N I E U WE
11529.
Zomlae 2* Deccmtier 1S90
15de Jaargang.
Eene redevoering.
BUlTENllAior~
Pei 8 maanden voor Haarlem.
Voor de overige plaatsen in Nederland
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
fr. p.
ƒ0,85
1,10
1,80
0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B U R E A TT: St. Janstraat Haarlem
agite ma NON AGITATE-
Yan 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en V r y d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uit het leven van een geneesheer.
(Wordt vervolgiT)
ABONNEMENTSPRIJS
IIIIM \T.
PRIJS DER ADVERTENTIBN.
gevers: KüPPEBSt LAUREY.
Wegens het Hoogfeest van Kerstmis zal de
Nieuwe Haarlemsche Courant inplaats van Dinsdag,
Woensdag e. k. worden uitgegeven. Het dan vol
gende nummer verschijnt Zaterdag 27 December a.
Gedurende de afgeloopen week zgn in da
Tweede Kamer da openbare beraadslagin
gen over de Staatsbegrootiug voor 1891
aan de orde geweest.
In tegeusteiling met andere jaren hebben
de di8cussiëu over 'f algemeen uitgemunt
door kortheid en beknoptheid.
Ouder hen echter, die meenden, dat de
Regeeriug er maar niet zoo gemakkelijk
mocht atkomeu, schaarde zich de man, die
door het district Schoterlaud naar de Tweede
Kamer is gezonden.
Gelukkig bezitten wjj de overtuiging, dat
de woordeD, door den Afgevaardigde van
Schoterlaud iu de Tweede Kamer gesproken,
niet dien ievloed hebben als bedoeld lid van
ons Lagerhuis wel schijnt te gelooveu.
Toch meeasu wij op de redevoeriug van
den lieer Dornela Nieuwenhuis de aandacht
te moeten vestigen. Wjj doen dit, niet om
dat wij, in welk opzicht ook, met de ge
dachten van dieo heer sympathiseeren, maar
omdat wij het noodig rekenen, dat er tel
kens stemmen opgaan in den laude om te
waarschuwen tegen de gevaarlijke stellin-
ge' welke de hoofdmau der sociaal-demo
craten verkondigt.
Natuurijjk kou de Heer Dornela Nieuwen
huis zich in geen geval vereenigeu met het
beleid der tegenwoordige Regoeriag. Hij, die
zoo geheel in opstand is tegen de maat
schappelijke orde en de verschillende ver
houdingen in de samenleving, kan natuurlijk
gean voorstander zjjn van een Ministerie,
dal is voortgekomeu uit da anti-liberale
meerderheid vau de Kamer.
De Afgevaardigde van Schoterlaud heeft
in de scherpste bewoordingen zijne afkeu
ring te kenueu gegeven over het Bewind.
Na verschilleude aanmerkingen te hebben
gemaakt kwam bjj eiudeljjk tot de sociale
quaestie, het vraagstuk, waarmee hjj zich
het meest en 't liefst schjjnt bezig te hou
den. Wareu zijne ledeuteriogen over het
Ilégeeringsbeleid eigenljjk niet meer dan
holle phrasen, dit moet ook gezegd worden
van de woorden, waarin de Heer Dornela
Nieuwenhuis het sociale vraagstuk bepleitte.
Volgens hem heeft de Regeeriug niets
gedaan om de vraag tot oplossing te bren
gen, terwijl hjj den Staat er van beschul
digt, dat deze allo voorrechten voor zich
wil behouden.
FE U ILL ET O N.
Een kerstverhaal,
door
HENDEIKUS.
2) (Vervolg.)
„Welnu," gaf ik haar ten antwoord, gij geniet
dau ook zeker nu op dit oogeublik, waarop wjj
zoo gezellig bij elnaar de buitenlucht genieten.»
