NIEUWE
l<i». <«40
Vrijdag 13 Februari 1891.
16de Jaargang.
l)c Staat der toekomst.
BUITENLAND.
Eene ontmoeting met een haai.
HilRLIMCH! nillllT.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B IJ R E A TT: St. Janstraat Haarlem
l*jÖNTIENDR4I.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentie n worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vry d a g-a vond voor 6 unr ingewacht.
Uitgever» Kü PFBBÜ b IiAUREY.
Zooals men weet is de Staat der toe
komst» het ideaal waarop de sociaal-de
mocraten wijzen, als men naar hun doel
vraagt. Gaat men echter wat verder op
informatie uit bij die beeren en stelt men
hun de vraag: Hoe zult ge zulk een Staat
inrichten, hoe zult ge daarin huishouden?
dan worden zij al wat kalmer en laten zoo
iets hooren van algemeene verdeeliag van
den arbeid (de arbeid die gedwongen en te
gelijkertijd en dat js bet wonder ook
vrij zal zij'vei deeling van hst kapitaal
enz. enr. Maar dat is slechts eme omschrij
ving van de aan de sociaal-democraten ge
richte vraag, hoe zal uw Staat der toekomst
er uit zitn? Wanneer wij aan een bouw
meester, die een zoo volmaakt mogelijk,
eigenaardig huis wil bouwen, vragen, hoe
het er uit za! zien, daa verlangen wij van
hem, dat bij ons eene juiste schets, eene
teekening levere, die in duidelijke trekken
een begrip, eene voorstelling van het uit
te voeren werk geeft. Maar wat zoudeu we
wel van een architect zeggen, die bet plan
heeft het eenig goede huis te willen bou
wen en die op onze vraag: hoe zal er dat
uitzien?» antwoordt: »Ik gebruik de oude
bouwmaterialen, steenen, kalk, ijzer, hout
enz. niet meer; ik bouw met lucht, water
eu licht, de kostbaarste huizen dezer we
reld.» Wij zouden dien schalkscnen Douw-
meester eens verwonderd aauz'en en aan
krankzinnigengestichten denken, waar ieder
naar zijn wil keizer of koning is. Zoo
schijnt ons ook de leer van den socialisti-
schen Slaat der toekomst toe. Men zegt,
dat meu een gebouw wil oprichten, dat
geheel eu al afwijkt van dat de tot dusver
in gebruik zijnde bouwmethode, waarbij de
onde materia'en a's standen, kapiiaal eu
persoonlijke verdiensten niet gebruikt wor
den, in welker plaats men echter zak. n zal
nemen, die als licht en lucht voor den ge
wonen mensch met tastbaar zijn. Maar op
welke wijze het gebouw met deze nieuwe
stoffen zal geconstrueerd worden, daarover
bewaieu de leiders der sociaal-democratie
het diepste zwijgen. De vraag van den Staat
der toekomst heeft de sociail-democraten
steeds in de grootste verlegenheid gebracht
en vermits de sociale quaestie in dezen zin
eenvoudig onoplosbaar is, zal zij ook steeds
den scherpen hoek vormen, aan welken ie
der arbeider, die nog eeuig gezond men-
schenverstand bezit, zich zal stooten en ver
wonden.
Nu zou men wel kunnen zeggen, ja de
sociaal-democraten hebben wel gezonde her
vormende ideeën, maar zij verstaan de kunst
niet ze tot een systeem te vormen, bet ont
breekt hun aan organiseerende krachteD.
Hij echter, die zoo spreekt, kent de ge
schiedenis niet der sociaal-democratie. Het
socialisme heeft ook zijne practici gehad,
mannen, die in een aanval van enthusiasme
voor de socialistische ideeën geld noch moeite
hebben gespaard, om aan de wereld het
FEÜILLE'T O N.
(uit een reisverhaal
Veertig jaren geleden bestond het W est-Indi—
sche eskader uit zeilfregatten en brikkenen .liet
uit sehroefschepen zoo als nu. In die dagen
hingen de officieren geheel en al van hunne zee
manschap af.
In dien tjjd, waarvan ik spreek, diende ik als
adelborst asn boord van Harer Majesteits oor
logssloep //H.//,een der schoonste an de brikken
van zestien stukken, welke sir William Symons
in ds vaart had gebracht. Ik ken geen aange
namer gevoel dan officier van de wscht te zijn
aan boord van een oorlogsbrik, den wind snij
dende, terwijl de boot haar negen of tien knoopea
afle»t, en over het water schuift even als een
zwaan, terwijl zij het schuim tot aan de toppen
harer masten doet opspatten; of ook soms met
haar scherpen boeg onder een weerstrevende golf
duikt en de vlokken recht uit naar het halfdek
model van een socialistisehen toekomststaat
te geven.
