NIEUWE
m. 1047»
Zondag 8 Fobrnarl 1891.
16de Jaargang.
Een witte raaf.
B UITENL A 1*0.
II. (5lot.)
Zuster Egeria's getijboek.
[[RMT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderljjke nummers0,08
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B TJjR E A TT: St. Janstraat Haarlem.
NHENDBar:
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DEB ADVERTENTIEN.
Van 16 regels80 Cents
Elke regel meerft
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vryda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K. P P E R S k L A U R E Y.
De Katholieken, zoo gaat de Heer Von
Gerlach voort, hebben het zeer goad met
hun geloofsstandpunt en met de belangen
hunner Kerk vereenigbaar gehouden, in het
Pruisische Huis vaa Afgevaardigden voor
de belangen der Evangelische Kerk op te
treden. Zij keurden o. a. de benoeming van
een tweeden Saperiutendent-Generaal voor
de provincie Saksen goed, terwjjl liberale
Protestanten (de synodale Heer Langerhans
aan de spitse) er tegen spraken en er te
genstemden. Zjj zijn ook bereid, het met
den naam Kleist-fiammerstein verbonden
streven, dat de bevrijding der Evangelische
Kerk beoogt, te ondersteunen.
Het komt mij voor een eiseh der gerech
tigheid te zjjD, dat ook wij Protestanten
de hauuenjderKatholieken geheel en al moeten
vrjj maken en dienen to helpen om de laatste
overblijfselen van den cultuurstrijd, treuri
ger gedachtenis, op te ruimen.
Het is in onze dagen waarlijk noodig,
dat wij alle werkelijk Christelijke elemen
ten samenhouden, om de sociale hervorming
op een vreedzamen weg te doen p'aats
vinden. De Protestanten alleen zjju daartoe
zeker niet bjj machte.
Zal echter eene Kerk met volle kracht
en bljjdschap iu den grooten socialen be-
elissingsstrjjd optreden, dau moet zij uiet
in het dwangbuis van de Staatsvoogdjjschap
gekneld of met de ijzeren gewichten vau
eene uitzonderingswet bezwaard zjjn.
Wjj Protestanten zjjn overtuigd, eiken
strjjd slechts dau met het vooruitzicht op
snccès te kunnen aanbinden, wanneer onze
Kerk vrij vau den Staat is. De Kathol iekeu
komen voor deze vrijheid op. Zij zelf hou
den ter bestrijding van de sociaal-democra
tie den ongehiudtrdeu arbeid der Jezuïeten
noodzakelijk. Of zjj dwalen, dat weteD wjj
niet. In elk geval zou ik niet gaarne de
verantwoordelijkheid op mjj nemen, hun
de middelen van zulk een heiligen strjjd
te hebben ontzegd.
De voornaamste eiseh van onzen tijd
voor beide Kerken is niet de wederzijdsche
bestrijding, maar de wederzgdsche wed
strijd en de oorlog tegen het materialisme.
In dezen strjjd moeten beide Zusterkerken
schouder aan schouder staan. Op dit ge
bied kunnen de geloovige Katholiek en de
geloovige Protestant elkander de hand van
het wapenbroederschap reiken.
Ik heb het volle vertrouwen in de Ka
tholieken, dat zg, het gevaar begrjjpende,
*t welk hen van sociaal-democratische zgde
bedreigt, de volle kracht der vrij geworden
Jezuïeten niet tot bekeering der Protestan
ten, maar ter bescherming en bewaking
der Katholieke arbeiders tegen de sociaal
democratische vergiftiging zullen aanweu-
den.
Yoor alles is het noodzakelijk, dat wjj
een vol vertrouwen jegens elkander koeste
reD, wg Protestanten jegens de Katholie-
FEUILLETON.
Zij is dan toch bezwekenP
Ja mevrouw, antwoordde een klein in het
zwart Bekleed heer, zij is dood.
En het testament?
Zal dadeljjk hier geopend worden.
Maar wie is toch die armoedig gekleede
vrouw, die daar achteraf staat?
O, die zal niet veel krjjgen; het is de zuster
van Egeria.
Ei, Anna, dezelfde, die voor een paar jaren
een officier trouwde?
Een ellendigen, armoedigen luitenant! Goede
hemel 1
Ja, ja, het is dezelide.
En ze is onbeschaamd genoeg, zich hier nog
te midden van onze familie te vertooneu, die zjj
heefï onteerd?
Dat s dubbel onbeschaamd, daar zij wel
-weet, dat Egeria nooit veel van haar hield.
