NIEUWE
No. f611.
Zondag 9 November 1890
15de Jaargang.
De Katholieke Zaak.*)
Een adres.
FEUILLETON.
Een morgenwandeling van
Napoleon.
Het ware medelijden.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B R E A TT: St. Janstraat Haarlem
IK MAIN TlfcNDR AT
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Yan 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents por advertentie a Contant.
Advertentie n wordeu uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers; KÜPPER8 J.AUREY.
Het Centrum van 30 Oktober biedt zijnen
lezers als hoofdartikel aan een iugezoudeu
stuk: »Ouze Politieke Toestand.» Hat is
Diet ouderteekeud. Dit releveeren wij niet,
omdat wij er erg op gesteld zy i den naam
des schrijvers te kennen; maar omdat Het
Centrum zelf tegen anonimiteit en pseudo-
nimiteit zoo te keer kan gaan. Wij behoe
ven dat stuk Diet te ontleden. Genoeg zy
het te zeggen, dat de strekking er van is,
om de beweging ouder de Katholieken te
gen den persoonlijkeu dienstplicht woer op
nieuw te onderdrukken en te adviseeren tot
rustig toezien.
Naar aauleidi-jg van dat stuk willen wij
toch een paar bemerkingen op het papier
zetten. De onbikende inzender meent, dat
>men reeds maanden en maan leu niets be
ters te doen schijnt te hebben, dan de ge
bezigde argumenten te repeteeren en te her
kauwen.* Maar om sommigen tot een bil
lijk oordeel te brengen, is dat bepaald nood
zakelijk.
Hebben de Katholieken een bijzonder be
lang in het behoud der plaatsvervanging?
Waarom dat ontkenneu?
Het hevig verzit van de Katholieken
zegt op zichzelf reeds zeer veel. Het minste
is genoeg om eeue algemeeue agitatie on
der lien in bet leven te roepen. Zelfs man
nen van aanzien zijn niet bij machte om
die voor goed te onderdrukken. Waarschu
wingen, dat zij door agitatie de anti-revo-
lutionnaireu verbitteren en de zaak nog
meer bederven dan men haar reeds bedor
ven heeft, maken bijna een tegenoverge-
stelden indruk. Telkens breekt opnieuw do
storm los. Zou dit niet komen, omdat de
Katholieken er een bjjzonder belang bij heb
ben?
De Standaard beeft uit de agitatie wel
degelijk die gevolgtrekking gemaakt, eu
daarom gevraagd, welk dat bijzonder be
lang dan toch is? W.e daaruaar vraagt,
vraagt naar den bekenden weg. Ik zie niet
in waarom wy dat, hetzij voor de liberalen,
hetzjj voor de anti-revolutionuairou zouden
moeten vermoff leu.
Wij vreezen voor onze priesters en se
minaristen en kloosterbroeders. Wij hebben
geen vertrouwen in die mooie vrijstellin
gen. Zij mogen voor het oogeublik opper
best bedoeld zijn; maar wjj vragen vol wan
trouwen: hoelang zullen zy duren?
Dat wantrouwen wordt gewettigd door
hetgeen de N. Prov. Gron. Courant schreef,
en volstrekt Diet is weggenomen door de ver
klaring van De Standaard, dat bij er op
het oogenblik anders over denkt. Want op
dit pont is het auti-revolutionDaire hoofd
orgaan reeds eenmaal van meening veran
derd.
Dat vreezen wy en dat behoeven wjj voor
niemand verborgen te houden.
Ingezonden.
Yerolg en slot.)
Ongeveer zes weken daarna herinnerde de Kei
zer zich plotseling zijne morgenwandeling.
Dat iö waar ook, Duroc, zeide bij, '/je hebt
me nooit verteld, hoe die geschiedenis in de Bains
Chinois eigenlijk is afgeloopen."
Duroc ontstelde en antwoordde, dat hij vergeten
had den kellner het verschuldigde bedrag over te
maken, waarop de Keizer beve! gaf, om het ver
zuimde onmiddellijk te herstellen en den kellner
in plaats van twaalf, honderd franks te geven.
Laat de man van de vrouw, bij wie ik die
vazen gezien heb, dezen morgen in persoon op de
Tuilerieën komen, voegde hij er by.
