N I E E
itTn e i\ l a ft ih
Zondag 12 October 1800.
15d« Jaargang.
IS#. J 600
Samenwerking.
0,85
ABONNE MENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. j>. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDEEDAG en ZATERDAG.
BUREATT: St. Janstraat Haarlem
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEB8& DA UB ET.
Meer dan eenmaal is het bekende spreek
woord, dat de uitersteu elkander raken, toe
gepast gezien in het dagelijksch leveu. Meu-
scbeu van geheel tegenstrijdige uatuur kun
nen dikwerf uitstekend met elkander omgaan
en in de besie harmonie met elkander leven,
terwijl anderen die schijnbaar weinig van
elkander verschillen soms elk oogenbiik
twist hebben.
Ook op politiek gebied is bet vaak voor
gekomen, dat twee tegenstrijdige richtingen
samenwerkten, eu dit zij iets tot stand
brarhten, 't welk strekte tot heil der maat
schappij. Zij gingen ook wel eens een goed
eind samen en hielpen en steunden elkau-
der, terwijl zjj dan op eeu tweesprong af
scheid van elkander namen en daarna elk
afzonderlijk hun weg vervolgden.
Dit geheel of gedeeltelijk samengaan op
staatkundig terrein van twee verschillende
richtingen is ook hier te lande wel vertoond,
en derhalve is de vraag wel eens opgewor
pen, in hoeverre de anti-liberale richting
met de soeiaa'-democratiscbe zich zou kun
nen verstaan over de qnaestie der oplossing
van bet zoogeuaamde arbeidersvraagstuk.
Wij behoeven onze lezers niet te zeggen,
dat het terrein, waarop die beide richtin
gen bjj voorkeur ia eten tegenwoordigeu
tjjd werkzaam zijn, dat is, 'c welk door de
liberalen, ook toen zij in de Volksverte
genwoordiging de meerderheid bezaten eu
het beduur vau ous vaderland geheel aan
hunne hoofden wa3 toevertrouwd,geheel werd
verzuimd, het gebied dar arbeidswetgeving.
Wel moeten wij toestemmen, dat dit vraag
stuk in den laatsten tijd meer dan vroeger
op den voorgrond is gekomenmaar wij
voegen daaraan dadelijk toe, dat dit ook al
te wij'en is aan het leegzitten en aan de
struisvogelpolitiek, die door de liberalen im
mer is gevolgd. Wanneer zij waakzamer
geweest waren eu minder zorgeloos voor de
eischen van den tijd, dau zou de zooge
naamde vooruitstrevenderichtïog het niet
zoo ver hebben la'en komen. Dan zoudeu
de moeilijkheden op sociaal gebied niet zulke
schrikbarende verhoudingen hebben aange
nomen als nu het geval is.
Met de werkzaamheid der liberalen op
het gebied van bet arbeidsvraagstuk is het
dus 't bast geen rekening te houden. Wat
zij verrichten doen zij alleen omdat zij be
ducht ziju voor het verlies van hunne voor
rechten, maar geenszins omdat zij de over
tuiging bezitten, dat de handwerksman
moet geholpen worden, zoowel in geestelijk
als stoffelijk opzicht.
Maar de sociaal-democratische richting
beweegt zich wel op het terrein der arbei
ders. Ja, men kan zeggen, dat zij zich daar
uitsluitend op beweegt. En met deze op
merking beautwoorden wy al gedeeltelijk
FEU 1L LE T ON.
Het halssnoer
Zjj was zeer schoon. Doch zij had geen bruid
schat, geen uitzicht, om door een rijk, voornaam
heer opgemerkt, bemind en getrouwd te worden
en daarom nam zij een ambtenaar van het Minis
terie van onderwijs te Parijs tot echtgenoot. Zij
moest nu zeer eenvoudig leven, omdat haar man
geen geld voor opschik of feesten had maar
daarbij gevoelde zij zich even ongelukkig alsof zjj
uit de maatschappij ware verbannen. Bij vrouwon
is nu niet altijd sprake van rang of stand,
want schoonheid en bevalligheid nemen bij haar
de plaats in van geboorte en afkomst. Goede
smaak, sierlijkheid en geestigheid is voor haar
alles en doen vaak vrouwen uit het volk op groote
dames gelijken.
Yoor elke weelde en elk genot voelde zij zich
geschapen cn daardoor leed zij vreeselijk door de
omstandigheden, waarin zij verkeerde. De bekrom
penheid harer woning, de naakte wanden, de
vervallen stoelen en meubelen deden haar pijnlijk
aan. Al deze dingen, welke misschien eene audere
vrouw van haar stand niet eens zon hebben op
gemerkt, kwelden haar en maakten haar verdrietig.
