NIEUWE
Woensdag 22 October 1890
15de Jaargang.
Werkstaker
B ETWM L AMD.
No. 1604
Een moord.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
I1ENDRAÏ
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels °0 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Maaudag-, W o e n s d a g-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPiSRS SIiAUBE Y.
Vervolg.)
Onder de moderne sociale ziekten moe
ten ook de steeds toenemende werkstakin
gen worden geteld. In vroegeren tjjd heelt
men daarvan zelden iets gehoord. Eerst
in de laatste decenniums, in een tijd dat
de zoogenaamde beschaving en ontwikke
ling met reuzenschreden vooruit ging, zijn
ook de strikes» of werkstakingen meer en
meer in de mode gekomen en hebben zij
zooveel nadeel en onrust veroorzaakt, dat
men ze met recbt een kanker der maat
schappij mag heeten.
Onze voorouders hebben het woord strike»
niet gekend. De Engelschen schijnen het
't allereerst te hebben uitgevonden, want zij
hebben aan het kind den naam gegeven.
»Strike» beteekent eigenlijk »slaau» en het
zou moeilijk zjjn eenig verband te vinden
tusschen dit woord en het begrip van het
staken van den arbeid, wanneer niet juist
het slaan en vechten daarmee in nauwe
verwantschap stond. De Engelsche arbei
ders vooral zjjn er op uit om by werksta
kingen de dubbele beteekenis van het woord
»strike» in toepassing te brengen.
Men mag dus aannemen, dat de werk
stakingen over het Engelsche Kanaal op
het vasteland zijn gekomen. Zooals wjj
reeds aanstipten, waren de»strikes»of werk
stakingen in vroegeren tijd, tenminste niet
onder dien naam en zeker niet in die mate
als in onzeD tijd, onbekend. De arbeiders
moesten eertijds evenveel, zoo niet meer,
als heden produceeren en zij verdienden
daarbjj niet de helft van het tegenwoordige
loon.
Maar de omstandigheden zijn veranderd.
De prijzen der levensbehoeften zjjn gestegen
en met deze ook de eischen. Eenvoud, te
vredenheid en spaarzaamheid moesten voor
eene weelderigere levenswijze, voor de zricht j
naar vermaak en genot de wijk nemen. In
kleeding en voeding is men zeer vooruit
gegaan,» men eet en drinkt in den regel
beter, men kleedt zich weelderiger dan in
vroegeren tijd. Nu, daarin zal Diemand iets
laakbaars vinden, zoolang dit betere kiee-
den en voeden in harmonie blijft met het
gezond verstand, met de inkomsten en den
stand.
Dit is echter, helaas! niet altijd het ge
val; als er veel wordt verdiend, wordt er
ook veel verteerd. De maag wordt bediend
op eene wijze, die otmoodig is en op den
duur niet kan volgehouden worden en in
de kleeding gaat men zoover, dat de knecht
niet van den patroon is te onderkennen.
Daarbij komen dan nog meer ingebeelde
dan werkelpke behoeften van allerlei aard,
kortom, men heeft verleerd zich te bekrim
pen en met de omstandigheden rekenschap
te houden. Het natuurlijke gevolg daarvan
is, dat het loon Diet toereikend bljjkt, dat
de verdiensten niet groot genoeg zijn voor
de werkeljjke en ingebeelde behoeften. Dan
ontstaat er ontevredenheid en wanneer dan
een of meer ontevredenen aan het morren
en ophitseu gaan, dan heet het al zeer
spoedig: »Voor zulk een loon werk ik niet
FEUILLETON.
Deze tegenspoed had mij zoo moedeloos, onge
duldig en onvoorzichtig gemaskt.dat ik, toen ik des
namiddags voor vier uur aan de verst verwijderde
jachtgrens uit het bosch in de vlakte kwam een,
meest door eigen schuld, vergeefschen jachtdag
achter mjj had.
Aan mijne voeten in het dal, nauwelijks twintig
minuten van de plaats, waar ik mij in dit oogen-
blik bevond, lag een klein dorpje, waar ik reeds
dikwijls op mijne zwerftochten een paar uur achter
een schuimend glas ijskoud hier bad uitgerust.
Terwijl ik het kronkelende pad volgde, dat er
heen voerde, klonk mij reeds uit de kegelbaan
der herberg, het rollen der ballen, het gedruisch
der vallende kegels en af en toe een luid gelach,
als van vele personen, tegen. Ik trof dus in elk
meer.» Woorden wekken, voorbeelden trek
ken en zoo ontstaat al zeer spoedig een heil-
looze »strike,» eene werkstaking, nadeelig
voor werkgever en werknemer beiden.
