NIEUWE
Zondag 1 Februari 189!
16de Jaargang.
Kiesrechtuitbreiding?
B SJI 'F E N L A VII.
\'A. «644
De voorwereldlijke ezel.
IIRIM
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAIT: St. Janstraat Haarlem.
jVtmainiiendrat:
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents,
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advert entiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPPEKS LAUEET.
In de beide voorgaande weken zijn er in
onze Tweede Kamer heel wat woorden ge
sproken. Vooral van de linkerbaukeu in ons
Lagerhuis kwam een stroom vau welspre
kendheid, die echter wat zjjue breedte be
trof, naar onze meeuing niet in overeen
stemming was met zijne diepte. Want er
werd van die zijde wel veel gezegd, doch
men ban bemerken, dat het de meesten te
doen was om aanmerkingen te maken, zon
der dat zjj recht wisten, waarover zij eigen
lek aanmerkingen te maken hadden.
Wel werden nevens algemeeue beschou
wingen over het regeerbeleid van dit Kabi
net bizondere punten ter sprake gebracht,
maar al zeer spoedig verliep de beraad
slaging dan weder in het oubestemde, waar
mede eigen!pk geen stap verder gekomen
wordt op den weg vau verbetering, waar
die noodig is, vau onze vaderlaudsclie in
stellingen.
Wg wenschen dan ook niet met onze
lezers stil te staau bij bet weinig verkwik
kelijk debat over betgeen de tegenwoordige
Regeeriug beeft gedaan gedurende baar 31/.,
jarig bestuur.
Liever willen wij enkele oogeublikken
verwijlen bjj een enkel punt, dat ook meer
malen bjj de bedoelde algemeeue beraad
slagingen ter tafel werd gebracht. Wij be
doelen de uitbreiding van het kiesrecht.
De meeste liberalen, die bet woord voer
den, maakteu er aan de Regeering een griel
van, dat zij nog niets verricht heeft ter
uitbreiding van het kiezersvolk. Verschil-
lende stelsels van kiesrecht werdeu zelfs
aanbevolen, ja door enkelen werd beweerd,
dat alleen bij iuvoering van een kiesrecht,
waarbjj eau ieder zonder onderscheid zijue
stem kan doen gelden, eeue ge ivenschte toe
stand kon verkrtg-n worden.
't Was vooral Ue Heer Kerdijk, die zich
een bitter vjjaud betoonde van het thans
bestaande kiesstelsel. Hij wenschte een kies
recht losgemaakt van elk bezit, en verklaar
de, dat uitbreiding van kiesrecht geen slechte
gevolgen voor ons land kan hebben. Vol
gens dien Afgevaardigde bewijst de geschie
denis van Frankrijk, dat vooral ondereen
beperkt kiesrecht de grootste misbruiken
plaats hadden, terwij! bij uitbreiding ervan
die misbruiken verdwenen.
Over de toestauden in Frankrijk meenen
wij niet behoeven te spreken, vooral ook
daar wij het tegenwoordige Frankrijk, waar
dan het zoogenaamde algemeen stemrecht
heersebt, niet aan ons land ten voorbeeld
zouden willen stellen.
Maar wij gelooven dat in ons Vaderland
eene groote uitbreiding van het kiesrecht
niet wenschelijk moet genoemd worden,
zelfs al zou het tegenwoordige Ministerie
in eene vermeerdering van het aantal kie
zers toestemmen.
Vooreerst moet in aanmerking worden
FEUILLETON.
Vervolg.)
- Wat zjjn dat voor suuiters? dacht hij.
Het waren de jeugdige Baronnen Vou Hort-
mann, twee werkzame jongelieden van ernstig,
zelfs zwaarmoedig karakter, die op reis waren om
hunne wetenschappelijke opvoeding te voltooien.Jim
de kleine dikke? Dat was hun waardige Preceptor,
Herr Basilius Kopisch, van Berlijn, een der in
vloedrijkste leden van den Naturforscherverein.
Hjj declameerde eene ballade van Schiller. Zoo
sijn die geleerden daar; zet ze ergens boven op en
dadelijk schiet hun een vers van den ten of an
deren beroemden doode ta binnen. Bjj de reus
achtige steenklompen achter Wibbega's woning,
de overblijfselen van een verstoord hunnebed
gekomen, had Herr Kopisch de verzoeking geen
weerstand kuunen bieden maar was op het hoogste
blok geklommen, en in eeue ballade uitgebarsten,
waarop de kraaien, door zijne hoogdravende
kreten en woeste gebaren verschrikt waren ge
worden en angstig de vlucht hadden genomen.
geuomeu, dat de belangen van een ieder
bij 's lauds zaken niet even groot zijn. Zoo
kan toch niet ontkend worden, dat de eene
meer reden heeft dan de andere om den
loop der gebeurtenissen op staatkundig ge
bied gade te slaan. Dit vloeit natuurlijk
voort uit het verschil in omstandigheden,
waarin verschillende personen zijn geplaatst.
