NIEUWE
No. 1637.
Vrijdag 16 Jannarl 189!
16do Jaargang.
De ware vriend van den
werkman.
B U IT E H L A
HA1RIMMHI ram.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljke nummers0,03
Dit blad verschjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUEEATT: St. Janstraat Haarlem
.TgMAIN TIENDRA 7.
AGÏTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüPPBRS Sr liAUREY,
Ongetwijfeld is hij de ware vriend van
den werkenden stand, die de werkelijke
waardigheid van den aibeidar ontbuld en
hem troost; want in alle standen der maat
schappij heeft de mensch een gevoel zijner
waardigheid noodig, omdat bij daarin zijn
waren troost vindt en wanneer hij dit ge
voel verloren heeft, kan niemand hem hel
pen. Wie verkondigt den werkman zijne
waardigheid? Wie schenkt hem dezen troost?
Het is de godsdienst. Derhalve, arbeiders,
leert uw waren vriend kennen: den gods
dienst; hij kan en zal u troosten, hij kan
u tot uwe waardigheid verheffeo.
Werklieden, zoo zegt de godsdienst, gij
zjt groot en weet ge waarom? Omdat God,
Die de oorsprong van alle grootheid is, aan
geene klasse in de samenleving in dier voege
den roem, het voorrecht bedeeld heelt, Hem
te gelijken, dan juist aan den werkenden
stand. Beschouwt slechts God in de Schep
ping en in het Verlossingwerk. Iu de Schep
ping; of was God niet een arbeider (toen
Hj het hemelgewelf spande, toen Hij de
fundamenten der aarde legde, toen Hij den
bodem met zaad bestrooide, toen Hij aarde
nam om daaruit het lichaam van den mensch
te vormen? Ziet, dat is het beginsel uwer
waardigheid; zoodra gij aan het werk zjt,
behoeft ge slechts het oog op den Hamel
te vestigen, daar ziet gij uw voorbeeld en
in de beschouwing daarvan het ideaal, om
uw beroep, uw lot te prijzen; gij zjt groot,
omdat gij, even als God werkt. En de gods
dienst voegt eibj: Gij werkt niet alleen als
God, maar gij zijt mede-arbeiders van God,
in de groote werkplaats dezer wereld werkt
gij met God. Inderdaad, toen de Almachtige
de wereld schiep, heeft Hij Zijn werk in
zekeren zin onvoltooid gelaten; niet, dat er
iets in het gewicht, iu het getal of aan de maat
ontbrak, maar toen Hij aan de menschen
met hunne wttten, met hunne eigeuschap-
peD, het aanzijn gaf, wilde Hij 'taan zijne
schepselen overlaten, Zijn werk tot volein
ding te brengen. God heelt de kiem des
levens in de aarde gebracht maar d6.arbeid
van den mensch moet de vruchten te voor
schijn brengen. De Almachtige heeft de
metalen in den schoot der aarde gelegd,
maar de hand van den werkman haalt ze
uit de diepte te voorschijn. De Algoede heeft
in de aardlagen de steenkolen verborgen,
maar de werkman delft ze op, hj brengt
ze aan de oppervlakte der aarde om er de
njjverheid van te voorzien. De werkman is
dus de mede-arbeider van God; daarom kan
ook een rechtmatig gevoel van trots
bezitten, want de stof, die hij verwerkt,
draagt sporen, welko hem zeggen: »Neen,
gjj zijt geeu onnut mensch, want gij zj)t
FEUILLETON.
Ons voedsel,
Waarom voeden wij ons?
Omdat we honger hebben, zal de eene zeggen,
en de andere: omdat het eten ons lekker smaakt.
Na, wat dit laatste betreft, over den smaik
valt niet te twisten. Sommige noemen dit lekker,
anderen dat. En wanneer men op de Sandwiehs-
eilanden een bedorven ei lekker vindt en de Zoe
loekaffers verzot zijn op bedorven vleeseh, dan
moeten we ons daarover niet te zeer verbazen
in onze eigene omgeving zijn ook wel voorbeelden
aan te wijien van vreemde liethebberijen.
Neen, wij voeden ons, omdat we arbeid verrich
ten en ons lichaam moeten onderhouden.
Voedsel is dus noodig, indien we nu maar
weten welk en hoeveel.
Gemakkeljjk genoeg!
Toch niet.
Men heeft wel eens gezegd: de mensch is het eenige
schepsel op aarde, dat niet weet, wat hij eten zal.
Jonge kinderen leveren hiervan een sprekend be-
wjjs. Tallooze kleine sterven door gebrekkige, ver
keerde voeding en met die der grooten is 't niet
veel beter gesteld.