Een vertrouwd lakei, aan wien de Grand-Ma-
réchal denauwkeurigsteinliehtingen gegeven had,
verscheen een half uur later in het café van de
Bains Chinois met de vraag, of hier, ze3 weken
geleden, geen twee hearen hadden ontbeten, die
Iets anders is het, of het behouder
plaa'srervangicg uitsluitend een katholiek
belang is. M aar met uw welnemen, dat heeft
geen sterveling ooit gezegd. De inzender
van Het Centrum haalt met ingenomenheid
een gezegle aan van »een in alle opzich
ten in onze toestanden ingewijd staatsmau.»
Wij winnen, zoo zegt hij, met deze zaak als
een algemeene te behandelen veel meer,
dau door haar voor te stellen als eene uit
sluitend of specifi k katholieke.»
Men behoeft geen groot staatsman te
zijf, noch »iu alle opzichten in onze toe-
st inden te zijn ingewijd,» om dit gezegde los
te laten. Het verkondigt reae stellige waar
heid; maar het slaat hier niet.
Zeer zeker ware het glad verkeerd het
behoud der plaatsvervanging a's een uit
sluitend katholieke zaak voor te stellen, om
de eenvoudige ïedeu, dat het in het geheel
niet waar is. Zulk eene voorstelling ware
te dwaas om te weerleggen. H.fc is eeue
zaak van algemeen belang, ook al is er
voor ons, Katholieken, nog een bijzonder
belang aan verbondeu. Het geheele volk,
en niet slechts de Katholieken, gaat volgens
onze overtuiging iydeu en zuchten onder
ondraaglijke lasten, wordt de hatelijke wet
van Bergansius aangenomen. Oui te begrij
pen, dat zulk een wet zeer slecht bestreden
wordt door de bewering, dat zij met uit
sluitend katholieke belangen den spot drijft,
daarvoor hebben wij geeu staatsmauswiji-
heid uoodig.
Maar in welke coulant, in welke bro
chure, in we'ke vergadering, waar of wan
neer is dia bewering uilgesproktn, dat het
behoud der plaatsvervanging een uitsluitend
katholieke zaak is? Schermt toch niet tegen
windmolens. De Katholieken bestrijden den
persooniykeu d'enstplicbt in naam der vrij
hei), der rechtvaardigheid, der zedelijkheid,
in het belang van hoogere en lagere stau-
den, ja van het leger zelf. Daar is door
Katholieken tegen dien gehaten last heel
wat geschreven en veel zaakrijks ook, wat,
noch met het catholicisme, noch met speci
fiek katholieke politiek iets te maken heelt.
Eu nu valt men ons van zekere zijde
herhaaldelijk lastig met de vermaning tot
voorzichtigheid; wanten dan volgt
weer die onhebbelijkheid over die uitslui
tend katholieke zaak. Leest dan beter eu
oordeelt billijker.
Wat willen toch die lui, die ons onop
houdelijk trachten to beletten den persoon-
ljjken dienstplicht te beatryden? P. D.
Dikwerf ziet men het gebeuren, dat eene
Vereeuigiiig in den loop van haar bestaan
langzamerhand eeue andere strekking ver
krijgt dan dat er bij de oprichting mede
werd behaald.
Dit behoift Datuurlijk geene verwonde
ring te wekken, omdat op elk gebie i de
stroomiugen van bet heden vaak in eene
geen geld bij zich hadden.
Jawel, mijnheer,antwoordde de eigenares van
het café ontsteld, want zy herkende de Keizerlijke
livrei.
Nu, madame, die twee heeren waren Zijne
Majesteit de Keizer en Monseigneur de Grand-
Maréchal van het paleis; ik ben hier gekomen
met eene boodschap aan den beleefden kellner.
De kellner werd geroepen, nam de honderd
franks dankbaar in ontvangst en werd later lakei
in dienst van Zijne Majesteit.
Toen dczslfde lakei een kwartier later in den
winkel in de l'a°sage des Panoramas verscheen,
vroeg hij den winkelier zelf te spreken.
Monsieur, zeide hij, vu is op het paleis
ontboden. Wil u zoo goed zijn, de twee vazen
mee te brengen, welke Zij e Majesteit de Keizer,
zes weken geleden heeft gezien?"
//Goede hemel! riep de winkelier in doodangst
uit wdaar zal wat waaien!"
Daarop riep hij zijne vrouw, die ook doodelijk
ontstelde, toen zy vernam, wie de onbekende ge
weest was, tegen wien zij zic'i zoo had uitgelaten.
