NIEU W E
Zondag lit Mel 189!
16de Jaargang.
De werkman en het stemrecht.
BUITENLAND.
Ös
Pet 3 maanden voor Haarlem0,85
Voor de overige plaatsen iu Nederland fr. p. p. 1,10
Voor het buitonland 1,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad vorschjjnt
eiken DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG.
BÏÏBEAIT: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels30
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Cents
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Centra
Advertent iën worden uiterljjk Maandag-, Woensdag
en V r jj d a g-a vond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers: K.ÜPPJSR8 L A U R E Y.
Naast loousverhooging en achturigen ar
beid per dag staat ook het stemrecht beden
ten dage op het lijstje der wenschen en ver
langens, dat de oproerige werklieden hebben
opgemaakt.
Op het onmogelijke van de beide eerstge
noemde eischen, ten minste op het oudoen-
ljjke om wettelijke maatregelen vast te stel
len, waardoor een minimam-loon zou wor
den bepaald en een achttal werkuren per
dag voor ieder arbeider werd verordend,
hebben wjj reeds meermalen gewezen.
Het is thans onze bedoeling om kortelgk
de aandacht te vestigen op het dwaze, dat
er in de redeneering van velen gelegen is,
die aan den werkman het stemrecht willen
verzekeren.
Door de voorstanders van het algemeen
stemrecht wordt vooropgesteld, dat da werk
man evengoed als zjjn meervermogende na
tuurgenoot, burger is van den Staat, als zoo
danig belang beeft bjj den gang der be
stuurszaken en daarom ook invloed moet
kunnen uitoefenen op de samenstelling van
de vertegenwoordiging des Volks.
Sehjjubaar is deze redeneering zeer logisch.
Maar wanneer wjj eens even eene verge-
Ijjiring maken tusscheu den Staat en het
huisgezin, daa valt dez6 bewijsvoering al
spoedig in het water.
De kinderen in eea huisgezin hebben ver
schillende rechten. Zjj hebben recht op de
zorg en de verpleging door hunne ouders,
en kunnen nog andere rechten indien
uieu ten minste daarvau bij de verhouding
der kinderen tot hunne ouders wenscht te
spreken doen gelden. Maar niemand zal
beweren willen, dat de kinderen, omdat zjj
natuurljjk ook belang hebben bjj den goe
den gang van zaken in het huisgezin, naast
de ouders moeten staan waar het zaken
betreft, waarvan zjj geen verstand hebben.
Eerst als de kinderen volwassen zijn, kan
daarvan bjj zekere omstandigheden sprake
wezen.
In vele opzichten mag de Staat bjj het
huisgezin worden vergeleken. Ook in den
Staat bevinden zich volwassenen en onmon-
digen. Na willen wjj natuurljjk niet beweren
dat deze verdeeling bepaald behoort te wor-
deu door den meerderen of minderen rijkdom
van den een of ander, en dat het census-
stelsel, 'i welk aan hem kiesbevoegdheid ver
leent, die eene zekere som in 'sRijks belas
tingen betaalt, als een ideaal moet beschouwd
worden, doch te ontkennen valt het niet, dat
de bepaling, wie kiesrecht zullen uitoe
fenen en wie niet, een zekere maatstaf be
hoort te bestaan.
Dat de tegenwoordige maatstaf in alle
opzichten recht en billyk is, durven wjj niet
te verdedigen, doch dat daarom maar aan
een ieder het stemrecht behoort toegekend
te worden,kunnen wjj geenszins toestemmen.
FEUILLETON.
Eene rotsvesting.
Vervolg en slot.)
Intusschen dreef Lueger gedurig den spot met
zijne vijanden. Hij noodigde den bevelhebber onder
belofte van vrijgeleide, herhaaldelijk bjj zich, om
-en glas wjjn met hem te drinken, wat natuur
rijk niet aangenomen werd; en op Kerstdag liet
u i zelfs een gebraden gansje voor «zjjii vriend"
oi akken, en verzocht hem rog wat te blijven;
V de belegerde, en zjjne manschappen, zouden er
ien schade bjj lijden, verzekerde hij.
Zoo verliep de eene week na de andere, zonder
dat het beleg in 't minst vorderde; maar Fre-
erik III gunde zjjn vijand niet de zegepraal dat
lio belegeraars onverrichter zake aftrokken. Rauber
'oest en zou volhouden en peinsde te vergeefs
p middelen om zijn do 1 te bereiken.
