NIEUWE
?675
Zondag 19 April 1891
16de Jaargang.
Het Stemrecht.
BUITENLAND.
Van 1—6 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contan
Advertentiën worden uiterlijk Maandag-, Woensdag-
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Iets over den hoed.
Maar gewoonlijk zal men dan opmerken,
dat die motieven zeer geldend zouden wezen,
wanneer men het algemeen stemrecht in
theorie beschouwt. In de practijk evenwel
voldoet het niet aau hetgeen 't belooft, zoo
dat het verwachtingen opwekt, welke niet
kunnen worden vervuld.
Zij, die den stembusstrijd van Juni voor
bereiden, mogen zich daarom wel goed be
denken, eer zij in het programma van hunne
wenscheu uitbreiding van bet kiesrecht of
algemeen stemrecht opnemen.
Wie het werkelijk geluk der natie wil,
scherme dan ook niel met groote woorden
of vleie de menigte niet met onbereikbare
idealen-
Wi blift de Ollen, timmer trö
ABONNEMKNTS PRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitenland 1,80
Afzonderlgke nummers 0,03
Dit blad verschjj'nt
elkeu DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
B ÏÏEEAtT: St. Janstraat Haarlem
M XlM llMUUr.
AGITE MA NON AGITATE.
MI1R1IT.
PRIJS DER ADVERTENTIES.
Uitgevers: KüPPEKS LAUBEÏ.
Het is voorwa ir in deze dagen zeer ge
makkelijk eene les in de staatkunde en de
staathuishoudkunde te ontvangeu, zonder
hiervoor veel geld behoeven uit te geven.
Allerwe ren toch in ons vaderland worden
de kiezers en de niet-kiezers uitgauoodigd
tot het bijwonen van leziugen, waar de
woordvoerders van verschillende richtingen
niteeuzetten, hoe na hun oordeel het bestuur
van 's lauds zaken het best zal ziju gere
geld, en waar zij hunne beginselen toetsen
aan de eischen van het staatsbestuur.
Op zich zelf kan het niet worden afge
keurd, dat de stemgerechtigden voor zjj in
de maand Juui worden geroepen om hunne
stem uittebrenge worden ingelichtomtrant
de beteekeuis van die daad eu een leid
draad ontvangen ter bepaling van de keuze,
welke zij uit het soma vrg groot aantal
candidaten over de Tweede Kamer hebben
te doen.
Maar aan den anderen kant leiden de
bedoelde redevoeringen, door wie zij ook
worden uitgesproken, tot groote lichtzinnig
heid bij velen ia hun oordeel omtrent de
regeering van ons vaderland. Het kan toch
niet ontkend worden, dat de meeste sprekers
hun best doen om eeue schitterende rede
voering te houden, rijk aan woorden en
schoone beiolten, ea dat velen hunner hoor
ders daardoor een indruk verkrijgen, alsof
regeareu maar zulk eene gemakkelijke zaak
is, dat in enkele woorden kan worden aan
geduid, hoe het staatsbestuur behoort te
zijn ingericht.
Daardoor ontkiemt bij velen, die tot hier
toe van het s emrecht verstoken warön, de
lust orn dat richt ook te verkrijgen, ten
einde op den gang van zaken ma le eeuigen
invloed te kunnen uitoefenen, en vandaar
de tegenwoordige zucht naar algemeen stem
recht.
Wij beschouwen daarom het algemeen
stemrecht niet als een eisch der heden-
daagsche samenleving, doch alleen als het
gevolg eener ziekelijke overdrijving vaa den
wensch om invloed op de samensteliiug der
volksvertegenwoordiging eu daardoor ook
op den gang van 's lands zaken te ver
krijgen.
Naar onze meeniug dient alzoo het stre
ven naardeiovoering van het algemeen stem
recht, even goed als dat naar uitbreiding
van het kiesrecht te worden tegengegaan.
Yiees voor de democratiseering onzer
staatsinstellingen leidt ons niet hiertoe, want
al mocht het algemeen stemrecht zijn inge
voerd, dan nog geloovea wij niet dat daar
mede de volksregeering haar triomf zou
vieren.
Integendeel bezaten wij de overtuiging,
dat juist de invoering van het algemeen
FEÜ1LLETO N.
Jaren lang geleden heeft een Parjjsche hoedenmaker
een geschrift over de geschiedenis var. den hoed
in het licht gegeven, waaraan het volgende is
ontleend:
//Sedert mjjne vroegste jeugd in het hoeden
makersvak werkzaam, heb ik het bedoelde vak
in zijn voortgang opmerkzaam gadegeslagen, en
nu kom ik (ot de vraag, of en hoe er eene we-
derzjjdsche betrekking tusschen den hoed en het
gelaat bestaat.
