NIEUWE
no. \m
Woensdag 15 April 1891
!6de Jaargang.
De sociaal-democratie op
de school.
BIJ ITEM LA \b.
(II Slot.)
Koloniën.
HiARIinsiHE (ill Kill.
ABONNEMENTSPRIJS
Pel 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BUEEAIT: St. Janstraat Haarlem
MAIN TIEND
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contan
Advertentie n worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K.ÜPPERS& J.AUKlï,
»By overeenstemming omtrent het be
ginsel ontmoet men evenwel nog dikwijls
verschil ten aanzien der toepassing. Ook
hier doet zich dit geval voor. Het springt
reeds in hetzelfde betoog, waardoor de prin-
cipiëele eenstemmigheid werd aangebracht,
in het oog, als het daar van een leeraar
heet: deze had alleen door goed onderwijs
voor den bloei der school te zorgen.
»Deze stelling verwerpen wij, als van
den gevaat lyksten aard, omdat zij met elke
gedachte van gezonde paedagogiek ouver-
eenigbaar is. Het zou weder zijn, den leer
meester geheel en al opsluiten, zooals wij
reeds vroeger zeiden, binnen de muren der
school. Het is het fabriceeren van eene
anomalie, welke in de practijk ondenkbaar
is.
>Het is waar, de leeraar onderwjjst al
leen in de schooi; maar daar houdt zijne
taak niet mede op; ook buiten de school
kan en moet hjj werkzaam b ijven aan de
opvoeding van de jeugd, is het ook al niet
op andere wyze, dan toch in elk geval door
het voorbeeld, dat hij haar geeft.
»Dat is een invloed, dien hjj op zijne
leerlingeu uitoefent, waarmee hjj veel goeds,
maar ook heel veel kwaads kan stichten.
Een invloed, dien men niet ontkennen eu
niet wegnemen kan. De leeraars en onder
wijzers mogen het zich tot eene eer reke
nen, dat zij het kompas zijn, waarop door
de leerlingen wordt gezeild; maar dat zjj
dan ook den zedelijkeu plicht beseffen, de
groote verantwoordelijkheid niet te licht
tellen, welke daaruit voor beu voortvloeien.
Niet in de school alleen, maar ook daar
buiten is het oog vau den leerling steeds
op den leermeester gericht. Den laatste
kleelt een prestige aan, waaraan de eerste
zich niet onttrekt, zelfs al huist er een
kwade geest in hem, die zich daartegen
niet verzet. Hg ziet altjjd, hoe onwillig ook,
toch met eene zekere mate van eerbied tot
zjju leermeester op. En daaruit wordt voor
hem ook de zucht tot navolging geboren.
Men trachte dus niet te ontkennen, dst de
onderwijzer buiten de school tot zgue leer
lingen in onverbreekbare betrekking blijft
staan. Welke onderwijzer heeft trouwens
niet meermalen zelf verklaard, dat zjjne
positie htm dit of dat verbood, dan wel
het eene of andere tot wet maakte. Dat
was de overtuiging van hetgeen wij aan
wezen, die zich onwillekeurig baan brak.
Dat was het plichtbesef, hetwelke zjjne stem
aanhief. Dat was het besef van de uitstra
lende kracht, die men bewust was in zich
om te dragen.
»Het is eene groote kracht, die veel ten
goede vetmag. Eu daarom eene kracht, die
niet zonder schade kan verbroken worden,
maar nog minder ten kwade mag worden
aangewend. Maar dan ook eene kracht, wel
degeljjk onderworpen aan het gezag, over
den leermeester gesteld.*
FEUILLETON.
De goudmaker.
Vervolg.)
De neef dineerde bij zjjn oom, stak het geld
in den zak en nam afscheid.
Hoe! ga je al heen? zei de oom verwonderd.
Ik dacht dat je bij me zoudt bljjven om te hel
pen.
U heeft mijne hulp niet noodig. U heeft
gezien hoe ik 't gedaan heb; ik heb u de grond
stoffen gegeven; bovendien, heeft u eene opgave
der hoeveelheden en het formulier ik heb
niets vergeten! Vooral nuchter, u weet het?
Ja, ja, wees niet ongwrust.
Neen, alles is, geloof ik in orde
ik heb niets vergeten Welnu, adieu, waarde
oom, veel geluk! Hjj deed zijn paard brengen,
besteeg het en vertrok.
