NIEUWE
"buitenland
1*0. 1662.
Zondag 15 Maart 1891.
16de Jaargang.
Een Onderwijsbelaiig.
De duif der Voorzienigheid.
AARLE1WMB1
ABONNEMENTSPRIJS
Pei 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjut
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem
AQITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Tan 16 regels.30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag-
en Vrgda g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: KÜPP1H8& hAUREÏ.
Voor eenige dagen werd door de hier te
lande verschijnende bladen het feit wereld-
kuudig gemaakt, dat zich te Amsterdam had
gevormd een sociaal-democratische Ouder
wij/.ersvereeuiging, we'.ke er ook een eigen
orgaaa op nahield.
In hoeverre dit feit nu geheel waar is
of uiet, weoschen wij niet aan een onder
zoek te ouderwerpen, doch in geen geval
is het aaa twijfel oudeihivlg, dat er in ons
goede vaderland aan de Openb tre School
onderwijzers werizaam zjjn, die er zich op
beroemen tot de sociaal-democratische rich
ting te behooren.
Wij noemen het niet slechts betreurens
waardig, maar ook in de hoogste mate
schandelijk, dat zoo iets moet worden ge
meld, en wenschen riaar aanLi ling van bo
venbedoeld bericht het een en ander in 't
midden te brengen.
Eu dan vra ?en wij in de allereerste pla its
of het artikel in de wet op het Lag r Ou
derwijs, waa-in gezeg 1 wordt, dat de ou
derwijzer het kind moet opleiden t >t alle
Chr.stelyke en maatschappelijke deugden,
eeie doode letter is geworden.
Wie een kind de Cniistelijke deugden
moet inprenten, behoort zelf een beoelenaar
dier deugden te wezen. Het is toch onmo
gelijk, dat iemand, die een ander ouderwijst
of opvoedt, denkbeelden bij dien audar
tracht op te wekken, die geheel tegen de
zijueindruischen. Z ilk eeue wegcjjferiug van
eigen overtuiging kan onmogeljjk verwacht
worden van den onderwijzer, die in zjjne
overtuiging juist eau der krachtigste ele
menten der opvoeding bezit. Een onderwij
zer toch is niet eeue machine, d e hetgeen
hg in boeken vindt, overbrengt in de hoof
den en harten zijner leerlingen. Neen, het
is vooral zjjue persoonlijkheid, die spreekt
tot het kind en waarnaar deieiriiug zich
behoort te vormen.
Nu kan eeu sociaal-democraat niet tege
lijk een Christen wezen. Is bjj het eene,
dsn kan hij niet het andere wezen. Een
sociaal-democratisch Oiderwjjzir ka i der
halve zijne leerlingen onmogelgk opwekken
tot de beoefening der Cniistelijke deugden.
Hier uit volgt, dat z ilk een opvoeder der
jeugd zich schuldig maakt aan wetsover
treding.
Ook de maatschappelijke dmglen zijn
aan den sociaal-democratischen ouderwijzer
vreemd. De richting, waartoe hg behoort,
is vijandig aan de bestaande orde van za
ken. Zy zoekt die door een gewelddadige
omwenteling te vernietigen en op de puin-
hoopen der tegenwoordige maatschappij
haar eigeu idealistisch gebouw -wanne r
het ooit een gebouw kou worden! op te
richten.
Het sociaal-democratische beginsel, dat
dus lijnrecht tegenover de inrichting der
samenleving is gekant, verbiedt den ouder-
wjjzer, die dit beginsel be ijdt, de aan hem
P,JEÜ^LLJET0N'
Hoe bemoedigend de woorden van den ban
kier ook schijuen mochten, zij maakten niet dm
minsten indruk op den verontrusten geest der
rampzalige weduwe. Met wanhoop in het hart,
begeeft zij zich naar het hotel de Witte Raaf
en vraagt aldaar of haar echtgenoot bjj zjjne komst
niet een klein koffertje bij zich had: men ant
woordt en bevestigt haar met eede, dat Bernard
niet de minste bagage bij zich had gehad; dat
hij zelf zjjn paard had helpen uitspannen; dat hij
vervolgens naar zijne kamer was gegaan; einde
lijk, dat men h-m twee uren daarna dood had
gevonden, en dat het eenige voorwerp, hetwelk
in zjjn rijtuig gevonden was, bestond in een
klein netje.
Catharina verliet daarna de herberg, en liep
naar alle personen, met wie zij wist dat haar man
vroeger betrekkingen of vriendschap had gehad;
doch helaas! niemand hunner had den ouden
koopman gezien; noch op den dag van zjjn ver-
toevertrouwde jeugd op te lei (en tot alle
maatschappelijke deugden. Derhalve maakt
zulk een ouderwijzer zich ook in dit opzicht
aan wetsovertreding schuldig.
