NIEUWE
mi
Woensdag 17 December 1890
!5de
Dr. liochs geneeswijze en de
Aflaat.
BUITENLAND.
De souffleur van de opera.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden roor Haarlem. 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem
MM TIEND
PRIJS DER ADVERTSNTIEN.
Van 1—6 regels3
Elke regel meer
Groote lettere worden berekend naar plaatsruimte
Cnnts
AG1TE MA. NON AGITATE.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrjjda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Dit^ö^ers: F P R S Si i i A U R 11 Y
In onzen verlichten» tjj'd is iften, be
laas! aan alle mogelgke ongerijmdheden ge
wend; om voor eene bewering meer veld t»
winnen aarzelt men niet dikwijls en met
voorliefde gauscb heterogene begrippen in
de dolzinnigste vergelijkingen te brengen.
Maar Dr. Kochs lymphe en de Aflaat! Hoe
rjjmt zich dat te maai? zal ieder onbevoor
oordeelde vragen. Hoe ongelooflijk bet ver
band ook moge klinken, men hoeft feite
lijk ter veroordeeliug tan het geneesmiddel
van den Berljjnscben Hoogleraar, dit me
dicament met het geloof aan wonderen iu de
middeleeuwen» en met »den aflaatbrief vau
Tetzei» vergeleken om door de keus van
zulke concrete voorbeelden de ontdekking
van den Duitsohen geleerde belachelijk te
maken.
Jl. Dinsdag, 9 December, h ehi de Ber-
ljjnsche veieernging voor »NaturheilmetbO-
de» eene buitengewone vergadering, waar
behalve de talrijke leden, ook vele gasten
verschenen. De Hoeren Hermann Cauitz, Di
recteur der Berlijnaehe »Natarhe)lftastalt»
(inrichting töt genezing langs den natuui-
Ijjken weg) eu de Heer Förster, Dr. phil.
van Friedenau traden als sprekers op om over
Professor Kochs geneeswijze hun oordeel
uit te spreken. Door een geloofwaardig
ooggetuige wordt aan het Schwarze Blait
het volgende verslag van deze bijeen komst
gezonden.
De Voorzitter, de Heer Schmeidel, opende
de vergadering en zeide, dat het Bestuur
van oordeel was niet langer met eene open
bare bespreking eu kritiek van Professor
Kochs geneeswijze te mogen talmen; hg gaf
vervolgens het woord aan den eerstan spre
ker, dsn Heer Cauitz. Deze weidde aller
eerst uit over de verschillende proeven,
welke men ter genezing dor tuberculose
had genomen. Hg betuigde diepen eerbied
voor Dr. Kochs persoon en diens onderzoe
kenden geest enz., maar hg kwam ten slotte
tot de conclusie, dat die lymphe vau Dr.
Koek niet veel uieer waarde bezat dan alle
gebeimmiddeleu, die plotseling opduiken om
na verloop vau een paar jaren wederom te
verdwijnen. Eu om zjjne bewering met eene
passende vergelijking» te illuatreereu en
de gansche zweudelarijvan Prof. Koch aau
de kaak te stellen, sprak de redenaar let
terlijk het volgende: »Toen de meuschen
in de middeleeuwen nog aau wouderen ge
loofden, werd buu gezegd: voor eemge hon
derden Mark kunt ge een aflaatbrief koo-
peü, die u al uwe zonden kwijtscheldt! Sinds
het schandaal van Koch heet het thans:
Voor een paar honderd Mark krijgt ge een
flescbje lymphe, dat u alle bedreven hy
giënische zouden kwijtscheldt ea dat u teue
FEÜ1LLETG
A7
{Vervolg en slot.)