Het is nu eenmaal in deze wereld zoo, dat
de eene niet dezelfde plaats bekleedt in de
samenleving als de andere, waaruit dus
voortvloeit dat de belaugeu op politiek ter
rein niet gelijk zijn, zonder dat noebtaus
die belangen aan elkander tegenovergesteld
behoeven te heeten.
Wel moeten de wetten van een land voor
rijk en arm, jong en oud dezelfde ziju, en
zou het een schreeuwend onrecht heeten,
wanneer de wet aan den eene toestond wat
zij aau den andere verbood. Op wettelijk
gebied mag geen verschil heerschop, omdat
een ieder gelijk recht op bescherming be
zit.
Maar hoewel de wetten gelijk zijn, is dit
niet met de rechten het geva'. Wij stellen
eveuwel voorop om niet m sbsgrepen
te wordeu dat wij hier het oog hebben
op de staatkundige rechten. De natuurrech
ten zijn natuurlijk gemeen goed van allen,
maar de staatkundige rechten niet.
Deze worden bepaald door de verhouding,
waarin de persoon tot den Staat verkeert.
Evenals in een huisgezin de oulste zoon
meer rechten van zijn vader heeft ontvan
gen dan het jongste kind, is het iu den
Staat gesteld met de verschillende leden
der samenleving.
Daardoor is bet mogelijk dat de eene
kiesrecht bezit en de audere niet. Dat het
al of niet bezitten vau dat recht afhanke
lijk is s/.emaukt van hei aandeel dat men
in 's Rijks directe belastingen betaalt, is
ook zeer begrijpelijk, daar die maatstaf in
een geordendeu Staat den meesten waar
borg van zuiverheid en eerlijkheid ople
vert.
Elke andere maatstaf moge in theorie
schoon klinken, in de practijk is geen betere
bijbaas mogelijk.
Gaan wij na, welke de gevolgen kunnen
eu ztilleu wezen van eene buitengewone
uitbreiding vau het zoogenaamd pays légal
dan zien wij, dat de redenen, welke er voor
zouden kunnen pleiten, geheel in de scha
duw worden gestald door die, welke er tegen
getuigen.
Want klaagt men er nu reeds over, dat
bij de stembus op de kiezers ongeoorloofde
pressie wordt uitgeoefend, daartoe zal men
in verhoogde mate reden hebben, wanneer
het kiesrecht wordt uitgebreid tot de meer
afkaukelijken in de samenleving. Behoeft
het wel nadere aanduidiug, dat over het
algemeen de handwerksman, warneer ook
hij het stemrecht heeft verkregeD, veel meer
geneigdheid zal betoonen om met anderen
mede te stemmen, zouder zich bewust te
Eindelijk was de ballade uit en daalde hij van
zijn voetstuk af, waarop het drietal den weg naar
het boerenhuisje iusloeg. De kleine dikke trippel-
danste over den hobbeligen grond vooruit eu de
twee jeugdige. Baronnen kwamen met groote stap
pen achteraan. Toen zij de achterzijde van het huis
bereikt hadden, knoopte Herr Kopisch puffend
en blazend zijn jasje dicht en trad op Wibbega toe.
Herr Dokter Kopisch, zeide hij zichzelven
voorstellend.
Stibbe Wibbega, antwoordde deze, eveneens
buigend.
Wij zijn verdwaald, mijnheer is hier ook
ergens een hotel, waar wij voor van nacht een
onderkomen kunnen vinden?
De dikke koeterde een taal die Hollandsch moest
verbeelden, maar door Wibbega, omdat hjj zoo
dicht aan de grenzen woonde, vrij wel werd be
grepen. H,ij antwoordde dat het hem voor de rei
zigers speet, maar dat ze ia geen onherbergzamer
oord hadden kunnen verdwalen; hij voegde er
bjj: //willen de heeren mijn nederig dak voor lief
nemen, ik heb tweejgoede bedden tot hun dienst.//
Wel zagen boerderij en omge-ing er niet zeer
aanlokkend uit, maar de voetreizigers waren ver
moeid, d mdaf, uitgeput; zij namen het gastvrije
aanbod van den boer aan en deze spoedde zich
ziju de gescbikste persoon te kiezen, dun
hij, die door zijne maatschappelijke positie
minder afhankelijk is van anderen eu meer
op de hoogte kan zijn van den persoon tot
wiens verkiesing hij medewerkt?