't Zij verre van ons te beweren, dat er
hier en daar geen nood ouder den werken
den stand heerscht. In sommige takken vau
nijverheid zijn, bij zeer zwaren arbeid, de
loonen zoo geriDg, dat een familie-vader
met eenige kinderen ook bij de grootste
beperking er niet van leven kan. Dan in
derdaad is de toestand treurig en 't is be
grijpelijk dat de ontevredenheid zich open
baart tegen den werkgever, die doof voor
alle klachten, den toestand van den werk
man niet wil begrijpen.
Maar toch is in zulk een geval de strike»
of werkstaking een gewelddadig middel, dat
niet voert op den goeden weg, die tot ver
betering leidt. Tot dwang en geweld mag
de toevlucht niet worden genomen. Langs
den weg van rust en orde moet men trach
ten verbetering te verkrijgen. Orde en kalm
te impoueeren; zij verbitteren ten minste
niet en de werkgever zal ten slotte eerst
wel een rijp onderzoek instellen alvorens
bp een aantal ordelijke en vljjtige arbeiders
laat vertrekken, zonder hunne billijke wen-
scben om lotsverbetering te hebben over
wogen en verbetering te hebben aangebracht
in hunne omstandigheden.
Maar niet altijd zijn de eischen billijk
en rechtvaardig. Men vrage zulks slechts
aan hen, die werklieden en bedienden in hun
ne zaken noodig bebben. Overal hoort men
klagen, dat de goede werkkrachten slechts
tegen zeer hoog loon te verkrijgen zijn, zoo
dat de patroons en werkgevers ternauwer
nood het boofd boven water kunnen houden
en vaak slechte rekening maken. Toch is het
loon voor velen niet voldoende en zoo zien
we schier overal, vooral in de gioote steden,
dat er hoe langer hoe meer eischen worden
gesteld en zoo deze niet onmiddellijk wor
den ingewilligd, de toevlucht wordt geno
men tot het gewelddadig middel van den
strike® of werkstaking.
Het is niet altijd de nood of eene recht
vaardige oorzaak, die tot zulke, stappen dry ft,
men wil het beter hebben, beter leven, men
wil geene grenzen zetten aan uitspanniii-
ningen cd genot.
Goed werk is goed loon waard en een
verstandig werkgever zal daarom gaarne
aan billijke eischen toegeven. Doch, wij her
halen het, door middelen van dwang en ge
weld verbetering te willen afpersen, dat is
niet de ware weg, zelfs als de nood dwingt,
veel minder dus wanneer een billijk loon
aan den arbeider wordt uitbetaald, t Is nu
eenmaal in de wereld door God bepaald,
dat er meesters en ondergeschikten moeten
zijn. Niet allen kunnen patroons zjjn; van
bet begin der wereld af zijn er ook dienende
personen geweest, die hun brood door den
arbeid hunner handen moesten verdienen
en gelijk de landbouwer niet zonder knechts
en dienstboden zijn bedrijf kan uitoefenen,
zoo zijn er ook menscheD, die door hunDe
kennis en ervaring de eene of andere tak
van nijverheid uitoefenen, waarbij zij de
geval daar ginds een vroolijk gezelschap aan, dat
nijj dubbel welkom toescheen om mij mijn slecht
humeur over mijne mislukte jacht te helpen ver
drijven.
ik had toch nog den tijd tot zes uur. Dan
had ik anderhalf uur voor den terugweg en
just halfverwege lag aan den stillen boschweg de
voor weinig jaren eerst nienw bebouwde vlakte
van omgewaaid hout, waarover kris en kras het
wild af-en aanliep. Daar kon ik voor het vallen
van de schemering nog een uurtje op den loer
liggen, en door een gelukkig schot den tegen
spoed van dien morgen weer goed maken.
In deze hoop daalde ik dus de berghelling
af en ging welgemoed naar de uitlokkende her
berg.
Ik trof daar o. a. eenige hartstochtelijke jagers
aan. Behalve over het bier en het kegelspel, liep
natuurlijk ook het gesprek over de jacht, liet
onuitputtelijke onderwerp, die ons den tijd zoo
snel deed omvliegen, dat eerst de invallende
schemering mij er aan herinnerde om eens op mijn
horloge te zien. Het uur, dat ik op de jachtplaats
hulp van arbeiders noodig bebben. Zoo is
het nu eenmaal in de wereldorde beschikt
en het gezonde verstand zegt ons, dat de
zaken goed geordend zijn.