Intusschen was het Paschen geworden, en Lue
ger liet opnieuw van zich hoeren, door te ver
zoeken onder waarborg van veiligheid een bode
met eeue boodschap aan den bevelhebber naar
beneden te mogen zenden. Rauber had daar geen
Yooral in den tegenwoordigen tijd is zulks
in onze oogen gevaarlijk. Bestond er geen
zoogenaamde arbeidersquaestie, dan zouden
tegen de nitbreiding van het kiesrecht niet
zulke ernstige bezwaren kunnen worden in
gebracht. Io vroeger tjjden, toen over het
algemeen de werkman tevreden was met zjju
lot ec geen onredeljjke eischen stelde, zou
verbreeding van het kiezerscorps minder be
zwaren hebben dan thans.
Alle partgen in deu lande, welke de orde
liefhebben en tegen de revolutie zjjn gekant,
denkeu daarin eenstemmig, dat vele arbei
ders verwachtingen koesteren van eene om
keering der maatscbappjj, welke noodlottig
zou wezen. In de laatste jaren hebben de
misleiders van den werkman het zoover we
ten te brengen, dat de arbeiders voor een
groot deel tenminste, ontevreden zjjn ge
worden met hun lot.
Die ontevredenheid ban niet worden toe
geschreven aan de mindere welvaart, welke
het arbeidersgezin, vergeleken met dat uit
vroeger tjjden, geniet. De looneu zjjn veel
hooger geworden dan zjj voor eenige tien
tallen jaren bedroegen. Da eerste levensmid
delen daarentegen zjja in prijs verminderd,
terwjjl de arbeid zeker niet zwaarder is ge
worden voor hen, die met hunne handen
het dagelijkech brood verdienen. In alle op
zichten heerscht dus tegenwoordig in de
werkmansfamiliën meer welvaart en voor
spoed dan voorheen.
Het kan dus niet anders, of die ontevre
denheid moet vau buiten af deu arbeider zijn
aangewaaid. Vau geen andereu kant dan
van dien der volksmenners is dat mienoe-
gen gekomen. Zij zijn het, die uit haat tegen
bet kapitaal, 't welk hen in hunne plannen
dwarsboomt, om onbeperkte macht over den
werkman uitteoefeneu, den arbeider tegen
dat gehate kapitaal opzetten. Zjj zjjn er de
oorzaak van, dat de arbeiders eischen stel
len, welke met de rede! jjkheid te eenenmale
in strjjd moeten worden geacht. Zij hebben
het op hun geweten, wanneer de voortdu
rend opgestookte arbeider ten slotte bet ge
duld verliest tn zich keert tegen de over
hem gestelde machten. Eu zij zjjn het, die
de geheele verantwoordelijkheid op zich la
den voor de uitbarsting, welke zjj langzaam
voorbereiden.
Doch daartegenover bestaat voor hen, die
het waarachtig heil van den arbeider wil
len, de plicht om bet drjjven der volksmis
leiders te keereu, en de nadeelige gevolgen
van dat opzetten tegen te gaan. Niet altijd
is de overheid in staat aan de oproerkraaiers
het spreken te beletten, daar zjj meestal
wel zoo slim zjjn zich buiten den strafrech
ter te houden. Doch de openbare meening
kan hier veel verrichten en bovenal bunnen
zjj, die den werkman waarljjk een goed hart
toedragen, door hunne daden toouen, dat zjj
ernst maken met de bevordering der belan
gen van den arbeider.
bezwaar tegen, en nu kwam een schildknaap van
Lueger langzaam de steile rotshoogte afklauteren.
Hjj had een mandje in de hand, en toen hij het
deksel oplichtte zag men daarin geurige aardbe
ziën, die de burchtheer zijn vijand tot verkwik
king aanbood en wel in een jaargetijde dat
zulke vruchten nog niet in het land groeide» en
die dus uit de verte in den burcht moesten ge
bracht zijn.
Rauber beschouwde den knaap, die hem het
geschenk bracht, en kwam op een inval. Hjj heette
hem vriendeljjk welkom en noodigde hem aan
zjjne tafel, waar hij hem op het beste onthaalde.
Hjj vorschte hem zooveel mogelijk uit, en be
speurende dat hij gewillig was, beloofde hij hem
den dank des Keizers en eene hooge belooniüg,
als bjj hem behulpzaam wilde zjjn om den burcht
heer dood of levend in zjjne macht te brengen.
Eerst wees Thomas, zoo heette de knaap, dit
aanzoek bepaald af; maar de wijn, dien hij ge
noten had, en de schitterende beloften, die hem
gedaan werden, deden het hunne, en eindelijk
ontdekte hjj Rauber, dat zijn heer zich gewoon
lijk 's avonds, om zich te verfiisschen, naar eene
plek op de burg begaf, die meer open was dan
alle andere plaatsen. Daar zouden eeuige schoten
uit grof geschat hunne uitwerking niet missen.
