NIEUWE Woensdag 22 October 1890 15de Jaargang. Werkstaker B ETWM L AMD. No. 1604 Een moord. ABONNEMENTSPRIJS Pei 8 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. BUBEAIT: St. Janstraat Haarlem. I1ENDRAÏ AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels °0 Cents. Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maaudag-, W o e n s d a g- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers: KüPPiSRS SIiAUBE Y. Vervolg.) Onder de moderne sociale ziekten moe ten ook de steeds toenemende werkstakin gen worden geteld. In vroegeren tjjd heelt men daarvan zelden iets gehoord. Eerst in de laatste decenniums, in een tijd dat de zoogenaamde beschaving en ontwikke ling met reuzenschreden vooruit ging, zijn ook de strikes» of werkstakingen meer en meer in de mode gekomen en hebben zij zooveel nadeel en onrust veroorzaakt, dat men ze met recbt een kanker der maat schappij mag heeten. Onze voorouders hebben het woord strike» niet gekend. De Engelschen schijnen het 't allereerst te hebben uitgevonden, want zij hebben aan het kind den naam gegeven. »Strike» beteekent eigenlijk »slaau» en het zou moeilijk zjjn eenig verband te vinden tusschen dit woord en het begrip van het staken van den arbeid, wanneer niet juist het slaan en vechten daarmee in nauwe verwantschap stond. De Engelsche arbei ders vooral zjjn er op uit om by werksta kingen de dubbele beteekenis van het woord »strike» in toepassing te brengen. Men mag dus aannemen, dat de werk stakingen over het Engelsche Kanaal op het vasteland zijn gekomen. Zooals wjj reeds aanstipten, waren de»strikes»of werk stakingen in vroegeren tijd, tenminste niet onder dien naam en zeker niet in die mate als in onzeD tijd, onbekend. De arbeiders moesten eertijds evenveel, zoo niet meer, als heden produceeren en zij verdienden daarbjj niet de helft van het tegenwoordige loon. Maar de omstandigheden zijn veranderd. De prijzen der levensbehoeften zjjn gestegen en met deze ook de eischen. Eenvoud, te vredenheid en spaarzaamheid moesten voor eene weelderigere levenswijze, voor de zricht j naar vermaak en genot de wijk nemen. In kleeding en voeding is men zeer vooruit gegaan,» men eet en drinkt in den regel beter, men kleedt zich weelderiger dan in vroegeren tijd. Nu, daarin zal Diemand iets laakbaars vinden, zoolang dit betere kiee- den en voeden in harmonie blijft met het gezond verstand, met de inkomsten en den stand. Dit is echter, helaas! niet altijd het ge val; als er veel wordt verdiend, wordt er ook veel verteerd. De maag wordt bediend op eene wijze, die otmoodig is en op den duur niet kan volgehouden worden en in de kleeding gaat men zoover, dat de knecht niet van den patroon is te onderkennen. Daarbij komen dan nog meer ingebeelde dan werkelpke behoeften van allerlei aard, kortom, men heeft verleerd zich te bekrim pen en met de omstandigheden rekenschap te houden. Het natuurlijke gevolg daarvan is, dat het loon Diet toereikend bljjkt, dat de verdiensten niet groot genoeg zijn voor de werkeljjke en ingebeelde behoeften. Dan ontstaat er ontevredenheid en wanneer dan een of meer ontevredenen aan het morren en ophitseu gaan, dan heet het al zeer spoedig: »Voor zulk een loon werk ik niet FEUILLETON. Deze tegenspoed had mij zoo moedeloos, onge duldig en onvoorzichtig gemaskt.dat ik, toen ik des namiddags voor vier uur aan de verst verwijderde jachtgrens uit het bosch in de vlakte kwam een, meest door eigen schuld, vergeefschen jachtdag achter mjj had. Aan mijne voeten in het dal, nauwelijks twintig minuten van de plaats, waar ik mij in dit oogen- blik bevond, lag een klein dorpje, waar ik reeds dikwijls op mijne zwerftochten een paar uur achter een schuimend glas ijskoud hier bad uitgerust. Terwijl ik het kronkelende pad volgde, dat er heen voerde, klonk mij reeds uit de kegelbaan der herberg, het rollen der ballen, het gedruisch der vallende kegels en af en toe een luid gelach, als van vele personen, tegen. Ik trof dus in elk meer.» Woorden wekken, voorbeelden trek ken en zoo ontstaat al zeer spoedig een heil- looze »strike,» eene werkstaking, nadeelig voor werkgever en werknemer beiden. 