Een »strike,« die steeds groot nadeel,
rustverstoring, agitatie en verbittering ten
gevolge heeft, kan derhalve nimmer worden
goedgekeurd, omdat werkstaken niet de weg
van recht en orde is. Men moet bedenken,
dat alle indnstriëele ondernemingen door
de concurrentie van het binnen- en buiteu-
laud met het loon en de productie rekening
hebben te houden, zoodat zij zokere grenzen
niet kunnen overschrijden zonder haar be
staan in gevaar te brengen. Daarom kun
nen zjj ook niet aan alle, dikwijls zeer on
bescheiden eischen, voldoen.
Het werkstaken is een treurig verschijn
sel van onzen tijd en ook daarom in zoo
hooge m»te afkeurenswaardig, omdat zich
in den regel bij de verderfelijke strikes
een factor voegt, die ontzettend rampzalig
werkt. ?t Is de geest van revolutie, die veel
al by de werkstakingen valt waar te nemen
eu die door volksverleiders wordt verspreid
en aangewakkerd en die zoo gemakkelijk
ingang vindt in het ontevreden gemoed.
En men weet het, waar de geest van revo
lutie heerscht, daar valt ook afval vau God,
Christendom en Kerk waar te nemen.
Geschillen tasschen werkgevers en werk
nemers behooren langs den weg der Christe
lijke liefde te worden vereffend. Geweldda
dige middelen leiden tot haat eu verbitte
ring en brengen het maatschappelijk even
wicht in het grootste gevaar.
Jl. Vrijdag is te Rome eene Pauselijke
Encycliek verschenen betreffende den gods-
dienstigen toestand van Italië. De H. Vader
wijst op de aaneenschakeling van feiten se
dert de omverwerping van 's Pausen wereld
lijke macht als Koning vau den Kerke-
lijken Staat tot aan de officiëele verkla
ring van de Souvereiuiteit der rede, met
uitsluiting des geloofs, volgens bet plan der
sectarisseu om Italïè te ontkerstenen en het
Pausschap af te schaffen. Daarom moet bet
aan den godsdienst getrouw gebleven deel
der natie zich tegen de geheime genootschap
pen te weer stellen door gelijke wapenen,
dus door vereenigingen en door de pers,
tevens alle steun ontzeggende aan de slechte
pers. Zedelijkheid, veiligheid en voorspoed
zullen daardoor worden bevorderd. De gods
dienst alleen kan iederen burger tot ware
plichtsvervulling breDgen en ook alle glorie
van Italië is onafscheidelijk van den gods
dienst. Zoo is ook het socialisme niet zon
der de Kerk te bestrijden. Maar zoolang
het officieel Italië tegen den H. Stoel vijan
dig blijft, zijn de harten der Katholieken
van alle landen van Italië vervreemd en
er kan ook in bet binnenland van geen
samenwerking met de Kerk sprake zijn.Daar
om noodigt Leo XIII alle Italianen uit tot
terugkeer van den tegenwoordigen wegen
tot een y verig bidden van den H. Rozenkrans
om de bescherming der II. Maagd voor Italië
te verkrijgen-
dacht door te brengen, was voorbij, ik behoefde
met het weggaan mij niet bizonder te haasten en
ging nog eens recht op mijn gemak aan (Je tafel
z tten.
Toen echter om negen uur, na het luiden van
het avondklokje de anderen afscheid namen, wilde
ik naar buks en weitasch grjjpen, maar liet mij
spoedig door den houtvester overreden om voor
den terugkeer het opkomen van de maan af te
wachten, die op 't laatst over een uur boven pik
zwarte boomkruinen te voorschijn moest, komen.
Nu waren wij allen jagers onder ons en nu
kwam na tal van lange en korte verhalen, ook
dat onderwerp ter sprake, dat alleen voor jagers-
ooren geschikt is namelijk het hoofdstuk der
stroopers. De aanleiding daartoe, was eene vraag,
welke de houtvester mij deed: hoe of het met
Deber-jackl ging- Deber-jackl, een knaap uit mijn
eigen dorp, was namelijk een strooper, die sedert
jaren veel schade aanrichtte op de omliggende
jachtterreinen, zonder dat men hem nog op hee-
terdaad had kunnen betrappen. Eindelijk toch
was hij eenmaal van een nachteljjken tocht slecht
Over de besprekingen van den soci-
aal-democratischen partjjdag schrijft de
Schlesische Zeitung zeer juist: Wij hebben,
ondanks den onaangenamen indruk, dien
zjj op ons maakten, het verslag der be-
sprekit gen van den partijdag niet aan onze
lezers onthouden, daar men nu uit die de
batten eens zien kan, met welke kleingees
tige twistgesprekken ons »Yolksparlement»
zich bezig houdt. En daarvoor zijn nu de
spaarpenningen der arbeiders verzameld!»