//De hoed bedekt het hoofd, beschermt het,
verbergt er de gebreken van en doet de gelaats
trekken uitkomen,
//De ronde hoed dagteekent uit de 14e eeuw.
Hjj moet de grootte hebben van niet meer dan
een achtste deel van het menschelijk lichaam en
op het hoofd, waarmede hjj een geheel uitmaakt,
passen. Hij moet in behoorlijke evenredigheid
met het lichaam zijn; anders misstaat hij. De
hoed moet met het gelaat, het voorhoofd, de
slapen, het haar en de gestalte overeen komen.
Is het hoofd klein, dan moet de hoed dit gebrek
verhelpen; zijne taak is dan het gelaat, te ver-
grooten. Is daarentegen het hoofd groot, dan moet
stemrecht oorzaak zal wezen, dat bet be
stuur van 's lands zaken in handen van
enkelen zal komen.
Misschien klinkt sommigen deze stelling
al te gewaagd ia de oorea en zal men ons
teg nwerpen, dat minstens meer personen
dan thans hun oordeel over 's lands bewind
kunnen in 't midden brengen eu hun in
vloed kunnen doen gelden.
Dit Ï3 echt r schijnbaar zoo. De beteeke
uis van het objectief algemeen is in de uit
drukking algemeeu stemrecht geheel gewij
zigd van den oorsproukelijkeu zin. Onder
algemeen stemrecht verstaat men wel, dat
ieder burger van het land, welke maat
schappelijke positie hij ook bekleedt, het
stemrecht mag uitoefenen, maar meer dan
thans zullea bij de stembus enkelen aau het
woord zjjo.
Richten wij om slechts eea enkel voor
beeld aan te halen den blik naar Frank
rijk. Dat land moet toch voor de sociaal
democraten op het oogecblik wel het dorado
genoemd worden, wat betreft den invloed
van alle burgers op de samensteliiug der
vertegenwoordiging. Daar kunnen de mo
narchalen to^hgeene macht meer uitoefenen,
daar wordeu zelfs de leden der familiëu,
die vroeger over dat land regeerden, geheel
geweerd.
Nu vragen wjj: heerscht daar te lande het
algemeen stsmrecht niet meer ia naam dan
in der daad? Het zijn immers alleen de volks
leiders, die daar den toon aangeven, eu die
door de overgroots meerderheid der natie,
geheel onbewust, worden gevolgd. AlHeu zij,
I die de gave bezitten anderen te imponeeren,
voeren naar het woord eu hebben de macht
in handen.
En hoe is het daar gesteld met de volks
vrijheden? Deze wordeu in Frankrijk mis
kend meer dan in eenig ander land van de
wereld. De god/dienst wordt verdrukt; zijne
belijders worden geminacht eu vervolgd.
Alleen zij, die zich vijanden van elkeu gods
dienst verklaren, worden toegejuicht eu ge
prezen.
Wanneer daar in Frankrijk werkelijk hot
algemeen stemrecht heerschte, zou dit zoo
niet zijn. De kern der natie is niet afkeerig
van den godsdienst, maar deze durft zich
niet uiten uit vrees van door hen, die tijde
lijk daar de macht in banden hebben, te
wordeu mishandeld eu vervolgd.
Als er écu land moet zijn, waarde vruch
ten van bet algemeen stemrecht kunnen
worden aanschouwd, dan is het juist het
land, waar de groote omwenteling eene e. uw
geloden uitbrak en waar de vaan der demo
cratie het eerst werd ontplooid.
Doch die vruchten ziju in ons oog niet
zoo schoon, dat wjj daarom de plant hier
zouden wecschen te zien overgebracht,
waaraan die vruchten rijpten.
de hoed niets anders dan eene nauwe omhuilir.g
van het gelaat zijn.
//Keizer Napoleou besteedde veel opmerkzaam
heid aan zijne kleeding, inzonderheid aan zijn
hoed Maar hg hield er van door eenvoudigheid
het grootst mogelijk efl'edt te maken. Bonaparte
koos de grjjze overjas en den historisch gewor
den kleinen hoed Ik weet van iemand, die des-
tjjds een post in de Tuilerieën had, dat, toen
Napoleon voor de eerste maal dien kleinen hóed
opzette, hij hem op allerlei manieren paste Eerst
zette hij hem in de lengte op. Toen hij echter
bespeurde, dat de deftigheid van zjjn voorkomen
daarbij verloor, zette hjj den hoed op in de
breedte.