Deze mislukte socialistische ondernemin
gen zijn trouwens veel te weinig bekend.
Eu toch zou de keunis van het ellendige
lot van zulke socialistische ondernemingen
een voortreffelijk bewijs zijn voor de on
uitvoerbaarheid der sociaal-democratische
plannen. Wij zulle» enkele proeven in deze
richting genomen vermelden als een af
schrikwekkend en waarschuwend voorbeeld
voor hen, die lust gevoelen zelf een sociaal-
democratischen toekomststaat te helpen vor
men, ter latring voor hen, wie de socialis
tische muziek in da ooren klinkt.
Eene tamelijk uitvoerige geschiedenis van
het socialisme, dat met het communisme in
dezen of genen vorm denzelfden naam draagt,
heeft Heinrich Semmler geschreven, die zijn
werk met deza inleidende woorden begmt:
»De VereenigdeS aten van Noord-Amerika
zijn sinds hunne onafhauke'ijkheid een la
boratorium geweest, waarin socialistische
en communistische proeven van allerlei aard
zijn genomen.» De beweging, welke Maix
en Lassalla in Duitsehland in 't aanzijn
hebben geroepen, werd in Amerika reeds
van het jaar 1824 ten tooneele gebracht
door Owen en Fourier. In 1824 stichtte
Ovveu zijne socialistische kolonie te New-
Harmony, waar zich 900 met zij: e ideeëu
dwepeude aanhangers op een stuk land van
30,000 acres vestigden. De kolome bestond
drie jaar en ging ten slotte, na groote
offers, te gronde. Waar Owen eerlijkheid
zocht, vond bij oneerlijkheid; waar bij vlijt
verlangde zag hjj luiheid; waar bjj een
streven naar kennis wilde eischen, stiet hij
op belangeloosheid. De zaak is gemakke
lijk te verklaren. Mea had den lieden bet
groote belang voor zich zelven eu hunne
familie te zorgen ontnomen, de eene steunde
op den andere en zoo werd de kleine so
cialistische Staat sp odig aan zijn lot over
gelaten.
Deze eerste mislukte proef schrikte ech
ter niet af; er vormden zich nog meerdere
koloniëa volgens Owens systeem, maar om
evea spoedig, tengevolge van ontevreden
heid, te gronde te gaan. Fraucisca Wright,
eene ijverige aanhangster der socialistische
ideeëu, kwam ten slotte tot de conclusie:
»Een communistische Staat of gemeente
kan dan slechts bestaan en bloeien, als
hunne leden hoogere wezens ziju.c
De beweging, door Owen in 't aanzijn
geroepen, duurde tot bet jaar 1832 om
voor eene nieuwe socialistische dweperij van
Fourier plaats te maken. Fourier vas een
kantoorbediende te Marseille, het j roefveld
was wederom Amerika,
Hetgeen de hedendaagsche socialisten
verkondiger,: gemeenschappelijke huishou
ding, verdeeling van den bodem eu van den
arbe'd, dat was ook zijn stelsel. De koloniën
kwamen bij dozijnen te voorschijn, om spoe
dig weer roemloos te verdwijnen. De bewe
ging echter duurde voort, steeds wilden
anderen hun heil in den Staat der toekomst
jaagt, terwijl zij het achterschip een schok geeft,
alsof het een levend wezen was, en zich vroolijk
maakt over de lieden van het voorschip, die zij
een nat pak bezorgt.
Wij brachten vroolijk den tijd door op de
//Hen bezochten elk hoekje en eiken
sluipgang; somtijds liepen wij de golf van Mexico
af; dan weer stuurden wij tusschen de zandbanken
in het Bahama kanaal, of zetten het op een tocht
naar de heerljjke Beneden-den-winds-eilandeo.
Wjj stonden onder het commando van een zeer
bekwaam officier, die door vele en gestadige oefe
ning, ons schip don naam deed krijgen, dat het
de vlugste zeiler was van al de schepen van
het eskader; doch, zooals het daarbij gewoonlijk
gaat, wij waren al zeer ongelukkig in het verlies
van manschap; verscheidene onzer lieden vielen
over boord.
Ik, een zeer bekwaam zwemmer, was meer dan
eens gelukkig genoeg, manschappen te redden,
die in vervulling van hun p'icht op het dek,
over boord sloegen, en het was ook bij zulk
eene gelegenheid dat ik de volgende ontmoeting
had.