Het gezicht van het dienstmeisje, haar eenige hulp
de vraag, die wjj aan het begiu dezer be-
scbouwiug opperden: »Kunnen wij ons ge
heel of minstens gedeeltelijk over samen
werking tot oplossing van het arbeiders
vraagstuk met de democratische richting
verstaan.
Deze partij meent, dat er op de wereld
niets dan haudwerkslie len zijn. Eenzijdig
in de hoogste mate zoekt zij de rachteu en
voorrechten van de arbeiders te vermeerde
en dit wel ten koste van de audere
ren
klassen der maatschappij. Ziet, op deze wijze
wordt het arbeidersvraagstuk uit ziju ver
band gerukt. Men komt zoodoende tot de
heerschappij van den eenen stand in de sa-
menleviug over den andere.
Dit is hoogst verkeerd. Wij wenschen
naar onze beste krachten mede te werken
om de moeilijkheden, waarmede onze werk
lieden door verschillende omstandigheden
te kampen hebben, uit deu weg te ruimen,
maar wij achten het ten hoogste onbillijk
om op dien eenen stand uitsluitend het
oog gericht te houden.
Deze omstandigheid alleen ware geuosg
om alle samenwerking af te keureu met
eene richting, die eenzijdig in de hoogste
mate kan genoemd wordeD.
Maar er is nog een audere, veel gewich
tiger oorzaak, die maakt, dat samenwer
king met do sociaal-democraten in maat
schappelijk opzicht onmogelijk is.
En nu wenschen wij op een principieel
verschil te wijzen. Wat is toch het stre
ven der sociaal-democraten Zij willen het
tijdeljjk belang, het materieel voordeel voor
den arbeider vergrooteD. Zjj wenschen de
souvereiuiteit van deu haudwerksstand, dus
van het volk. Zij willen toepassen de be
ginselen der revolutie van 1789, die niets
dau verderf en ellende in de wereld heb
ben gebracht. Zij maken de werklieden tot
egoïsten, die er uitsluitend op bedacht zijn
zichzelf te bevoordeelen, des noods ten na-
deele eu ten koste van anderen eu van het
algemeen.
Hiertegenover staan de wenschen, die wij
voor den handvrerksstaud zouden willen zien
vervuld. I/Vdj geloo^en, dat het materieel be
lang van-den arbeider moetbescnou wd worden
in verband tot zij ie zedelijke belangen en ook
met de eischen der maatschappij. Wij wil
len zijn levenslot verbetereu eu de omstan
digheden, waarin bij geplaatst is, gunsti
ger doen worden, maar wjj meenen daar
bij niet uit het oog te mogen verliezen, dat
geld alleen den handwerksman niet tevre-
dener en gelukkiger kan maken eu dat hij
niet de eenige is, die recht beeft zieh over
misstanden eu fouten in de samenleving te
beklagen.
Voor een gering deel is dan ook ous
doel gelijk aan dat der sociaal-democrati
sche richting. Eu de wegen, die wij tot be
reiking vau ons doel wenschen in te slaan,
bij de huishouding, bracht haar steeds uit haar
humeur. 'Aj dacht aan de deftige voorkamers,
met Oostersche tapijten belegd en bronzen lam
pen aan het plafond en aan de livrei-bedienden,
die in deftige huizen bedienen. Zij dacht aan groote
salons met heerlijke tapijten en prachtige meu
belen, nog bovendien versierd met kostbare snuis
terijen en aan kleine en sierlijke salons \vaar
men zoo 's middags om vijf uur met de beste viien-
dinnen zoo prettig keuvelen kan.
's Middags zaten zij aan tafel; haar man, die
tegenover haar zat, tilde het deksel op van de
soepterrine en zeide met stralende oogen:
„Wat een heerlijk soepje! Er gaat toch maar
niets boven soep//.... Zij dacht intusschen aan uit
gezochte diners, aan blinkend zilver, aan behang
sels vol ouderwe sche figuren en zeldzame gerech
ten, opgedragen in kostbare schotels aan com
plimenten en wat al niet meer.
Zij had geene toiletten,geene juweelen, niets. En
van iets anders hield zij niet; slechts daarvoor
meende zij geschapen te zijn. Haar eenige wensch
was te behagen en te bekoren, benijd en gevierd
te worden. Uit den tijd toen zij nog op de kost
school was, had zij ee ;e rijke vriendin; doch lang
zamerhand bezocht zij oolc haar niet meer, want
het viel haar steeds moeiljjker naar haar eigen
huis terug te keeren. Dagen lang beweende zij
dan haie smart en ellende.
kunnen evenmin gesteld worden naast die,
welke de sociaal-democraten willen volgen.