't Zij verre van ons te beweren, dat er hier en daar geen nood ouder den werken den stand heerscht. In sommige takken vau nijverheid zijn, bij zeer zwaren arbeid, de loonen zoo geriDg, dat een familie-vader met eenige kinderen ook bij de grootste beperking er niet van leven kan. Dan in derdaad is de toestand treurig en 't is be grijpelijk dat de ontevredenheid zich open baart tegen den werkgever, die doof voor alle klachten, den toestand van den werk man niet wil begrijpen. Maar toch is in zulk een geval de strike» of werkstaking een gewelddadig middel, dat niet voert op den goeden weg, die tot ver betering leidt. Tot dwang en geweld mag de toevlucht niet worden genomen. Langs den weg van rust en orde moet men trach ten verbetering te verkrijgen. Orde en kalm te impoueeren; zij verbitteren ten minste niet en de werkgever zal ten slotte eerst wel een rijp onderzoek instellen alvorens bp een aantal ordelijke en vljjtige arbeiders laat vertrekken, zonder hunne billijke wen- scben om lotsverbetering te hebben over wogen en verbetering te hebben aangebracht in hunne omstandigheden. Maar niet altijd zijn de eischen billijk en rechtvaardig. Men vrage zulks slechts aan hen, die werklieden en bedienden in hun ne zaken noodig bebben. Overal hoort men klagen, dat de goede werkkrachten slechts tegen zeer hoog loon te verkrijgen zijn, zoo dat de patroons en werkgevers ternauwer nood het boofd boven water kunnen houden en vaak slechte rekening maken. Toch is het loon voor velen niet voldoende en zoo zien we schier overal, vooral in de gioote steden, dat er hoe langer hoe meer eischen worden gesteld en zoo deze niet onmiddellijk wor den ingewilligd, de toevlucht wordt geno men tot het gewelddadig middel van den strike® of werkstaking. Het is niet altijd de nood of eene recht vaardige oorzaak, die tot zulke, stappen dry ft, men wil het beter hebben, beter leven, men wil geene grenzen zetten aan uitspanniii- ningen cd genot. Goed werk is goed loon waard en een verstandig werkgever zal daarom gaarne aan billijke eischen toegeven. Doch, wij her halen het, door middelen van dwang en ge weld verbetering te willen afpersen, dat is niet de ware weg, zelfs als de nood dwingt, veel minder dus wanneer een billijk loon aan den arbeider wordt uitbetaald, t Is nu eenmaal in de wereld door God bepaald, dat er meesters en ondergeschikten moeten zijn. Niet allen kunnen patroons zjjn; van bet begin der wereld af zijn er ook dienende personen geweest, die hun brood door den arbeid hunner handen moesten verdienen en gelijk de landbouwer niet zonder knechts en dienstboden zijn bedrijf kan uitoefenen, zoo zijn er ook menscheD, die door hunDe kennis en ervaring de eene of andere tak van nijverheid uitoefenen, waarbij zij de geval daar ginds een vroolijk gezelschap aan, dat nijj dubbel welkom toescheen om mij mijn slecht humeur over mijne mislukte jacht te helpen ver drijven. ik had toch nog den tijd tot zes uur. Dan had ik anderhalf uur voor den terugweg en just halfverwege lag aan den stillen boschweg de voor weinig jaren eerst nienw bebouwde vlakte van omgewaaid hout, waarover kris en kras het wild af-en aanliep. Daar kon ik voor het vallen van de schemering nog een uurtje op den loer liggen, en door een gelukkig schot den tegen spoed van dien morgen weer goed maken. In deze hoop daalde ik dus de berghelling af en ging welgemoed naar de uitlokkende her berg. Ik trof daar o. a. eenige hartstochtelijke jagers aan. Behalve over het bier en het kegelspel, liep natuurlijk ook het gesprek over de jacht, liet onuitputtelijke onderwerp, die ons den tijd zoo snel deed omvliegen, dat