Niet weinig verheugd zijn doel bereikt te hebben,
Hiervau moot men den werkman trach
ten te doordringen. Hjj moet niet van mee
ning zjjn, dat de patroons hem willen uit
zuigen en hem, waaneer zijne hulp niet meer
noodig is, aan zjjn lot overlaten. Het ver
trouwen bi; den werknemer ten opzichte
van den werkgever dieut in de allereerste
plaats te worden hersteld. De arbeider moet
in den patroon een vader voor hem leereu
waardeeren, die zooveel mogeljjk de belan
gen zijner ondergeschikten, evengoed als
die van hem zeif, tracht te bevorderen.
Wanneer dit vertrouwen is teruggekeerd,
en de arbeider de overtuiging bezit, dat zijne
diensten worden gewaardeerd eu zijne be
langen behartigd, dan zal hjj ook meer doof
worden voor de inblazingen, welke de leiders
der arbeidersbeweging bem trachten in te
fluisteren.
Op een punt vooral mogeu de eischen,
welke thans door vele arbeiders worden ge
daan, geene inwilliging erlaDgeD. Dit is op
het gebied van het stemrecht. Al werd dit
toegekend, dan rog zou daardoor het ver
trouwen in dan werkgever bjj den arbeider
niet terugkeeren. Integendeel zouden nog
meer dan thans de valsche vrienden van den
werkman macht over hem verkrjjgen, en de
invloed van den patroon zou verminderen.
Met het algemeen stemrecht kan geene
verbetering van sociale gebreken worden
verkregen. Het stemrecht is geen panacée
voor de fouten der maatschappij, gelijk aan
den arbeider wordt wjji gemaakt. Het is
alleen een middel om de ontevredenheid nog
grooter te maken, dan zij bij velen reeds is.
Wat wij beter zouden achten, is de gods
dienst. Wanneer de arbeider meer getrouw
bleet aan de Kerk eu niet zoo los was van
alle ernstige overdenkingen, dan zou waar-
sehijnljjk zulk een ophef niet gemaakt
wordeu van de beweerde maatschappelijke
kwalen.
Wjj big ven daarom bij onze meening, dat
uitbreiding van het kiesrecht hier tg laude,
hetgeen de libeialen thans ook als stem
busleus doen gelden, zeer sterk moet wor
den ontraden, lu de RijkeD, waar bet al
gemeen stemrecht werd ingevoerd, is het
gewoonljjk met den arbeider slechter ge
schapen dan in Nederland, waar welvaart
eu vrijheid heerschen.
Het stemrecht te schenken aan den werk
man is, vooral in de gegeven omstandig
heden, sterk af te raden. Er bestaat geene
enkele reden, welke er voor zou pleiteD,
wel vele, welke er tegen kunnen ingebracht
worden.
Daarom, hoe ook de radicalen en socia
listen bjj de verkiezingen zullen roepen, dat
de invoering van het algemeen stemrecht
een eisch van het oogenblik is, wjj bljjven
overtuigd, dat hiertoe geen ongeschikter
tjjdstip dan juist thans zou ziju aau te wij
zen, en ontraden dan ook een iedgr ten
sterkste de verkiezing te helpen bevorderen
gaf Rauber den trouwioozen knaap reeds nu een
aanzienljjk geschenk om hem nog bereidvaardi
ger te maken. Thomas sprak nu af dat hjj den
volgenden avond door het aansteken van een lieht
het sein zou geven wanneer zijn heer op de be
doelde plek was. en dat hjj dadelijk bjj zijne ta-
rugkomst op den burcht door het zwaaien met
een witten doek de plaats zou aanwijzen waarop
het gesehut moest gericht worden.
Zoo gebeurde het. De verrader keerde terug,
het afgesproken teeken werd gegeven en dadelijk
werden de donderbussen daarnaar gericht. De
avond viel, en niet zoodra was het beloofde licht
zichtbaar, of op eens brandden vier donderbussen
met een verschrikkeljjken knal los, en stortte een
verbrijzelde rotswand met donderend geweld in.
Welke uitwerking het verder had, was bjj de
heerschende duisternis niet te zien, maar het leed
geen t wjj fel of er was eene ontzaglijke verwoes
ting aangericht.
in grooten schrik en verwarring snelden de
manschappen der sterkte naar den kant, waar de
instorting had plaats gehad, en dit oogenblik nam
de verrader waar om den belegeraars den toe
gang te openen. Lueger's manschappen, twaalf ia
getal, stelden zich met wanhopigen moed te weer;
maar na een bloedig gevecht moesten zij toch
voor de overmacht zwichten, en de weinigen, die
van een candidaat voor het lidmaatschap
van de Tweede Kamer, die ook den werk
man het stemrecht zou willen verleenen.