De oom bleef alleen, wierp zich in eene fauteuil
Zoowol in als buiten de school moet de
onderwjjzer het baken zijn waarnaar de
leerlingen, welke aan zjjne zorg zjjn toe
vertrouwd, zich hebben te richten. s> Woor
den wekken, voorbeelden trekken,» zegt een
vaderlandsch spreekwoord, dat vooral van
pas is ten opzichte van de betrekking en
verhoudiog tusschen den opvoeder en bet
kind, tusschen den onderwijzer en den leer
ling. Eu hoe zal du een onderwijzer, die
eene leer is toegedaan, welke openlijk ver
kondigt dat de maatschappelijke orde moet
verstoord worden, zijne leerlingen maat
schappelijke deugden kunnen leeren beoe
fenen? Hoe zal een onderwijzer, die eene
leer omhelst, welke aau den godsdienst den
oorlog heeft verklaard, aan zijne leerlingen
de waarde en bet hooge belang der Chris-
teljjke deugdeu kunnen inprenten? Zelfs met
handhaving der grootste neutraliteit zal het
deu sociaal-democratiBchen onderwijzer niet
mogelijk zjjn zich te onthouden invloed uit
te oefenen van zijne onzalige denkbeelden
omtrent Christendom en maatschappij op
de kinderharten, welke aan hem ter op-
kweekiug tot nuttige burgers vau Staat
en maatscbappjj zijn toevertrouwd. Iut6gen-
deel, de school, het onderwjjs levert tal v»d
aanrakingspunten op, bjj welke het dea
onder wjjzer-sociaal-democraat zeer gernak-
keljjkvalt van zjjnegoddelooze ideeën aan het
kind iets mede te deelen 't welk op het ge
moed van den leerling een indruk teweeg
brengt, dien hij zjjn leven lang zal bewa
ren, een indruk die voor het jeugdige ge
moed de verschrikkelijkste gevolgeu kan
hebben.
Ter voorkoming van die ontzettende ge
volgen is het te hopen, dat zij, die gezag
uitoefeueu op schoolgebied, zullen beseffen,
dat de zoo hoog geroemde vrijheid niet al
tijd ombelemmerd ban gelaten worden en
dat er zich gevallen kunnen voordoen waar
in, tot afweriug van een ontzettend kwaad,
gezag moet uitgeoefend en tuchtdwang dient
toegepast te worden.
De vereeDiging der syndicale Kamers vau
werklieden te Lyon heeft eene groote verga
dering op de Arbeidsbsurs bijeengeroepen
om te handelen over hetgeeu er den lsteu
Mei zal gedaan worden. Omstreeks 1500
werklieden zjjn ter vergadering verschenen.
Na eene uitvoerige en levendige beraadsla
ging is besloten, den lsten Mei te manifes
teeren en zich in optocht naar het Raad
huis te begeven, maar niet naar de open
bare machten ter overhandiging van een
adres of een verzoekschrift. Yoorts zal men
dien dag het graf bezoeken van hen, die
ia 18311834, bjj de opstandeu ouder de
Regeering van Louis Philippe, als slachtof
fers van de zaak der werklieden geval
len zjjn.
Een Kanunnik van Rouaau,de Hoog
eerwaarde Heer Debeuille, is door de Recht
bank te Yvetot tot zes dagen gevangenis
straf veroordeeld, omdat hij de regeerings-
daden aan critiek had onderworpen.
en dacht eens na. Welk eene sehoone toekomst
ontrolde zich voor zijne oogen! Hjj zou gond ma
ken, tot hij al zijne kelders, al zjjne koffers vol
had... en wat zou het pleizierig zjjn.zooveel goud
te bezitten! Hjj zou een nieuw huis laten bou
wen en de meubels er voor zou hij regelrecht
uit Parijs doen komen; de douanenkosten zouden
verschrikkelijk hoog zijn, maar wat hindert dat
aan iemand wiens kapitaal onuitputtelijk is 1
Nadat hij den rez-de-chaussée van het denkbeel
dige huis gemeubeld had, dacht hij aan de ver
siering der eerste verdieping, toen hjj eensklaps
op de vlakte, door de eerste nachtvorst verhard,
den hoefslag van een paard hoorde weerklinken,
dat in allerjjl voortdraafde.
Wie drommel kan dat zjjn?vraagde hjj zich af.