Wjj hadden eenigen tjjd gekruist op slaven-
viuden, steeds trokken anderen heen, ver
speelden hun geld en hunne kracht en keer
den arm en troosteloos terug.
Dit ie in korte trekken de geschiedenis
van het Amerikaansche socialisme, dat de
grootste overeenkomst heeft met het Euro-
peescbe, 't welk de wereld met zjjn Staat
der toekomst wil gelukkig maken. Aan
het Europeesche socialisme ontbreken ech
ter nog alle vormen en inrichtingen, het
is Dief zoo eerlijk als het afgedankte Ame
rikaansche, dat tenminste getracht heeft
een socialistischen Staat te doen verrijzen
terwijl het Europaesche zelf de proef zijner
onhoudbare theorieën afwijst. Zoo dikwjjls
de vraag om verklaring van de nieuwe
wereldorde gesteld wordt, heeft men haar
met holle phraseD, dikwjjls zelfs met grof
heid beantwoord.
Te Weenen woont een geleerde, die als
staathuishoudkundige een tameljjk goedeu
naam heeft, maar ook als een groot dwe
per bekend staat. Deze geleerde, Dr. Hertska
is zijn naam, openbaarde kort geleden het
plan, een «Vrijlandte stichten. Hjj wil
in een vruchtbaar en gezond deel van Oost-
Afrika eene kolonie stichteD, waarin men
geheel en al volgens de staathuishoudkun
dige beginselen der wetenschappelijke soci
aal-democratie* zal leveD. Hjj zegt den
steun van groote bankiers te genieten en
hoopt zijn »Viijland« binnen korteu tjjd
te opeuen.
Nu zou men toch meenen, dat de soci
aal-democraten dit plan met vreugde zouden
begroeten. Het geeft hun immers de schoon
ste gelegenheid hunne tegenstanders te be-
wjjzen hoe onrechtvaardig* het oordeel van
dezen is, dat de sociaal-democratische Staat
der toekomst niet kan bestaan. Het tegen
deel echter is waar. Nauwelijks hebben de
leiders der sociaal-democratie van Vrjjlaad*
gehoord of zij vallen het denkbeeld aan.
Het Duitsche centraalorgaan Vorwiirts Ber
liner Vol.lcsblatt) schrijft er een hoofdartikel
over en laat ernstige waarschuwingen om
trent Vrijland» hooren. Er ziju reeds,
zegt dit blad, talrijke koloniëa op verschil-
leude plaatsen gesticht, maar zjj zjjn alle
wederom opgeheven. De meeste zjjn ver
dwenen wegens gebrek aan kapitaal, uit
gebrek aan ondervinding, uit gebrek aan
eenbeid der leden, en ook »Vrjjlaudc zal
in bun noodlot deelen. En waarom dan?
Geld is immers zooals Dr. Hertzka zegt
genoeg voorhanden, 't zon dus het gebrek
aan ondervinding en gemis aau eenheid
der leden zpn, die »Vrjjlands« ondergang
zullen bewerkstelligen. Het zelfde gebrek
aan ondervinding zal ook in onze heden
daagsche socialistische hoofden worden ge-
venden, als zij hun Slaat der toekomst
gaan oprichten eu aan de noodige ODeen-
nigheid zal het ook niet ontbrekeD. Ea
toch beweren zjj, dat het socialisme vol
gens hun stelsel uitvoerbaar is, dat de so
ciaal-democratie de toekomst heeft en aan
de menschen het langverwachte geluk zal
brengen. Waarom zou Vrijland* niet kun-
halers aan de zuidkust van Cuba; doch daar eeni
gen onzer door de gele koorts werden aangetast,
verlieten wij op zekeren morgen San Yago de
Cuba, koers zettende naar Port Royal, Jamaica.
Dien avond na zonsondergang, nadat de gewone
osfoningen in het reven der zeilen waren afge-
loopen, werden alle mogelijke zeilen bijgezet, be
neden en boven, en met eeu stevigen bries liep
de brik wel twaalf knoopen.
Een der matrozen in den grooten mast was in
het want gebleven, om een karrewei te doen en
keerde ju;st tot het touwwerk terug, toen hjj,
door het een of ander toeval zijn evenwicht ver
loor, in zijn val de marszeilra overhaalde en
over oord tuimelde. Ik stond op het achterdek
en schreeuwde onmiddellijk toen ik hem vallen
zag: //man over boord! en terwjjl ik mjjn jas
uittrok, sprong ik over de borstwering hem na.
