NIEUWE 1 No. 1605. Vrijdag 24 October 1890, 15de Jaargang. School en sociaal-democratie. BÜÏTE NL .4 Il7~ Een moord. f B' ABONNEMENTSPRIJS Poi S maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,08 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B URE A TT: St. Janstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag- en Vryda g-a vond voor 6 uur ingewaent. Uitgever»: KAPPERS Ss i/AÜBEÏ. »De school is het slagveld, waarop zal beslist worden, of de maatschappij in de toekomst haar christelijk karakter zal be waren.» Zoo sprak eenige jaren geleden Paus Leo XIII, de grjjze Opperpriester op Petrus' Stoel eu wie zal iu onze dagen, nu uit het door het otigeloovige liberalisme uitgestrooi de zaad de sociaal-democratie is opgewas sen, de waarheid dezer woorden betwijfelen? Immers het socialisme verkondigt, als de echte, zj het ook ontaarde zoon van het liberalisme, de door de liberalen verkondig de leer en bet ontleent er zijue consequen- tiën aan. Hetgeen het liberalisme slechts bedekt, verbloemd uitsprak, verkondigt de sociaal democratie in 't openbaar, het ongeloof. Beide verderfelijke richtingen echter zijn er van bewust, welke machtige wapenen voor haar de school oplevert. Daarom tracht ook het liberalisme overal de scholen, en daar mede natuurlijk het opkomend geslacht, in zijüe macht te krijgen. Onder het wacht woord: De school moet rrjj» ziju!» vsr- jaagt het de Kerk en den Priester uit de school eu laat zoo een geslacht opgroeien, dat zonder den steun tvan het geloof, nood zakelijk een prooi der aociaai-democratie moet worden. Maar ook het socialisme weet de beteeke- nis van de school te waardeeren. Eerijker en openhartiger dan zjjn vader, het libe ralisme, verklaart het; Wj zjjn atheïsten, het uur is gekomen, waarop onze banier over het teeken des Kruizes zal zegenvie- ren. Het is in de hoogste mate noodzakelijk, uit de opvoeding der kinderen, elk spoor van godsdienst te verdelgen. Da godsdienst moet uit de school verdreven worden, mo dern wetenschappelijk onderwijs moet er voor in de plaats treden. Het geloof aan Christus is het euvel, waarvan de menseh- heid moet verlost worden.» Ziedaar uitspraken van de leiders en van de organen der sociaal-democratie. Ik zou u de hand kunnen reiken,» sprak Oülangs een socialistisch Rijksdagcandidaat tot een zijner tegenstanders uit de Centrum-party, »als ge maar niet van God en van Jezus Christus hadt gesprokenWij zouden nog een overgroot aantal bewijzen, stemmen uit bet sociaal-democratische leger,kunnen aan voeren, welke aautoonen, dat de goddeloos heid de grondtoon van alle sociaal-demo cratische phraseu is. Men moge de redevoe ringen der sociaal-demoeiatische partijleiders de sociaal-democratische beschouwingen of verhandelingen in dagbladen eu geschriften over politiek, handel en verkeer, huwelijk en familie, godsdienst en zedenleer, weten schap en beschaving, Kerk en Staat, op voeding en school, lezen en bestudeeren nergens vindt men een spoor van positief geloof', van de leer des Heilands; nooit zal men er den naam van God vinden, maar overal den strijd, de openbare vjjandschap tegen God, tegen de Kerk, tegen de Pries- F E U1LLETOE. (Vervolg.) Ik stap'eflink door. De boomen aan weerszijden strekten de takken naar elkander toe en vloch ten ze boren zoo dicht aaneen, dat het maanlicht slechts hier en daar door eene enkele opening ntar binnen drong en het pad slechts flauw in het schemerlicht van het moesveld was te onder scheiden. De kleiachtige bodem was door den regen van dien morgen nog zoo doorweekt, dat mjjn voet er onhoorbaar over lieengleed. Geen enkele adem van den nachtwind bewoog de top pen der donkere boomen. Ik schaamde mij voor me zeiven, maar geene schaamte noch zelfverwijt was in staat mij den angst te benemen, die zich te midden van deze alom heerschende stilte van mijn hart meester maakte. Dan weer dacht ik