Op het woord „buitenlucht" keek zjj rojj glim
lachend aan, en zei: versta ik je wel? „Buiten
lucht" zegt ge immers //Ja zeker," gaf ik ten
antwoord, //of is ons tuintje niet groot genoeg, om
dat er van te kunnen zeggen?//
„Och lieve Hendrik,// sprak zij, //zeker, groot
genoeg om adem te halen. Maar gg spraakt daar,
beste man, vervolgde zij iu opgewekte stemming,
//van buiten zijn, //en gij *eet toch wel, wat ik
door buitenleven versta Gjj kent het dorp waar
ik geboren en opgevoed bei', en daar, ja, daar
genoot ik het buitenleven, daar voelde ik mij zoo
recht gelukkig in de vrije natuur; daar leefden we
zoo recht te vreden met Pa en Moe, en als wij
eens naar de stad gingen, waren wij altijd toch
weer blijde, als wij weer thuis waren.//
Met verwonderiug zag ik haar aan. zoo vol
vuur als zij sprak, en zonder mij aan het woord te
laten komen ging zij voort: „O, Hendrik, nooit had
ik gedachi, dat ik mij het stadsleven niet eigen
zon kunnen maken. Geloof mjj, alles, alles heb
ik bepioefd mjj er in te schikken, doch het wil
mjj maar niet gelukken. Als ik op zulk een
schoouen dag als heden aan het lieve, ouderlijke
huis denk, aan ous ruim en heerljjk dorp, aan
Deze beschuldiging weuschen wij ten
krachtigste te bestrijden, daar op sociaal
terrein genoemde spreker het recht volko
men aan zijue zijde meant te hebban eu hij
toch den bal zoo geheel misslaat.
In de tegenwoordige orde van zaken zou,
volgens den Heer Nieuwenhuis, de Staat
alle voorrechten voor zich wsnschen te hou
den. Wjj beweren, dat dit juist het tegen
deel is. Zij, die prijs stelleu op een geor
dende maatschappij gaan ju st van da mee
ning uit, dat de Staat zich iu deu regel
zoo weinig mogelijk met de sociale belan
gen moet opbonden, tea minste in directen
zin. Indirect mag de Staat alle maaregelen
begunstigen waardoor de sociale verhou
dingen verbetering kunnen ondergaan.
Wjj gslooven eu hiermede is de te
genwoordige Regeeriug het ook zeker go-
heel eeus dat zoo/eet mogelijk tnoet
overgelaten wordea aau het particulier ini
tiatief, want juist hetgeen door het par
ticulier initiatief is tot stand gekomen op
sociaal gabiei bezit duurzaamheid, terwijl
sociale wetten, door de O /erhetU uitgevaar
digd, niets bateekenau, waaneer zjj uiet ia
de volksovertuiging zijn geworteld
Hat is voor een Be vind niet moeilijk om
op sociaal terrein verordeningen in 't leven
te roepen en een leger van ambtenaren te
benoemen om de genomen besluiten uit te
voeren. Schjjiibaar zelfs zal eene Regeering,
die veel sociale wetten uitvaardigt., om hare
werkzaamheid door sommigen worden ge
prezen en krachtig worden gesteund.
Maar zeer is het toe te juichen, dat het
tegenwoordig Bewind iu ons vaderland voor
zichtig te werk gaat met het inmengen
va:i deu Staat in zaken, die beter door het
particulier initiatief kunnen tor hand wor
den genome».
Elke misstap op dezen weg is dubbele
achteruitgang omdat de gevolgen vau zulk
een verstrekkend gewicht kunueu wezeu.
Aiberaoeiiug van den Staat leidt tot mach
teloosheid en krachteloosheid, daar de S'aat,
evengoed als de enkele persoen, die te veel
omvat, weinig goeds tot stand brengt.
Wanneer de Heer Dornela Nieuwenhuis
deu socialistischen Staat weuscht, omdat
de tegenwoordige alle voorrechten vnor zich
wil behouden, dau beschuldigt hij ju st
deu tegen woordigen t estand van iets, dat
met veel meer recht van den sociaiistischen
Staat kan gezegd worden.
Wat toch willen de sociaal-democraten?