Z .j gelooven, wanneer niet dadelijk hunne
wenschen worden ingewilligd, dat dan de
orde vau zaken in de maatschappij maar
omvergeworpen moet worden, en dat daarna
op de puiuhoopeu der tegenwoordige samen
leving zeer goed eene nieuwe maatschappij
kan gegrond wordeD, die aan hunne ver
wachtingen voldoet. Het stelsel van macht
boven recht is liet hunne. Wanneer zij op
een gegeven oogeublik de macht in haodeu
hadden, dau zouden zij toonen hoe tyran
niek huDue politiek was.Alles wat maar niet
hunne denkbeelden geheel zou zijn toege
daan werd dan onverbiddelijk ten doode
gedoemd.
Wy integendeel zijn er van overtuigd,
dat ingewikkelde toestanden, die uit den
loop der omstandigheden ziju voortgekomen,
eerst zeer langzaam gewijzigd kunnen wor
den. Wij meenen zelfs, dat wanneer op
maatschappelijk gebied een misstand aan
wezig is, er dan minstens evenveel ty l voor
vereisebt wordt om die fout te verbeteren
a's er ty 1 heeugegaau is met het voort
woekeren van het kwaad. Alleen de weg
der voortgaande ontwikkeling en niet der
omwenteling moet bij het bespreken van
de arbeidersqnaestie worden gevolgd. Ver
liest men dit uit het oog, dan is alle werk
zaamheid op dit gebied vruchteloos.
Maar lateu wij vooral op het doel letten,
dat wij hier beoogen moeten. De handwerks
man is er wezenlijk niet door gediend, wan
neer uitsluitend voor zijue stoffjlijke belan
gen wordt gewaakt. Men moet nooit mee
nen, dat hij zich gelukkiger gevoelen zal,
wanneer er minder werkloosheid is waar
te nemen, wanneer de werkuren per dag
worden vermiuderd en wanneer de loonen
worden verhoogd. Integendeel zal bij zich
nieuwe behoeften scheppen en weder naar
de vervulling van die nieuwe behoeften ba-
keu, waardoor hij weer reden tot ontevre
denheid gelooft te hebben. Neen, door in
wendige verbetering, door den arbeider te
vredenheid te leeren met zijn levenslot, door
hem ook op hoogere belangen te wijzen
dan die vau ziju stoffelijk voordeel, door
hem waarlijk te ouderwijzen en op te lei
den, zal veel grooter stap in de goede rich
ting worden gedaan dan door het toestaan
vin enkele voordeelen, die als 't ware af
geperst ziju.
Hieruit volgt dus, dat een samengaan,
geheel of gedeeltelijk met de sociaal-demo
cratische richting voor waarlijk geioovigeu
onvoorwaardelijk behoort te worden afge
keurd.
Het feestmaal, waarop de Italiaausche
Minister-President Crispi de sinds lang aan-
Op zekeren avond kwam haar man vroolijk te
huis en had een grooten brief in de hand.
Kijk eens, zeide hij, dat is iets voor je!"
Zij opende den brief en haalde eene uitnoodi-
gingskaart te voorschijn, die al ius luidde:
„De Miniiter van onderwijs en zijne echtgenoote
verzoeken den Heer en Mevrouw Loisel hun de
eer te bewijzen, Maandag 18 Januari den avond
bjj hen te komen doorbrengen.//
Haar man dacht, dat zij zeer blij zou zijn met
de:e uitnoodiging, maar verontwaardigd wierp zij
de kaart onverschillig op tafel en zeide: //Nu,
wat zou dat?//
Maar, lieve, ik dacht dat je het wel prettig
zoudt vinden. And ers kom je nergens en nu biedt
zich juist zulk eene schoone gelegenheid aan. Het
heeft me niet weinig moeite gekost eene uitnoo-
di"ing machtig te worden. Ieder wil er een hebben
en" de mindere ambtenaren komen daardoor ach
teraan. Daar zult ge de geheele groote wereld
ontmoeten.
Zij zag hem verwijtend aan en vroeg onge
duldig:
Maar wat moet i£ dan aantrekken, om daar
eenigszins fatsoenlijk te komen?
Daaraan had hij niet gedacht.
Wel, de japon, stamelde hij, //die je Zon
dags gewoonlijk aantrekt. Ik meen dat die heel
gekoudigde politieke rede uitsprak heeft jl.