Op dit oogenblik naderde Anna. Haar gezicht
ken en dezen jegens ons. Eu die toestand
kan slechts bereikt worden, wanneer elke
Kerk eiken grond van wantrouwen en on
tevredenheid uit den weg ruimt.
Yoor on» Protestanten is het een plicht,
onze genegenheid tot een gemeenschappe-
lyken arbeid tegen den gemeeuschappelg-
kea vgand te laten bljjken door de zwaar
drukkende Jezuïeteuwet, waaronder onze
Zusterkerk gebukt gaat, te doen verdwjj-
neu.
Mochten de Jazoïsteu zich iu de toekomst
ingrepen veroorloven, nu, dan zu'.len de
Eiangelische Kerk eu de Staat wel te rech
ter tijd optreden. De Evangelische Bond
zal immers wel op wacht blijven en beu
met een waakzaam oog gadeslaan en con
troleereu.
In elk geval houd ik de Protestanten
niet gerechtigd op grond van het verleden
der Jezuïeten-Orde eu de vroegere niet te
loochenen buitensporigheden van vele harer
leden, tkaus nog, nu op de Orde als zoo
danig en op da grootare meerderheid barer
leden niets valt aan te merken, alle Jezuïe
ten als burgers tweede klasse te stempelen.
Zg zjjn immers ook Duitschers en Chris
tenen evenals wg. Zoo lang het nog aan
Joden,die op schaamtelooze wijze ons volkuit-
mergelen envergiftigeD,zoo lang het nog aan
anarchisten, die de verdelging van koning
schap, Christendom en maatschappij langs
gewelddadigen weg op hun programma
schrjjven, geoorloofd is, zich iu het onbe
perkte burgerrecht iu Duitschland te ver
heugen, zoo lang zal ik de Jezuïetenwet
als eene door hare opheffing te verzoenen
ongerechtigheid beschouwen.
Zulke slechte volksbedervers als de anar
chisten en de meeste Joden (en vrijmetse
laars bad de Heer Von Gerlach er wel kun
nen bjjvoegeu) ziju toch de Jezuïeten waar-
ljjk niet.
De redactie van »Yo!k» laat zich over
de beschouwingen van den Heer Von Ger
lach niet uit; zjj bepaalt zich tot de Je-
zuïetenvraag eu voegt slechts de volgende
woorden aan het opstel toe: Ofschoon wij
onze tegenovergestelde meening omtrent de
Jezuïeten-quaestie reeds vroeger uitvoerig
hebben medegedeeld, meenden wg toch het
publiceereu van zijn afwjjkend standpunt
aau onze medewerker niet te mogen wei
geren.
Om misvattingen te Toorkomsn, stippen
wjj aan, dat de Heer Yon Gerlach van
Evangelisch-Luthersche confessie is.»
Jl. Woensdag zjjn te Maoage (eene ge
meente iu het kolendistrict, halverwege Ber
gen en Charleroi gelegen) de lotelingen,
voorafgegaau door eea muziekkorps en de
Marseillaise zingende, ter loting opgeko
men. Zjj hadden papieren op hoed of muts
met het opschrift: Weg met de bloedwet!»
en werden wel door 2000 personen verge
zeld. De orde is evenwel niet gestooid.
was bleek; hare schoone oogen vol tranen; kom
mer en hartzeer hadden haar voorhoofd vroeg ge
rimpeld.
Wat wilt gij hier? vroeg de trotsche Me
vrouw De Vieuxbois.
Niets, dan den notaris van mijne zuster
vragen, of ze in hare laatste oogenblikken niet
over mij heeft gesproken
Zoo? Ge meent, ze zon aan u gedacht
hebben, aan u, de schande van ons oudadeljjk
huis
Mjjn man was edel door zijn naam, hernam
Anna; dat heeft hij genoag daardoor bewezen,
dat hij zich voor zjjn vaderland opofferde; zijne
nagedachtenis is mij heilig en waard.
En gij meent, dat gjj ons ook nog waard
moest zjjn, wjjl gjj tegen den wil uws vaders
hebt gehandeld en een huweljjk ingegaan zjjt, dat
uwer onwaardig was?
Daarin was ik schuldig; maar ik heb zoo
veel geweend, zoo veel geleden, dat God mjj die
schuld zal vergever. Eendet gq, als ik, ellende
en jammer, hadt gjj, mevrouw, een kind, welks
toekomst u dag en nacht bezig hield, gjj zoudt
voelen, hoe zwaar ik heb geboet.
