NIEUWE
No» 1650»
Zondag 15 Februari 189!.
16de Jaargang.
De sociale beteekenis der
kloosters,
BUITENLAND'
Eene ontmoeting met een haai.
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 8 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BIT RE A TT: St. Janstraat Haarlem
HNTJENDKAF
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Yan 16 regels80 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en Vryda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KüFFERS Sr LAUKEï.
Schibr 'dagelijks kan men in liberale,
mafonuieke nieuwsbladen en in audere ge
schriften de laagste en meest trouwelooze
aanvallen lezen tegen de Katholieke Orden
en kloosters. Men schaamt zich niet de
grofste leugentaal te verkondigen en door
alle mogeljjke middelen de onwetenden te
gen de geestelijke genootschappen op te hit
sen. Ook de wèrkdadigheid van de kloosters
in de middeleeuwen wordt op even onware
als hatelijke wijze voorgesteld.
Tegenover deze door hartstochtelijke partij
digheid zich kenschetsende behandeling der
geschiedenis, verbljjdt bet ons het oordeel
te kunnen stellen van een der uitstekendste
geschiedkundigen van Engeland,de beroemde
H. M. Hyndman. In zijn door de wetea-
schappelijke critiek alom als uitmuntend
geschreven werk The historical basis of
socialisme in Engeland,» behandelt de schrij
ver de geschiedenis der Engelsche staathuis
houdkunde in de middeleeuwen; ook schetst
bij den tijd van het einde der veertiende
tot aan het begin der zestiende eeuw.
De landbouwende bevolking van Enge
land bestond, volgens hem, toenmaals uit
kleiue welgestelde boeren, die slechts voor
hun eigen gebruik, niet voor de markt pro
duceerden. In de steden bloeide de kleine
industrie. De arbeiders hadden zonder uit
zondering het vooruitzicht, zelfstaudig te
worden; door hun aandeel in het ge
meenteland, door het bezit van een eigen
kleinen akker en van eeuig vee waren zij
bovendien in staat, aan onbillijke eischen
van hunne heeren en meesters langer weer
stand te kunnen aanbieden, terwpl onze
hedeudaagsche arbeiders zouder economi
sche reserve zijn en daardoor aan eiken
eisch der werkgevers moeten toegeven om
in de behoelten van zich zeiven en van
hunne gezinnen te kunnen voorzien.
Met de zestiende eeuw, schijnbaar eender
glansrijkste tijdperken der Engelsche ge
schiedenis, begiut voor Hyndman de slechte
tjjd.»
Te midden van het middeleeuwsche eco
nomische leven van Engeland bekleedden de
kloosters en hunne wtrkdadigheid eene voor
name plaats.
In dien tpd, zegt Hyndman, hield men
een geheel en al ingetogen of een aan uit
sluitend uit goede, weldadige werken ge-
wpd leven nog niet voor een bewijs van
eene halve of volkomene dwaasheid. In elk
geval kwamen uit deze luiaards» geene
andere luiaards voort en hunne goederen
vielen aan de algemeeue kerkgoederen ten
deel. De verhandelingen op het Concilie
van Lateranen in 1179 bewijzen ous ech
ter, dat de Ordeusgeestelpken zelf de hand
legden aau de bewerking hunner akkers.
Toen de Aartsbisschop van Canterbury,
Mgr. Boeket, tpdens den oogsttijd een kloos
ter bezocht, schaamde hp zich niet zeifin
het veld te arbeideD. De bij den landbouw
noodige ambachten werden eveneens door
FE UIL L E T O N.
(uit ben keisveehaal.)
Vervolg en slot.)
Hij kwam nu weer bij, en ik begreep, dat als
men ons van de brik maar in 't oog kre®8. er
spoedig booten naar ons zouden worden afgelaten;
de kansen schenen ons echter alles behalve gun
stig, want de booten roeiden naar alle kanten
behalve naar den onzen. Eensklaps bespeurde ik,
slechts eenige ellen van ons verwijderd, een
voorwerp, dat mij van angst de haren te berge
deed reizen, namelijk de rugvinnen van een
monsterhaai.