//Zoo beviel het hem, en zoo bleef het, want
zoo werd de uitdrukking van zijn gelaat ver
hoogd dat daardoor trouwens meer streng dan
bevallig werd. Wanneer hij met snelle schreden
door zijn tuin liep, na even te voren eene raad
vergadering bjjgevoond te hebben, zag men, dat
zjjne gelaatstrekken onder den kleinen hoed io
'i oog vallend levendige uitdrukking vertoonden
en zijne oogen glinsterden. Als hij echter in het
strijdgewoel te paard steeg om zijn veldheersta
lent uit te oefenen, drukte hij den hotd, met
eene kleine verandering van het haar, diep over
het voorhoofd; dan was de hoed als 't ware de
afsluiting van zjjne fiere persoonlijkheid, en Na
poleon verscheen als een zegevierend krijgsgod.
//Murat had in ïijnejeugd volle roode wangen,
Het woord algemeen heeft dus in de
uitdrukking: algemeen stemrecht, niet de
beteekeuis, die het gewoonlijk bezit.
Van daar, dat wij zoo bij herhaling meenen
te moeten waarschuwen tegen het drijven
van hen, die b(j ons als pleitbezorgers vau
het algemeeu stemrecht optreden.
Doch ook de door vele gewenschte uit
breiding van het kiesrecht kan ons niet
behageD. Reeds meermalen stelden wij in
het licht, dat er ouder de vooratanders van
het algemeen stemrecht zijn, die willen
beginnen met uitbreiding van het kiesrecht,
om dan te eiudigen met hetgeen hun hoofd
doel is. Zij willen dus uitbreiding van het
kiesrecht als voorbereiding lot het algemeen
stemrecht.
Hiervoor dient dus ook gewaakt te worden.
Do zoogenaamde vrienden van den werkman
praten hem voor, dat de maatschappelijke
verhoudingen wel zulleu verbeteren, als het
stemrecht algemeen is geworden. Zij bewe
ren, dat thans geeue ingrijpende hervormin
gen ten gunste van de arbeidende klasse
kunueu worden aangebracht, omdat door
hen, die thans onrechtvaardig de macht in
handen hebben, die hervormingen worden
tegengehouden, maar dat alios wel beter zal
worden,wanneer zij hun doel hebben bereikt.
Die vrienden van den werkman zijn in
tegendeel zijne grootste vjjandeo. Zjj verber
gen de eigenlijke reden, waarom zjj den
arbeider vleien en de schoonste tafereelen
van een toekomstigen Staat, waarin het
algemeen stemrecht heerscht, schilderen.
Zij vertelleu niet, dat het hun eigenlijk is
te doen om de macht in handen te hebben,
eu dat, wanneer zij die eenmaal bezitten,
zij zich niets meer bekommeren zuilen, of
de werkman honger lijdt eu zijn gezin iu
elie de verkeert.
Het is onmogelijk de maatsehappjj te
hervormen <m hot lot van den arbeider te
verbeteren door den kring der kiezers uit
te breiden. Zij, die in erust geloovea, dat
dit de wag tot herstel van vele misstanden
in de samenleving is, ziju met blindheid
geslagen eu mogen vergeleken worden met
leidslieden, die zelf den weg niet kennen en
ook nooit zullen vinden.
Zich toe te vertrouwen aan zulke weg
wijzers is dus in hooge mate afkeurenswaar
dig. Een van beide daarom, de woordvoer
ders van het algemeeu stemrecht zjjn er
zich van bewust, dat de invoering van dat
kiessysteem geen beil voor de maatschappij
zal opleveren, of zij ziju het niet. In het
eerste geval moeten zij dus volksmisleiders
worden genoemd, eu iu het laatste geval
zijn zij de misleiden zelf.
't Is daarom, dat wij tot dubbele waak
zaamheid aansporen bij het luisteren naar
redevoeringen, waariu uitbreiding van het
kiesrecht of algemeen stemrecht wordt
aaugeprezen. Men dient dan wel te onder
scheiden, wie het woord voert en welke
motieven de spreker te berde brengt.
oogen vol vuur en eene natuurlijke bevalligheid.
Zijn voorkomen teekende een vast karaker, maar
toch beviel hij beter in het salon dan te paard;
dan geleek hjj meer op een Tancredo. Toen Mu
rat nog Maarschalk was, droeg lijj zjjn driehoe-
kigen, wit opgetoomden hoed in de 1 ng e. Maar
dikwijls wendde hjj het hoofd om, uit eene ze
kere coquetterie om van voren gezien te worden.