Iu den Duit8chen Rijksdag is, bjj de
behandeling van de begrooting van buiteu-
laudsche zakeu, het plan in debat geweest
omtrent het oprichten van een beschermings
korps Schutztruppevoor Oost-Afiika. De
Heer Mirbach noemde Helgoland eene on
voldoende compensatie voor den gebieds-
afstand in Oost-Afrika.
De Rjjkskauselier herinnerde, dat bjj zgn
optreden in de Duitsche belangensfeer een
toestand van oorlog bestond. Den 2en Mei
stelde de Keizer het programma vast, vol
gens hetwelk in zekere gevallen Witu prjjs
gegeven zou kunnen worden, de souverei-
niteitsrechten en het bestuur van het kust
gebied zouden overgaan in handen van het
rijksbestuur en het beschermingskorp» kei
zerlijke troepen zouden zjjn. Eene fout in
de koloniale politiek was dat wjj te veel
hadden genomen. Dat Witu een land was,
geschikt voor akkerbouw, was volkomen
onjuist. Reeds vóór het tractaat werd Witu
beschouwd als een ruilobject. Ook is er ge
zegd dat Prins Von Bismarck in den ge-
biedatoestand niet licht zou hebben toege
stemd; welnu, het zou plichtverzaking ge
weest zijti, iudieo ik mij van de plannen
myns voorgangers niet op de hoogte had
gesteld. In het najaar van 1889 schreef
Prins Von Bismarck: »De Eugelschsn in
Zanzibar ziju voor ons vau meer belang dan
Witu,» zoodat ik dit verwijt stellig afwjj-
zen moet. Sprekende van het verdrag der
Oost-Afrikaansche Maatschappij, zeide Ca-
privi: »Mjjn bloed kookte, als ik letterljjk
in elke paragraaf van het verdrag der
Maatschappij met den Sultan van Zanzibar
vjjf-, zesmaal het woord van des Sultans
vlag las.» Ons streven is om wat wg heb
ben vau de kust uit verder uit te breiden,
en er wordt naar getracht den handel van
Zanzibar af te leiden. Met betrekking tot
den slavenhandel moeten wjj de gevoe'ens
der kustbewoners ontzien. Graaf Soden is
de eeoige, dien wjj daarheen kunnen zen
den; bjj is niet optimistisch gestemd terug
gekeerd, maar gelooft toch iets te kuuneu
tot stand brengen. Voor Wissmauu eu
Emin-Pacha is nog zeer veel ruimte, maar
zij moeteu ondergeschikt bljjven aau Graaf
Soden.
De Rijkskanlelier zeide ten slotte, dat
hg hoopt, dal het Duitsche volk het ver
worvene behouden zal en voordeel daaruit
putten.
Richter zeide, dat bjj het verdrag met
Engeland goedkeurt, maar de beperkingen
door den Rjjkskanselier vermeld, onvoldoende
acht. Het meest bevalt hem, dat Engeland
wordt ontzien. Hjj kan den post echter
Diet goedkeuren. De door Caprivi vermelde
zaak tusscben Wissmau en Emin-Pacha is
nog uiet rjjp ter beslissing. Aan Wissman
heeft men groote resultaten te danken, eD
spreker betreurt het zeer, dat men over
dezen iu het openbaar een zoo ongunstig
oordeel velt.
Vollmer verklaarde zich tegen het plan.
Kardoiff bestreed Richter.
Een gedrag, al» het uwe, kan nooit vergeven,
nooit vergeten worden.
Daar op eens trad de notaris, de Heer Léonsay
binnen.
Verwjjt mevrouw niet iets, dat haar vader
en zuster lang vergeven hebben, sprak hij.
Maar wat heeft zij thans hier te doen
Zjj moet hier zjju, antwoordde de notaris
ernstig; ik heb haar uitdrukkelijk hier ont
boden.
Vervolgens las hjj het testament. Het behelsde,
dat Egeria de Damfreming, die als Abdis in het
klooster gewoond had en gestorven was, had na
gelaten 200,000 fr. in gereed geld, verschillende
juweelen, kleederen en maubelen, die onder zjjne
berusting waren, een landgoed ter waarde van
200,000 fr., en een gebed mboek der H. Mnsgd
Maria. Het testament eindigde met de woorden:
„lk wil en begeer, dat men dit in drie dee-
len verdeele. Het eerste deel zal de 200,000 fr.