Zij verwachten alles van deu Staat en da
wetgeving. Als er verkeerde toestanden zijn,
die prachtige natuur daar, eu dan om m ij heeu
zie, en niets dan muren en muren ontwaie, die
ons lief tuintje gelieel insluiten, hoe wilt ge dan
dat ik hier even vroolijk zal kunnen zijn als daar?//
Thans was ik er achter, waardoor zjj zoo treu
rig gestemd was, en gulweg moet ik bekennen dat
zij wel eenigszins in mjjn smaak redeneerde, en
ik iu beginsel niet geheel de ooren er voor loot,
temeer daar ik bevreesd was, dat hare gezond
heid er onder zou Ijjden als ik het tegen hield.
Daarom hernam ik: „Zoo zoo, Marie, nu geloot
ik er achter ie zijn, en de reden te weteu waarom
gij in de laatste d*gen zoo afgetrokkeu waart:
maar in het eerste jaar van ons huwelijk heb ik
daar niets van kunnen merken."
„Daarvan zal ik u de reden zeggen," sprak zy,
ik heb mij er in geschikt, en geloof mij, ik zal
er mij de tering niet van op het lijf halen. Maar
gij weet wel, dat uw vrieud, dokter G overleden
is. Wjj zijn daar wel eens geweest, als hij u in
moeilijke gevallen raadpleegde, en alhoaw.T dat
durp niet bij mijns vaders standplaats kan halen,
gevoelde ik mij telkens overgelukkig als wij daar
eens een middagje door bracht-n.
Nu dokter G. dood is zal er zeker wel sp edig
een andere in zijne plaats komen,en (.herbjj sloeg zij
haar arm om mjju hals,) en als gij dat eens wildet
zijn, wat zou ik gelukkig wezen." Zij drukte mij
een kus op het voorhoofd en verliet mij snel, mij
geheel in diepe gedacltien alleen latende. En toen
ik allengs tot geregelde gedachten kwam moest
ik glimlachen om dat lieve vrouwtje, dat mjj zoo
ploiseling alleen liet, eu mg daardoor de gele
genheid benam tegenwerpingen ie maken.
Terwijl ik daar'zat gaf ik rwiju gedach'en dea
vrjjen loop, en stelde mij -el ven de volgende vra
gen: „zou ik mij kunnen vereeuigen met iet voor
stel mjjner echtgenoote?" Het antwoord, dat ik
dau meeueu zij, dat die dadelijk zijn te
verbeteren, wa-neer de Staat zijn kracht-
gen invloed doet gelden.
Als noor de ijjdsotnstandigheJeu sommige
industrieën zij» gedrukt en behalve de werk
gevers ook de werknemers moedjjke tij lea
beleven, dan geven de sociaal-democraten
hiervan dadelijk de schuld aau den Staat
en de wetgeving en dringen zij op omver
werping der tegenwoordige orde vao zaken
aan eu het scheppen vau nieuwe toestau-
deo, alsof dit maar eensklaps mogelyk ware.
Te allen tjjde verwachten zg heil van den
Staat en van den Staat alleen. Gaat het
dus aan te beweren, dat de tegenwoordige
R goering den Staat te groote macht weuscht
te geven? Zeker uiet, want de socialisten
willen alles van den S.aat hebben, terwijl
dit Bewind met da uiterste behoedzaamheid
den invloed vau den Staat op de sociale
verhoudingen bewaakt.
Op nog eene andere dwaling van genoem
den spreker wenschen wjj te wgzen. Hij
betoogde, dat alles moet worden gedaan
orn da armoede te keeren. Op zich zelf mag
dit een loffelijk woord heeten. Doch een
oogenbhk later verklaarde Dornela Nieuweu-
h iis dat de zoogenaamde philanthropic dit
niet kau verrichten, omdat deze uiet auders
is dau stelen in het groot eu teruggeven
iu het klein.