In den slag had ziju gelaat, als men het van voren
zag, iets krijgshaftigs en medeslepends. Toen droeg
Murat dien fraaien, witteu rok met hemelsblauwe
monteering en met diamanten bezette epauletten
eene kleeding, waarvau reeds zooveel is ver
teld.
//Nadat Murat Koning was geworden, was zjjn
hoed nu eens die van een keizerljjk grootwaar-
digheidsbekleeder, dan weder deschako vaneen
ruiter. Zie, hoe hjj, met goud, zijde en edelge
steenten getooid, als een der vorsten hjj het bin
nentrekken van Straatsburg, op de Kozakken
indringt. Zie, hoe hij karwats dagen en edelge
steente./ uitdeelt, hoe hjj door w. elde en moed
de geestdrift van de zijnen opwekt. Wie gaf het
sein van den slag bij Dresden? Toen was het
weder de hoed van Murat, die het eerst op de
hoog e van Plauen zichtbaar werd. Hjj placht
een gouden gordel te dragen, waaraan eeu prach
tige sabel hing. Maar dit alles gat hem Diet zulk
eene uitdrukking als de hoed met die fraaie
struisvederen; dit was de klceding, waariu Murat
zjjne soldaten in het vuur aanvoerde; in die
Da Pruisische Regeeriüg heeft thans om
trent het ontwerp der schoolwet een definitief
besluit genomen. Daar er geene mogelijkheid
bestaat, om het nog in de tegenwoordige
zitting der Kamers af te doen, laat zij alle
verdere beraadslaging er over rusten. In de
volgende zitting zal het achter ten spojdigste
in behandeling worden gebracht, met ge
bruik van de resultaten, die het com missoriaal
onderzoek heeft opgeleverd.
Von Bismarck heeft van zjjne getrou
wen te Jever« weder de sinds 1871 jaarljjk-
sche gebruikelijke bezending van 101 kie
vitseiereu ontvangen. Het bijschrift luidde
ditmaal.
Willi to Di holle lat un fröh;
Legst Du dat Stiier ok ut de Hand
Blivst ewig düer dem Vaderland.
Iu het Pruisische Huis van Afgevaardig
den werd een levendig debat gevoerd over
de vraag of de gemeentelijke verkiezingen
al dan niet geheim zouden zijn. Het voor
stel der vrijzinnigen om het geheime stem
recht in te voeren werd met 182 tegen 91
stemmen verworpen. Ook in andere onder
deden werd tot dusver goedgekeurd wat de
commissie van het Huis had aanbevolen,
eu bet schijnt dus, dat deze lang begeerde
doch moeiljjk te regelen wet toch eindelijk
in zoodanigen vorm tot stand komen zal,
dat de Regeeriug er zich bij kan nederleg-
gen.
De invloedrijks VereinBerlinerKavjleute
und Industriellen heeft eergisteren in een
uitsluitend voor dat doel bjjeengeroepen
vergadering besloten, al het mogeljjke te
doen om eene groote internationale tentoon
stelling in 1895 tot stand te brengen.
Het uitvoerend comité van den Duitsehen
Handelsdag, dat eerstdaags hier vergadert,
zal dit punt ook in behandeling nemen.
kleeding staat hjj aan hun hoofd, zelfs op wegen
die door modder en sljjk ontoegankelijk zjjn.
Duro besteedde volstrekt geene opmerkzaaamheid
aan zijn hoed; daardoor maakte zijn voorkomen
ook geen indruk.
//Ik zou nog een aantal zulke voorbeelden
kunnen bijbrengen om te bewjjzen, dat voorname
mannen veel gewicht aan het soort van hun
hoofddeksel hechten; maar ik kom op mjjn on
derwerp terug. Bjj lange, smalle gezichten passen
hooge hoeden met breeden rand het best, bjj
breede, volle gezichten echter lage hoeden met
omgebogen rand. Lange, kromme, naar beneden
hangende neuzen vereischen een hoed met bree
den rand, over 't geheel een hoed, die dit ge
brek zooveel mogeljjk verbergt. Kleine menschen
moeten niet beproeven grooter te schijnen door
hooge hoeden te dragen, evenmin als lange men
schen hunne lengte moeten trachten te vermin
deren door lage hoeden (volgens de stelling,dat
de hoed het achtste deel van het lichaam moet
uitmaken). Laat het gewelfde voorhoofd, dat
trotsche teeken van verstand, uitkomen. De En-
gelschen, die deze regels niet in acht nemen,
zijn geene meesters in de kunst van hoeden dra
gen. Altjjd ziet men hunne lange gezichten in
hooge hoeden gedrukt, hunne wenkbrauwen zjjn
verborgen en hunne oogen vergunnen zjj slechts
eenige strepen ruimte om te zien.//
