgens de Keulscbe Volks-
zeitung ligt het iD de bedoeling, ook in
andere plaatsen der Rijnprovincie dergelijke
vergaderingen te doen houden en daartoe
zijn reeds iu eenige der grootste steden voor-
loopige schikkingen gemaakt.
Den leu October heeft de uitgave van
het blad Socialdemocrat opgehouden. In
plaats daarvan komt een weekblad onder
den titel Neue Zeit, hetwelk in de eerste
plaats ten doel za! hebben, de internatio
nale betrekkingen der socialisten aan te
kweeken. De meest bekende socialisten uit
verschillende landeu hebbeD zich bereid
verklaard, bijdragen er aan te leveren. Daar
toe behooren: Paul Lafargue en Jules Guesde
(Frankrijk), de gewezen communard Leo
Fraukel (Hongarjje),F. Dotnela Nieuwenhuis
(Nederl.), Theodor Curti (Zwitserl.), Vera
Sassulitscb, berucht door haar aanslag op
het leven van deu Russischen Generaal Tre-
pow; Clara Zetkin, berucht door hare agi-
De grjjsaard zweeg; hij omhelsde en zegende
mij, gelijk hij 's avonds gewoon was, en ik ging
de rust zoeken die na soortgelijke aandoeningen,
weldra de oogen sluit van eene vijftienjarigen
knaap.
De nacht ging voorbij en bij de morgen-sche
mering riep de baljuw zjjn zoon met deze
woorden: «Max, Max, haast u! er is reeds eene
compagnie van gardes te paard aangekomen, om
de uitvoering der wetten te beschermen." En
Max haastte zich. 't Was een jong mensch van
twintig jaren, wiens ziel naar die van ziju vader
gevormd was; hij was dus weldra gereed, om
naar het heiligschennend werk te snellen, waaraan
hij deel zou nemen. Welk een feest voor hem,
om kruizen te verbrijzelen en hel huis van God
te plunderen! In een oogenblik was hij op de
bestemde plaats: //Hier ben ik," zeide lijj, //laat
ons gaan//, en men vertrok.
De dag was nog niet aangebroken. Het gekraai
van den haan regelt in de dorpen het opstaan
der bewoners, alles was dus nog in eene plechtige
stilte, die alleen werd gestoord door de onge
regelde stappen en de stemmen der beschonkene
soldaten. De baljuw, beducht voor een oproer
der inwoners van het vlek, die allen zeer aan
liun geloof verknocht waren, had noodig geoor
deeld, om zijne moedige daden te doen beschermen
door de gewapende macht. Hjj had dus aan de
naastbij gelegene stad eenige gewapende m annen
gevraagd, aan welke hij overdadig te drinken had
gegeven, om hen te bedwelmen en aan te moe
digen. (Wordt vervolgd.)