VVaarom kan je ook je mond niet houden!
bromde haar man. „Je gaat ook eeuwig en altijd
over politiek praten met jan en alleman. Ik
andere bedding loopen dan die vaD het ver
leden.
Ook bij onveranderde zienswijze der le
den van eene Vereenigitg is het mogelijk,
dat het doel der samenwerking zich door
de omstandigheden wijzigt.
Doch eene buitensporige verandering van
programma als men ban opmerken bij het
Algemeen Nederlaudsch Werklieden-Ver-
bond is zeker niet gerechtvaardigd door eene
verwijzing naar de tijdsomstandigheden.
Dit zeggen wij vooral met het oog op
de strekking van een adres, 't welk bet
Centraal Bestuur van bet Werklieden-Ver
bond heeft gemeend te moeten richten tot
Z. M. deu Koning. Het verzoekt daarin aan
den Koning zulke maatregelen te willen
nemen, dat ten spoedigste wetsvoorstellen
tot definitieve regeling van het kiesrecht
wordeu ter haud genomen, niet eene zoo
ruime uitbreiding der kiesbevoegdheid, dat
allen, behoudens uilzotideiingen in 't al
gemeen belang niet te vermij ien, doch on
afhankelijk van eenigen maatstaf vau ver
mogen of inkomen en ouder waarborgen,
dat zjj kunnen lez n en schrijven, worden
toegelaten tot de uitoefening van nun eerste
en voornaamste recht als burgors in oen
constitutioneelen Staal: het recht om mede
te werken tot de keuze der Vertegenwoor
diging, die met den Koning de Wetgeven
de Macht uitmaakt eu als zoodanig over
aller lot en leven beschikt.
De strekkiug van dit adres is dus om
te komen in ons Vaderland tot het alge
meen stemrecht. Vooreerst wenscben wy er
op te wijzen, dat het Algemeen Noderlandsch
Werklieden-Ver boud met dit verlangen te
stellen niet handelt overkomstig het doel
van zijn bestaan. Het beweegt zich hierme
de op politiek gebied, eu al is nu de Voor
zitter van dat Verbond Afgevaardigde in de
Tweede Kamer, dan nog mag dtze Bond
geen staatkundig karakter aannemen.
Dat het Centraal Bestuur, iu overeen
stemming met het doel der Vereeniging,
stappen doet bij do autoriteiten om het lot
van deu werkman te verbeteren, is alles
zins beg rij nel ijk, doch dat het op staatkun
dig terieiu eischeu gaat stellen om hetmaaf-
shhappelijk welzijn van den arbeider te ver
betereu, dit bewijst, dat het Nederlaudsch
Werklie len-Verboud is ontaard iu eene ver
eeniging, waar de politiek op den voor
grond treedt en als gevolg daarvan de maat-
schappe'ijke belangen op den achtergrond
wordeu gedrongen.
Reeds in den laatsten tij f bleek het meer
malen, dat geuoemde Veree liging het lot
van den werkman afhankelijk meende te
zijn van de al of niet invoering bier te lande
van het algemeen stemrecht. D. ze deukwyze,
als zij ten minste wordt gekoesterd door alle
leden of ten minste door de groote meerder
heid eu niet uitsluitend door de toongevers
en w oordvoerders, geeft het Verbond een bi-
zouderen stempel. Het is daardoor op onge
veer gelijke lijn gekomen met de andere
zal stellig geguillotineerd worden!// ging hjj jam
merend voort.
De lakei trachtte hem gerust te stellen, en beide
mannen namen met de vazen iu een rjjtuig plaats
en red n zoo naar het paleis, waar de winkelier
onmiddellijk bij den Keizer werd gebracht.
Ha, monsieur, is u daar! sprak de Keizer,
die moeite hal, om zijn ernst te bewaren, toen
de winkelier met een doodsbleek gelaat voor hem
op de knieën viel.
De Keizer trad op zijn schrijftafel lo?, nam uit
een der laadjes eene banknoot van duizend franks
en bood die den winkelier aan. Dezè wist zelf
niet, of hij de som zou aannemen.
Ik heb laatst in uw winkel een paar vazen
gezien, die ik wel mooi vond, sprak de Kei'.er.
„Uwd vrouw vroeg er vier duizend franks voor en
verzekerde mij tevens, dat ze haar zelf vijf dui
zend gekost, hadden. Hoewel dit natuurlijk niet
waar is zal ik u nog vier banknoten van duizend
franks geven voor de vazen en nog vijfduizend
franks als vergoeding voor deu wrevel, die haar
gedrag mij jegens u heeft doen opvatten. Ga nu
naar huis en zeg haar dat zij zich alleen met haar
potten en pannen te bemoeien heeft; als ze ooit
weer haar neus steekt in dingen, die haar niet
vereeiigingen, die in ons Vaderland in
voering van het algemeen stemrecht ver
langen.