Wij willen geenszins voorbijzien, dat ook
aan bet tegenwoordige kiesstelsel fouten
kleven, en dat ook thans velen zich laten
leiden op stambusterreiu zonder zelf de oogen
flink open te doen. Volmaaktis hier uiets
op de aarde, en dat zal ook wel zoo wezen
met betrekking tot het kiesrecht, geljjk het
in ons Vaderland bestaat.
Doch belangrijke uitbreiding zou ons kies
stelsel er niet op doen verbetereu. Daaren
boven zou eeu zeker element meer op den
voorgrond tredendat tot nu toe nog
weinig invloed kon uitoefenen; wij bedoelen
de sociaal-deniocrat'e.
Mede omdat wij vijanden van do sociaal-
democratie zijn, verlangen wij geeue Uit
breiding vau hot kiesrecht. Hiermede wil
len wjj niet gezegd hebben, dat het meeren-
deel der natie tot de sociaal-democraten
behoort, maar wjj zijn er zeker van, dat
de socialisten zich wel in een bevallig kleed
zouden steken, om de werklieden toch te
verblinden door huu glans eu hunne cau-
didateu bij de stembus te doen zegevieren.
Wij gaan niet mede met de meening vau
den Minister van Btunenlandsche zaken,
die verklaarde, dat ook do minderheden
van ons volk in de Kamer vertegenwoor
digd moeten zijn. Integendeel zjjn wij bet
denkbeeld toegedaan, dat wanneer iemand
voor zich zelf heilig overtuigd is vau het
heilzame dar toepassing zijner beginselen,
dat hjj dan zeer verkeerd zou doen, wau-
neer hij eeu politieken tegenstander ver
kozen wilde zien eu aan diens verkiezing
medewerkte, alleen omdat ook da minder
heden moeten vertegenwoor iigd zijn.
Zoo zoudou wij dan ook nimmer advi-
geeren op eeu sociaal-democraat te stem
men, enkel eu alleen omdat deze staat
kundige richting niet iu evenredigheid van
de andere is vertegenwoordigd.
Daar ook de sociaal-democraten niet op
deze wijs zouden handelen, en al hun best
zouden doen om op de minder ontwikkelde
kiezers te werken, achten wjj uitbreiding
van het kiesrecht iu het nadeel des Vader
lands. Wij hopen daarom, dat deze Regee
ring niet bezw jjke voor eeue op haar uit
geoefende pressie om het kiesrecht belang
rijk uit te breiden of om deu census als
maatstaf van kiesbevoegdheid te doen ver
vallen.
Bjj de uitvaart van het stoffelijk hulsel
vau Prins Boudtwiju van België uit het
paleis van deu Graaf van Vlaanderen werd
het lijk, gedragen door onderofficieren van
verschillende wapens, te voet gevolgd door
deu Koning aan wiens rechterzijde voort
in huis, om voor de ontvangst zijner onverwachte
gaslen, die hem op den voet volgden, inderhaast
nog eenige toebereidselen te maken.
Vrouw Wibbega had de avondpap opgedragen
en noodigde de drie vreemde heeren uit, om toe
te tasten. Toen deze zich om de tafel schaarden,
schoof Herr Kopisch nog twee stoelen voor zijne
gastvrouw en gastheer bjj en wenkte dezen laat
ste naast hem te komen ziiten, hetgeen hjj zonder
complimenten deed. Herr Kopisch, wiens tong
trouwens r.og geen oogenblik had stilgestaan, nam
dadelijk het woord,
Mijnheer W ibbega, begon hij op meesteraeh-
tigen toon, wanneer u riezen rijken bodem be
werkt, delft het ploegijzer u dan soms geene groote
verrassingen op
Nou daar hoef ik u niets van te vertellen,
u zal zelf wel ge/im hebben, dat het eeu gemeen
grondje is! antwoordde Wi ibega, die zjjn geleer
den oudervrager v .1strekt niet begreep, maar blij
was, dat hij iemand had, om eens naar hartelust
te kannen schulden op het ouvruchtbaar plekje
airde, waar bij zooveel jaren in het zweet zjjes
aanScbijns te vergeefs had gezwoegd. //Gemeen 1
herhaalde hij schielijk, //dor en zanderig als
als ik weet het niet, de Sahara is er nog
vruchtbaar bij..
schreed Prins Hendrik van Pruisen, aan
zjjne linkerzijde de Graaf van Vlaanderen en
diens zoonde jonge Prins Albert. Allen
waren ten diepste ontroerd. Op de leden
der Koninklijke familie volgden alle buiten-
landsche PrinseD.