aan grappige dingen, om maar mijne gedachten van die akelige geschie denissen af te leiden. Maar wat hielp het mij? ters, tegen de Christelijke opvoeding en te gen het godsdienstig onderwijs ontmoeten. Dat is d8 vrjjheid, welke zij verkondigen, de gelijkheid, waarnaar zij streven, de broe derlijkheid, waarmede zij de wereld willen veroveren! De vrije Staatbeteekent voor de sociaal democraten niets anders dan de meerder heid, die zich met alles bemoeit, die zich om alles bekommert, behalve om God; de humaniteit* niets dan eeue phrase, die in verhouding tot den medemensch alles wil doen gelden, maar geenszins Gods gebod en het goddel jk gezag; de beschaving is de zucht alles aan te kweekeu, doch niet Gods eer en het zielenheil van den even naaste; de vrije wetenschap* ontplooit zich als de loochening van de openbariug Gods, het vrije geweten* als eene verachting der christelijke leer en der christelijke zedeD; de vrije familie* als eene vereeuiging zon der Gods zegen en geuade, de vrije school als eene inrichting van den sociaiistiscben Staat, die de namen van God, Kruis eu Gebed uit de school verbant en de leer van Rousseau, Voltaire, Darwin eu Gibbon laat verkondigen door de discipelen der huma niteit en de priesters der rede. Wie nog twijfel koestert welke beloelin- geu de sociaal-democratische partij met onze scholen en kinderen heeft, die zullen de oogen geopend worden door eene godslaster lijke ontboezeming, welke dezer dagen in Duitschlaud een zekere Dr.Kasser, een heltig aanhanger der sociaal-democratische partij in versvorm heeft gepubliceerd en waariu wij o. a. het volgende vermeld vinden. SI uit toch alle prulleawinkels, zoo roept Dr. Kasser uit, die men inrichtingen van opvoeding eu onderwijs noemt en waar niets dan dwaasheid wordt geleerd; de nieuwe geest des tijds heeft andere scholen noodig om de ziel uit de duisternis te verheffen. Dat Jehova eenmaal het licht, dat niet ver lichtte, heeft geschapen, dat de Almachtige rusten moest omdat H j in eeue week dage lijks eenige woorden sprak, en dat zulks onze kinderen moetan leeren om hunne zedelijkheid te bevorderen, Priesters, volks opvoeders, dat is te veel verlangd vaa ons geduld. Het blind geloof,'t welk gij eischt, ge weet het immers zalf het be*t, 't lijdt schipbreuk. Gij verpest met uw dol gezwets den geest en het hart onzer kin leren. Weg daarom met dien prullen winkel, bouwt scho len, ja, maar voor het geslacht vao den nieuwen tij l;duldt nietdatde moderne weten schap aan uwe kinderen worde onthouden. Komt de Priester met zijn Evangelie, zingt dan psalmen der natuur! Komt hij met het Kru is, den kromstaf en de Conciliën om u tot de oude litaniën te bekeeren, toont hem dan den telescoop of het spectrum of wjjs hem op de ontdekkingen vau den nieu wen tjjd eu van de moderne geleerden.* Wat wj hier citeeren uit het godslaster lijke gedicht van Dr. Kasser hebben we in oneindig zachtere termen uitgedrukt dan in die waarin het oorspronkelijke is vervat. Nu eens meende ik in het bosch een krakenden voetstap te vernemen, dan weer de echo van een schot in de verte te hooren; soms zag ik zelfs een dennestain waarop het maanlicht zilveren strepen teekenae, voor een blinkenden geweerloop aan. Wat zou ik wel doen, vroeg ik mijzelven voortdurend onder den invloed mijner opgewon den verbeeldingskracht, wanneer ik plotseling op een meer open plek onder de boomen zoo'n kerel bespeurde, die voor het wild, dat hij in de duis ternis geschoten had op de knieën lag. Zou ik hem aanroepen of zou ik Om den anderen keer nam ik de buks van den schouder en beproefde in de duisternis op een boomstam te mikken, of wel ik bleef vijf minuten lang staan en luisterde in bet stille woud., ten einde dan met sneller stap mijn weg te vervolgen. Een zucht van verlichting ontsnapte mijne borst, toen het pad al lichter en lichter werd. Een af stand van hoogstens