Woensdag te Florence plaats gehad en werd
bjjgewoond door 372 personen, van welke
52 Senatoren eu 193 Afgevaardigden.
Dat Crispi, met het oog op de tiipla-
alliantie, het irredentisme, ondanks zijn
eigen revolutiounair verleden, zoo kras mo
gelijk zou veroordeelen, wist men vooruit
of kou met evenveel waarschijnlijkheid al
thans voorspeld worden, als dat by, in zjju
onverzoenlijken haat tegen het Pausschap,
als gewoonlijk eenige hatelijkheden en las
teringen tegen den H. Stoel zou loslaten.
Z rowel het eene als het andere is dan ook
in ruime mate geschiedl; zelfs zóo, datzjjne
eigeu vrienden hom hebben aangeraden by
het publicoeren der redevoering enkele pas
sages een weinig te verzachten. Het irre
dentisme te bestlijden op politieke gronden
alleen zou uit den mond van den aarts-
revolutionnairen ex-republikein te weioig
indruk op de irre leu listen gemaakt hebben;
daarom moest op hun fanatisme gespecu
leerd eu dus hun haat tegen den H. Stoel
geëxploiteerd worden. De triple-alliautie,
dus ook Italië's samengaan met Oostenrijk,
is voor Italië zoo onontbeerlijk noodzake
lijk, zei Crispi, dat als er geen Oostenrijk
bestoud, er voor Italië zulk een Staat zou
moeten geschapen worden, als de natuurlijke
borstwering tegen het panslavisme. Het stre
ven der irredentisten zou Italië niet slechts
tot eeu oorlog, maar ook tot den onder-
gaug leiden en.... »bet Vaticaan» in de
liaud werken, waar zelfs het katholieke
Oosteuryk zich van heeft losgemaakt en
't welk steeds intrigeert tegen de triple-al-
liantie en tegen de Italiaausche dynastie,
omdat hot weet dat de republiek ontwijfel
baar Italië zou terugvoeren onder hetkuecht-
schap der Pausen.»
Aldus de ex-Garibaldist en ex-republi
kein Crispi, Minister-President van eea roo-
vergouveruement,dat den Paus door de Waar
borgen wet» tegen alle beschimping vrij
waart.»
De Italianissimi weten dus, waar zjj zich
aan te houden hebben; voorloopig mag aan
Oostenrjjk niet getornd worden, maar tegen
deo H. Stoel is alles geoorloofd, want dat is
Italië's grootste vjjaud!» Men kan er zelfs
staat op maken, dat de Regeering-zelve
dapper zal meedoen overal, waar de haat
der sectaristeu zich tegen den Paus te
gen de Kerk, tegen de confessioneele school,
tegen de vrome stichtingen en tegen de
kloosters keert. Ia het Napelsche is juist
dezer dagen reeds een nieuwe aanslag ge
pleegd om naar het schjjnt, eene algemeene
Staatsreglementeering der kloosters voor te
bereiden.
De joodscbe Iriluna weet te verhalen,
en haar bericht doit natuurlijk de ronde
in de liberale pers, van allerlei geheimzin
nige verschrikkelijkheden iu een nonenkloos-
Plotseling hield hij op, toen hij zijne vrouw
zag schreien. Twee dikke tranen rolden over hare
wangen.
Maar wat scheelt er aan? vroeg hij ver
schrikt, //wat is er toch?"
Met moeite bedwong zij hare tranen en ant
woordde met trillende stem:
Ik heb geen toilet en kan dus niet naar
dat feest gaan. Geef de kaart maar aan een uwer
collega's, wiens vronw beter garderobe heeft
dan ik!
Zeg eens, Mathilde, begon hij weer, wal
moet een behoorlijk toilet kosten, b. v. een waar
ge later ook nog gebruik van kunt maken, na-
tuurljjk iets eenvoudigs.
Zij dacht eeu oogenbiik na berekende en over
legde bij zich zelve hoeveel zij kon vragen, zonder
eene terechtwijzing te ontvangen of haar spaarza-
men echtgenoot schrik aan te jagen. Eindelijk
zeide zij aarzelend:
J uist weet ik het niet, doch ik geloof, dat
ik er met een paar honderd gulden wel zou
komen.
Hij verbleekte een weinig, omdat hij eene andere
bestemming had. voor de tweehonderd gulden,
welke hij met zooveel moeite had opgespaard,
maar toch antwoordde hij onmiddelljjk:
Nu goed. Ga zult dat geld hebben, maar
zorg dan voor een mooi toilet.Wordt vervolgd.)