In de Belgische Kamer heeft de Heer
Depréh een scherpen aanval gericht tegen
den Minister Yan den Peerenboom en dezen
beschuldigd eene circulaire te hebben uitge
vaardigd, waarin bevolen werd, bjj de benoe
ming van po .tb9ambten vaa minderen rang,
aan Katholieken de voorkeur te geven.
Tot groote beschaming van den Heer
Depréh las de Minister den woordelijken
inhoud der circulaire voor, waarin gezegd
wordt welke personen bjj benoeming de voor
keur verdienen vooral van lagere ambte
naren, die een ongeluk gehad hebben, gepen
sioneerde korporaals en onderofficieren enz.
maar waarin op voortrekking vaD jjverige
Katholieken boven andersdenkenden in de
verste verte niet wordt gezinspeeld.
Da Regeeriug heeft de miliciens van de
lichting 1888 van de schietoefeningen vrjjge-
steld. Daar zij nog niet geheel gerustgesteld
isover de gemoedsstemming in de kolenmjjn-
bekkens,zullen de soldaten van de in gewonen
dienst zijnde lichtingen, die er op gerekend
hadden naar hun garnizoen terug te keeren,
voorloopig in de streken waar het werk
gestaakt was, in kwartier worden gehouden.
Naar aauleiding van eene vraag van
deu Heer Richter in de Pruisische Kamer van
Afgevaardigden, gaf de Minister van Land
bouw als zijne overtugiug te kennen, dat de
vrees voor e6n misgewas niet verwezenlijkt
zal worden. Door de geruchten omtrent eene
opheffing der graaarechteu is er een stilstand
gekomen ia deu aanvoer v«n graau.
Eene vraag van den Heer Kanitz over
eene vermindering der graanrechten in het
Duitsch-Oostenrijksche handelsverdrag wei
gerde de Minister van Koophandel te be
antwoorden.
DoStaatsministerVon Bötticher verklaarde,
dal de Regeering zal doeu al wat noodig is,
om het land voor rampspoed te bewaren. Zij
zal, desg6?orderd, zells den Rjjksdag bijeen
roepen, en indien het strikt uooiig is, tjjdelijk
de heffing vau graanrechten schorsen. De
Regeeriug mag voor het overige de rechten
niet verder verlagen, dan de orerweging dat
de landbouw moet kuunen bestaan, toelaat.
Van vertrouwbare zyde wordt aan de
Allgemeine Zeitunggewelil, dat de Pruisische
Regeeriug zich tegen de wedertoelating der
Redemptoristen in Beiereu zal verklaren,
indien eeu voorstel daartoe bjj den Bonds
raad mocht ingediend wordeu.
In de Paltz heeft zich eene Vereeni-
ging gevormd van Katholieke onderwjjzers,
welke zich ten doel stelt, zonder onverdraag
zaamheid te kweeken, den godsdienstzin bij
bet onderwijs zooveel mogeljjk te bevorderen.
Zij hebben de zeer liberale, daar gevestigde
niet in den strijd gevallen waren, werden gevan
gen genomen.
Onder het puin van den ingeslorten rotswand
lag het ljjk van Erasmus Lueger, met verbrij
zelden schedel. De overwinnaars bekommerden
zich verder niet om hem, nu zij wisten dat hjj
dood was. De sterkte zelve, met hare wonder
lijke inrichting, nam hunne geheele aandacht in
beslag, en Thomas moest hen door al de ver
trekken geleiden en hun inzonderheid die geheime
door de natuur zelve gevormde gang laten zien,
die vier Duitsche mijlen onder den grond tot in
de landstreek van Wippach liep. vanwaar den be
legerden al hunne benoo ligdheden werden ver
schaft.
De burg werd tot den grond geslecht,en daarmede
is een bouwwerk uit de middeneeuwen verdwenen,
dat nergens zijns geljjkeu heeft gehad.
Zoo was het einde van Erasmus Lueger, eu
toen eenige jaren later twee zijner broeders, An
dreas en Nikolaas, die ook de zjjde der Hon
garen kozen, zonder nakomelingen overleden, was
het geheele geslacht uitgestorven. De trouwlooze
schildknaap, Thomas, moet, volgens de legende,
ook zjjn loon ontvangen hebben, want kort na
de verwoesting van de sterkte, stiet een oud vriend
en wapenbroeder van Lueger hem uit wraak ver
raderlijk neder.
AA1IEISC
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