De armoede moet gekeerd worden, doch
de philanthropic, dat wil zeggen, het parti
culier initiatief, mag dezen arbeid nieo ter
band nemen. Volgt bier niet zonneklaar
uit, dat de sociaal-democraten de bemoeiing
van deu Staat ook tot de liefdadigheid wen
schen uit. te strekken? Du spreekt immers
van zeif. Dus ook de weldadigheid zou door
den Staat moeten worden omvat. Wie zulke
stellingen aau deu man tracht te brengen,
mag et der Regeering toch geen grief van
maken, dat zfl er toe medewerkt om deu
Staat alle macht te geven, want hij is
zoodoende zelf op weg, om aau den Staat
eeu werkkring te beschikken, die vau veel
te groeten omvang moet gerekeud worden.
De qualificatie vau philanthropise getuigt
niet vau veel «aardeeriug voor hetgeen de
meer gegoeden ten beste vau de minder met
aardsehe goederen gezegenden verrichten.
Of zou de Heer Dornela Nieuwenhuis wen
schen, dat al het geld maar ouder alle men-
schen gelijkelijk werd verdeeld, zoodat ieder
eveuvetl bezat.
Die dwaze wensch zal zeker niet door
een verst unlig raeusch worden gekoesterd,
eu ook gmoentde spreker moet beter weten.
hierop gaf, was hevestigeud. Ik zelf was een groot
minuaar van de vrije natuur, zeer kal ui gestemd,
had «een lust in het loopeu naar café's ofin uitgaan,
eu gevoelde mij nergens op mjju gemak dan
thuis waar ik rustig voort studeeren kou Over
de eerste vraag was ik het dus spoedig met mij
zeiven eens. Doch nu do tweede vraag.- „Kunt
gij uw tamelijk goede prikljjk ontberen?" Ook
dit punt le erde geen oezwaar op, daar mjjn lieve
Maiie mij hij ons huwelijk wel z m eel had aan
gebracht, dat ik mijn fiuauciëele toestand gunstig
kou noemen, zoodat ik volstrekt niet gedwongen
was om myu prakrijk to bljjveu. De audere pun
ten welke zich voor deden, waren van minder
erustigen aard, zoodat ik besloot aan het idee
mijner lieve vronw gevolg te geven, en den vol
genden dag met den keer Burgemeester van het
dorp te gaan raadplegen.
Het dorp. waarvan hier sprake is, lag bijna
aud.wftalf uur van mijne woonplaats, dus de zaak
kon als alles goed ging, in betrskkelyk korten tijd
haar besl«g krijgen. Toen al die plannen waren
vaal gesteld, nam ik mij voor liet mijn lieve vrouw
te doen voorkomen alsof ik iu liaar voorstel
volstrekt geen zin had, en juisr, had ik iu gedach
ten alles geregeld, toen het kopje mijner vrouw
iu de huisdeur verscheen. Heel leuk eu hartelijk
lacher,d riep zjj mjj toe: „Zeg eens, HenJrik, wil
ik ja nog eeu kopje thee schenken? Maar ga dan
toch wat uit de zou zitten, je gelaat brandt go-
heel bruin?" //Deugniet,//, was mijn antwoord,
//spot maar met. de booge muren vau onzen tuin,
maar jubt daarom bi ijl' ik hier woueu, omdat er
geen zo in den miu Kau schijnen, eu gij er niet
biuin in worden zult. Eu als onze kleine Hen
drik eens aan 't loopen is, zal hij hier in geen
sl.mt kunnen vallen, uiet wna/? Neen, neen, Marie,
e krjjgt je zin uiuiU Daar bleef het bjj. Den
Als bjj op zulk eeu minachtenden toon
spreekt van weldadigheid, dan zou het ze
ker wel een der eerste plichten van den
Schoterlandschen Afgevaardigde mogen ge
noemd worden, dat bij dan eons met zjjne
eigen middelen aan ons Vaderland toonde,
wat philauthropie in zjjn oog moet wezen.
Het maakt zeker ook in de ooren van
sommigen zjjner volgelingen, een goeden
klank wanneer de Heer Domela Nieuwen
huis zegt, dat het volk honger ljjdt en dat
honger razend maakt, terwjjl de waarschu
wing, die hg hieruit putte, dat men moet
handelen eer het*fce laat is, door enkelen
zeker reeds als een oorlogskreet wordt be
schouwd.