een paar honderd schreden scheidde mij van de open verzamelplaats van het wild, en was ik die eens voorbjj, dan was ik bin nen het halve uur thuis. Aan mijne linkerhand werd het pad steeds breeder en bet mosveld, dat hier met gras was begroeid, veranderde in een Men staat verstomd over eene taal, welke uit de hel voortkomt. Maar dat is niet ge noeg. Op allen, die nog hechten aan het behoud vauCbristelijke zeden en beschaving, rust de plicht, huune aandacht meer dan ooit op de Christelijke, op de Katholieke school te vestigen. Zij is niet de onbelang rijkste factor bij de oplossing der sociale quaestie, die thans op den voorgrond is ge treden. Op haar moeten in onzen tijd de blikken gevestigd en aan haar moeten de grootste zorgen gewijd worden, opdat onze kindereD sterk gemaakt worden iu den strijd tegeu de sociaal-democratie en op lateren leeftijd niet bezwijken voor de aanslagen eener onzalige, godslasterlijke richting van onzen modernen tjjd. De beteekeuis der school in den socialen strijd is ontzaglijk groot. Dat de school derhalve het slagveld zij waarop de overwinning worde behaald op de vijan den van het christelijk karakter der mensche- ijke maatschappij. De gemeenteraadsverkiezingen in België zijn thans bekend eu zijn volstrekt niet zoo gunstig voor de liberalen als dezen het trachten te doen voorkomen. Het blijkt thans dat de partijen, zooals wij in ons vorig nummer reeds vermeldden, hare wederzijd- scbe posities hebben behouden. De meerderheid der liberalen te Antwer pen is een paar honderd stemmen grooter, dan by eene vorige gelegenheid. Daarente gen is took het stemmenaautal der Katho lieken fe Meehelen gestegen. Te Namen hebben de Katholieken succèr behaald, iu dien zin, dat van de altredende liberalen slechts 3 bij de eersta stemming zijn hei- kozen eu 8 in herstemming komen. Te Gent, Leuven en Brussel hebben de liberalen hunne positie gehandhaafd. In laatstgenoemde plaats zjn de vereenigde liberalen, radica len en socialisten gekozen. Te Yerviers is de positie der Katholieken verbeterd. Iu de provinciën Henegouwen, Luik en Luxemburg hebbau zij op menige plaats gezegevierd en de meerdeiheid iu den raad verworven. Te Renaix en Nivelles is de vijand, evenals te Meehelen, met glans teruggeslagen. Te Ost- ende en Dinaut zjn de kansen verbeterd. O ver het algemeen hebben de Katholieken op het platteland meer succes behaald, dan de liberalen, welke laatsteu z ch iu de groote steden hebben weten te handhaven. De str jd van Zondag heeft evenwel op nieuw eu onomstooteljk bewezen, dat de meerderheid van het kiezerskorps katho liek is. De redacteur van het te Frankfort a/M. verschijnende sociaal-democratische blad Die VolksstimmeIiocb, is wegens het opnemen van artikelen, die Majesteitsschen nis inhielden en wegens het verachteljk voorstellen van staatsinstellingen, gevangen genomen. De Reichsanzeiger bevat een konink- Hjk besluit, waarbij de Pruisische Landda r greppel, die eene manshoogte diep was, eu tot de weide doorliep. Op dit oogenblik trad ik uit de schaduw der laatste boomen te voorsehiju en be- voud mij nu op de, door de ma m helder besche nen, open plek. Mijn oog gleed vluchtig over de begroeide helling, die zien ter rechter zijde ver- liief en ik dacht dat het bloed in mijne aderen zon stollen, want midden iu het dennen kreupel hout, stond op ongeveer zestig schreden van mij af een lange, magere kerel, met een zwartgemaakt ge laat, die zijn geweer op mij aanlegde. Maar slechts éene seconde deed mij de schrik verstijven, toen rukte ik de buks van den schou der, legde aan, het schot weerklonk, te gelijk hoorde ik een doften slag, als ran een kogel, dia een voorwerp treft, en voordat de kruitdamp was opgetrokken, stond ik reeds met een paar krach tige sprongen van dan weg in dan met mos be groeiden greppel eu ijlde in gebogen houding, zoo snel ik kon, naar de open vlakte. De