Men gaf dien avond Robert le Diable. Die opera,
toen nog vrij nieuw, werd nn een reeks ian
reprisesuitstekend gespeeld, de chef d'orehrstre
was bjjeerolg niet zoo dikwijls gedwongen als
gewoonlijk, om zjjn toevlucht te memen tot zijn
probaat huismiddeltje, waartegen'de souffleer zich
zoo goed tegen meende gewapend te hebben. Ha~
ben eet dirige-rde liet geh-ele eerste gedeelte van
het eerste bedrijf alleen met zijn oogen. Moreau
haalde adem en souffleerde dat het een lilst was;
hij was er bijna reeds toe gekomen, om de gano
men maatregelen te betreuren minstens als over
bodig te beschouwen, toen te midden van liet
tooneel van het spel, de koristen niet op tijd in
vielen, Habeneck op eens de hand uitstrekte en
een hevigen slag gaf op het opgestopte dakje
van het souffleurshok. Poef! geen zweem van
klank,geen spraak van tak! mis,niets! Moreau glim-
lachtte eens zoetjes en gsat voort de verstrooide
koristen voor te dictêeren.-
„Wij hebbent1 hem, w(j ^nebben hem!"
Maar Habeneck verwonderd, slaat er nog eens
frissche en vrooljjke gezouheid terug geelt.
Ook in onzen tjjd, zoo gaat de redenaar
met nadruk en onder stormachtigen bjjval
van zijne aanhangers voort, zou een Luther
noodig zijn, die, geijjk eertijds aau de at-
laat-zwendelarij, thans aau het woudereuge-
loof van Koch tuet een slag een einde maakt.
Duidelijker is de machteloosheid van da
geneeswjjze der medici nooit gebleken, dan
tbaus, nu slechts oen fleschja wordt getoond
waarnaar alle geneesheeren der ganscue
wereld gsijpen, zonder zeifs den tuhoud er
van te kennen. Nadat de Heer Cauitz nog
het gevat had bekend gemaakt, 't welk nim
mer werd gepubliceerd, dat een knaap na
da inspuiting van Dr. Kochs iymphe was
gestorven, eindigde hij zijue redevoering
met eene uiiuoodigiug, aau alle aauwezi-
gett gericht, tot do voreenigiug voor na
tuurlijke geneeswijze toe te treden.
De tweede spreker, Dr. Förstsr, kan zich
in alle opzichten met het dooreen fleer Cauitz
gesprokene vereonigon; voorouzau tjjd achtte
ook hij eon Lather noodzakelijk. Het walgt
ons den gsdAehtengang vau Dr. Förster
weer te gev-m. Hg cntiseerde do gansche
pers zonder ouderscheid wegens hare berich
ten, Ljj gispte de Berlijnscbe Raadsleden,
die, ofschoon niet vrijgevig, 150 bedden
ter dispositie hadden gestekt, 't Meest be
treurde hij hst, dut de Pruisische Siaat de
gansche geschiedenis met zijue firma ten
dienste staat.
't Was reeds 11 uur geworden toen Dr.
Förster zjjne »!ogtsche« on »van moed getui
gende tirades had geëindigd. De Voorzitter
zeide, dat, ofschoon het al iaat was gewor
den, hg niet wilde nalaten te vragen of een
der aanwezigen het woord verlangde. Daar
op nam een der genoodigdeu, do Heer Om-
tnerboro, hoofd eener school te Caarlolten-
burg, het woord om tegen den aard en de
wijze der polemiek van beid# sprekers te
protesteeren. De spreker werd duor storm
achtigs teekenen van afkeuring in zgue rede
gastuit. Nadat de bal van den Vooizitter
de rust weder had herstold, zeide de Heer
Omtnerboru, dat hij allërmiust ia deze ver
gadering in do vrije uitdrukking zijuer over
tuiging hoopte verhinderd te worden, ver
mits nog maar eeuige minuten geleden Dr.