eerst de invallende schemering mij er aan herinnerde om eens op mijn horloge te zien. Het uur, dat ik op de jachtplaats hulp van arbeiders noodig bebben. Zoo is het nu eenmaal in de wereldorde beschikt en het gezonde verstand zegt ons, dat de zaken goed geordend zijn. Een »strike,« die steeds groot nadeel, rustverstoring, agitatie en verbittering ten gevolge heeft, kan derhalve nimmer worden goedgekeurd, omdat werkstaken niet de weg van recht en orde is. Men moet bedenken, dat alle indnstriëele ondernemingen door de concurrentie van het binnen- en buiteu- laud met het loon en de productie rekening hebben te houden, zoodat zij zokere grenzen niet kunnen overschrijden zonder haar be staan in gevaar te brengen. Daarom kun nen zjj ook niet aan alle, dikwijls zeer on bescheiden eischen, voldoen. Het werkstaken is een treurig verschijn sel van onzen tijd en ook daarom in zoo hooge m»te afkeurenswaardig, omdat zich in den regel bij de verderfelijke strikes een factor voegt, die ontzettend rampzalig werkt. ?t Is de geest van revolutie, die veel al by de werkstakingen valt waar te nemen eu die door volksverleiders wordt verspreid en aangewakkerd en die zoo gemakkelijk ingang vindt in het ontevreden gemoed. En men weet het, waar de geest van revo lutie heerscht, daar valt ook afval vau God, Christendom en Kerk waar te nemen. Geschillen tasschen werkgevers en werk nemers behooren langs den weg der Christe lijke liefde te worden vereffend. Geweldda dige middelen leiden tot haat eu verbitte ring en brengen het maatschappelijk even wicht in het grootste gevaar. Jl. Vrijdag is te Rome eene Pauselijke Encycliek verschenen betreffende den gods- dienstigen toestand van Italië. De H. Vader wijst op de aaneenschakeling van feiten se dert de omverwerping van 's Pausen wereld lijke macht als Koning vau den Kerke- lijken Staat tot aan de officiëele verkla ring van de Souvereiuiteit der rede, met uitsluiting des geloofs, volgens bet plan der sectarisseu om Italïè te ontkerstenen en het Pausschap af te schaffen. Daarom moet bet aan den godsdienst getrouw gebleven deel der natie zich tegen de geheime genootschap pen te weer stellen door gelijke wapenen, dus door vereenigingen en door de pers, tevens alle steun ontzeggende aan de slechte pers. Zedelijkheid, veiligheid en voorspoed zullen daardoor worden bevorderd. De gods dienst alleen kan iederen burger tot ware plichtsvervulling breDgen en ook alle glorie van Italië is onafscheidelijk van den gods dienst. Zoo is ook het socialisme niet zon der de Kerk te bestrijden. Maar zoolang het officieel Italië tegen den H. Stoel vijan dig blijft, zijn de harten der Katholieken van alle landen van Italië vervreemd en er kan ook in bet binnenland van geen samenwerking met de Kerk sprake zijn.Daar om noodigt Leo XIII alle Italianen uit tot terugkeer van den tegenwoordigen wegen tot een y verig bidden van den H. Rozenkrans om de bescherming der II. Maagd voor Italië te verkrijgen- dacht door te brengen, was voorbij, ik behoefde met het weggaan mij niet bizonder te haasten en ging nog eens recht op mijn gemak aan (Je tafel z tten. Toen echter om negen uur, na het luiden van het avondklokje de anderen afscheid namen, wilde ik naar buks en weitasch grjjpen, maar liet mij spoedig door den houtvester overreden om voor den terugkeer het opkomen van de maan af te wachten, die op 't laatst over een uur boven pik zwarte boomkruinen te voorschijn moest, komen. Nu waren wij allen jagers onder ons en nu kwam na tal van lange en korte verhalen, ook dat onderwerp ter sprake, dat alleen voor jagers- ooren geschikt is namelijk het hoofdstuk der stroopers. De aanleiding daartoe, was eene vraag, welke de houtvester mij deed: hoe of het met Deber-jackl ging- Deber-jackl, een knaap uit mijn eigen dorp, was namelijk een strooper, die sedert jaren veel schade aanrichtte op de omliggende