bevatten; het tweede mjjn landgoed, de meubelen
en juweelen; en het derde mijn getjjboek. Aan
mjjne zuster Anna heb ik het verdriet vergeven,
dat zjj ons heeft aangedaan; ik had haar reeds
eerder in haar ongeluk bjjgestaan, als ik hare
Op voorstel van de socialistische
leden van den gemeenteraad van Lyon is
besloten voor de toelagen, welke de raads
leden bjj wjjze vau schadeloosstelling uit
de gemeentekas genieten, in plaats vau
10,000 voortaan 50,000 franks uit te
trekken. Het voorstel werd bestreden op
grond dat de gemeentebegrooting met een
tekort sluit, doch dit werd gee .e afdoende
reden geacht om de raadsleden niet wat
ruimer te betalen. De maire heeft nu, bjj
wjjze van protest, verklaard dat bij van
de 21,000 fr., die hem toegelegd worden
voor representatie-kosten, geen centime meer
veikie8t te ontvangen.
Aan vier en dertig Congregatiën inFrauk-
rjjk, die geweigerd hebben de zoo onrecht
vaardige overgangsrechten te betalen, heeft
de Regeering eeue dagvaarding doen toe
komen. Het proces zal den 27n dezer een
aanvang nemen.
Mea verzekert dat het Vaticaan den
Oversteu dezer Congregaties gelast heeft,
alle betaling krachtdadig te weigeren, daar
het by de Fransche Regeeriug zal tusschen-
beide komen. Slechts de Zusterkens der
Armen hebben de geëischte overgangsrechten
betaald.
Men wil, dat Mevrouw Carnot, toen zjj
van deze betaling kennis kreeg, de Overste
der Zusterkens eeue som van vjjftig duizend
franks heeft doen ter hand stellen.
De Fransche Kamer heeft bjj de be
handeling van de fabriekswet besloten, dat
vrouwen eu kinderen beneden de 18 jaren,
die in fabrieken werken, elke week een
vrjjen dag moeten hebben. De Heer De Mun
stelde eeu amendement voor, dat het ,ver-
boden zou zijn vrouwen eu kinderen op
Zon- en feestdagen aan het werk te hou
den eu Mgr. Freppel wilde er bjjvoegen,
dat voor den vrijen dag, welke verleend
zal worden, de Zondag zou aangewezen
worden. Beide amendemeuten werden echter
(als te clerieaal!) verworpen en daarna werd
besloten, gelijk de Regeering voorstelde,
dat vrouwen en kinderen beneden de 18
jaar in elk geval een vrjjen dag in de
week, zonder nadere bepalingen,zou gewaar
borgd worden.
Das wel een rustdag per week, maar
geen Zondagsrust!
Volgens berichten nit Londen is men
daar van meaning eene meening gegrond
op inlichtingen van zeer bevoegde zgde
ontvangen dat Crispi heeft willen vallen
en dat zjjn aftreden in verband staat met
eene politieke comedie, waarvan men bin
nenkort het verloop zal kunnen waarnemen.
De weigering der Engelsche kapitalisten
om het krediet van Italië te hulp te komen
plaatste den Heer Crispi in de noodzake
lijkheid nieuwe belastingen in te voeren,
welke hjj niet kan verkrygen zonder het
Italiaansehe volk het mes op de keel zetten.
En hjj heeft dus eeu voor zich ongunstig
votum uitgelokt, ten einde aau den Koning,
de verbonden mogendheden en aan Italië—
zelf te toonen dat builen hem, Crispi, geen
terugkomst in Frankrjjk slechts vroeger had verno
men. Echter heb ik haai ia mjjn testament oak
bedacht. Mevrouw De Vieuxbois, mijne geachte
nicht, mag eerst een vau de drie gedeelten kie
zen, vervolgens mjjn neef De Vatry, en de rest
blijft voor mijne zuster Anna.
Aha, sprak De Vatry, Egeria was niet alleen
milddadig, maar ook uiterst scherpzinnig.
Mevrouw, nam de notaris ernstig het woord
op, welk deel kiest gij?
De 200,000 fr. in gereed geld.
Hebt gij wel over uwe keuze nagedacht?
Zeer goed.
De notaris zocht medelijden voor Anna op ta
wekken, en zeide:
Mevrouw, gjj zjjt echatrjjk; Anna is arm.
Wilt gjj haar niet hot eerste gedeelte overlaten en
het gebedenboek kiezen, dat een zonderlinge inval
van de afgestorvene aan de beide andere deelen
in waarde gelijk stelt?
Gjj spot zeker, Heer Léonsay, riep de dame.
Gjj moet weiuig scherpzinnigheid hebben, begrjjpt
gij niet, dat Zuster Egeria haar getijboek uit-
drukkeljjk voor Anna bestemde. Kort en goed,
ik bljjf bjj mijne keus. [Slot volgt.)