NIEUWE No. f611. Zondag 9 November 1890 15de Jaargang. De Katholieke Zaak.*) Een adres. FEUILLETON. Een morgenwandeling van Napoleon. Het ware medelijden. ABONNEMENTSPRIJS Pei 3 maanden voor Haarlem0,85 Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10 Voor het buitenland 1,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. B R E A TT: St. Janstraat Haarlem IK MAIN TlfcNDR AT AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Yan 16 regels 30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents por advertentie a Contant. Advertentie n wordeu uiterlijk Maandag-, Woensdag- en V r ij d a g-a vond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers; KÜPPER8 J.AUREY. Het Centrum van 30 Oktober biedt zijnen lezers als hoofdartikel aan een iugezoudeu stuk: »Ouze Politieke Toestand.» Hat is Diet ouderteekeud. Dit releveeren wij niet, omdat wij er erg op gesteld zy i den naam des schrijvers te kennen; maar omdat Het Centrum zelf tegen anonimiteit en pseudo- nimiteit zoo te keer kan gaan. Wij behoe ven dat stuk Diet te ontleden. Genoeg zy het te zeggen, dat de strekking er van is, om de beweging ouder de Katholieken te gen den persoonlijkeu dienstplicht woer op nieuw te onderdrukken en te adviseeren tot rustig toezien. Naar aauleidi-jg van dat stuk willen wij toch een paar bemerkingen op het papier zetten. De onbikende inzender meent, dat >men reeds maanden en maan leu niets be ters te doen schijnt te hebben, dan de ge bezigde argumenten te repeteeren en te her kauwen.* Maar om sommigen tot een bil lijk oordeel te brengen, is dat bepaald nood zakelijk. Hebben de Katholieken een bijzonder be lang in het behoud der plaatsvervanging? Waarom dat ontkenneu? Het hevig verzit van de Katholieken zegt op zichzelf reeds zeer veel. Het minste is genoeg om eeue algemeeue agitatie on der lien in bet leven te roepen. Zelfs man nen van aanzien zijn niet bij machte om die voor goed te onderdrukken. Waarschu wingen, dat zij door agitatie de anti-revo- lutionnaireu verbitteren en de zaak nog meer bederven dan men haar reeds bedor ven heeft, maken bijna een tegenoverge- stelden indruk. Telkens breekt opnieuw do storm los. Zou dit niet komen, omdat de Katholieken er een bjjzonder belang bij heb ben? De Standaard beeft uit de agitatie wel degelijk die gevolgtrekking gemaakt, eu daarom gevraagd, welk dat bijzonder be lang dan toch is? W.e daaruaar vraagt, vraagt naar den bekenden weg. Ik zie niet in waarom wy dat, hetzij voor de liberalen, hetzjj voor de anti-revolutionuairou zouden moeten vermoff leu. Wij vreezen voor onze priesters en se minaristen en kloosterbroeders. Wij hebben geen vertrouwen in die mooie vrijstellin gen. Zij mogen voor het oogeublik opper best bedoeld zijn; maar wjj vragen vol wan trouwen: hoelang zullen zy duren? Dat wantrouwen wordt gewettigd door hetgeen de N. Prov. Gron. Courant schreef, en volstrekt Diet is weggenomen door de ver klaring van De Standaard, dat bij er op het oogenblik anders over denkt. Want op dit pont is het auti-revolutionDaire hoofd orgaan reeds eenmaal van meening veran derd. Dat vreezen wy en dat behoeven wjj voor niemand verborgen te houden. Ingezonden. Yerolg en slot.) Ongeveer zes weken daarna herinnerde de Kei zer zich plotseling zijne morgenwandeling. Dat iö waar ook, Duroc, zeide bij, '/je hebt me nooit verteld, hoe die geschiedenis in de Bains Chinois eigenlijk is afgeloopen." Duroc ontstelde en antwoordde, dat hij vergeten had den kellner het verschuldigde bedrag over te maken, waarop de Keizer beve! gaf, om het ver zuimde onmiddellijk te herstellen en den kellner in plaats van twaalf, honderd franks te geven. Laat de man van de vrouw, bij wie ik die vazen gezien heb, dezen morgen in persoon op de Tuilerieën komen, voegde hij er by. Een vertrouwd lakei, aan wien de Grand-Ma- réchal