Langzaam naderde het ondier, totdat ik duide-
ljjk kon onderscheiden, dat het een der groot
sten van zijne soort was. Hij wiide klaarblijkelijk
eerst de plaats verkennen, en toen hij nog slechts
vjjf ellen van ons verwijderd was, begon hjj lang
de Monniken beoefeud. Gedureude de Sak
sische regteringsperiode leerde iedere Mon
nik een ambacht en was hp verplicht dit
in zjjne vrpe uren uit te oefenen. Zoo wordt
ons bericht, dat de heilige Dunstan een
uitstekend smid is geweest en Beda meldt,
dat de Abt van Weremouth zijne Monni
ken bjj het landbouwbedrijf flink ter zijde
stond, vermits hp hst graan bewerkte en on
derscheidene landbouwgereedschappen ver
vaardigde. Inderdaad, zegt Beda, ik ben
volkomen overtuigd,dat de geestelijke grond
eigenaar veel meer tot de volkswelvaart
bjj bracht, dan de adellijke. De Abten waren
milde en toegevende grondbezitters.
Om een denkbeeld van de sociale fuuc-
tiën der Ordensgeestelijkeu te verkrpgen,
zegt Hyndman, zullen wij Professor Theo
bald Rogers laten spreken, de type van
een uatiouaal-economische burger, vol bit
teren haat tegen de Katholieke Kerk en
gekaut tegen alle maatschappelijke en gods
dienstige vormen, dia uiet de opperheer
schappij van den haudol beguustigen.
De kloosters, aldus verklaart Rogers, wa
ren de herbergen der middeleeuwen. Zij
zorgden ook op uitgebreide schaal voor al
hetgeen later aan de parochiale armenzorg
werd opgedragen. Vele kloosters vervulden
gewichtige rollen iu de volkseconomie van
dien tpd. Zp onderhielden studenten aan
de hoogescbolen. De kloostervrouwen waren
dikwpls zeer bedreven in de geneeskunde
en genazen zoowel menschen als vee. Da
wallen en tuinen van het vrouwenklooster
van Godstown zijn nog vol van iu 'i wild
groeiende Aristolochia, een geneeskruid in
de oude geneeskunde, 't welk oorsproukelpk
door de Nonnen werd gekweekt.
Het was in het belang der kloosters,
welker bezittingen dikwerf zeer verspreid
lagen, de middelen van verkeer iu een goe
den staat te houden en vermits zij residee-
reude grondeigenaars waren en consumenten
van hunne eigene marktproducten, waren
zp verplicht, de straten en wegen iu een
goeden toestaud te houden.
Het wordt hoog tpd, aldus gaat Hyud-
mau voort, dat zonder eeuig vooroordeel
de onzin uit de wereld verdreven wordt,
die door mannen, welke belang hebben aau
de verguizing der waarheid, aan de wereld
hebben verkondigd. Het is niet waar dat
de Monniken- en Nonnenkloosters en Ab-
dpen de asielen waren van het zedelijk be
derf en van alle liederlijkheid; het is niet
waar, dat de belangrpke inkomsten der
Geeste'pkhe d en der kloosterlingen in uit
spattingen werden verkwist.
De kloosters deden ook veel meer voor
het onderwijs, dan in den regel wordt aan
genomen. Zij zorgden voor lager en ook
voor hooger onderwps. Wat zou Oxford
zijn zouder de groote vrijgevigheid van Ab
ten, Monniken en Nonnen? Veertien van
zijne beste colleges werden door Geestelp-
ken en kloosterlingen gesticht, voorname-
Ipk ten dienste der kinderen van de lagere
standen. Onze edele Auglikaansche Kerk
heeft deze heerlpke inrichtingen ten voor-
deele van het middelbaar en hooger ouder-
zaam in een cirkel te zwemmen, doch al nader
en nader, tot dat ik duidelijk zjjne afgrijselijke
oogen kon onderscheiden, die den haai het voor
komen geven van de persoonlijke duivelsche
kwaadaardigheid.
Half verscholen onder de vooruitstekende krin
gen glinsterden de kleine groene oogen met zulk
eene buitengewone uitdrukking van haat,zulk eeue
gloeiende kwaadaardigheid, zulk een mengsel van
vijandelijke zegepraal, gerustheid, kalmte, kwaad
willigheid, dat geen ander gezicht, dat mij ooit
onder de oogen kwam, er mee kan vergeleken
worden.
Wetende dat het ondier even lafhaftig als
wreedaardig is, begon ik zooveel ik kon met mijne
voeten om rujj heen te slaan en te plassen. Dit
had het gewenschte gevolg en met een zijdeling-
sche kronkeling van zjjn geduchten staart schoot
hij we8 611 verdween voor het oogenblik. Opnieuw
zag ik uit naar booten, doch bespeurde nog niet
het minste teeken dat wij werden gezien.
De duisternis begon reeds te vallen er is op
die hoogte geene schemering en ik zag weinig
wijs zich toegeeigeud. Tot zoover Hyndman.