jachtterreinen, zonder dat men hem nog op hee- terdaad had kunnen betrappen. Eindelijk toch was hij eenmaal van een nachteljjken tocht slecht Over de besprekingen van den soci- aal-democratischen partjjdag schrijft de Schlesische Zeitung zeer juist: Wij hebben, ondanks den onaangenamen indruk, dien zjj op ons maakten, het verslag der be- sprekit gen van den partijdag niet aan onze lezers onthouden, daar men nu uit die de batten eens zien kan, met welke kleingees tige twistgesprekken ons »Yolksparlement» zich bezig houdt. En daarvoor zijn nu de spaarpenningen der arbeiders verzameld!» Te Berlijn een manifest uitgevaardigd, waarin de Duitsche protestantsche werk lieden worden opgeroepen om in gemeen schappelijk verbond het socialisme te bestre den. De bedoeling is, hiertoe overal in het Rijk protestantsche werklieden-vereenigin- gen op te richten, die gezamenlijk een bond moeten vormeD. Het stuk is uitgevaardigd door een daartoe opgetreden voorloopig co mité. Het is voorzien van 518 handteeke- ningen, namelijk van 185 predikanten, 102 werklieden, 56 zelfstandige handwerkslie den, 49 ambtenaren, 39 fabrikanten en fa- briekdirecfeuren, 32 onder wjjzers en 11 groote grondeigenaren. De Keizer beeft bevolen, dat alle com- mandeereude Generaals van het leger den 26n dezer maand zich te Berlijn zullen be vinden, om bij de viering der Moltke-fees- ten tegenwoordig te zijn. In verschillende mijnputten in den omtrek van Charleroi is tbans het werk gestaakt.Een 3000-tal grèvisten vragen ver hooging van loon. Het laat zich aanzien dat de beweging zich nog verder zal uit breiden. Ofschoon eenige bladen het bericht hebben tegengesproken, dat Crispi een Fran- scben bankier in deD arm genomen had om de Frau8cbe Regeering te polsen over eene eventueele bezetting van Tripoli door Italië, blijft le Siècle het een bepaald feit noemen. Binnen eenige dagen zal dit bljjken, schrijft het blad. Iu den jl. Zaterdag gehouden Minister raad heeft de Minister van financiën ver klaard, dat hij alleen na een vijandig votum der Kamer zal aftreden. De Ministerraad heeft vervolgens beslotea eenige door de be- grootingscommissie voorgestelde bezuinigin gen aan te nemen, maar daarentegen andere te verwerpen. Men geloolt dat de commissie zal toe geven, om eene ministeriëele crisis te voor komen, Het Portngeesche ministerie onder handelt met eene groep van Parijsche ban kiers over het sluiten van eene groote lee ning. Er wordt gezegd dat de Koning een schrijven heeft gericht aan den Duitschen Keizer, om zijne tusschenkomst te verzoe ken in het geschil met Engeland ten opzichte van de Zambesi. De jongste maatregelen tegen dejoden in Berlijn, in het bizonder hunne uitsluiting uit de school, ontmoeten bij vele hoogge plaatste persouen ernstige bedenkingen. Naar men zegt, zouden enkele Grootvorsten, in de eerste plaats Grootvorst Micbaëel, den bekomen, want hij bracht er, in plaats van het gehoopte ree, een paar dozijn hagelkorrels in zijn eigen huid van thuis. Door dit voorval kwam nu het gesprek op dergelijke gevallen, ieder wist lang en breed te vertellen van eene ontmoeting met stroopers, die hjj zelf beleefd had en vooral de houtvester bracht geschiedenissen ter tafel, die mij, achttienjarigen knaap, van afschuw de haren te berge deden rijzen. Toen ik tegen halfelf naar buiten ging in het heldere maanlicht, om huiswaarts te keeren, werd het mij toch, na al het gehoorde, benauwd om het hart. Terwjjl ik mij op het smalle voetpad over het bedauwde gras, naar het bosch spoedde, kon ik niet nalaten aanhoudend aan die viee- seljjke geschiedenissen te denken, waarin men op dood eu leven gevochten had en toen ik mjj voor den grootcn denneboom bevond en het smalle voetpad insloeg, dat wel een uur gaans lang door het bosch liep, omklemde ik onwillekeurig met de linkerhand mijne buks. {Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1