denauwkeurigsteinliehtingen gegeven had, verscheen een half uur later in het café van de Bains Chinois met de vraag, of hier, ze3 weken geleden, geen twee hearen hadden ontbeten, die Iets anders is het, of het behouder plaa'srervangicg uitsluitend een katholiek belang is. M aar met uw welnemen, dat heeft geen sterveling ooit gezegd. De inzender van Het Centrum haalt met ingenomenheid een gezegle aan van »een in alle opzich ten in onze toestanden ingewijd staatsmau.» Wij winnen, zoo zegt hij, met deze zaak als een algemeene te behandelen veel meer, dau door haar voor te stellen als eene uit sluitend of specifi k katholieke.» Men behoeft geen groot staatsman te zijf, noch »iu alle opzichten in onze toe- st inden te zijn ingewijd,» om dit gezegde los te laten. Het verkondigt reae stellige waar heid; maar het slaat hier niet. Zeer zeker ware het glad verkeerd het behoud der plaatsvervanging a's een uit sluitend katholieke zaak voor te stellen, om de eenvoudige ïedeu, dat het in het geheel niet waar is. Zulk eene voorstelling ware te dwaas om te weerleggen. H.fc is eeue zaak van algemeen belang, ook al is er voor ons, Katholieken, nog een bijzonder belang aan verbondeu. Het geheele volk, en niet slechts de Katholieken, gaat volgens onze overtuiging iydeu en zuchten onder ondraaglijke lasten, wordt de hatelijke wet van Bergansius aangenomen. Oui te begrij pen, dat zulk een wet zeer slecht bestreden wordt door de bewering, dat zij met uit sluitend katholieke belangen den spot drijft, daarvoor hebben wij geeu staatsmauswiji- heid uoodig. Maar in welke coulant, in welke bro chure, in we'ke vergadering, waar of wan neer is dia bewering uilgesproktn, dat het behoud der plaatsvervanging een uitsluitend katholieke zaak is? Schermt toch niet tegen windmolens. De Katholieken bestrijden den persooniykeu d'enstplicbt in naam der vrij hei), der rechtvaardigheid, der zedelijkheid, in het belang van hoogere en lagere stau- den, ja van het leger zelf. Daar is door Katholieken tegen dien gehaten last heel wat geschreven en veel zaakrijks ook, wat, noch met het catholicisme, noch met speci fiek katholieke politiek iets te maken heelt. Eu nu valt men ons van zekere zijde herhaaldelijk lastig met de vermaning tot voorzichtigheid; wanten dan volgt weer die onhebbelijkheid over die uitslui tend katholieke zaak. Leest dan beter eu oordeelt billijker. Wat willen toch die lui, die ons onop houdelijk trachten to beletten den persoon- ljjken dienstplicht te beatryden? P. D. Dikwerf ziet men het gebeuren, dat eene Vereeuigiiig in den loop van haar bestaan langzamerhand eeue andere strekking ver krijgt dan dat er bij de oprichting mede werd behaald. Dit behoift Datuurlijk geene verwonde ring te wekken, omdat op elk gebie i de stroomiugen van bet heden vaak in eene geen geld bij zich hadden. Jawel, mijnheer,antwoordde de eigenares van het café ontsteld, want zy herkende de Keizerlijke livrei. Nu, madame, die twee heeren waren Zijne Majesteit de Keizer en Monseigneur de Grand- Maréchal van het paleis; ik ben hier gekomen met eene boodschap aan den beleefden kellner. De kellner werd geroepen, nam de honderd franks dankbaar in ontvangst en werd later lakei in dienst van Zijne Majesteit. Toen dczslfde lakei een kwartier later in den winkel in de l'a°sage des Panoramas verscheen, vroeg hij den winkelier zelf te spreken. Monsieur, zeide hij, vu is op het paleis ontboden. Wil u zoo goed zijn, de twee vazen mee te brengen, welke Zij e Majesteit de Keizer, zes weken geleden heeft gezien?" //Goede hemel! riep de winkelier in doodangst uit wdaar zal wat waaien!" Daarop riep hij zijne vrouw, die ook doodelijk ontstelde, toen zy vernam, wie de onbekende ge weest was, tegen wien zij zic'i zoo had uitgelaten. VVaarom kan je ook je mond niet houden! bromde haar man. „Je gaat ook eeuwig