huisdeur was reeds op het nachtslot; maar in het kantoortje van mijn vader brandde nog licht. Ik klopte aan bet venster, maar toen mijn vader mij een paar minuten later, met de lamp iu de hand, de deur open deed, schrikte hij niet don 12en November a. s. wordt bjeenge- roepen. De Rjkskanselier Von Caprivi gaal bin nen veertien dagen op reis om den Itali- aanschen Minister Crispi te ontmoeten. Officiëel wordt meegedeeld dat de Re- geeriug zich reeds sedert weken bezig houdt met een onderzoek naar den toestand der woniugeu te Berljn en den daarmede in verband staanden aanbouw. Intusschen beeft de Minister geweigerd voor het bouwen van 4000 goedkoope arbeiderswoningen iu de voorstad Lichtenberg eene hypothecaire lee rling van staatswege te sluiten, aangezien hj meent dat er te Bsrl ju genoeg kapitaal en bereidvaardigheid ten algemeenen nutte voorhanden is, om zonder staatshulp door particulieren iu deu woningnood afdoende eu tegen eene matige rente te voorzien. Eenige groote fabrieken te Tourcoing eu Roubaix hebben tengevolge der Mac- Kinley-wet het bedrjf voorloopig gestaakt. Men zegt, dat les Coulisses du Bou- langisme vrij onverwachte gevolgen zullen hebben. Men weet dat Generaal Boulaager een werk geschreven heeft, waarin, volgens hem, al de beschuldigingen, welke men hem naar het hoofd geworpen heeft, wederlegd zou den worden. Men voegde er zelfs bj, dat eeuigen zijner oude bondgenooten zeer ge havend werden iu het Sizouder Laguerre eu Naquet. Plotseling zjn nu groote wjzigingen in het werk gebracht. De Generaal toch vindt het thans veel verstandiger zjneoude vrien den met rust te laten en alleen den Mini ster Constaus aan te vallen, die het Bou- langisme ten val heeft gebracht. Engeland erkent de Braziliaansche republiek. Dientengevolge heeft de Admi raliteit aan de Britsche oorlogsschepen in de Zaid-Amerikaansche wateren bevel ge zonden om de Braziliaansche vlag te salu- eeren. Bj een maaltjd in de Korenbeurs te Edinbarg sprak Gladstone over den arbeid eu de misslagen vau het tegenwoordige Par lement, over buitenlaudsche aangelegenhe den en over da verhouding tusschen kapi taal eu arbeid. De arbeidsqoaestie, zeide h j, verkeert iu een toestand van spanning en gaat voor alles. H j laakt9 de Iersche poli tiek der Regeoring. De Times verneemt, dat de nieuw op gerichte Vereeuiging van reeders en scheeps eigenaars in beginsel heeft besloten, alle Britsche koopvaard jschepen tjdeljk stil te doan liggen en alzoo de nationale scheep vaart te verlammen, als een middel om eene einde te maken aan de onverdraag lijke verdrukking van de zjde der nieuwe dokwerkers- en matrozeuvereenigingen. De Times keurt dit paardenmiddel goed als zjude een noodzakeljk geworden maatre gel van tegenweer. Uit Madrid wordt gemeld, dat er aan verscheidene ministeriën bevel gegeven is de ambtenaren in te enten, daar er te dier weinig van mjjn doodsbleek gelaat en mijn ver ward uiterlijk. Op zijne bezorgde vragen kon ik echter geen antwoord geven. Al hijgende en kuchende zonk ik op de trap neer en het duurde lang, zeer lang, voordat ik in staat was op te staan en gew.er en weitasch afteleggen. Nu eerst bespeurde ik. dat ik mjju bond kwijt was. Met wankelende schreden ging ik mijn vader voor en het kantoortje binnen en „Ik heb er een dood geschoten!" zoo begon ik het verhaal van het rampzalige avontuur, dat ik een half uur geleden had gehad. Mijn vader luisterde zwijgend naar het gansche verhaal. Toen ik aan het eind was gekomen, liep hij eene poos het vertrek met lange schre den op en neer, vervolgens kwam hij naar mij toe, zag mij vriendelijk aan en zeide: Om geen argwaaa te wekken zullen wij ons onderzoek tot morgen uitstellen. Bovendien dan is het licht. Ga nu naar bed. Morgen-ochtend ora vijf uur zal ik je roepen; dan zullen wij samen zoeken naar den doode. (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1