Om gezond te leren, moet de mensch in zjjn
voedsel vijf soorten van stoflen ontvangen
1. zuiver water,
een man vau den arbeid eu op de stof,
welke gij verwerkt, legde eenmaal de al
machtige God Zijne heilige baud; Hij was
de eerste arbeider, gij helpt Hem in het
werk; God schiep, gjj verwerkt, de Heer
ving aan, gij voltooit.
Beschouwt God in de Verlossing. De ar
beid was met een vloek getroffen, daarom
moest bij weder geheiligd worden om hem
gemakkelijker te maken. En wat deed God?
Hij werkte dertig jaar lang. Op zekeren
dag verkondigden de boden des Hemels,
dat de lang verwachte Messias, de Verlosser
der wereld, was gekomeo. Alle harten klop
ten vau vreugde, iedereeu jubelde en riep:
waar zou Hij zijn? Aan de spitse van een
legei? Op den leerstoel van eeu wereldwij
ze? of heeft Hij zich, om aan den alge-
meeDen wenst-,h gehoor Ie geven, met groote
macht en majesteit op eeu troou geplaatst?
Doch ziet, welk een wonder! De Messias,
de Verlosser der wereld, het heil der tnen-
scheljke maatschappij, is eeu klein kiud,
armer dau da zoon van eeu werkman, want
Hjj heeft zelfs geene wieg om er in te rus
ten. Zju pleegvader is een werkman, Zijue
Moeder eene arbeidster, Zijue eerste aaubid-
deis zju arme herders. Eu welk beroep zal
de Heiland der wereld kiezer.? Even als
Zjjn pleegvader zal Hij eeu werkman ziju.
Hjj kiest geeusziiis een werkkring, die Hem
htt best de achting der menschen zou heb
ben verzekerd; neen, Hij plaatst zich op de
onderste trede vau de maatschappij, Hij wil
het brood eten, dat met het zweet Zijus
aauschjjns werd bevochtigd. Zelf zoon vau
eeu werkman, kiest hij den handenarbeid
eu ziet, het hartroereudste schouwspel ver
toont zich voor onze oogen. Niet de Ro-
meiusche Keizers, die bet wereldlijk hadden
gegrondvest, niet de wijsgeeren, die hunne
geleerdheid ten toon spreidden, niet de legers
die de wereld veroverden, zoudeu de \ereld
veilosseu, neen, eeu oubekeud Jongeling, de
zoon vau eau armen, eeuvoudigen timmer
man! Iu een stil dorp van Galilea wilde
deze Arbeider, Die Gods Zoon was, alvorens
Hjj de wereld verloste, haar leereu, dat hjj
de gereedschappen in Zijue handen nam,
opdat zij minder zwaar zouden worden iu
de handen van den werkman.
En nu mag wel de vraag worden ge
steld? Ligt er niet iets Goddelijks in deu
arbeid? Als men bedenkt dat de mensch-
geworden God Zich niet schaamde, dertig
jaar vau Ziju leven aan deu arbeid te wij
den, welke roem, welk eeu glans straalt er
dau niet van deu arbeid af! Ja, werklieden,
overweegt het wel: Een God werd uws ge
lijken! Beklaagt u dus niet over uw lot, want
de her uuering aan het huis en de werk
plaats te Nazareth siert het hoofd vau den
werkman door de eeuwen heen met eeu
heerlijk schitterenden stralenkrans.
2. zouten,
3. suikerachtige stoflen,
4. vetten en
5. eiwitstoffen.
Water is wel het meest onder het bereik van
iedeieen, terwijl het bovendien nog voorkomtin
al onze vaste voedingsmiddelen.
Zouten voegen we, behalve keukenzout, niet aan
onze spijzen toe; we bekomen zij ongemerkt met
ons overige voidsel.
Tot de suikerachtige stoffen behoort niet alleen
de suiker, maar ook het zetmeel (sago), dat tevens
in granen, erwten, boonen en aardappelen voor-
komt.
Vetten gebruiken we als boter uij het brood
en in de melk, als vet bij l vleeseh, als olijfolie
bij de salade. Granen, zelfs aardappelen, bevatten
ook eene zeer kleine hoeveelheid vev
Eiwitstoffen vormen een voornaam bestauddiel
van vleeseh en visch, kaas en eieren, erwten en
boonen, tarwe en rogge.
't Is gemakkelijk te begrijpen, dat het niet on
verschillig is, hoeveel wij van t een en t andere
nuttigen. Precies is dit ook Diet op te geven,
wjjl er te veel afhangt van ons gestel en onze
levenswjjze.
We willen echter van enkele der meest gebruikte
levensmiddelen de voedingswaarde nagaan.