en altijd over politiek praten met jan en alleman. Ik andere bedding loopen dan die vaD het ver leden. Ook bij onveranderde zienswijze der le den van eene Vereenigitg is het mogelijk, dat het doel der samenwerking zich door de omstandigheden wijzigt. Doch eene buitensporige verandering van programma als men ban opmerken bij het Algemeen Nederlaudsch Werklieden-Ver- bond is zeker niet gerechtvaardigd door eene verwijzing naar de tijdsomstandigheden. Dit zeggen wij vooral met het oog op de strekking van een adres, 't welk bet Centraal Bestuur van bet Werklieden-Ver bond heeft gemeend te moeten richten tot Z. M. deu Koning. Het verzoekt daarin aan den Koning zulke maatregelen te willen nemen, dat ten spoedigste wetsvoorstellen tot definitieve regeling van het kiesrecht wordeu ter haud genomen, niet eene zoo ruime uitbreiding der kiesbevoegdheid, dat allen, behoudens uilzotideiingen in 't al gemeen belang niet te vermij ien, doch on afhankelijk van eenigen maatstaf vau ver mogen of inkomen en ouder waarborgen, dat zjj kunnen lez n en schrijven, worden toegelaten tot de uitoefening van nun eerste en voornaamste recht als burgors in oen constitutioneelen Staal: het recht om mede te werken tot de keuze der Vertegenwoor diging, die met den Koning de Wetgeven de Macht uitmaakt eu als zoodanig over aller lot en leven beschikt. De strekkiug van dit adres is dus om te komen in ons Vaderland tot het alge meen stemrecht. Vooreerst wenscben wy er op te wijzen, dat het Algemeen Noderlandsch Werklieden-Ver boud met dit verlangen te stellen niet handelt overkomstig het doel van zijn bestaan. Het beweegt zich hierme de op politiek gebied, eu al is nu de Voor zitter van dat Verbond Afgevaardigde in de Tweede Kamer, dan nog mag dtze Bond geen staatkundig karakter aannemen. Dat het Centraal Bestuur, iu overeen stemming met het doel der Vereeniging, stappen doet bij do autoriteiten om het lot van deu werkman te verbeteren, is alles zins beg rij nel ijk, doch dat het op staatkun dig terieiu eischeu gaat stellen om hetmaaf- shhappelijk welzijn van den arbeider te ver betereu, dit bewijst, dat het Nederlaudsch Werklie len-Verboud is ontaard iu eene ver eeniging, waar de politiek op den voor grond treedt en als gevolg daarvan de maat- schappe'ijke belangen op den achtergrond wordeu gedrongen. Reeds in den laatsten tij f bleek het meer malen, dat geuoemde Veree liging het lot van den werkman afhankelijk meende te zijn van de al of niet invoering bier te lande van het algemeen stemrecht. D. ze deukwyze, als zij ten minste wordt gekoesterd door alle leden of ten minste door de groote meerder heid eu niet uitsluitend door de toongevers en w oordvoerders, geeft het Verbond een bi- zouderen stempel. Het is daardoor op onge veer gelijke lijn gekomen met de andere zal stellig geguillotineerd worden!// ging hjj jam merend voort. De lakei trachtte hem gerust te stellen, en beide mannen namen met de vazen iu een rjjtuig plaats en red n zoo naar het paleis, waar de winkelier onmiddellijk bij den Keizer werd gebracht. Ha, monsieur, is u daar! sprak de Keizer, die moeite hal, om zijn ernst te bewaren, toen de winkelier met een doodsbleek gelaat voor hem op de knieën viel. De Keizer trad op zijn schrijftafel lo?, nam uit een der laadjes eene banknoot van duizend franks en bood die den winkelier aan. Dezè wist zelf niet, of hij de som zou aannemen. Ik heb laatst in uw winkel een paar vazen gezien, die ik wel mooi vond, sprak de Kei'.er. „Uwd vrouw vroeg er vier duizend franks voor en verzekerde mij tevens, dat ze haar zelf vijf dui zend gekost, hadden. Hoewel dit natuurlijk niet waar is zal ik u nog vier banknoten van duizend franks geven voor de vazen en nog vijfduizend franks als vergoeding voor deu wrevel, die haar gedrag mij jegens u heeft doen opvatten. Ga nu naar