Daarom vragen wij nogmaals: Mag een
onderwijzer openlgk verklaren sociaal-demo
craat te zijn?
Wg gelooven dit uiet, en zouden daarom
gaarnn zien, dat de aandacht van de auto
riteiten, wien zulks aangaat, hierop werd
gevestigd.
Men bedenke het toch wel, dat de quaes-
tie, wa .rop wij hier het oog hebben, be
langrijk bij uitnemendheid is. Aan den on
derwijzer toch is de opvoeding der jeugd,
de hoop ter toekomst, toevertrouwd. Hg
heeft alzoo voor een groot deel ten minste
de vorming der aanstaande burgers van het
vaderland in hauden. Hij bez t eene positie
in de samenleving, die misschien nederig,
maar zeker gewichtig mag heeten. Het wel
of wee van eeu volgend geslacht wordt voor
een aanzienlijk gedeelte door hem voorbe
reid, zoodat de overtuiging van den ou
derwijzer op maat chappeljjk ongodsdienstig
gebied lang geene onverschillige zaak mag
heeten.
Bij de meeste andare betrekkingen kan
het voor de werkzaamheden, welke de per
soon verricht, vrjj wel onverschillig wezen,
welke overtuiging hij is toegedaan. Wg w.l-
len zelfs toegeven, dat een wtrkmau of
ambtenaar zeer goed zy .e werkzaamheden
kan verrichten, wanneer bjj de sociaal-de
mocratische beginselen belijdt, al is twjjfel
daaromtrent gansch niet ongewettigd.
Maar niemand zal kunnen beweren, dat
een sociaal-democratisch ouderwjjzer zjjn
arbeid overeenkomstig hetgeen van hem ge-
eischt magen moet wordeu, kan verrichten.
't Spreekt van zelf, dat zulk een persoon
zijne meening, al is het misschien in zaoh-
teren vorm gegoten dan dat meu die in
sociaal-democratische bijeenkomsten hooit
verkondigen, bij het kind ingang weuscht
te doen vinden. Hg zal daarnaar zjju on-
darwgs inrichten en zijne opvoedingsmid
delen iu to passing trachten te brengen.
Eu waar is dit na gemakkelijker dan bjj
het kind? Meu zegt wel eens van iemand,
d e van 't een of auder uitstekend op de
hoogte is, doord eu hij het van zgue jeugd
af aan hieft geleerd, dat het hem met de
moedermelk is ingegoteu. Maar zou dit ook
niet beweerd mogen wordeu van het kind,
dat reeds op de schoolbanken sociaal-de
mocratische begrippen had opgedaan?
Hst kind beeft een ontvankelijk gemoed.
Het is vatbaar voor alle iudtukken, zoowel
goede als kwade. Het weet niet te onder
scheiden, gelijk oudaren van dagen en zal
met evenveel gemak toebereid worden om
de verderfelijke begrippen der sociaal-demo
cratische dwaalleer op lateren leeftijd te om
helzen, als het d kwerf moeite kost werke-
ljjke deugden te leeren beoefenen.
Daarom noemen wg het bestaan van so
ciaal-democratische on lerwjjzert zulk eene
scheiden, noch vroeger, sinds minstens zes maan
den.
Het gerecht, mede onderricht nopens het ge
heimzinnig vardwjjnen van den kleinen koffer,
kw.m Catharina ter hulp; maar ook die veelml-
dige en ijverige uasporingen hadden geen beteren
uitslag dan de gedane sappen van de arme dame.
De koffer scheen weggeraakt, gedurende het korte
tijdsbestek dat verliep tusschen het oogenblik,
dat de overledene het huis van den Heer R....
verlaen, eu in de Witte Raaf aangekomen was;
dit wist men ten mioste; maar dit was ook het
eenige. Het scheen echter niet aannemelijk, dat
het koffertje gestolen was want alle lieden dts
huizes betuigden, dat de Heer Bernard bij zijne
terugkomst er vrooljjk, tevreden, gerust had uit
gezien en hg zich tegen niemand over den dief
stal te zijnen nadeele had uitgelaten; iets wat
hjj zeker zoude gedaan hebben, indien hem een
zoodanig ongeluk was joverkomen. Ieder was dus
genegen met den bankier te gelooven, dat de
tegenwoordige bezitter van den koffer in die
oogenblikken nog geene kennis droeg van den
dood van Bernard.