Het geliefd voedingsmiddel onzer volksklasse is
nog altijd de aardappel. Deze bestaat voor drie
vie°rde uit water, terwjjl meel, boonen en erwten
Iu verband met bet oordeel, door Prof.
Virchow onlangs uitgesproken over de ver
schijnselen, door bet gebruik van Dr. Koch's
lyinphe opgewekt, welke door beun niet zeer
gunstig worden beoordeeld, verdient het de
aandacht dat o ik Prof.Kaposi, Hoogleeraar in
de huidziekten teWeenen, die in den beginne
met de resultaten der inspuiting met Koch's
middel zeer ingenomen was, nu eenigszins
op ziju eerste gevoelen terugkomt. Hjj ver
klaarde tenminste Vrijdag 11. op zijue kli
niek, dat de prachtige resultaten, welke
zich in den begiune hadden vertoond bij de
38 patiënten, die met het middel waren
ingespoten, niet alle van blijvenden aard
waren geweest. Het scheen hem toe dat het
geueziugsproces tot stilstand was gekomen,
eu de inspuitingen van lieverlede hare rea-
geerende kracht schijnen te verliezen. De
patiënten schijnen hieraan evenzeer te ge
wennen als aan opium-iuspu tiugen, want
met latere injecties van 1000 milligram
werden geiiugere resultaten verkregen dan
met die van 100 milligram iu deu aanvang.
De knobbels waren bij de door hem behan
delde lupusljjders door resorptie wel is waar
minder ontstoken en vlak gewordeu, maar
niet verdwenen, en thans reageerden de pa
tiënten zelfs niet meer op vrij sterke in
spuitingen. De meening van Prof. Koch,
dat lupusljjders door zijue inspuitingen iu
zes weken genezen kuunea worden, wordt
door Prof. Kaposi sterk betwijfeld. Hjj acht
daartoe wel zes maanden noodig, mits het
lichaam niet aan de eutstof geweune, en
de stof niet slechts aan de oppervlakte der
knobbels, maar ook diep in het centrum
der ziekelijke aandoening doordriuge. Alle
dopr hem aangewende pogingen om dit te
bewerken zijn mislukt, zoodat hjj dan ook
nog 'niet et-n volkomen genezen lupus-1 jder
in zijue kliniek heeft. Een tijd lang wil bij
de inspuitingen bj de zieken, die aan de
entstof gewend geraakt ziju, staken en later
als het lichaam weer gevoeliger geworden
is, die eerst hervatteD. Hij vreest evenwel
dat alsdan de knobbels weer zullen te voor-
schjn komen, eu dus de aanvaukelijk ver
kregen gunstige resultaten weder te loor
zullen gegaan zijn.
Windthorst's 80e verjaardag ontwik
kelt zich tot een feest voor geheel het Ka
tholieke Duitschland, en wel op eene wijze
als alleen bij Katholieke feesten mogelijk
13. Allerwegen worden toebei eidselen ge
maakt: niet enkel meetings en feestmaaltij
den, adressen en telegrammen van geluk-
wenscking worden voorbereid, maar plech
tige HH. Misseu ter intentie van den fees
teling wordeD aangekondigd. Geheele Orden
en Congregatiën bieden hem voor dieu dag
de verdiensten hunner gebeden en goede
een zevende water bevatten. Daarom zjjn de laatste
5 maal voedzamer dan de eerste.
Doch de voedzaamheid dezer voortbrengselen
hangt niet eakel af van het watergehalte, maar ook
van de hoeveelheid eiwitstoffen en vetten.
Zoo bevat mager vleeseh 16-maal meer eiwit,
meel en tarwebood 10-maal, erwten en boonen
20-maal meer dan aardappelen.
Een pond vleeseh en een pond aardappelen
bevatten zoowat evenveel water. Maar het vleeseh
bevat 16-maal meer eiwit en 30-maal meer vet dan
de aardappelen, zoodat de prijs van een pond aard
appelen tot dien van ren pond vleeseh (uit het
oogpunt van voedingswaarde) minstens moet staan
a's 1 tot 16 Met andere woorden, als een pond
vleiseh 16-maal meer kost dan een pond aard
appelen, dan zijn ze, gelet op hunne voedingswaar
de, even duur.
Tarwe- en roggebrood, boonen en erwten be
vatten ook vele voedzame bestanddeelen.
Tarwebrood bjjv. is 10 maal rijker aan eiwit, en
14 maal rijker aan vet dan aardappelen en bevat
de helft minder water dan deze. Minstens mag
een pond tarwebrood dan 10-maal meer kosten
dan een pond aardappelen.
Doeh men kan niet altijd brood eten. 't Zou
tegen heug en meug gaan en de mensch leeft by
verandering.