huis en zeg haar dat zij zich alleen met haar potten en pannen te bemoeien heeft; als ze ooit weer haar neus steekt in dingen, die haar niet vereeiigingen, die in ons Vaderland in voering van het algemeen stemrecht ver langen. Als orgaan van den Nelerlandschen werk man mag evenwel dit Verbond niet optre den. Dit beeft het verbeurd door eene poli tiek te gaan betrachten, die, voor zoover de werklieden in ons Va Ierland zich met de staatkunde bezighouden, zeker niet over eenkomt met de overtuiging van het rneeren- deel der arbeiders. De heeren Heldt c. s. gelooven, dat als zij aandringen op algemeen stemrecht, dat zij dau bet meerandeel der Nederlandsche werklieden aebter zich hebben om hen te steunen in hun streven. Maar wy denken bet tegendeel. Neen, het algemeen stemrecht is niet het ideaal van den Nederlandscheu werkman. Sommigen denken, dat op de rumoerige vergaderingen, welke dikwerf in de groote steden des lands eu vooral in de hoofdstad gehouden worden, het volk, de eigenlyke werkman, aan het woord is. Doch zij vergissen zich deerlijk. Gaat men het allooi na van de personen, die daar hun tyd vermorsou, dan komt men tot de con clusie, dat de besprekingen dier bijeenkom sten al bitter weiuig hebben te beduiden, omdat de bezoekers dier vergaderingen ge woonlijk behooreu tot die personen uit den werkenden staud, welke vaak door eigen schuld leeg loopen eu op gemakkelijker wy- ze dau door te werken, in hun levensonder houd trachten te voorzien. Op zulke samenkomsten worden nu moties aangenomen eu adressen opgesteld met het doel om tot het algemeen stemrecht in ons vaderland te geraken. Hierin alleen zoe ken sommigen alle heil voor de maatschappij. Als de werkman slechts invloed heeft op de keuze der personen, die ons land regee- reu, dau zoo meent men zal ook de weg gebaand zyn tot lotsverbetering voor deu arbeider. De volkssouvereiniteit is het hoofddoel van zulke sameukomsteu en ook van de vereeni- gingen, welke het algemeen stemrecht voor staan. Het ziju de beginselen der groote revolutie uit de vorige eeuw, waardoor die personen worden bezield. Men wil omver werping van het bestaande, en eene volks- regeeriug vestigen, die alles op nieuwe grondslagen wil baseereu. De omwenteling aldus! Kregen de volks menners bun zin, wjj zouden iu den tegen- woordigen tijd dezelfde tooneelen aanschou wen, als waarvan de tydgenooten der groo te Fransche omwenteling getuigen waren. Even barbaarsch en oumeedoogend zou den allen worden vervolgd, die de wissel vallige en veranderlijke meeniugen der lei ders niet deelden en de grootste tyrannie zou in onze eeuw van vryheid plaats vinden. Wy willen uiit beweren, dat by invoe ring van algemeen stemrecht maar zoodade lijk de socialistische Staat zou zyn gegrond vest. Dit in geeueu deele. Maar wjj beweren aangaan, zal ik haar in Bicêtre laten opsluiten, en u met haar. U kan gaan, mijnheer ik heb u verder niets te zeggen." In een aanzienlijk Duitsck gezelschap te New- York, werd onlangs druk gesproken over het treu rige lot eener bekende familie, die zich in aller droevigste levensomstand ghedeu bevond. Met uit zondering van een Amerikaan naman alle aanwe zigen aan het onderhoud deel; iedereen drukte in de warmste bewoordingen zyn medelijden uit en beloofde de ongelukkigen een handje te zullen helpen. De Amerikaan scheen weinig belang in het gesp ek te stellen en misschien kende hy de ver armde familie wol niet; hij snuffelde in zyno por tefeuille rond, waaruit hij eensklaps een bankbiljet van driehonderd gulden te voorschyn haalde. Dit legde bij op zyn bord, overhandigde het aan den naast hem zittenden persoon en zeide droogjesweg: //Ik heb wel voor driehonderd gullen medelyden met die ariue familie; hoe hoog schat gij uw me delijden

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1890 | | pagina 1