Förster zoo krachtig was opgekomen voor
do noodzakelijkheid der vige uiting van
gedachten. Hg weuschte niet op al bet ge
sprokene te antwoorden, maar bij gevoelde
zich toch'verplicht den Heer Cauitz te vragen
of hij zjjne redevoering niet zoodanig had
kunnen iukleedeu, dat xjj door lieden van eike
confessie zou kunnen aangeboord worden; i tu
rners zijueaauhaling van de aflaatbrieven had
toch niets met de geneeswijze vauDr. Koch te
maken, maar had de aauwezige Katholieken
ten z-erste gegriefd. De Heer Cauitz, ging
spreker voort, heelt zich beroepen op den
vooruitgang in het deuken sedert de laat-
zeer duchtig op los.
//Wat beteekent dat?/' zegt hij. De plank geeft
geen geluid meer! Zou die leukerd zyn slakken
huisje hebben laten opvullen. Zoo'n nchelrn, dat
heett i me netjes gelapt! dat moet ik zi n. Nu
zullen we wat beleven." En zich vooroverbuigend
slaat hij op de zijwanden van hel hokje van
Moreau, die de ongelukkige vergeten had van de
zelfde kussentjes-batterij te voorzien, er. werkelijk
hier vernam hij dadelijk een veel duidelijker,
veelbeteekenender slag, dan hij ooit bovenop
gehoord had, eeu geluid dat echter des te ver
schrikkelijker was voor den teleurgeatelden souf
fleur. omdat het vlak naast zijn ooren weerklonk.
Habeneck met eet; glimlach, die hij van Me-
phisio had afgezien, wreekte zich op zijn misgreep
van een oogenblik door gedurende den geheelen.
avond zijn slagen te verdubbalen. Hij deed ziju
slachtoffer een foliering doorstaan waarbij de
geschiedenis van Edgar floe s afschuwelijken "slin
ger" maar kinderspel geleek'. Het was zoo erg
geweest dat de soulfleur na de voorstelling den
machinist weer bad en smeekte, om de voering
van zijn huisje weer weg te nemen. Moreau be
greep dat allen tegenstaud voortaan nutteloos zou
zijn, i-n dat hjj voor het begin van het einde
stond. Hij keerde naar Kuis terug, en was voor
bet oogenblik nog zoo gelaten, dat hij dien nacht
nog rustig sliep. Maar het was, helaas! ziju voor
ste 20 jaar; hij had echter ook moeten
weten, dat juist in die laatste 20 jaar her
haalde malen de aflaathandel als eene leu
gen i# gekeuscbetat. Wie toch zou verwacht
hebben, dat men in eene vereeuigiug voor
natuurlijke geneeswijze, om eene ODtdefeking,
die nog niet fit hare volkomen ontwikke
ling is gekomen, te critiseeren, tot zulk
eene infame leugen zyue toevlucht zou heb
ben genomen.
NaJatJjde Heer Omtnerboru zijne rede
voering had geëindigd, verhief zich de Heer
Cauitz en zeide, dat hjj op zulke naïeve
woordtn niets wistte antwoorden (Dd Heer
Canitz ijvert tegen gelooven op gezag; wie
hem echter niet blindelings volgt, die heet
naïef Ook Dr. Förster nam nogmaals
het woord, omdat ook hij van den aflaat
had gesproken. De Heer Omtnerboru scheen
hem een welbespraakt sti jjder te zijn, maar
hg (Dr. Föister) bood zich toch aau om
binnenkort eene voordracht tp houden, waar
in hg het bewijs zou leveren, dat Tetzei
aflaatbrieven ter vergeving vau zouden had
verkocht.
Op deze verklaring »an Dr. Förster volg
de een oorverdoovend applaus, terwijl de
Heer Ommerborn met een vloed van scheld
woorden werd overladen. Den HeerGebharcit,
uit Charlottenburg, nie voorden Heer Om-
meiboru psrtjj trok, ging het niet beter.