Te Berlijn een manifest uitgevaardigd,
waarin de Duitsche protestantsche werk
lieden worden opgeroepen om in gemeen
schappelijk verbond het socialisme te bestre
den. De bedoeling is, hiertoe overal in het
Rijk protestantsche werklieden-vereenigin-
gen op te richten, die gezamenlijk een bond
moeten vormeD. Het stuk is uitgevaardigd
door een daartoe opgetreden voorloopig co
mité. Het is voorzien van 518 handteeke-
ningen, namelijk van 185 predikanten, 102
werklieden, 56 zelfstandige handwerkslie
den, 49 ambtenaren, 39 fabrikanten en fa-
briekdirecfeuren, 32 onder wjjzers en 11 groote
grondeigenaren.
De Keizer beeft bevolen, dat alle com-
mandeereude Generaals van het leger den
26n dezer maand zich te Berlijn zullen be
vinden, om bij de viering der Moltke-fees-
ten tegenwoordig te zijn.
In verschillende mijnputten in den
omtrek van Charleroi is tbans het werk
gestaakt.Een 3000-tal grèvisten vragen ver
hooging van loon. Het laat zich aanzien
dat de beweging zich nog verder zal uit
breiden.
Ofschoon eenige bladen het bericht
hebben tegengesproken, dat Crispi een Fran-
scben bankier in deD arm genomen had om
de Frau8cbe Regeering te polsen over eene
eventueele bezetting van Tripoli door Italië,
blijft le Siècle het een bepaald feit noemen.
Binnen eenige dagen zal dit bljjken, schrijft
het blad.
Iu den jl. Zaterdag gehouden Minister
raad heeft de Minister van financiën ver
klaard, dat hij alleen na een vijandig votum
der Kamer zal aftreden. De Ministerraad
heeft vervolgens beslotea eenige door de be-
grootingscommissie voorgestelde bezuinigin
gen aan te nemen, maar daarentegen andere
te verwerpen.
Men geloolt dat de commissie zal toe
geven, om eene ministeriëele crisis te voor
komen,
Het Portngeesche ministerie onder
handelt met eene groep van Parijsche ban
kiers over het sluiten van eene groote lee
ning.
Er wordt gezegd dat de Koning een
schrijven heeft gericht aan den Duitschen
Keizer, om zijne tusschenkomst te verzoe
ken in het geschil met Engeland ten opzichte
van de Zambesi.
De jongste maatregelen tegen dejoden
in Berlijn, in het bizonder hunne uitsluiting
uit de school, ontmoeten bij vele hoogge
plaatste persouen ernstige bedenkingen. Naar
men zegt, zouden enkele Grootvorsten, in
de eerste plaats Grootvorst Micbaëel, den
bekomen, want hij bracht er, in plaats van het
gehoopte ree, een paar dozijn hagelkorrels in
zijn eigen huid van thuis.
Door dit voorval kwam nu het gesprek op
dergelijke gevallen, ieder wist lang en breed te
vertellen van eene ontmoeting met stroopers, die
hjj zelf beleefd had en vooral de houtvester bracht
geschiedenissen ter tafel, die mij, achttienjarigen
knaap, van afschuw de haren te berge deden
rijzen.
Toen ik tegen halfelf naar buiten ging in het
heldere maanlicht, om huiswaarts te keeren, werd
het mij toch, na al het gehoorde, benauwd om
het hart. Terwjjl ik mij op het smalle voetpad
over het bedauwde gras, naar het bosch spoedde,
kon ik niet nalaten aanhoudend aan die viee-
seljjke geschiedenissen te denken, waarin men op
dood eu leven gevochten had en toen ik mjj
voor den grootcn denneboom bevond en het smalle
voetpad insloeg, dat wel een uur gaans lang door
het bosch liep, omklemde ik onwillekeurig met
de linkerhand mijne buks.
{Wordt vervolgd.)