Door de ontstuimigheid van mjjn sprong bleef
ik eenig'i ooganblikken onder water, doch toen ik
weer de oppervlakte bereikte, zag ik den dren
keling niet ver van mij, juist toen hjj begon to
zinken. Met inspanning van alle krachten deed
ik eenige slagen, waardoor ik in een oogwenk
de plaats bereikte, waar hjj was verdwenen, en
neu bloeien? Het eenige juiste antwoord
op deze vraag is, omdat de sociaal-demo
cratische toekomst-plannen onuitvoerbaar
zijn en de leiders vreezeu, dat den arbei
ders de schillen van de oogen zullen val
len wanneer het geprojecteerde »Vrjjland«
te gronde gaat.
De proef van »Vrjj!aud«, werd zjj door
Dr. Hertzka genomen, zou voor ods een
nieuw wapen in de hand worden om de
onhoudbaarheid van de socialistische theo
rieën opnieuw te bewjjzen-
De tegenstand der sociaal-democratische
leiders tegen zulk eene proef, die toch in
het belang van hun ideaal is, toont duide-
Ijjk dat hun gansche voorgespiegelde toe
komststaat slechts huichelarij is om licht-
geloovigen in hunDe netten te lokken. En
daarom roepen wjj allen toe, die aan de
gevaren van bet socialisme zijn blootgesteld:
Leert ze kennen en dan zult ge u van hen
afwenden. Bestudeert hunne geschiedenis en
gij zult zien, hoe onhoudbaar hun stelsel
is. Outdoe het socialisme van zjjn masker
en van zijue holle phrasen, wat bljjft er
dan auders over dan eene caricatuur, die
er op uit is de menschen tot revolutie aau
te zetten en in eene ellende te storten, waar-
nit zjj zich, door gebrek aan moreele kracht,
niet kunnen verheffen.
De leden van de joDge socialistische garde
in België hebben alle jongelieden, die deel
nemen of deelgenomen hebben aan de loting,
uitgenoodigd tot het bjjwonen eener verga
dering, ten einde een manifest tegen de
plaatsvervanging uit te lokkeo.
De militaire enquête over de ongere
geldheden der miliciens, wordt ernstig voort
gezet en zal waarscbjjnljjk Vrjjdag zjjn ge-
eindiard.
Reeds eenigen tijd geleden is er sprake
geweest van een verbod, hetwelk zou wor
den uitgevaardigd op het maken, verkoopen
en bet te koop aanbieden van toestellen ter
vervaardiging van kunstmatige koffieboo-
nen. Thans is bet daartoe strekkend keizer-
Ijjk besluit verschenen en aan den Rjjksdag
medegedeeld. Het is gegrond op de wet be
treffende de voedingsmiddelen, die in art. 6
bepaalt, dat bjj Keizerljjk besluit onder goed
keuring van den Bondsraad kan worden
verboden bet maken, verkoopen en te koop
aanbieden vau voorwerpen, die bestemd zjjn
ter vervalsching van levensmiddelen. De
koffiebooneD, die door middel der bovenge
noemde toestellen worden vervaardigd,
zoo wordt in de to dichting aangevoerd,
bestaan uit stoffen van uiterst geringe waarde
en gdyken ten volle op natnurljjke kofBe-
boonen. Wegens haar smaak en hare wer
king zjjn ze niet geschikt om op zich zelve
als koffie te worden gebruiktzjj kunnen
dus niet als een surrogaat van koffie wor
den beschouwd, en wel zooveel te minder
doordien zjj bestemd ziju om met natuur
lijke kolfitboonen vermengd in den handel
ik zag hem langzaam onder mjj wegzinken. In
een omzien dook ik onder, pakte hem bjj het haar,
en bracht hem] weer boven water.
In tusschen was de brik wel twee mijlen van
ons weggestevend, want hoewel de zeilen dadeljjk
waren ingehaald en het schip naar den wind was
gekeerd, zoo spoedig menschelijke handen daartoe
in staat waren, voerde de snelheid, waarmee zjj
op het oogenblik van het ongeval voortliep, haar
spoedig ver van ons heen.
Ik zag dat de arme jongen geheel bewusteloos
was, en daar zjjn rechterarm slsp hing, maakte
ik daaruit op, dat hij dien in zijn val gebroken
had, hetgeen dan ook later het geval bleek te
zjjn. Ik hield bem dus slechts aan éen arm vast,
terwjjl ik mjj met den anderen boren water
hield, en rondstarende, zag ik den reddingsboei
niet ver van ons drjjven; ik pakte hem nu stevig
bjj het haar, zwom er heen, en toen ik haar
bereikt had, sjorde ik mjjn ongelukkigen makker
zoo goed mogelijk daaraan vast, door middel van
een der touwen, wel zorg dragende, dat hjj zijn
hoofd boven water hield.
(Slot volj/t.)