Het doet ons goed in onzen veelbewogen
tpd, waarin de vooroordeelen en de leugens
ten aanzien der kloosters wordeu opgewarmd,
de getuigen van den genialen Eugelschen
historicus, die tot de socialistische partjj
behoort, te kunnen publiceeren. Ook in onze
dagen hebben de kloosters eene groote taak,
evenals in de middeleeuwen te vervullen.
Da uiterlpke vorm dezer taak is eene andere
dan in de dagen van den bloei der Chris-
telpke beschaving, de geest der taak is
echter dezelfde gebleven. Onze ongeloovige,
ongodsdienstige tpd heeft de biddende stan
den vergeten. Wiileu de moderne volken
eeht6r niet de prooi der materialistische ge
notzucht worden, dan moet het gebed en
do menschen welke er zich aau wpden, we
derom iu eere worden gehouden; zoo niet
dan gaat de gansche maatschappij te gronde.
Ten slotte nog eene opmerking. Het is
uiet het gebed alleen, waarmede de Orden
en kloosters de tegenwoordige maatschappij
van ouschatbareu dienst zijn; het is vooral
bet voorbeeld der verzaking van de mate-
riëele goederen, het is de algeheele toewp-
diug van den persoon ten dienste van de
lpdende en hulpbehoevende menscbheid,
het leven voor allen, 't geen alles door de
gelofte der kuischheid, der gehoorzaamheid
en der persoonlpke armoede mogelpk is en
wordt bewerkt.
Dat dan de leugentaal der goddeloozen
verstomme en aan de kloosterlingen die
eikenniug en waardeering worde geschon
ken waarop zij door hun Gode welgeval-
ligeu en verbeven arbeid in zoo hooge mate
en op zoo rechtmatige wpzo mogen aau-
spraak maken.
Dezen herfst zal te Keulen eene algemeene
Vergadering van Presidenten eu vice-Pre-
sideuten der St. Jozefs Gezellenvereeni-
giDgen worden gehoudeD. Bij deze gelegen
heid zal Monseigneur Scbiiffer zijn 25-jarig
jubileum a's Presideut-Generaal der Gezel-
lenvereenigiug vieren. De beide oud-Presi
denten, die het tot de Bisschoppelijke waar
digheid brachten, de Vorst Bisschop van
Weenen, Monseigneur Gruseha eu Dr. Wahl,
Apostolisch Vicaris van Saksen, zullen de
bijeenkomst met hunne tegenwoordigheid
vereeren.
Bij het Pruisische Huis van Afge
vaardigden is een wetsontwerp ingekomen
tot uitbreiding vau bet net der Staats
spoorwegen. De R-geering vraagt machti
ging tot de uitgifte eener leening van
145 537 000 Mark.
In den Rpksdag is behandeld het
voorstel-Siöcker, betreffende de werking der
zendingsgenootschappen in de Duitsche ko-
loniëu. Geljjk men weet, heeft hp altoos
bezwaar er tegen gebad dat zendelingen
van verschillende kerkgenootschappen in
een en hetzelfde district werkzaam waren,
en daarom verlaugde bp dienaangaande re
geling. Nadat Wiudthorst bad betoogd, dat
de zendinggenootschappen daarin behooren
of geen hoop een jjselijken dood iu de kaken
van het monster te ontgaan, daar ik maar al te
wel wist, dat het zich niet ver af bevond. Eens
klaps trok een kreet van ontzetting van mijn
makker, die weer geheel tot bezinning was ge
komen, mijne aandacht en zag ik onzen gevreesden
vijand snel naderen.
Ditmaal scheen hjj vast besloten zich niet te
laten afschrikken, maar kwam recht op ons af.
Alweer ging ik op mijn rug liggen, en plaste
en spartelde uit al mijne macht, hetgeen weer
ten gevolge had dat hij schrikte, want hjj zwom
vlak onder ons door en verdween opnieuw. Na
eeu korte, doeh vurige ontboezeming van dank
baarheid, zag ik opnieuw naar de booten uit, en
bemerkte, met een gevoel dat zich door geen pen
laat beschrijven, dst men ons eindelijk in het
gezicht had, en dat een der sloepen uit alle macht
naar ons kwam toeroeien. Doch juist toen zjj
aankwam, was het gevaar waarin wij verkeerden
ten top gestegen, want de haai werd nu vergezeld
door een tweeden, en beide kruiston slechts op
eenige ellen afstauds in een cirkel om ons heen.
vrp te blijven, heeft Stöcker zpn voorstel
ingetrokken.