Juist maar wiens weekloon met toelaat, er ruim
van te leven, kieze daartoe dan ook niet, tenzij
bjj uitzondering, zulk een duur voedingsmiddel
werken aan; vele vrome Katholieken laten
ook stille HH. Missen voor den grijzen
SStaatsmau lezen, eu elders wordt gecollec
teerd om de Mariakerk van Hanover van
alle bouwscbuld te ontheffen, opdatde Kleine
Excellentie met een verruimd gemoed den
nieuwen parlementairen veldtocht moge in
trekken!
Naar verzekerd wordt, zouden er bij
de onderhandelingen over de verlagiug der
tarieveu van invoerrechten, ernstige moei
lijkbeden gerezen ziju tusschen Duitschland
eu Oostenrijk.
In den Rjkslag is in behandeling
gekomen het voorstel van Auer en Richter,
betreffende de graanrechten. De Rijkskan
selier wees op de aanhangige onderhande
lingen met Oostenrijk, waarop bj hoopte
dat ook onderhandelingen met andere mo-
gendhedeu zouden volgen. Hjj hoopte op
een bevredigenden uitslag. Bj de Bonds-
regeeriugen ligt een gemakkeijker verkrj-
geu van voedingsmiddelen evenzeer aan het
hart als bj welke partj ook. Een bewjs
hiervoor bestaat in de verleende faciliteiten
ter verkrjging van vleeseh. De Rjkskan-
selier erkende het gewicht der zaak voor
deu landbouw en verklaarde ten slotte, dat
de Regeering aan het debat alleen zou deel
nemen voor zoover noodig mocht zjn om
dwalingen te bestrjdeu.
Volgens de Hamburger JVachrichten,
het tegenwoordige ljforgaan van Prins Von
Bismarck, hebben de de Rjkskanselier Ca-
privi en Wiudthorst onlangs eene geheime
bjeenkomst gehad, waarin gehandeld is
over het uitkeeren door den Staat van het
verbeurd verklaarde Welfenfonds en de aan
wending vau de 16 millioen mark, die uit
de verbeurd verklaarde bezoldigingen van
de Katholieke Geestelijkheid gedurende den
»Culturkampf» zjn opeengehoopt. Worden
die verbeurdverklaringen opgeheven, het
geen waarscbjuljk is, dan zal de Rjks-
dag wel een bizouder fonds van verschei
dene honderdduizend mark voor gehei
me uitgaven aan de Regeering moeten toe
staan.
Da werkstakers op de Schotsche
spoorwegen, wier aantal weder aanzieuljk
toegenomen is, hebben besloten de werk
staking voort te zetten.
In de Erausche Kamer werd Floquet
met 282 van 333 stemmen tot Voorzitter
gekozen. Tot ondervoorzitters werden ge
kozen Casimir Perier, Peytral eu Demahy.
*i* De Katholieke Vereenigingen van
Italië organissereu eene uitgebreide protest
beweging tegeu twee nieuwe vervolgings-
wetteu, welke het Gouvernement, naar men
zegt, bin n eu kort bj de Kamers zal indie
nen: de eerste om htt »exequatur» te kun
nen ontnemen aan de Bisschoppen en Pas
toors; de tweede aan de laatste overbl jfse-
als deaardappsl.Als toespijs moge hij een smakeljjk
gerecht opleveren, als hoofdvoedingsmiddel voor
den werkman is. hij niet geschikt. Kook voor de
afwisseling liever een kop erwten of boonen.
Omdat een pond erwten of boonen 5-maal
armer aan water is dan een pond aardappelen,
kan baar prijs, daar het water voor niemendal te
krijgen is, reeds 5 maal hooger zijn. Doch erwten
en boonen bevatten 20-maal meer eiwit en vet
dan aardappelen, zoodat de voedingswaarde van
een pond erwten, die van een pond aardappelen,
20-maal overtref!,
Zijn ze ook 20-maal duurder?
't Lykt er niet naar.
Uit het medegedeelde bljjkt, dat de arbeider
voor hetzelfde geld zich veel beter voeden kan,
zoodra hij maar breekt met de gewoonte. De
meening, zich aan aardappelen te moeten verza
digen, is geheel verkeerd, 't Is volstrekt niet noo
dig, integendeel ongezond, om alle dagen de maag
op de leest te zetten.
Wel is het een eisch des levens, om eene bepaalde
hoeveelheid voedsel van goede hoedanigheid te
nuttigen. En nu zien we, dat aardappelen aan den
mensch niet die voeding geven, welke vereischt
wordt om het lichaam krachtig en gezond te
houden.
Wie in deze met de sleur kan breken, zal
hierdoor de gezondheid van zichzelf en zijn huis
gezin belangrijk bevorderen.