De rouwstoet trok laDgzaam en plechtig
tusschen de en haie opgestelde troepeu voort,
waarachter in dichte rijen een diep bewogen
ontzaglijke menigte stond geschaard. De mu
ziekkorpsen in den stoet speelden treurmu
ziek.
Teil uren trok de stoet de kerk St.Gudule
binnen, waarop de plechtige lijkdienst be
gon, die geleid werd door Z. D. H. den
Aartsbisschop van Machelen, omringd van
zijne Geestelijken in plechtgewaad.
Twintig minuten over twaalven werd het
lijk op de katafalk geplaatst. De stoet nam
daarom in dezelfde orde den terugweg aan.
De Koning, de Graaf van Vlaanderen en
alle Vorsten en Prinsen met hun gevolg
namen bjj het verlaten der kerk plaats in
de voor hen gereed staande rijtuigen.
Dinsdag-middag is aan Prinses Hen
rietta, daartoe voorbereid door d6n huisarts
van deu Graaf van Vlaanderen, Dr. Melis,
het overljjden medegedeeld van haar broeder,
Prin3 Boudewijn. In deu loop van den avond
hebben drie geueesheeren een consult ge
houden en eenstemmig verklaard, dat de
heftige smart der Prinses haar physiekgeen
nadeel heeft bero kkend.
Bij den Rijksdag is van sociaal-de
mocratische zijde een voorstel ingekomen
om den verkoop van geneesmiddelen aan den
Staat te breugeu( Verstaatlichung des Apothe-
kenwesens). De Staat zou dan, door het be
heer der apotheken op zich te nemen, geen
voordeel voor de schatkiit beoogen, maar
alleen de geneesmiddelen goedkooper maken
voor het volk, door ze tegen den kostenden
prjjs te verkoopen. Die wet, zoo wordt be
toogd, is een noodzakelijk gevolg van de
wetten omtrent verzekering tegen ziekten,
ougelukkeu, enz.
De sociaal-democraten zullen dan, zij
't ook op kleine schaal, gelegenheid hebben
hunne droombeelden eens te verwezenlijken.
Er zal teBevljjn een communistisch Kolonie
huis gesticht worden, geheel op democrati-
schen grondslag geschoeid. De voorloopige
bijdragen, waarvoor ingeschreven is, bedra
gen 50,000 mark. Nieuw is het denkbeeld
niet, evenmin als de toepassing ervan, maar
toch is het wel eens aardig, ja het kan
zelfs zeer nuttig zjjn, de heeren aan het
werk te zien. Het eenige dat belangrijk
mag genoemd wordeD, is te weten hoe lang
of liever hoe kort het duren zal, eer de
zaken in het honderd loopen.
De Bondsraad heeft zich verklaard
tegen de wet op de regeling van den arbeid,
zooals die do r eene bizondere commissie
van deu Rijksdag in tweede lezing was
goedgekeurd.
Eergisteren-avond is Windthorst in
Maar toch primitief, viel Herr Kopisch in.
Nou, wat dat betreft, verduiveld primitief,
hoor!
Niet waar?
Dat zou. ik denken 1 riep Wibbega, die
eigenlijk zat te bedenken, wat //primitief# toch
wel kon beteekenen.
Herr Kopisch ging voor een oogenblik van zjjn
eigengemaakt Hollandsch in zjjne moedertaal over
en zeide in onberispelijk Hoogduitsch tot zjjne
twee bedaarde, somber zwjjgende jeugdigen Ba
ronnen
Let op, jonge vrienden, hoe verbazend ont
wikkeld dit schjjnbaar dom boerenvolk is. Wie
zou achter dezen eenvoudigen man in dezen ver
geten uithoek, iemand gezocht hebben, die in de
studie der wetenschappen wellicht zjjn troost, in
elk geval bezigheid voor zijn rusteloos zoekenden
geest en naar kennis dorstend hart heeft gevonden.
Gij hebt hem, zonder weifelen of bedenken, het ge
ologische karakter van dezen oergrond hooren ver-
k aren. 'ils toch een verwonderlijk menschenslag,in
derdaadZiedaar, mijne vrienden, eene omstan
digheid, die mij gewichtig genoeg voorkomt om
er in ons reisjournaal aanteekening van te hou
den.
Wordt vervolgd.)