Tusschen de Nordd. Allg. Zeitung en de
Hamburger Nachrichten, Von Bismarck's lgf-
blad, wordt nog steeds levendig geredetwist
over Duitscblands vroegere en tegenwoor
dige buiteulaudsche staatknude. Be Nach
richten betoogen ongeveer dat Italië's ver
houding tot den drievoudigen bond in sterke
mate afhangt van de goede betrekkingen
tusschen Duitschland en Engeland, maar
dat Duitschland onpractisch te werk gaat,
wanneer het Engeland al te pverig te ge-
moet komt. De Aordd. Allg. zegt, dat
spijtige aanvallen op de tegenwoordige bui
teulaudsche politiek niets beteekenen, en
dat de Nachrichten d. w. z. Von Bismarck
geene stof voor zakelpke critiek meer
voorbanden hebben.
De Ierscbe Afgevaardigden O'Biiea
en Dillon hebben een manifest opgesteld,
waarin zp betreuren, dat de overeenstem
ming, die door de groote meerderheid van
hut volk en der Afgevaardigden werd ge-
weuscht, niet is kunnen tot stand komen
ten gevolge van personeele vpandigheden
en heftige geschillen over de quaestie van
vorm. O'Brien ea Dillon wilden aan dien
twist geen deel nemen en zpn naar Enge
land vertrokken om de gevangenisstraf, tot
welke zp zpu veroordeeld, te ondergaan.
Zij werden te Folkestone in hechtenis
genomen.
De armoede te Parps.
Tweeduizend negenhonderd vijfenzestig
personen, waaronder honderd vpfenzestig
vrouwen en kindereu, zijn in het toevluchts
oord voor behoeftigen in het gebouw van
Vrpe Kunsten gisteren-nacht opgenomen.
Des ochtends werd aan de ongelukkigen
soep verstrekt.
De gla-blazers te Lyon hebben hunne
patroons doen weten, dat zp nog veertien
dagen zullen werken eu daarna bet werk
staken als hunue eischeu niet worden inge
willigd.
Weer is tot de Fransche werklieden
eeue oproeping gericht om den lsten Mei
op groote schaal te manifesteeren. De op
roeping is uitgegaan van den zoogenaam-
den Raad van de werklieden-partp. De
wettige werkdag van acht uren, die het
onuiiddellpk doel der manifestatie is, wordt
iu bet stuk gezegd, is slechts eene eerste
stap tot volledige vipmaking van den arbeid
en de arbeiders. Aau heftige uitdrukkingen
ontbreekt het verder uiet.
Tweeduizend werklieden aan de dok
keu te Liverpool hebben het werk gestaakt
tan gevolge van een verbod, waarbp hen
ontzegd werd de ouderscbeidingsteekenen
van een arbeidersverbond te dragen. Er
loopt een gerucht dat de vereenigingen van
vuurstokers op zeeschepen zich voor eene
algemeene werkstaking hebben verklaard.
De Engelsche Regeering wordt in het
Lagerhuis geïuterpelleerd over bare rol bp
de terugzending van bet adres ten gunste
van de joden door Rusland.
Het heet, dat het Italiaansche Mi
nisterie 10 a II millioen zal bezuinigen
Mijne krachten zouden mjj welhaast begeven,
en ik wist, dat, hield ik eenmaal op met plassen,
het met ons was gedaan. Mjjn makker was geheel
krachteloos. Ik ging nochtans voort met spartelen
en plonsen, terwij de vraatzieke monsters hun
cirkelvormigen weg voortzetten en nu eens op
dan weer onderdoken, om aan de tegenoverge
stelde zjjde weer boven water te schieten; doch
de s'oep kwam in allerjjl aanroeieu, en toen de
mannen aan boord gewaar werden wat er gaande
was, spanden zij hunne uiterste krachten in.
Toen de boot ons naderde, haalden de roeiers
hunne riemen in en begonnen zjj het water te
klieven met hunne bootshaken. Dit was het laatste
wat ik zag. Mijne krachten begaven mij, want
toen ik m jjne oogen opende, lag ik veilig in mjjne
hangmat aan boord van. da brik. Eene goede
nachtrust herstelde mij weer, doch hoewel ik sedert
meuigen haai heb oDtmoet, kan ik er nooit naar
zien zonder als het ware mjjn bloed in mijne
aderen te voelen verstijven.
Ik hoorde dat men mijn makker ook, maar met
nog grooter moeite dan mij, had gered.