Als orgaan van den Nelerlandschen werk
man mag evenwel dit Verbond niet optre
den. Dit beeft het verbeurd door eene poli
tiek te gaan betrachten, die, voor zoover
de werklieden in ons Va Ierland zich met
de staatkunde bezighouden, zeker niet over
eenkomt met de overtuiging van het rneeren-
deel der arbeiders.
De heeren Heldt c. s. gelooven, dat als
zij aandringen op algemeen stemrecht, dat
zij dau bet meerandeel der Nederlandsche
werklieden aebter zich hebben om hen te
steunen in hun streven. Maar wy denken
bet tegendeel. Neen, het algemeen stemrecht
is niet het ideaal van den Nederlandscheu
werkman.
Sommigen denken, dat op de rumoerige
vergaderingen, welke dikwerf in de groote
steden des lands eu vooral in de hoofdstad
gehouden worden, het volk, de eigenlyke
werkman, aan het woord is.
Doch zij vergissen zich deerlijk. Gaat men
het allooi na van de personen, die daar hun
tyd vermorsou, dan komt men tot de con
clusie, dat de besprekingen dier bijeenkom
sten al bitter weiuig hebben te beduiden,
omdat de bezoekers dier vergaderingen ge
woonlijk behooreu tot die personen uit den
werkenden staud, welke vaak door eigen
schuld leeg loopen eu op gemakkelijker wy-
ze dau door te werken, in hun levensonder
houd trachten te voorzien.
Op zulke samenkomsten worden nu moties
aangenomen eu adressen opgesteld met het
doel om tot het algemeen stemrecht in ons
vaderland te geraken. Hierin alleen zoe
ken sommigen alle heil voor de maatschappij.
Als de werkman slechts invloed heeft op
de keuze der personen, die ons land regee-
reu, dau zoo meent men zal ook
de weg gebaand zyn tot lotsverbetering voor
deu arbeider.
De volkssouvereiniteit is het hoofddoel van
zulke sameukomsteu en ook van de vereeni-
gingen, welke het algemeen stemrecht voor
staan. Het ziju de beginselen der groote
revolutie uit de vorige eeuw, waardoor die
personen worden bezield. Men wil omver
werping van het bestaande, en eene volks-
regeeriug vestigen, die alles op nieuwe
grondslagen wil baseereu.
De omwenteling aldus! Kregen de volks
menners bun zin, wjj zouden iu den tegen-
woordigen tijd dezelfde tooneelen aanschou
wen, als waarvan de tydgenooten der groo
te Fransche omwenteling getuigen waren.
Even barbaarsch en oumeedoogend zou
den allen worden vervolgd, die de wissel
vallige en veranderlijke meeniugen der lei
ders niet deelden en de grootste tyrannie
zou in onze eeuw van vryheid plaats vinden.
Wy willen uiit beweren, dat by invoe
ring van algemeen stemrecht maar zoodade
lijk de socialistische Staat zou zyn gegrond
vest. Dit in geeueu deele. Maar wjj beweren
aangaan, zal ik haar in Bicêtre laten opsluiten,
en u met haar. U kan gaan, mijnheer ik heb
u verder niets te zeggen."
In een aanzienlijk Duitsck gezelschap te New-
York, werd onlangs druk gesproken over het treu
rige lot eener bekende familie, die zich in aller
droevigste levensomstand ghedeu bevond. Met uit
zondering van een Amerikaan naman alle aanwe
zigen aan het onderhoud deel; iedereen drukte
in de warmste bewoordingen zyn medelijden uit
en beloofde de ongelukkigen een handje te zullen
helpen.
De Amerikaan scheen weinig belang in het
gesp ek te stellen en misschien kende hy de ver
armde familie wol niet; hij snuffelde in zyno por
tefeuille rond, waaruit hij eensklaps een bankbiljet
van driehonderd gulden te voorschyn haalde. Dit
legde bij op zyn bord, overhandigde het aan den
naast hem zittenden persoon en zeide droogjesweg:
//Ik heb wel voor driehonderd gullen medelyden
met die ariue familie; hoe hoog schat gij uw me
delijden