Voor hjj den tijd had zich op te heffen, trad
zijn neef binnen, bleek verwilderd en met ver
warde haren.
Oom, riep hjj, u is toch niet reeds be
gonnen? Zeg toch dat u nog niet begonnen isl
Welneenl je weet toch wel dat wij pas gege
ten hebben en dat men nuchter moet wezen om.
Deze Priester had in zjjne predikatie ge
waagd te vragen >of bet niet betreurens
waardig was voor de Katholieken te zien, dat
alle ambten vergeven worden aan de vjjan-
den der Kerk?*
Ook had Zijn Hoogeerwaarde het treurig
genoemd dat de Seminaristen in de kazerne
allerlei schandelijke woorden moeten aan-
hooren.
En daarvoor wordt een Priester gevan
gen gezet, terwjjl de vrijdenker in de her
berg zeggen mag, wat hjj wil, zonder straf
te beloopen.
Le Moniteur Universel vraagt, welke
militaire diensten Prins Napoleon bewe
zen heeft om, zooals bjj iu zjjn testament
vraagt, iu het Hotel des Invalides te worden
begraven.
Wij hebben gezieD,dat de testateur de schei
ding vau zjjne gemalin aan politieke rede
nen toeschrijft. Daarna komen nieuwe ver
vloekingen van deu vader tegen zjjn zoon.
Le Moniteur Universel twjjfelt, of het laatste
werk van Prins Napoleon, namelijk zjjn testa
ment, veel eer doet aan zijne nagedach
tenis.
Bij de opening van den Oostenrjjk-
schen Rjjksdag constateerde de Keizer dat
alle Europeesche mogendheden den leven-
digen weusch aau den dag leggen om met
hare naburen in vrede te leven. Alle Regee
ringen hebben aan het Weener Kabinet de
verzekering gegeven, dat zij het handhaven
van den vrede als het hoofddoel van baar
streven beschouwen. Deze verzekeringen en
goede verstandhouding (zeide de Keizer)
mogen ons doen hopen op eene reeks van
vreedzame jaren, gedurende welke de wet
gevende macht ongestoord hare taak zal
kunnen verricht -n. De Regeering zal trach
ten naar eene nieuwe regeling der politieke
en commercieels betrekkingen met bet bui
tenland, in het belang van landbouw en
nijverheid. Voorts wees de Keizer op den
verkregen uitslag door hot vergelijk tusschen
de Czechen en de Duitschers. De Regeering
zal op dien weg zoeken voort te gaan. De
Keizer bepleitte de noodzakelijkheid der
handhaving van hbt evenwicht in de begroo-
ting, en kondigde ten slotte eene hervor
ming van het stelsel der directe belastin
gen aan.
Het gesprokene betreffende het vreedzame
karakter van den Europeeschen toestand
werd levendig toegejuicht, evenals ook 's
Keizers aansporing tot eendrachtige samea-
werking om de geschillen tusschen de par
tijen uit deu weg te ruimen. De Keizer
werd bij zijn binnentreden en heengaan zeer
toegejuicht. De bladen hebben eenparig de
troonrede met sympathie outvaugeu, eD
schrijven aan de vredelievende passages eene
hooge beteekeuis toe.
De Bulgaarsche Minister van buitenl.
zaken heeft aan een redacteur der Mar-
gyar Hirlop verzekerd, dat bjj geene stap
pen zou doen om den Prins door de mo
gendheden te doen erkennen; immers indien
de zaken bleven loopeu zooals tot dusver,
zou dit vanzelf geschieden.
De Tribuna maakt een bericht open-
Gelukkig! Ik kom nog tijdig genoeg.
O! verschrikkelijk, oom, verschrikkelijk, als u
wist.
Wat dan?
Ik had u vergeten te zeggen. Maar
daar het nog tijd genoeg is, is er niets verloren.
In 's hemels naam oom, denk, als u goud maakt,
denk nooit aan den witten beer, anders gelukt
de proef nooit.
De witte beer?
Ja, de witte beer heeft juist een tegeuover-
gestelden invloed dan dien der planeten en 't een
voudige denken zelfs aan zijne schaduw is vol
doende om de werking der metalen in den smelt
kroes te doen ophouden. Dus, oom, denk nooit
aan den witten beer.
Dat de duivel je beer hale? bromde de vrek;
ik heb er nooit aan gedacht. Je hebt me doen
schrikken 1 Waarom „geloof je; dat ik aan dien beer
zal denken?