Ook hiervoor zou de Staat dns vol
gens den Heer Domela Nieu wenhuis
moeten zorgeD, dat ieder des morgens, mid
dags en avonds het noodige had om zjjue
maag te vullen. Wjj vragen, is zulke veel-
uscheudkeid gerechtvaardigd?
Neen, de Staat jbehoort zich te bewegen
tusscben de eigenaardige, hem gestelde, gren
zen. Daarvan mag hjj rechts noch links
afwjjken, waut elke atwjjking brengt hem
geheel van zjjne goede richting en werk
zaamheid.
De socialistische Staat, die alles omvat
ten moet, ia een onding eu reeds voor zjjne
geboorte ter dood veroordeeld. Hoe de Heer
Domela Nieuwenhuis daarmede nu voor den
dag kan komen vindt naar onze meening
alleeu hierin verklaring, dat hij met alle
geweld wenscht te opposeereu, niet slechts
tegen de Regeering, maar tegen alle re
gelingen en tegen de gausche samenleving.
Om zich ouder zjjue partjjgeuooten een
naam te verwerven en dien te behouden,
moet hjj nu en dan de socialistische dwaas
heden opdisschen en verkondigen, alsof
hjj het volste vertrouwen er iu stalde.
Wjj gelooven echter, dat hjj beter deed
met voortaan te zwjjgen 6D deu kostbaren
natioualen tijd niet te vermorsen door het
houden van redevoeringen, die geen enkel
practisch nut kunnen opleveren.
Wanneer de Heer Domela Nieuwenhuis
voortaan iu de Kamer zwjjgt, zal niemand
hem over zjjue stilzwjjgendheid lastig vallen.
Hiervan zjjn wjj verzekerd.
Het gezin van den Duitschen Keizer is
wederom vermeerderd met een zoon. De
hofberichten luiden gunstig. De nieuwge
borene is de zesde zoon van het Keizer-
volgenden morgen begaf ik mjj naar den heer
Burgemeester van M. Deze ontving mij zeer
vriendeljjk, en toen hij de reden van mjjn komst
vernam, en ik hem zeide, dat het op het ver-
laugen mjjner echtgenoote was, dat ik dit besluit
genomen had, was hjj vol loftuitingen over haar,
en gaf mij den wensch te kennen zoo spoedig
mogelijk aan mjjn voornemen gevolg te geven,
daar de gemeente al ruim drie weken van ge
neeskundige hulp was verstoken. Het eenige dat
mij hinderde, was, dat ik als stadsgeneesheer was
gepromoveerd, en de vacante plaats slechts die
van een plattelandsgcneesheer was. Toen ik dit
den h eer Burgemeester te kennen gaf, barstte
deze iu hartelijk lachen Tritsen voegde mij toe
(rieen, laat ik dat liever voor mjj houden, het zou
mjj in de oogen mjjner lezers als een hoovaardig
mensch doen voorkomen). Bij mjjn terugkomst
iu de stad bezocht ik eerst nog eenige patiënten,
waarna ik te huis komende, door mijn lief vrouwtje
met de meest mogaljjke spotternij op het prach
tige weer werd ontvangen, terwjjl zij mjj meteen
voorstelde in den tuin te gaan koffie drinken,
(lnn konden wjj de frissche lucht inademen, die
de schoorsteenen van de omliggende huizen ons
te slikken gaven: //heerlijk frisch en gezond, niet
waar, heer dokter? 't Is immers de buitenlucht
van gisteren nog// plaagde zjj maar voort, terwjjl
zjj mjj schalksch aanziende, gichelde vau lachen.
Ik zelf moest om dieguiterjj harteljjk meelachen,
totdat ik mjj ten laatste overwonnen gaf, en haar
vertelde, wat ik gedaan had om haar te bevredi
gen. Dat was eene verrassing voor haar, zjj sprong
vau deu stoel op viel mij om den. hals en kuste
mjj even als toen ik haar voor het eerst het woord
„lieve vrouw" mocht toevoegen.