Voor eenige personen desniettemin, bleef deze
gedachte onverdrageljjk, ]zjj meenden dat het zeker
groote ramp voor oua vaderland, 't Is waar,
de bizon lere scholen, welke in de laatste
jaren werden opgericht, zullen dat slag van
onderwjjzers geene gastvrjjheid verleeuen,
maar er zjjn nog zooveel plaatsen iu ons
land, vraar het vrjja onderwjjs nog niet ge
geven kan worden en de ouders zich dus
voor huuue kinderea van de openbare school
moeten bedienen. Die ouders zgn er dus
aan blootgesteld voor hun kroost een on-
deiw'jzer te kunnen aantreffen, die de jeugd
sociaal-democratische begrippen wil inpren
ten.
D.t is eea toestand, welke niet besten
digd mag bljjven in ons land en waaraan
de Regeering verplicht is eeu eiude te maken.
E me der oorzaken van de sociaal-demo
cratische 8troomiug, welke iu de openbare
onderwijzerswereld, vooral in de groote ste
den, merkbaar is, moet, zegt men, gezocht
worden in den zwaren strjj 1 om het bestaan,
welken voora' de ondergeschikte onderw jjzars
hebben te voeren.
Hierop antwoorden wg, dat een onderwij
zer, wjjl hij tegenspoeden ontmoet, zich
daarom niet bij de sociaal-democraten mag
aansluiten. B/vendieu zgn er vele ouderwy-
zers, voor wie de strjjd om het bestaan niet
van drukkenden aard is en die zich toch
iu de armen dei sociaal-democratie hebben
geworpen.
Neen, de hoofdoorzaak waardorr de ver-
derfeljjke beginselen der sociaal-demjcratie
onder den onderw jjzersstaud ingang vinden,
is het ongeloof dat zrch in veler harten
heeft genesteld. Do geest van ontkenning
beheersckt het hart van een aantal opvoe
ders der jeugd en spoort hen aan zich aan
te «lu'teu bij eene partij, welker doel, reeds
vaak door ons omschreven,ten verderve leidt.
Wil men derhalve voor Staat en maat
schappij afwenden de gevaren, die ook op
Onderwijsgebied in zoo hooge mate dreigend
zgn, men bestrijde dan met wettige midde
len de sociaal-democratie ouder de ouder
wijzers eu stelle alle krachten in het werk
om de Cbristaljjke beginselen ook b'y de
opvoeders der jeugd boveu die der sociaal
democratie te doen zegevieren. Da' zgn de
middelen om te voorkomen, dat de kinderen
reeds op de school het gif der alles omver
werpende, verderfeljjke partjj ontvangen en
om te bewerken dat op ouderwjjsgebied
rechtvaardige en gezonde toestanden tot
eene gewenschte wezeuljjkheid worden ge
bracht.
Iu den Rjksdag heeft, bij de behandeling
van het voorstel der begrootingscommisde
betreffende de twee pantserschepen, Bö ti
cher gezegd: de Bondsregeringen hebben
ten aanzien van deze zaak nog geen be
sluit genomen, maar de Pruisische Regee
ring zal het voorstel der Commissie in den
Boudsraal verdedigen en, naar betschjjut,
bestaat er alle kans dat de Bondsregeeriu-
niet wanrschjjnljjk was, dat er zich te Brussel
nog iemand zoude beviuden, wien dit plotseling
sterfgeval niet bekend was geworden, en de zon-
derlinge wijze niet gehoord zou hebben, waarop
het koffertje was verdwenen. In een woord, men
verdiepte zich gedurende drie a vier dagen in
gissingen; doch toen kwam op hare beurt eene
andere gebeurtenis de aandacht der hoofdstad
zelve vorderen en vereischte alle oplettendheid
van de inwoners.
Twee maanden waren sedert verloopen. Van
tortuin ontbloot en de hoop opgegeven hebbende,
om het ooit terug te erlangeu zag Catharina
zioh genoodzaakt het door haar bewoonde huis
te Torkoopen. Het was een braaf en rijk pachter,
Herman geheeten, die het aankocht. Herman
genoot in het dorp de algemeene achting, ja
men mag zeggen de algemeene vereering. Hjj was
de rechtschapenheid zelve en Dimmer riep de
arme te vergeefs zijne liefdadigheid in.
Zeer zonderliug evenwel, bezat de waardige
grjjsaard bjj al zgue goede hoedanigheden eene
groote vooringenomenheid tegen duiven.
Den dag zei ren dat hjj kwam, om voor de
eerste maal zijn nieuw verworven eigendom te
bezoeken, gaf hjj dadeljjk bevel aan een zjjner
gen zich er me ie zullen vereenigen.