Men kan nooit weten! Het ongeluk ligt in een
klein hoekje! Maar komaan, u is gewaarschuwd;
baar van haar correspondent te Massouah
waarin eene sombere voorstelliug gegeven
wordt vao de toestanden in het binuenland
van Abessinië, waar opstaud, hongersnood
en pest zouden heerscheD.
De werkstaking van de werklieden in
de zwavelgroeveu op Sicilië breidt zich op
onrustbarende wjjze uit. Wanordelijkheden
worden gevreesd.
Uit Athene wordt gemeld, dat er op
nieuw onlusten zijn uitgebroken op Creta,
omdat de amnestie, welke verwacht werd,
is uitgebleven. Verscheidene nieuwe gewa
pende benden, waaronder eene zoogenaamde
heilige*, begonnen de Turksche troepen
aan te vallen.
De Czarewitch is dea 7 Maart jl. te Ba
tavia aangekomen en met groote plechtig
heid door de autoriteiten ontvangen. Zoo
als men weet wordt hjj op zgue reis vergezeld
door Prins George, tweede zoon van den
Koning van Griekenland.
Te Weltevreden aangekomen begaf de
Czarewitch zich naar het huis van den Re
sident, dat hij verkozen had als logies bo
ven het paleis van deu Gouverneur-Gene
raal, vermoedelijk omdat daar zijn gevolg
ook verblijf hield.
's Middags werd er getoerd; daarna gala
diner met een klein doch uitgelezen gezel
schap ten hove.
Van Buitenzorg uit is per spoorweg een
uitstapje gemaakt naar het schoon gelegen
Garoet, in de Preanger, waar de Prinsen
op de wilde zwijnenjacht zijn geweest en op
een grooteu rijtoer het outbjjt gebruikten
in den krater van deu vulkaan Papenda-
jang. O er Baudong werd de weg naar Bui
tenzorg eu Batavia terug genomen. Den
14u Maart zou het Russische eskader met
de Prinsen naar Bangkok vertrekken.
Over de ontvangst en huu verblijf op
Java hebben de vorstelijke bezoekers en
officieren der Russische oorlogsschepen her
haaldelijk hunne groote erkentelijkheid be
tuigd.
Van den civielen en militairen Gou
verneur van A.tjeh en ouderhoorigheden is
het volgend teiegraphisch bericht ontvan
gen, verzouden uit Penaug op 12 dezer:
»Kaptein Vau Heurn verrastte een en
nam tweede benting in Kandaug; blijven
bezet. Bij openkappen Tingkem en Aroen
gesneuveld: kapitein Vau Wicheren, fuse
liers Eggermont, Hoekzema, hoornblazer
Kamit, kavalerist Huiskes, gewoud fourier
Wijnberg, fuseliers Vau Lerberghe, Ratajski,
Bö, Leenaars, Karwinski, Van de Rijt,
Wongso, Risamasu, Wattimury.
Aau een Atjeh-brief in de Loc. dd.
22 Februari ontleeneu wij ^het volgeude:
H. M. Merapi kwam op den 18en met de
vlag halfstok ter reede van Oleb-leh. Iu de
wateren op de W. Kust kruisende, werden
ter hoogte van Rigas prauwen met visschers
ontdekt, die bezig waren met trekuetteu te
visschen. Een paar gewapende barkassen,
onder de officiereu der marine Saks en Nol-
ik ga weer heen.
Hjj vertrok ongehinderd. en er varstreken
vjjf jaren zonder dat hij zich in de omstreken
vertoonde. Toen denkende dat zjjne misdaad ver
jaard was, waagde hjj het naar zjjne woning terug
te keereD; 't was bjj een naburig grondeigenaar
dat hjj zijn oom weder ontmoette, hjj verwachtte
natuurlijk zware verwjjtingen te zullen hooren.
In 't geheel niet!
Zoo, ben je daar? zei zjjn oom min of meer
treurig.
Ja, ik heb eene reis om de wereld gedaan.
Je weet het? Ik ben niet erg gelukkig
geweest
Hoedat, oom?
De proef gelukte nimmer! Ik heb het twee
honderd keer beproefd. maar, 't was ook noo
dig dat je mjj van dien witten beer hebt gespro
ken? Mijn heele leven heb ik er niet aan gedaoht
en tegenwoordig is hij me niet uit het hoofd te
krjjgen.