Hjj vroeg het woord, het werd hem echter
niet gegeven. De vergadering eindigde met
een vreeseljjk rumoer. Luide kreten: »stujjfc
hem eruit, hij is omgekocht! Hg komt uit
den Bijbel! werden aangeheven eu ten slotte
was de Voorzitter genoodzaakt den Heer
Ommerborn in bescherming te nemen, opdat
deze door eene zjjdaur de zaal ongehinderd
kon verlaten Nog op de tiap werden hem
de grofste scheldwoorden toegeroepen of
schoon het ook niet aan mannen ontbraz,
die den Heer Ommerborn wegens zijn onver
schrokken optreden in hooge mate preien.
Zulke dingen geschieden m Berlijn, in de
stad der lutelligenz* bjj uitnemendheid,
in het jaar dos heils 1890! Door zulk een
fanatisme kwam men op de absurde ge
dachte de geneeswijze van Dr. Koch eu
den aflaat op eene Ijju te stellen en schaam
de men zich niet de geprovoceerde uiting
van gedachten van andersdenkenden geweld
aan te doen en te bedreigeu. 't Is subliem!
Iu do conferentie voor de hervorming van
het hooger onderwijs te Berlijn gehouden,
verklaarde de meerderheid zich hiervoor,
dat voortaan iu beginsel behouden zullen wor
den: 1«. gyinnasiën met Latijn eu Grieksch;
2o. opper-reaalscholen zonder klassieke ta
len. Verder zal het gezamenlijk aantal on-
derwijs-uren iu het gymnasium, gedeeltelgk
ten koste vau de oude talen, wordeu ver-
laatste slaap. Van dien dag af aan nam het ge
tiktak, het afmartelend gehamer van dag tot dag
toe. Hjj hoorde het van boven, van onder, op zijde,
voor en achter zich, ja, hij *eenda het ten laatste
ook in zich zei ven te hooreu. Er bleef geen enkel
oukweisb/.ar plekje over, geen Achilles hieltje was-
den armen stakker beschoren. Moreau omzeuuwd,
gebroken, gefolterd, vernietigd, tot stommen waae-
zin gebracht, hield weldra op zich te bewegen.
Habeneck bleef meester van het terrein, en de
instelling van bet verfoeieljjke tiktak, een oogen
blik in zijn bestaan bedreigd, bleef ia gebruik.
Sinds dien tijd begon Moreau te versuften, hij
werd half idioot, treurig zwijgen 1 en aangetast
door eeu ougeneeslijke manie: hij boorde dag en
nacht het onzalige getik, ia zijn hoofd in zijn
hart, in zijn maag in al zijn ledematen. Zijn haren
vroeger blond, werden spoedig grjjs, niet lang
daarna vielen zij stuk voor stuk uit, blijkbaar
konden zij aan het aanhoudend gedreun, (dat
hij hoorde, ook\l plaagde Habeneck hem niet)
geen weerstand bieden.
Men begrijpt wat er ten slotte van zjjn gelief
koosd vak terecht kwam. Hij begon ergerlijke
fouten te maken. Bij gelegenheid eener uitvoering
van Iphigénie, in plaats van te souffleeren:
Mijn hemel welk een majesteit!
riep, hjj
O wat een hel, wat narigheid!
miuderd; het Latijusche opstel als middel
tot algemeene vorming en het Griekschs
schritteljjk vertaalwerk bjj het examen znl-
leu wegvallen; daarentegen zal het onderwjji
iu de Duitschs taal, iu het teekenen eu de
rnoderue geschiedenis worden vermeerderd.
Lichamelijke oefeningen zulleu dageljjksin
de school plaats hebben, eu schoolartsen
worden benoemd om op de school-by-
giëue toezicht te houden. Oudanks het ver
minderde aantal schooluren mag het huis
werk niet vermeerderd worden, maar veeleer
wandelingen iu de vrije Datuur onder de
leiding vau leeraats ondernomen wordeu
met het doel de kennis der natuur te ver
meerderen.