De Rjjksdag stond daarop de twee pant
serschepen toe en deed de rest der marine-
begrooting af.
De leening8wet werd zonder debat aan
genomen, en de patentwet in tweede lezing
en bloc.
Volgens de National-Zeitung hebben
eenige personen, die in den laatsten tg i op
Friedrichsruh zgn geweest, aldaar den iudruk
verkregen dat Prins Von Bismarck, voor
het geval dat hg tot lid van den Ryksdag
wordt gekozen, tot nog toe niet bereid is,
de benoeming aan te nemen.
Inmiddels heeft de Heer School! aan het
hoofdbestuur der nationaal-lib irale party
verklaard, dat hij aan de verkiezingscom
missie in het 19e district van Haunover
volstrekt niet gezegd heeft, met toestemming
of in opdracht van het hoofdbestuur Prins
Von Bismarck als caudidaat voor den Rijks
dag te moeten aanbevelen. Wat da com
missie daaromtrent aan het hoofdbestuur
heeft medegedeeld, kan dus alleen het gevolg
van eeu misverstand zgn.
Omtrent de ziekte van den II rer Wmdt-
horst kunnen wij het volgeude mededeelen.
Dinsdag-namiddag tjjdens de zitting vau het
Huis van Afgevaardigden heeft hij wegens
ongesteldheid de zaal verlaten en eeu rij
tuig doeu komen om zich uaar zjjne wo
ning te laten brengdn. Reeds een paar we
ken had hg zich meermalen on wel gevoeld
en werd hij gekweld door een hoest, die
steeds toenam. Hoe hem ook werd aange
raden zich te ontzien, daartoe was bij niet
te bowegeu. Sedert Dinsdag-middag is hg
onder geneeskundige behandeling en moest
hij te bed bljjven.
Langzamerhand werd het gevaar voor
het leven vau den edelen grjjsaard grooter.
Du rechter long is hevig ontstoken. De be
roemde arts GerharJt verklaarde dat op
Windthorat's leeftjj 1 slechts een op twintig
aangetasten zulk een aanval tebovenkwam;
de crisis kou evenwel nog eenige dagen
aanhoudeo.
Bjj het z'ekbed raa Wmdfchorst zjjn alle
wanklanken, welke zoo vaak door paitij-
leuzeu worden verwekt verstomd en de al
gemeene deelneming is groot. De Keizer
heeft meermalen voor Wmdthorst's woning
zij t rijtuig doen stilhouden en persoonljjk
naar den toestand van den edelen grjjsaard
geïnformeerd. De Keizerin zond den vereer
den ljjder bloemen, en de bladen van alle
partgen laten zich zeer sympathiek over hem
uit. Daar Wmdthorst's hoogbedaagde echt-
genoote en zgue dochter te Hannover wonen,
betrok hg gedurende de parlemeutszitting
eene kleine gemeubileerde woning op eene
derde verdieping iu de Jacobstrasse. Dair
is nu ook zgn ziekbed. Eenige 1 den van
het Centrum zgn voortdurend in de voor
kamer, om de talrjjke bezoekers uit alle
maatschappelijke kringen te ontvangen.
Nog voor enkele dagen zeide de hoog
vereerde ljjder lachend in den Rjjkslag:
bedienden, al de bewoners van den duiventil
van kant te maken.
Dit bevel werd aanstonds ten uitvoer gebracht
en de 1 jj ken van twintig onschuldige slachtoffers
werden blijde en verheugd door den //beul", die
met den moord belast was geweest, bjj elkander
geraapt, die vervolgens hals over kop naar de
pachthoeve liep, om aan zjjne makkers de tjjding
van het lekker gebraadje te brengen, waarmede
zijn meester hen op den volgenden dag wilde
vereeren!
Maar het scheen voorbeschikt dat hij, die zon
der het minste leedwezen deze verschrikkcljjke
slachting had aangericht, geen deel aan den maal-
tjjd zoude hebben.
Inderdaad, den volgenden dag, terwjjl de reuk
der ongelukkige duiven, die thans gebraden wer
den, het geheele personeel der pachthoove deed
watertanden, en hen ongeduldig het oogenblik
deed verbeiden, om nan tafel te gaan, kwam
de uitvoerder van het doodvonnis onzen Herman
opzoeken, en zeide hem: //Meester, zie eens, hier
hebt gjj een klein stukje papier, dat ik heden
morgen aon den staart van eene der duiven ge
bonden," gisteren door mij gedood, heb gevonden,
Wordt vervolgd.)