Na het socialistencongres te Kalle
hebben de Duitsche socialisten bjj de ge
meenteraadsverkiezingen in de verschillende
bondsstaten de eene nederlaag na de andere
geleden. N» de lange reeks industrieplaat
sen, waar zij te vergeefs al het mogeljjke
hebben gedaan om zetels in den gemeen
teraad te veroveren, lag nu Leipzig aan de
beurt. Aldaar zjjn zij met buitengewonen
ijver te werk gegaan en hielden zjj zich
ook vast verzekerd van de zegepraal. Maar
inmiddels haddeu ook de tegenstanders niet
stil gezeten, eu de uitslag is nu geweest
dat deze met eene meerderheid vau 6000
stemmen de socialisten hebben verslagen.
De aanhangers van Bebel en Liebknecht
zjjn daarover zooveel ie meer ontstemd, om
dat die loop van zaken jnist iu bet-belang
is van as andereu, die op het congres te
Halle tot de oppositie behoorden en toen
tegen deelneming aan gemeenteraadsver
kiezingen hebben gewaarschuwd.
Een der eerste maatregelen van den
nieuweu Groothertog van Luxemburg, of
liever van ziju Gouvernement, is gericht
tegen de pers. Drie Duitsche dagbladen
de Gazette de Jrèves, de Landes-Zeitung
en de Berliner Zeitung hebben zich, naar
aanleidrug van deft, dood des Konings, op
minder eerbiedige wijze tegenover den over
leden Koning-Groothertog geuit. Daarom
heeft de tegenwoordige Groothertog de ver
spreiding di'r blade» verboden.
Nu in Frankrijk eene verhooging van
belasting de Congregatiën bedreigt, hebben
deze besloten de goederen, welke zij bezit
ten, te verkoopeu eu deu zetel hunuer Or
den naar het buitenland over te brengen.
Onder de Congregatiën, die gaan uit
wijken, zijn de Paters Trappisten, de Paters
Karthuizers en de Zusters van St. Viucen-
tius van Paulo.
De Rothschilds hebben aan de maires
der twintig arrondissementen van Parjjs
elk 1000 fr. doen toekomen om onder de
armen te worden uitgedeeld.
Bovendien hebbeu zij aau het openbaar
armbestuur 100,000 fr. gezonden tot stjj-
ving der kas voor de verlichting der be-
Bjj een andere gelegenheid, in plaats vsn
«geduldig hart,// riep hjj //verdulde smart//. En
aiuds deze laatste lapsus linguae noemden nare
grappenmakers zonder gevoel, hem den souf-
fle-douleur van de opera. Daarna werd hij voor
goed ziek, doodziek en moest hjj het bed houden.
Zijn tonsiand verergerde en werd spoedig hope
loos. Hij hield, op met spreken. Geen dokter
was iu staat hem de bekentenis te ontlokken vau
wat hem geteelde. Men zag hem alleen gedurende
de lange verdoovingen waaraan hij leed, van tjjd
tot tijd schrikachtig opspringen, slsof hij een slag
op zijn achterhoofd kreeg, waar aau hij dan soms
met een pijnlijk gebaar voelde. Habeneck ver
moedde niet welk onheil hjj had gesticht, hjj
wist niet, dat ziju verderfelijke gewoonte een on
schuldig slachtoffer maakte, want het kostte wer
kelijk's mans leven.
Op zekeren avond, na gedurende vele uren zeer
kalm te zijn geweest, terwjjl zjjn vrienden meenden,
dat er beterschap te bespeuren viel, kreeg hij nog
eenmaal den bedoelden krak «n knak in zijn
hoofd, maar nu zoo erg slsof er iets lossprong,
of er iets van binnen brak, nog eenmaal was het
alsof hij iets sprak, het was een enkel woord
„tik tak", toen volgde een snik en een snak en
Moreau was dood, gevallen als slachtoffer van
zijn vak.
I
